rvoot artó& vXcruwm
j
VAN RIJN S
{^MOSTERD
BILTHO VEN-PLANTWIJCK
K&G
,REX"
Vervolgens weer 34 toefen breien.
69e toer: 20 bruin, 40 oranje, 20 beige, 20
bruin. Zoo weer 34 toeren breien.
103e toer: 40 beige, 20 oranje, 40 bruin. Dit
34 toeren.
137c toer: 20 bruin, 20 beige, 60 oranje.
Wederom 34 toeren.
Bij de 107e toei' afkanten en het werkstuk
oppersen met een vochtige doek.
de temperatuur van ijs is toch steeds enkele
graden onder nul, terwijl de ons omringen
de lucht en dus ook de voorwerpen om ons
heen, een hoogere temperatuur hebben, die
WEKELIJKSCHE B IJ LAGE
Mondverzorging
in vroeger lijd
Het Salomonisch woord, dat er niets
nieuws is onder de zon, moge op velerlei
manier kunnen worden uitgelegd de uit
spraak is inderdaad diepzinnig het mees*
komt het zeker wel in de gedachten zoo
men eens leest over allerlei uitvindingen
en bedenksels, die ook reeds vroeger, in een
oudere beschavingsperiode der menschheid,
in gebruik blijken te zijn geweest. Neem
bijvoorbeeld de mondverzorging, waarvan
men zou denken, dat zij toch zeker wei uit
de laatste paar eeuwen zou stammen. Wist
u, dat ook de- oude Romeinen reeds veel
zorg besteedden aan het onderhoud van
hun gebit? Zij kenden al verschillende
spoelmiddelen en maakten tevens gebruik
van tandenstokers en tandenborstels. Ook
werden er reeds valsche tanden ingezet,
hetgeen o.a. moge blijken uit de uitspraak
van den oud-Romeinschen dichter: De een
heeft zwarte tanden en de ander koopt
witte." Inderdaad heeft men in graven uit
dien tijd schedels gevonden, waarvan de
tanden voorzien waren van gouden kronen
en looden vullingen, of waarvan het gebit
met uitstkend geconserveerde ivoren kunst
tanden bleek aangevuld.
Het gebruik van kunsttanden, gemaakt
van ivoor of goud, gaat echter terug tot veel
vroegere tijden. De oude Egyptenaren waren
in deze kunst zelfs heel ver. Zij vervaardig
den kunsttanden uit een harde houtsoort,
"en maakten deze vervolgens met gouddraad
aan de aangrenzende echte tanden vast
Het trekken van zieke tanden en kiezen
schijnt eveneens reeds van overoude tijden
beoefend te zijn geweest. Het werd echter
beschouwd als een lastige en gevaarlijke
operatie, waartoe men alleen overging, als
alle overige middelen hadden gefaald.
Intusschen is ook de tandverzorging niet
ontkomen aan het lot van zoovele andere
takken van wetenschap en kunst; zij ge
raakte met het Romeinsche rijk in verval;
de opkomst der Germaansche volken sneed
de band met heel wat oude ontdekkingen
door.
Wat eens algemeen bekend was, moest,
ook op dit gebied, eeuwen later in West-
Europa opnieuw ontdekt, worden.
In de Middeleeuwen en daarna had de
fabricage van kunsttanden niet veel te be-
teekenen, hetgeen wel blijkt uit het feit, dal
zelfs hooggeplaatste en vorstelijke personen
er geen gebruik van maakten. Zoo had bij
voorbeeld Lodewijk de Heilige bij zijn over
lijden, 55 jaar oud^ een volkomen tandeloo-
7.en mond.
Het trekken van tanden en kiezen werd
ook in de Middeleeuwen en daarna veel be
oefend talrijke schilderijen van oude
Noord-Nederlandsche en Vlaamsche mees-
ters illustreeren ons, 'dat het een pijnlijke
affaire was! De tandheelkunde droeg, voor
onze begrippen, in die tijden een tamelijk
primitief karakter en de kwalzalverij bloeide
welig ook op dit gebied der medicijnen.
