3JQ2)
Geestelijke volksgezondheid
WOENSDAG 7 OCTOBER 1936
DERDE BEAD PAG. 9
ru
Conferentie te Woudschoten
Gezinsverpleging
Gezin en werkloosheid
Op Woudschoten nabij Zeist heeft
de Ned. Herv. Vereenigjng voor Geestelijke
Volksgezondheid een conferentie gehou
den onder leiding van Dr B. C. Lede-
boer, van Heemstede.
In zijn openingswoord heette de voorzit
ter speciaal de afgevaardigden van de Sy
node der Ned. Herv. Kerk, het Provinciaal
Kerkbestuur van Utrecht, de Nat Federatie
van Vercenigingen voor Geestelijke Volks
gezondheid, de Ned. Ver. voor geestelijke
Volksgezondheid, de Geref. Ver. voor Gees
telijke Volksgezondheid en de R.K. Charita
tieve Ver. voor Geestelijke Volksgezondheid
hartelijk welkom.
De voorzitter van de Federatie, Ds
e ij e r m a n, van Utrecht, zegde dank
voor de begroeting en constateerde daarbij,
dat de federatie-gedachte al doorgewerkt is.
Met vreugde bemerkt spr., dat er geestdrift
de hand aan de ploeg te slaan.
Referaat Dr. J. W. Brnijn
Dr. J. W. Bruijn, van Amersfoort, refe-
roerde vervolgens over het onderwerp: „Ge
zinsverpleging". Na een breede historische
'Inleiding, waarin spr. ook de verschillende
stelsels van gezinsverpleging in het buiten
land besprak, kwam spr. tot een beschou
wing over do voor- en nadeelen van de
gezinsverpleging. Tot de nadeelen behoo-
'4 ren, aldus spr., de mindere hygiënische
verhoudingen in de gezinswoning. Het ge-
stich' is in dit opzicht beter geoutilleerd.
Ook is in het gezin het medisch toezicht
niet voldoende intensief; de publieke veilig
heid wordt door gezinsverpleging in gevaar
gebracht en vaak wordt gezinsverpleging
geambieerd uit winstbejag. Tegenover deze
nadeelen, die spr. uit zijn ervaring als ge-
Sstichtsdirecteur voor het grootste gedeelte
kan ontzenuwen, kwam spr. tot een opsom
ming der voordeelen van de gezinsverple
ging Dr. Bruijn releveerde daarbij, dat ge
zinsverpleging door de meerdere vrijheid,
die ermee gepaard gaat, den patiënten
meel- levensgenot schenkt; voorts bevordert
gozinsverploging de terugkeer naar de
maatschappij. Er is in de gezinnen meer
arbeidsgelegenheid, ingesteld op de indivi-
ducele waarde der patiënten. Van algemeen
.-. belang is voorts, dat de vestiging van een
UF|gezinskolonie de bevolking van de betref
fende streek m economisch opzicht ten
goede komt, waarbij de streek ook in be-
schaving vooruitgaat Bovenal beteekent
gezinsverpleging een belangrijke bezuini
ging, hetgeen spr. met cijfers uit de prac-
tyk aantoonde.
Het gemiddelde percentage van de
"huidige gezinsverpleging wordt voor
ons land aangenomen op 12 k 15 pet,
wat op een aantal van in totaal 26.000
geregistreerde krankzinnigen, een ge
tal van pl.m. 3100 vormt Spr. raamt
de door gezinsverpleging bezuinigde
post op pLm. 1 millioen gulden per
jaar.
Spr. besloot met enkele eischen te noe-
nen, die men aan een gezin dat voor ge-
rinsverpleging in aanmerking komt, moet
tellen
Referaat Anth. Folmer
Het tweede referaat werd gehouden door
den heer Anth. Folmer, van Den Haag.
