isèoj
)e nieuwe verkeersvoorschriften
„)|NSDAG 6 OCTOBER 1936
DERDE BI-AD PAG. 9
Zijn van tijdelijken aard
lie weggebruikers dienen ze
ipt op te volgen
ede van den Minister van Waterstaat
lo
De Minister van Waterstaat heeft gister-
rond door raiddel van de radio een toe-
jting gegeven op de nieuwe verkeers-
Sfschriften, die spoedig in werking zullen
iden.
Z.Exc. wees erop, dat deze voor-
jchriften van tijdelijken aard zijn,
want ze zullen verdwijnen zoo spoedig
de reeds in de Tweede Kamer aange
nomen Wegenverkeerswet in werking
Zal treden.
Die wet zal het g e h e e 1 e verkeer rege-
n en deze voorschriften hebben in hoofd-
ak betrekking op motor- en rijwielbestuur-
Spr. bepaalde zich alleen tot de voor-
lamste gewijzigde bepalingen, waarvan de
langrijkste zijn:
de voorrang van het verkeer op hoofd
wegen boven dat op zijwegen;
2e de verlichting van motorrijtuigen en
anaere rij- of voertuigen;
3e de beperking van het gebruik van ge
luidssignalen;
ie de klasse-in deel ing der wegen en de
daarop voor zware motorrijtuigen en
aanhangwagens geldende beperkin
gen;
de remmen.
Bovendien zijn een aantal andere wijzigin-
van minder ingrijpenden aard aange-
ht, waarvoor spr. thans geen aandacht
voorrang van den Hoofdweg
Volgens artikel 5 van het gewijzigde re-
ement zullen er zijn voorrangswegen, zijn-
wegen, welke op nader te bepalen wijze
n de weggebruikers als zoodanig worden
nbaar gemaakt,
tiet Bij de krüising van een voorrangsweg met
n anderen weg, geen voorrangsweg zijn-
gaat het verkeer op den voorrangsweg
or, zoowel boven het van links als vau
kit rhts komende verkeer.
Bovendien wordt bij de kruising van een
jrharden weg met een onverharden weg,
met een rijwielpad, geen deel uitmaken-
van den verharden weg, de verharde weg
j voorrangsweg beschouwd. Ook zal het
rkeer op oen weg den voorrang hebben bo-
dat op de daarop uitmondende uitrit-
Waar twee voorrangswegen elkander
iden kruisen, hetgeen door waarschu-
ngsborden aan den weggebruiker wordt
fibaar gemaakt, en ook bij de kruising
n twee wegen, geen van beide voorrangs-
g zijnde, blijft de bestaande regel rechts
voor" van kracht.
wees erop, dat de gcheele oude be-
g daarmede niet is opgeheven,
ichts daar, waar één der kruisende we-
uitdrukkelijk als voorrangsweg zal zijn
jeduid en overigens ten aanzien van on-
iarde wegen, rijwielpaden en uitritten,
yorenbeaoeld, zal gelden „hoofdweg gaat
r zijweg", doch overigens blijft het „rechts
it voor" van kracht.
ieze maatregel is uit behoefte geboren,
ik de bepaling „Links gaat voor" is niet
doende.
radicale oplossing geeft slechts
oofdweg gaat voor zijweg", doch daarbij
ent elk? twijfel te worden voorkomen, wat
der hoofdweg en zijweg moet worden ver-
aan. Dit heeft geleid tot het stelsel van
orrangsegen, die uitdrukkelijk als zooda-
g worden aangeduid, door voor den weg-
bruiker steeds herhaalde duidelijke ken-
tkenen.
Volgens de Motor- en Rijwielbeschikking,
I dit geschieden door langs een voorrangs-
tg in bebouwde kommen oranjebomen met
tien rand aan te brengen en buiten bo
uwde kommen door oranjekleurige bo
neinden van langs den weg geplaatste af-
mdspalen. Eindpunten van een voor-
ngsweg worden aangeduid door driehoe-
ge borden.
Met nadruk heeft spr. erop gewezen, dat
i niet alle gevaren zijn weggenomen. De
kerste weg om ongevallen te voorkomen,
ijft steeds op gevaren te zijn voorbereid.
verlichting
Uit de verlichtingsbepalingen deed spr.
schts enkele grepen; het is noodig de be
lingen aandachtig te lezen.
In de artikelen 16 tot en met 19 van het
glement worden nieuwe regelen omtrent
i verlichting gesteld.
Kop- en stadslichten mogen helder geel of
lder wit uitstralen.
De vraag is gerezen, of het voeren van een
rblindende verlichting geheel zou moeten
(rboden worden, doch gebleken is, dat dit
Verder kan twijfel rijzen omtrent de vraag,
wat onder een krachtig werkende rem moet
worden verstaan.
Aan het vereischte, dat het motorrijtuig
door middel van de rem ieder oogenblik
tot stilstand gebracht moet kunnen worden
zal wel geen enkele reminrichting voldoen.
Beter wordt geacht, dat de maximum-rem
weg wordt bepaald voor verschillende cate
gorieën van motorrijtuigen, bij verschillende
snelheden en bij het gebruik van hand- of
voetxem.