Uitvoerige bijzonderheden zijn bekend
over de tandheelkundige verzorging van den
Zonnekoning Lodewijk XIV, die van deze
verzorging geen bijzonder rooskleurig beeld
geven. Na 1676 verloor de koning allengs
alle tanden en kiezen uit zijn bovenkaak,
en die in de onderkaak waren alle „aange
stoken." Tengevolge daarvan leed de vorst
aan herhaalde spijsverteringsstoomissen.
Een afdoend remedie werd niet gevonden.
Tegen de kiespijn, die hem vaak kwelde,
schreven zijn geneesheeren hem spoelmid
delen voor, die zeer scherp en, volgens hun
eigen rapporten, niet geheel onschadelijk
voor de gezondheid waren. De medische ver
zorging van den Roi Soleil berustte bij zijn
lijfarts en een chirurgijn; de hof-tandarts
werd erbij gehaald, als een tand of kies
getrokken moest worden. Dit gebeurde blijk
baar niet steeds al te correct want Lodewijk
XIV kreeg daarbij een ernstige kwetsuur in
de bovenkaak, die hem veel last bezorgde en
die nooit heelemaal is genezen. Dat den ko
ning ooit kunsttanden zouden zijn ingezet,
blijkt uit de uitvoerige medische rapporten
omtrent zijn gezondheidstoestand nergens.
„De kunsttanden in de 15e18e eeuw
waren zóó gebrekkig, dat men ze moest uit
doen om te kunnen eten. Men gebruikte ze
MOEDERS
MOLE MAAR's
KINDERMEEL
Het aangewezen voedsel voor
Uw lieveling!
SOESTDIJKERSTRAATWEG 37—39
RUSTHUIS
voor Herstellenden, Hulpbehoevenden
en lichte Zenuwzieken
Mooie ligging. Alle' comfort. Prijzen naar
ge.ang der kamersvanaf f 125.p. mnd.
TELEFOON 2161 BILTFOVEN
P. C. BALK
Diploma Ned. Bond v. Ziekenverple-
gingen Ned. Vereen, v. Psycli. en Neur.
alleen om het gezicht een beteren- vorm te
geven."
Eerst veel later wordt en dan nog als
bijzondere merkwaardigheid gerept van
kunsttanden, die zóó degelijk waren, dat
men ertnee kon eten.
Het trekken en plombeeren van tan
den en kiezen geschiedde in de 18e eeuw
nog zonder verdooven en was dus een zeer
pijnlijke aangelegenheid, zooals ook de zoor.
van Lodewijk XV, in Februari 1738, en een
van zijn dochers, Mile. Victoire, hebben on
dervonden; bovendien waren de tandartsen
niet altijd even handig bij de extracties, het
geen uit vele publicaties blijkt en ook boven
al werd gereleveerd.
Keizer Napoleon gebruikte tandenborstels
fan gepolijst hout en enorme hoeveelheden
tandpasta (getuige zijn rekeningen, die nog
bestaan). Zijn „chirurgicn-dentiste" Dubois
die 6000 frs. per jaar verdiende, heeft nooit
operatief behoeven in te grijpen, daar
Napoleon, in tegenstelling met zijn koninklij
ke voorgangers op den Franschen troon,
niet met zijn tanden sukkelde. Eerst op St.
Helena moest hem een verstandskies wor
den getrokken. Het was de eerste operatie
die hij in zijn leven onderging, en de ont
troonde keizer moet er zich niet erg held
haftig bij hebben gedragen!
Een sprookje
voor groofe mensclien
Hij was maar een nietig dwergje met
kleine kraaloogjes en korte beentjes, doch
bekleedde een vooraanstaande positie als
hoofdvoorlichter van de boschgeestenvoe-
ding. Hij dacht zich dikke rimpels over
vitaminen, zijn ruggetje was krom getrok
ken van het lezen over calorieën en zijn
stemmetje was schor van het aanprijzen
van beukenootjes. Ondanks dat alles bleven
de boschgeesten ver onder hun gewicht.