Deze sprak over het onderwerp: „Het gezin
Bn de werkloosheid". Na een beschouwing
van de tragische gevolgen der werkloosheid
loonde spr. aan do hand van vele voorbeel
den de beteekenis der werkloosheid voor
het innerlijke leven der jonge menschen
aan.
Conclusies
Aan het einde van zijn betoog kwam spr.
ot de volgende conclusies. Groote moreele
Dvloed kan door werkloosheid op het
;e z i n worden uitgeoefend; of dit ge
schiedt, hangt zoozeer af van de geestelijke
[esteldheid der ouders en van den band
usschen man en vrouw, tusschen ouders
m kinderen (saamhoorigheid), dat een al-
(emeene regel niet te stellen is. Ons volk
houdt het gezinsleven hoog en waardeert
een krachtig gezinsleven.
Die factor vormt gelukkig een groote
egenwerkende en behoudende kracht Het
föede en gave gezin is een hechte steun
'oor den werkloozen man en de werklooze
cinderen. Het gezin, waar de ouders met
God leven en Hem om kracht bidden, ook
>m het leed der werkloosheid te dragen,
intvangt die kracht. Niet vergeten dient
10k de goede invloed van de valtorganisa-
ies op de moreele kracht, ook in dagen
'a.n werkloosheid harer leden.
De vraag, in hoeverre de opbouwende be-
eekenis van het gezin ten aanzien der kin
leren bovenal, en derhalve ten aanzien der
IXÏ
geestelijke volksgezondheid, wordt geschaad
door langdurige werkloosheid, kan niet
met statisch materiaal worden beantwoord
Te wijzen valt echter op het toe
nemend aantal echtscheidin
gen, op de groeiende tuchteloos
heid, op de ervaringen der onder
wijzers in de school, op de sterk toe
nemende jeugdcriminaliteit
ten aanzien van de strafrechtelijk
minderjarigen (beneden 18 jaar). Deze
toeneming sedert 1934, gelijk mede
die der tuchteloosheid, is niet gevolg
alleen der werkloosheid doch toch ze
ker voor een groot deel: ook te dezen
aanzien blijkt overduidelijk de bewa
rende kracht van het gave gezin.
Daarnaast dient de goede invloed
van jeugdvereenigingen gere
leveerd te worden.
Het aantal kinderen, waarvoor als moei
lijk opvoedbaar, de raad der consultatie-
bureaux voor moeilijke kinderen wordt in
geroepen, nam in de werkloosheidsjaren
toe; de geest van prikkelbaarheid in de
gezinnen van werkloozen, heeft een on-
gunstigen invloed in verband met de op
voeding van het moeilijke kind.
Resumeerond wees spr. er nqg op, dat
alle werk, dat het gezin beschermt, van
groote waarde is ook door de wijze waarop
de werkloosheid wordt gedragen er. de mate
waarin de geestkracht wordt bewaard. Bij
alle werk dat ter bestrijding van de gevol
gen der werkloosheid wordt verricht, wor
de de waarde van het gezin zeer duidelijk
in het oog gehouden Verschaffing van werk
aan oudere en jongere werkloozen is een
belangrijke steun bij de bestrijding der
moreele gevolgen. Groote beteekenis heeft
voorts de moreele steun aan de werkloozen
en hun vrouwen. Spr. wekte ten slotte allen,
individu zoowel als vereeniging op, om te
doen wat we kunnen om de groote kracht
van het gezin te behouden in deze tijden
van werkloosheid.
TWEEDE ZITTING
De tweede zitting werd bijgewoond door
dr. A. van Voorthuizen, inspecteur
van het Buitengewoon Lager Onderwijs te
Utrecht, en door mr. A. de Graaf, van
Zeist, inspecteur van den Centraal Bond
voor Inwendige Zending.
Sterillsatleproblemen
Door dr. B u r d e t, vaoi Haarlem, werd
het onderwerp: „Sterilisatieproblemen" be
handeld. Spr. stond eerst stil bij de cuslratie
bij sexueel abnormalen en vervolgens bij de
sterilisatie uit eugenetische motieven. Steu
nende op de door Dr. J. Sanders gepu
bliceerde gegevens over de tot dusverre in
en buiten Nederland opgedane ervaringen
met castratie, pleitte spr. voor de verdere
toepassing van wat blijkt te zijn
waardevol hulpmiddel om den sexueel en
misdadiger in den strijd tegen zijn onweer
staanbaren' drang tot ongeoorloofde hande
lingen te steunen. Vooral wanneer men,
zooals prof. Carp dit propageert, castratie
slechts toepast met volle instemming van
den patiënt Een instemming, die stellig
niet mag voortvloeien uit de hoop. hierdoor
aan rechterlijke straf te ontkomen, maar
integendeel slechts uit de verwachting, ge
nezing te vinden van een ziekelijke neiging
tot verkeerde daden. Ook dan ga men
slechts na rijp beraad en als laatste red
middel over tot castratie, natuurlijk met
inachtneming der op dit gebied geldende
indicaties. Steeds zij de castratL Jechts
een schakel in de behandeling, die verder
vooral van psychotherapeutischen aard be
hoort te zijn.
Spr. vestigde de aandacht erop dat deze
maatregel weliswaar in vele landen reeds
wordt toegepast, maar dat zij nergens zoo
zeer als in Duitscliland het karakter aan
genomen heeft van een massaal experiment.
Na de voornaamste bepalingen uit de Duit-
sche „Wet ter voorkoming van erfelijk be
last nakomelingschap" alsmede do motivee-,
ring deze wet opgesomd te hebben, criti-
seerdc spr. allereerst dn dwang tot steri
lisatie, voor zoover de wet die ook aan
lijders eener recessief erfelijke ziekte op
legt Men kan immers berekenen, dat zelfs
de meest consequente, voortdurende toepas
sing dezer maatregel slechts in eeuwen
tijds de frequentie dezer ziekten tot (f de
helft zou kunnen reduceeren. De oorzaak
hiervan ligt in het feit, dat de gezonde
dragers van zieke erfelijke factoren geza
menlijk de ziekte veel meer propageeren
dan de oneindig veel kleinere groep der
eigenlijke zieken.
Het desondanks opleggen van sterili-
eatiedwang aan deze zieke individuen
krijgt hierdoor het karakter van een
bijna nuttclooze veronachtzaming hun
ner persoonlijke vrijheid. Ook wanneer
men overeenkomstig de in Duitschland
heerschende mentaliteit het lot van den
enkeling steeds meent te mogen op
offeren aan het toekomstig welzijn der
geheele natie. Aannemelijker acht spr.
het opleggen van sterilisatiedwang aan
lijders eener dominant-erfelijke ziekte,
aangezien hier tenminste de mogelijk
heid bestaat, de ziekte in korten tijd
geheel uit te delgen.
Spr. verwerpt de sterilisatie-
w a n g, behalve misschien to.v. de be
trekkelijk zeldzame ziektebeelden, die een
vrijwel zuiver dominant verervingstype ver-
toonen. Ook aan de vrijwillige sterilisatie
wil spr. slechts een zeer bescheiden
plaats doen tokomen in de prophylacli-
sche geneeskunde. Er zijn echter gevallen
waarin het verder kinderloos blijven van
een huwelijk uit eugenetische overwegin
gen uiterste mogelijkheid kan blijken.
Spr. zou het ontstaan van een wetsont
werp, dat de mogelijkheid opende, hier met
toestemming van het echtpaar sterilisatie
toe te passen, ten zeerste toejuichen.
Het wetsontwerp van Dr. P i p p e 1 houdt
volgens spr. niet voldoende rekening met
het feit, dat sterilisatie in sommige geval
len evenveel kwaad kan veroorzaken door
prostitutie te bevorderen als het heil sticht
door erfelijk belast nakomelingschap te
verhoeden. Van R.K. zijde wordt de steri
lisatie-om-eugenetische-redenen principieel
en algeheel verworpen. Het is zaak, dat
Protestantsche medici zich eens nader be
zinnen t.o.v. het standpunt dat zij hier be-
hooren in te nemen.