Daar had je de verschillende boschgeesten-
moeders, die klaagden over den weinigen
weerstand van naar school gaande kinde
ren, het prinsesje, dat maar geen kleur op
de wangen wilde krijgen en wat voor
den hoofdvoorlichter nog het ergste was
ook de koning zelf klaagde over alle moge
lijke stoornissen. Zijn lijfartsen hadden hun
beste middelen op hem toegepast.
Dit alles had den voorlichter minstens
vier jaren van zijn geestenleven gekost,
maar wat hem vandaag overkomen was
zou hem dat leven binnenkort wel geheel
doen verliezen. Een koerier was hem komen
halen en had hem voor den koning ge
bracht. Met voorbijzien van zijn vele, trou
we diensten verweet de koning hem woe
dend zijn weinige oplettendheid.
Zijne Majesteit was eenigen tijd de gast
geweest van een bevriende mogendheid.
Daar waren alle geesten flink en sterk en
alleen maar,omdat 7,e een wonderlijk goedje
kenden, dat nota bene nog wel ingevoerd
werd uit hot land, waaronder de voorlich
ter zelf woonde. Men had het bij speurtoch
ten aan de oppervlakte in veel winkels cn
alle huizen gevonden.
De koning was buiten zichzelf van woede
en als hij niet zoo zwak was geweest, had
de voorlichter zijn arme geestenhoofd wel
vast onder de guillotine kunnen leggen.
Nu kreeg de vorst echter flauwte op
flauwte en gaf daardoor den angstige»
voorlichter gelegenheid om te vluchten. Zijn
geestenhersencn werkten als machines; cn,
hoewel oud, krom en diepgerimpeld, be
sloot hij toch "nog tot een speurtocht aan
de oppervlakte. Hij ging er alleen op uit,,
gehuld in den bcruchtcn zwarten mantel,
die alle geesten onzichtbaar maakt en
kwam in een kleine stad, waar hij bij vele
menschen naar binnen keek.
Nergens kon hij iets bijzondere ontdek
ken, tot hij plotseling in een groote, open
ruimte terecht kwam. Groote bóllen werden
heen en weer gedragen. De hoofdvoorlichter
veronderstelde, dat het goud zou zijn. Hij
aaide er over met één van zijn lange dunne
vingers, maar het voelde heel anders aan
dan metaal. Dit zou wel zijn, wat de konmg
zocht. Maar waarom had hij dat nooit
eerder gezien?
Hij luisterde naar een man, die aan een
heeleboel menschen, die allemaal anders
spraken dan zijn landgenooten, uitlegde
hoe die gouden bollen gemaakt werden. Die
menschen hadden groote brillen om de bel
len te bekijken, ze proefden en kochten er
van. En de man vertelde, dat men die bol
len uit melk maakte en ze daarna werden
vervoerd naar de landen van vreemdspre-
konde menschen.
En de bevolking uit het land, waaronder
de voorlichter gebogen en getogen was?
Wel, die liep er langs en zag de bollen ter
nauwernood. Alleen zei een enkeling eens:
k,Alweer die doodgewone kaas"! En een
ander „Ik koop wat beters"! Maar de voor
lichter zag hoe die buitenlanders in hun
vuistje lachten, want geesten hooren en
zien veel meer dan gewone menschen.
Zooveel voedingswaarde voor zoo weinig
geld! dacht de voorlichter; en omdat hij een
verstandige boschgeest was, nam hij zoo
veel bollen als hij dragen kon mee naar
zijn onderaardsche rijk. De koning narn
hem natuurlijk dadelijk weer in genade
aan; voortaan kwamen er geen klachten
meer binnen, werd de kleine prinses levens
lustig en iedereen was kerngezond.
En de hoofdvoorlichter kreeg na zijn dood
een standbeeld omdat het maar heel weinig
voorkomt dat boschgeesten verstandiger
zijn dan menschen
Een modern kussen
gemaakt van Extrema
Benoodigd: 100 gram Extrema bruin 1027:
50 gram Extrema beige 1029; 25 gram Ex
trema, oranje 1016, van de N. V. Artsilk,
Breda. Breinaalden no. 3.