GEMENGD NIEUWS
Landbouwer door tram gegrepen
Slachtoffer ernstig gewond
Gisteravond omstreeks 7 uur is de land
bouwer D. Barneveld, wonende aan de Lic&it-
te Zwolle, toen hij van het land te
rugkeerde en langs de trambaan liep, door
goederentram van de Dedemsvaartsohe
Stoomtramweg Mij. gegrepen.
De man werd een 60-tal meters meege
sleurd en bleef met ernstige inwendige kneu
zingen en hoofdverwondingen langs de lijn
liggen. Op advies van te hulp geroepen art-
is het slachtoffer naar het Sophia-zieken-
buis te Zwolle vervoerd.
Het ongeluk is waarschijnlijk te wijten
aan het feit, dat B. doof is en de tram niet
hoorde aankomen.
De tram had een half uur vertraging.
I
Vier woningen in vlammen
opgegaan
Een der bewoners loopt brandwonden op
Door tot nog toe onbekende oorzaak is
brand ontstaan in een huisje, dat deel uit
maakt van een complex van vier woningen
te Zee 1st. Het huisje werd bewoond door
de familie Wilken. De geheele woning stond
weldra in lichter laaie, terwijl de bewoners
zich slechts met moeite konden redden. Wil
ken, die twee van zijn kinderen uit hun bed
jes haalde en ze bij de buren wilde binnen
brengen, bekwam ernstige brandwonden in
het gelaat.
Van de inboedel kon niets worden gered.
De drie naast het huisje van W. gelegen
woningen werden door overslaande vonkftr
eveneens in vlammen gezet. Zij werden resp.
bewoond door de families Peels, Kuypers en
Linker.
De brandweer, die inmiddels ter plaatse
was versohenen, mocht er niet in slagen deze
huisjes te behouden. Zij brandden allen af,
terwijl van de inboedel niets kon worden ge
red. De bewoners van de vier huisjes waren
verzekerd.
Gemeente-ontvanger van
Hindeloopen g earresteerd
Ongeveer f 6000.— verduisterd
In Juni ging de gemeente-ontvanger
van Hindeloopen met verlof. Toen
hy' echter na de gestelde tijd niet terug
keerde, kreeg men argwaan, en uit een
ingesteld onderzoek bleek, dat de ge
meentekas leeg was.
Later is gebleken, dat het vermiste bedrag
tusschen de f 5000 en de f 6000 beliep. Voorts
kwam aan den dag, dat sedert de laatste
kas-verificatie id Mei, eenige posten niet
meer waren geboekt en dat de gemeente
ontvanger, die hij zijn superieuren zeer goe<1
stond aangeschreven, uit de gemeente-kas
zijn particuliere schulden had betaald.
Er zijn toen pogingen ia het werk gei
om den man op te sporen Men vermoedde,
dat hij zich in Frankrijk ophield, welk ver
moeden werd bevestigd, door het bericht,
dat hij in Nice was gesignaleerd. Daar de
Nederlandsche justitie aan Frankrijk zijp
uitlevering had gevraagd is de man naar
wij vernemen dezer dagen daar gear
resteerd.
Voor elken voetvorm: swift.
Maar danook voor eiken voet! Swift heeft al die
voeten - breed, forsch of smal - grondig bestudeerd.
De Swift-ontwerpers hebben niet gerust, totdat
zij voor iederen voetvorm een apart model had
den ontworpen. En met succes!
Zoodoende kan Swift letterlijk aan iedereen
den juisten pasvorm garandeeren met een on-
berispeiijken schoen, die in model b I ij f t.
Swift heeft daardoor het ideaal verwezen
lijkt van duizenden practische mannen:
LUXE-GEMAKSSCHOENEN I
Laat Uw winkelier ais vakman U
adviseeren, welk Swift-model voor Uw
voet het meest geschikt is.
f. 4.95
f. 5.95
f. 6.95
VOOR ELKEN VOET - VOOR ELKE GELEGENHEID
DONDERDAG 8 OCTOBER
HILVERSUM I 1875 M. 8.00—9.15 KRO.
10.00 NCRV. 11.00 KRO. 2.00 NCRV.
8.009.15 en 10.00 Gram.pl. 10-15 Mor
gendienst door Ds S. C. van Wijngaarden,
Ned. Herv. pred. te Veenendaal. 10.45
Gram.pl. 11.30—12.00 Godsd. halfuur.
12.15 KRO-orkest n Gram.pl. 2.00 Hand-
werkcursus. 3.00 Gram.pl. 3.153.45
Vrouwenhalfuur. 4.00 Bijbellezing door
Ds L. D. Poot, Ned. Herv. predikant te
Den Haag. 5.00 Handenarbeid v. d. jeugd.
5.30 Zang en piano. 6.45 Causerie over
Esperanto. 7.00 Berichten. 7.15 Journ.
Weekoverzicht. 7.45 Reportage. 8.00 Be
richten ANP. 8.15 Evangelisatie-Samen
komst m.m.v. sprekers en het koor ..Gode
zij ons lied". 9.4511.30 Gram.pl. Hierna:
Schriftlezing (Om 9.55 Berichten ANP).
HILVERSUM H 301 M. AVRO-Uitzending.
8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding. 10.15
Gram.pl. 10.30 Orgelspel. 11.00 Gram.pl.
12.00 Kovacs T.ajos' orkest. 2.00 Spel en.
angst in het kinderleven, causerie. 2.30
Omroeporkest. 4.05 Voor zieken en ouden—
van-dagen. 4.35 Gram.pl. 5.30 Omroep
orkest. 6.30 Sportpraatje. 7.00 Voor de
kinderen. 7.05 Orgelspel. 7.30 Causerie
over de as. kniples. 8.00 Berichten ANP.
8.10 Concertgebouw-orkest en solist. I. d.
pauze: Declamatie. 10.30 Gram.pl. 11.00
Berichten ANP.
DROITWICH 1500 M. 12.10 BBC-Northern-
orkest en soliste. 1.05 De BBC-Zangers.
3.35 Orkest en solist. 7.00 Het Orcbestre
Raymonde. 7.50 BBC-Mannenkoor en so
listen. 8.20 Phillips en zijn twee orkesten.
9.40 Het Boyd Neel-orkest. 10.20 Korte
kerkdienst.
RADIO PARIS 1648 M. 11.20 Omroeporkest,
8.20 Zang en piano. 9.05 Nationaal orkest,
11.65 Populair concert.
KEULEN 456 M. 5.50 en 11.20 Orkestconcert.
12.35 Hans Bunds orkest. 3.20 Omroep
orkest. 4.45 Cello en piano. 5.20 Blaascon-
cert. 7.30 Orkest.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50 Om
roeporkest. 1.30 Klein-orkest. 5.20 Klein-
orkest. 8.20 Symphonieconcert.
484 m.: 12.50 Klein-orkest. 8.20 Omroep
orkest
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 750 Om
roeporkest. 8.20 „Oktober", maandover
zicht. 9.50 Viool en piano.
Ernstig verkeersongeval
te Schipluiden
Twee motorrijders zwaar gewond
Bij een hevige botsing tusschen een auto
en een motor, zijn op den Maaslandschen-
weg in de gemeente Schipluiden, twee
motorrijders zwaar gewond Het ongeval
had plaats nabij den Gaagweg, vlak voor
de brug van het stoomgemaal. Uit de rich
ting Maassluis naderde met een snelheid
van pl.m. 60 K.M. een motor, waarop geze
ten waren de omstreeks 20-jarige van Hal
deren en J. Overkamp, beiden uit Delft.