Opzetten: 100 steken met bruin. 34 toeren
mossteek, d.i. 1 recht, 1 averecht, versprin
gen;
35e toer: 40 bruin, 40 beige en 20 bruin.
Het bruin wordt steeds in mossteek ge
breid en het beige en oranje heen recht en
terug averecht.
.Koude smaak van
levensmiddelen
arieert van 15—20 gr.; 's zomers tenminste.
Maar hoe komt het, dat een pepermuntje
zulk een verkoelende werking heeft?
De temperatuur van het pepermuntje ls
toch even hoog als die van een flikje, dat
eenigen tijd in de kamer gelegen heeft. En
waarom smaakt de crème van een bonbon
vaak kouder dan de omringende chocolade?
Het ls iedereen bekend, dat waaneer een
warm en een koud voorwerp met elkaar in
contact komen, dan het warme voorwerp
afkoelt en het koude wanner wordt. Dit
gaat zoo door, totdat de temperatuur vaq
beide voorwerpen gelijk is geworden.
I De wetten, welke deze warmte-overgang
bepalen, zijn de volgende: De hoeveelheid
I warmte welke noodig is om 1 gram van een
stof 1 graad in temperatuur te doen stijgen,
is voor een bepaalde stof constant en wordt
de soortgelijke warmte genoemd.
De hoeveelheid warmte wordt gemeten in
I ealoriën. Een calorie is de warmte, welke
noodig is om 1 gram water, 1 graad in tem-
Ij peratuur te verhoogen. De soortgelijke
warmte van water is plus 1 (calorie).
Wanneer we nu een slok water in onzen
mond nemen, dan zal dit water, waarvan
de temperatuur ongeveer 18 gr. zal bedra-
gei\ in temperatuur stijgen; daar de tem
peratuur van onzen mond aanmerkelijk hoo
ger ligt (35 gr.). Deze zal daardoor dalen
Ons wekelijksck
KNIPPATROON
Nr. 752: Japon, bestaande uit twee mate
rialen. Bovenstuk en mouwen zijn van kant
aardige!, de japon kan naar verkiezing
zijde of wollen stof gemaakt word
Benoodigd materiaal: 2.75 meter van de
en 1.25 meter kant.
Strikt genomen behoort de gewaarwording
van koude niet thuis hij de smaak, zoo
lezen wij in „Voeding en Hygiëne", maar
daar van smaak als enkelvoudig begrip nu
eenmaal geen sprake is, doch hij integen
deel gevormd wordt uit een complex van
gewaarwordingen, waarvan één prikkel, n.l.
die van de smaakzenuw, slechts een onder
geschikte rol speelt, zoo is het niet te ver
wonderen, dat de afkoeling, die bij het nut
tigen van sommige stoffen geconstateerd
wordt, wordt vastgeknoopt aan de smaak
die deze stoffen schijnen te bezitten.
Deze koude smaak komt veel meer voor
dan men oppervlakkig denkt. Ja zeker,
ieder weet en heeft dit toch wel meermalen
kunnen constateeren, dat ijs koud „smaakt"
maar dat vindt iedereen logisch^ inuners
Ter gelegenheid van het huwelijk van Prinses Juliana en Prins Bernhard étaleert de
N.V. Bijenkorf te Rotterdam moderne crêpe-stoffen, waarin details uit de wapens
van het prinselijk paar als versieringsmoti even zijn aangewend. De gedachte is
origineel en het effect zeer aardig!
BRUINE KRACHTSOEP: In boter fruit men
een fijn gesneden ui, een pitje knoflook des-
gewenscht, een laurierblad, een theelepel
tijm. een lepel tomatenpurée. Hierbij -voegt
men het kookwater van bruine boonen, een
paar geschilde en in stukjes gesneden aard
appels. Om de soep krachtiger te maken kan
men ook een mergpijpje meekoken, of een
stukje spek. Na een half uurtje voegt men
de overgehouden bruine boonen toe en laat
alles nog een poosje koken. Deze kan men
gaar koken in de hooimand.