Van de richting Schipluiden kwam met
ongeveer gelijke snelheid een personen
auto van het gemeentelijk etectriciteitsbe-
drijf te Delft, bestuurd door den Bedrijfs-
chef, den heer Wagenaar.
De weg maakt- ter plaatse een flauwe
bocht, en vermoedelijk hebben de motor
rijders de bocht wat afgesneden, in ieder
geval, zij vlogen met groote snelheid op de
auto in. De beide motorrijders werden over
den motorkap geslingerd; één van hen
kwam gedeeltelijk in de Vliet terecht, de
ander op den weg. Het bleek dat van Hal
deren een fractuur aan de voet had beko
men, terwijl een stuk van de voetzool was
afgerukt De andere motorrijder liep een
dijbeen-breuk op, terwijl beide personen
ernstige inwendige verwondingen bekomen
hadden.
Dr. Ett uit Maasland en Dr. Reynders uit
Schipluiden waren korten tijd na. het on
geval ter plaatse,, en verleenden de eerste
hulp. Onder leiding van den Burgemeester
van Schipluiden werd een onderzoek inge
steld. De beide slachtoffers werden per zie
kenauto naar het Gasthuis te Delft ver
voerd.
De bestuurder van de auto, die het on
geval zag aankomen, week snel naar rechts
uit, waarbij hij in volle vaart iuist achter
de steenen brugleuning, de sloot in reed.
De bestuurder bekwam evenwel geen ern
stig letsel. De politie onderzoekt, of beide
voertuigen voldoende rechts van den weg
hebben gehouden, voor het ongeval plaats
greep.
Hoofd- en Neusverkouden
Doe wat Dampo in beide neusgaten
Doos 30, Pot 50 ct. Bij Aooth. en Drogisten.
DAMPO daar lucht je van op.
Twee gemeenteambtenaren
gearresteerd
Gelden ten nadeele van Amsterdam
gestolen
De centrale recherche ïe Am
sterdam heeft twee Amsterdam-
sche gemeente-ambtenaren aangehou
den, die er van verdacht werden ge
durende de laatste jaren resp. eenige
honderden en eenige duizenden gul
dens van de gemeente verduisterd te
hebben. De arrestaties geschiedden
vrijwel gelijktijdig, maar overigens
houden de gevallen geen verband
met elkaar.
De een werkte op de afdeelïng Grafrechten
van 't Bureau van den Burgerlijken Stand,
de ander op de afdeeling Openbare Gezond
heid ten Stadhuize. Beiden hadden het be
heer over gemeente-gelden, waarvan zij in
den loop der jaren telkens kleine bedragen
wisten te verduisteren.
Tot nu toe waren zij er in geslaagd zich'
te vrijwaren voor ontdekking der fraudes,
maar bij de laatste controle van kas en
boeken zijn de verduisteringen toch aan
het licht gekomen. In het eerste geval zijn
de verdwenen en ten eigen bate aangewen
de bedragen opgelooperi tot eenige honder
den guldens, in het tweede echter zeker tot
enkele duizenden, maar de juiste sommen
waren gisteren nog niet bekend.
De twee adjunct-commiezen, waarvan er
een gehuwd is, zullen ter beschikking van
de justitie worden gesteld; zij hebben gister
avond een volledige bekentenis afgelegd.
DE AVONTUREN VAN PIEPNEUS EN BIBBERSNOET
door G. TH. BOTMAN
5. „Wacht", zeg ik, daar achter dien heu
vel woont Noteknabbel, de eekhoorn, die
heeft onderin zijn boom een heel warenhuis.
Misschien wil hij ons wel wat op de pof
meegeven!" Wij onze schaatsen uit en er
naar toe. Maar Noteknabbel wordt kwaad.