SELDERIJ-RIJST: Men bakt in olie of in
vet het in stukjes gesneden en gezouten
varkensvleesch lichtbruin. Voeg er dan een
flinke gesnipperde ui aan toe, in stukjes ge
sneden knolselderij, een lepel tomatenpurée
en de gewasschen rijst, benevens wat zout.
Voeg er telkens wat water bij, zoodat de rijst
niet aanbrandt en niet te nat wordt, en zorg
dat zoo de rijst en de knolselderij gaar wor
den.
Visch moet versch zijn
Bestel ze dan bij:
JANSEN Keizerstraat 26
Telefoon 56175
dikke plakken. Wentel deze in beslag en
braad ze in heete olie of boter aan beide
kanten goudbruin. Men dient ze op met ka
neel en suiker.
GEMBERVLA: Driekwart Liter melk, 30 gr.
maïzena, 1 eierdooier, 50 gram suiker, 100
gram gember.
De melk aan de kook brengen, de mai.cena
met de eierdooier, de suiker en een weinig
van de teruggehouden melk tot eén gladde
massa roeren, deze steeds roerende bij de
kokende melk voegen en de vla drie minu
ten laten doorkoken. Daarna roert men er
de in kleine stukjes gesneden gember en le
gemberstroop aan toe.
KAASLAPJES: Tenslotte laten wij hieron
der nog volgen e ensecept voor. gebakken
kaaslapjes, waarbij wij willen opmerken,,
dat de kaas daarvoor jong, doch niet "at te
zacht moet zijn, en dat het paneerpapje. on
geveer de dikte moet hebben van een beig
net-beslag. De boter, waarin men'ze bakt,
moet goed bruin zijn, en de kaaslapjes mo^
ten zoo warm mogelijk op tafel worden ge
bracht. Men kan ze gebruiken als voorge
recht, met geroosterd brood of kleine be
schuitjes, dan wel met groenten en aardap
pelen, waarbij we dan een bruine boterjus
geven.
Benoodigd: 500 gram (1 pond) jonge
kaas_ 1 kopje bloem en 1 kopje water, pa
neermeel, 100 gram (1 ons) boter.
Snijd de kaas in plakken van tot 1 cM.
dikte. Meng de bloem met het water tot een
papje, wentel de plakken kaas hierdoorheen
en daarna door paneermeel. Bak de gepa
neerde plakken In goed warme hQter aan
beide kaarten vlug bruin en doe ze op een
warme schotel. Dien ze zoo vlug mogelijk op.
.'e krijgen de gewaardording van koude
in onzen mond.
De tweede oorzaak van het ontstaan van
een gevoel van koude kan de zgn. oplos-
warmte zijn. Wanneer we een stof oplossen
in water, dan treedt er een warmte-effect
op. De oplossing wordt warmer of kouder,
al naar gelang de aard van de stof. In ne
meeste gevallen merkt men van dit warmte-
effect niets, daar het zeer gering is. In
enkele gevallen daarentegen kan deze op
loswarmte vrij groot worden. Een voorbeeld
hiervan is het kaliumnitraat. Wanneei
deze stof droog in den mond nemen, dan
lost zij op in het water, dat met ons speek
sel in den mond aanwezig is. Met dit op
lossen gaat een merkbare warm te-onttrek
king gepaard, die we constateeren aan het
optreden van koude.
De derde factor is de smeltwarmte. Wan
neer we vet op de temperatuur brengen,
waarop het zal smelten, voor cocosvet is dit
32 gr., dan blijkt het, dat ook voor den iqveiv
gang vast vet van 32 gr. tot gesmolten
van 32 gr. warmte noodig is, welke aan
omgeving onttrokken wordt.
Men heeft hiervan gebruik gemaakt door
het maken van koude chocolade en koude
koekjes. Deze bevatten grootere hoeveel
heden cocosvet, welke het genoemde effect
doen ontstaan.