„Dank je wel, hoor!" zegt hij, „geen pof-
>p.r nnrwrlio- /lio holj jjj a| pjegj-
6. Met een treurig gezicht druipen wij
afMaar wat klinkt daar opeens voor
gejuich, achter den heuvel? Wij loopen er
vlug heen. Op de sloot achter den heuvel
wordt een wedstrijd in het hardrijden ge
houden. Op een tafeltje staan do prijzen al
klaar. „Laten we meedoen!" zeg ik tegen
Bibbersnoet; misschien winnen we wel wat!'*
Wordt vervolgd),
GESCHIEDENIS VAN EEN fJOLLANDSOR-
AMERIKAANSCHEN M1LLIONAIR
POOR K. JONKHEID
(25
ïan vraagt wat anders. „Het terrein is geweldig groot. Is
van u?"
wAlles. Zoo ver u kijken kunt naar alle kanten".
„En hebt u alles al verhuurd of verpacht of zoo iets?"
De man lacht bitter. „Het is me allemaal ontstolen. Wat
nöet ik beginnen tegen al die menschen? Ze vragen me niets,
te doen wat ze willen. Ze woelen en graven mijn grond onder-
te boven, ze halen mijn goud er uit, ze worden rijk, sommi
gen schatrijk in een of twee jaar".
„Ik heb gehoord, dat het goud hier voor 't scheppen ligt".
„Dat lag het ook. Maar 't zal gauw weggeschept zijn. Het
van1'* n'et diepte, alleen maar aan de bovenkant. Straks
gaan ze rijk weg en laten mij arm achter",
„Laat u dat maar toe? U kunt toch uw recht zoeken?"
„Recht? Er bestaat hier geen ander recht, dan het recht
38 ^an den sterkste, 't Zijn schurken. Sommige kerels zijn ver
trokken met schatten van goud en voor ze weggingen, ver
kochten ze de grond, die ze doorzocht en uitgeput hadden,
voor duizenden dollars aan een nieuweling, die ging zwoegen
en graven zonder resultaat, terwijl het land, dat hij zooge
naamd gekocht had, niet van hem was, maar van mij. Er zijn
ook beteren, die mij een gedeelte van hun goudvondst af
staan, daarom houd ik ze maar te vriend en laat ze begaan.
Ik sta er toch machteloos tegenover. Ik had twintig maal inil-
lionair kunnen zijn,, maar wat moet ik beginnen tegen een
leger indringers van eenige duizenden? Ik ben een proces be
gonnen tegen de Amerikaansche Staat, die wel mijn geld
aannam voor het land, dat ik kocht, maar mij nu onbeschermd
laat. Dat proces kost mij veel geld en ik zie reeds, dat het op
niets uitloopt".
Teleurgesteld zit Jan te peinzen. Hij heeft geluisterd naar
de klachten van den weerloozen man. den grootgrondbezitter,
die later in armoe sterven zal, maar denkt ook aan zichzelf.
„Is heel het terrein bezet?" vraagt hij angstig.
„Hier wel. Aan de overkant van de rivier, een uur van hier,
is nog veel terrein. Daar zit ook goud, zegt men. Blijf van
nacht hier. ik zie wel, dat jij nog niet bedorven bent".
Jan slaapt die nacht op een bed. Eerst ligt hij onrustig te
denken over de nieuwe groote moeilijkheid, die hem bezwaart,
maar zoodra de slaap hem te pakken heeft, laat deze hem
niet meer los, totdat zijn gastheer hem komt wekken.
„Goed geslapen?"
„Heerlijk. Ik dank u vriendelijk".
„Ik heb nog eens over je gedacht. Ga naar Yerba Buena.
Daar is behoefte aan werkkrachten, de löonen moeten fabel
achtig zijn, vooral aan de haven".
„Yerba Buena? Daar heb ik nooit van gehoord".
„Wel eens gehoord van San Francisco?"
„Ja zeker".
„Ik heb Yerba Buena gekend als onbeduidend dorpje met
enkele armoedige huisjes. Maar er was een Spaansche zen-
dingspost, de missie San Francisco d'Asisi. De gebouwen van
die missie hebben het dorpje overmeesterd, de naam Yerba
Buena werd vanzelf verdrongen door San Francisco. Nu
wonen er duizenden menschen en ieder jaar komen er dui
zenden bij, kooplieden, die de gouddelvers voorzien van
levensbehoeften, reeders, die schepen uitzenden om goederen
aan te voeren, arbeiders aan de haven en op de bouwwerken,
gelukzoekers, spelers, dieven".
„Kan ik niet beter hier blijven? Misschien kan ik hier of
daar een lapje grond los krijgen".
„Ja, een lapje grond, dat uitgezift en leeggeput is. Blijf die
lui uit de weg. Om een kleinigheid slaan ze je dood. En als
ze je graf delven, kijken ze terwijl, of er bij geval nog goud
in zit".
Jan zal maar naar San Francisco gaan. Maar eerst wil hij
aan de rivier kijken.
Tot aan de oever toe is alles bezet, maar aan de overkant
is bijna niemand. Enkele mannen probeeren met een primitief
vlotje over te steken, maar de stroom is sterk, vooral op
smalle plaatsen.
Een veerman zou hier geld verdienen denkt Jan practisch,
als ik een boot had, begon ik dadelijk
Als hij in San Francisco komt, ziet hij een groeiende stad
van nieuwe huizen en heele blokken en straten in aanbouw.
Hier wordt gewerkt in razend tempo en hier is orde. Alle
mogelijke wantoestanden hebben hier geheerscht. alle denk
bare misdaden zijn hier bedreven, door Zuiderlingen met
hevige hartstochten, door Noorderlingen in koele bloede met
welberaden overleg. Maar de betere elementen hebben zich
■verbonden, het gezag veroverd, orde ingesteld, een recht
sspraak en een bestuur georganiseerd en zoo een eind gemaakt
aan het schrikbewind van brute kracht, geweld en misdaad.
I Een enorme vraag naar bouwmaterialen en levensmiddelen
is ontstaan en daardoor een drukke scheepvaart uit Europa
met vrachtschepen, die ook passagiers vervoeren, welke de
vijf maanden lange zeereis verkiezen boven de vreeselijke
landreis door prairiën en woestijnen.
Jan heeft zijn paard verkocht voor vierhonderd dollar, een
prijs zoo fabelachtig, dat hij dadelijk toehapte, toen hem dit
cijfer geboden werd, doch die hem later nog laag bleek.
Nu loopt hij door de havenwijk, want hij wil een boot be
machtigen en als veerman geld verdienen op de rivier. Toen
zijn vader in de kolonie van dominé Van Raalte woonde
heeft hij dikwijls geroeid op het Michigan-meer. dus dat kan
hij wel.
De drukte van het vertier is geweldig. Er worden booten
gelost door matrozen van allerlei landaard, bewaakt door ka
piteins en stuurlieden met geladen karabijnen, want het
scheepsvolk wil deserteeren naar de goudvelden, waarvan het
de meest fantastische verhalen hoort.
Er is ook een Hollandsche boot met metselsteenen zout.
*9na,ren;,b°te5,en een 9r°ote partij klompen, die dadelijk de
aandacht trekken van ten groep slampampende avonturiers,
die hier met allerlei bedoelingen rondslenteren. Wat zijn dat?
Wat zijn dat? Ze bekijken de houten voorwerpen aan alle
kanten maar kunnen de bestemming niet ontdekken. De be
langstellende groep wordt grooter. Jan verwondert zich dat
niemand <ht schoeisel kent Hij trekt zijn schoenen uit. neemt
een paar klompen en loopt er op rond onder joelend gelach
van de toeschouwers.
X Wordt vervolgd Jj