De koude van-ijs wordt nu door twee din
gen veroorzaakt. Eerst moet het ijs smelten,
waarvoor warmte noodig is en vervolgens
moet het op hoogere temperatuur gebracht.
Nu is de smeltwarmte steeds veel grooter
dan de warmte, die noodig is om het ge
smolten product op hooger temperatuur te
brengen. De smeltwarmte van ijs is name
lijk ruim tweemaal zoo groot als de warm
te. welke voor de verdere temperatuursver-
hooging noodig is, het koudegevoel wordt
dan ook practïsch door de smeltwarmte ver
oorzaakt.
Volledigheidshalve wordt de vierde factor
nog de verdampingswarmte genoemd. Even
als warmte noodig is voor den overgang
van vast naar vloeibaar (smeltwarmte) is
er warmte noodig voor den overgang van
vloeibaar naar dampvormig. Dit is de ver-
Dit patroon is te verkrijgen in maat 4'5,
bovenwijdte 102 c.M. taillewijdte S6 c.M, en
heupwijdte 110 cM Door het al of niet i
knippen van naden maakt men het patroon
passend voor eigen figuur. Prijs van dit i
troon is 30 ct. per stuk.
Nr. 758: aardige, eenvoudige rok van eb
fen wollen stof. De banen met de zakjes
verleenen de rok iets aparts. Benoodigd ma
teriaal: 2 maal de hoogte van 120 c.M. Dit
patroon is te verkrijgen in maat 44: boven-
wijdte 102 c.M., taillewijdtc S6 c.M., heup-
wijdte 110 cM. Door het al of niet aanknip
pen van. naden maakt men dit patroon pas
send voor eigen figuur. Prps van dit pa
troon is 30 ct. per stuk.
Deze patronen zijn te verkrijgen bij de af-
deeling Knippatronen van de Uitgevers Mij.
„De Mijlpaal', Singel 91 te Amsterdam.
Toezending zal geschieden na ontvangst
van het verschuldigde bedrag, dat kan t
den voldaan in postzegels, per postwissel of
per postgiro 41632.
dampingswarmte. Het bekendste voorbeeld;
hiervan is eau de cologne. De alcohol hier
uit verdampt vrij snel; de voor deze \or-l
damping benoodigde warmte wordt ook
weer aan de omgeving onttrokken en do
plaats waar we de eau de cologne op had-'en
gebracht, koelt merkbaar af. Hoe snei'er
een vloeistof verdampt, des te sneller is ook
de warmte-onttrekking en des te minder
gelegenheid heeft ons lichaam om de ver
dwenen warmte weer aan te vullen, met als
gevolg, dat snel verdampende stoffen als
alcohol en aether koud aanvoelen, maar
water, dat toch zeer zeker ook verdampt, al
gaat dit veel langzamer, niet.
"RIli
GRASKAAS
EDAMMER KAAS
met het Klaverblaadje
ln vol nieuw graiiulvel.
Worden uitsluitend
bereid ln de beste
polders van
NOORD-HOLLAND
Vraag Uw vrinkeller I
FIRMA W. VAN
OOSTKUIZEN (N.-HOLL.)
m Gevestigd sinds 1898 na
Breidt Uw klantenkring uit
Adverteert in
Voor OnzeVrouwen
ÜW DAGELIJKSCH KOPJE KOFFIE
UW DAGELIJKSCH KOPJE THEE
maar
allebei
van
N.V. Kanis Gunnlnk, Importeurs, Kampen
ZOETE MOST
(ALCOHOLVRIJ)
HEERLIJK
VERFRISSCHEND
VERSTERKEND
Vink's Conservenfabrieken N.V.
(Afd. Mosterij) Hien-Dodewaard (Bet.)
ST00MWASSCHERIJ Th.BOMBEKE
OOSTMAASLAAN 93 Telefoon 52545
ROTTERDAM
FIJNGOED, onze SPECIALITEITI
HOOFDKANTOOR
LEEUWARDEN