Spr. heeft tenslotte nog eens met nadruk
gewezen op het feit, dat de veiligheid
slechts dan verzekerd wordt indien alle
weggebruikers de verordeningen stipt na
leven. Spr. deed daartoe een beroep op allen.
Minister Lidth de Jeude
verbod zou leiden tot te groote snelheids
beperking, hetgeen wellicht meer ongeluk
ken zou veroorzaken dan de verblindende
verlichting zelve. Voor snelheden van min
der dan 40 K.M. per uur moeten de lan
taarns den weg over minstens 25 M. en voor
snelheden van meer dan 40 K.M. per uur,
/er minstens 100 M. verlichten.
In bebouwde kommen behoeven stilstaan
de motorrijtuigen, zich bevindende binnen
een afstand van 30 M. van een ontstoken
lichtpunt, behoorenoe tot de openbare ver
lichting, geen lichten te voeren. Van dit
voorschrift kan door plaatselijke verordenin
gen niet worden afgeweken.
De verlichtingsvoorschriften zijn ook niet
•lasselijk voor stilstaande motorrijtuigen
langs den weg, mits zij zullen voorzien zijn
van z.g. parkeerlichten.
Verblindende lichten zijn niet veroorloofd
in bebouwde kommen, door kunstlicht ver
licht en ook niet op wegen daarvoor in ver
band met een goede kunstverlichting door
ken teekenen aangegeven. Op deze wegen
moeten auto's stadslichten voeren, voor zoo
ver zij daarvan zijn voorzien; anders moeten
zij dus „dimmen".
Tenslotte moeten vanaf 1 Januari 1938 rij
wielen voorzien zijn van een rood achter
licht met goedgekeurde reflector.
Beperking der signalen
Bij dag moet de bestuurder van een mo
torrijtuig, wanneer de veiligheid zulks vor
dert, een signaal geven met den hoorn in
bebouwde kommen en met hoorn, claxon of
mechanische fluit buiten de bebouwde kom-
Bij nacht voor 10 uur 's avonds mag
een knippersignaal gegeven worden.
Na 10 uur des avonds mogen geluidsignalen
slechts bij hoogste noodzaak worden gegeven,
echter niet zonaer daarbij tevens behoorlijk
snelheid te verminderen.
Het is verboden eenig signaal te geven,
tenzij de veiligheid zulks vordert
Een zeer belangrijke wijziging wordt aan
gebracht in het bestaande stelsel betreffende
de indeeling van wegen in drie klassen.
B.v. een motorrijtuig, waarvan c.e maxi
mum-wiel druk- bij normale volle belasting
.'800 K.G. bedraagt, wordt niet toegelaten op
de wegen der derde klasse, waarvoor een
maximum-wieldruk van 2400 K.G. is voorge
schreven.
De nieuwe regeling komt hierop neer, dat
de wegen worden verdeeld in twee inplaats
van in drie klassen en wel in Klasse A en
Klasse B.
Zoolang de grootste wieldruk niet meer
dan 2400 K.G. bedraagt, mogen de wegen
van klasse B bereden worden. Echter met
twee beperkingen. De voertuigen met lading
mogen geen grootere breedte hebben dan
2.10 M. en de met de inschrijving belaste
ambtenaar kan een rijverbod van B-wegen
vaststellen, indien de bouw en de inrichting
van het voertuig hem aaartoe aanleiding
geeft.
Ook is het mogelijk, den toegelaten maxi
mum-wieldruk in verband met het draag
vermogen van het voertuig te beperken.
Voor voertuigen op luchtbanden worden
in de tabel van het nieuwe artikel 43 groo
tere snelheden toegestaan dan volgens die
in het oude artikel 38.
De toestand van de wegen en de veiligheid
van het verkeer gedoogen grootere snelhe
den. Daarentegen behoort het gebruik van
cushionbanden en van massieve banden te
worden tegegegaan wegens de schade, die
zij aan den weg veroorzaken.
De maximum-snelheden voor autobussen,
,zware motorrijtuigen en aanhangwagens
worden in een tabel in artikel 43 aangege-
De remmen
Tot dusverre dient een motorrijtuig voor
zien te zijn van ten minste twee onafhanke
lijk van elkander krachtig werkende rem
men, met elk waarvan het rijtuig ieder
oogenblik tot stilstand kan worden gebracht.
De praktijk leert, dat deze reminrichting,
hoewel hand- en voetrem gewoonlijk
zelfde reminrichting in werking stellen,
als doelmatig mag worden beschouwd.
Het a.s. huwelijk
van Prinses Juliana
Huldeblijk van de Nederlandsche jeugd.
Het comité, dat gevormd is uit vertegen
woordigers van het Gymnasiaal-, Middel
baar- en Nijverheidsonderwijs, met he'
doel, in samenwerking met het Nationaal
comité, een huldeblijk van do jeugd aan de
Prinses aan te bieden, bij gelegenheid van
haar huwelijk, heeft Zaterdagmiddag een
bijeenkomst gehouden met vertegenwoor
digers van de hoofdbesturen van het mulo
en L.O.
Na enkele besprekingen hebben de aan
wezige vertegenwoordigers van de hoof I-
besturen hun medewerking bij de inzame
ling van gelden toegezegd Het comité werd
uitgebreid tot acht vertegenwoordigers van
het onderwijs en acht leerlingen.
Het bureau wordt gevermd dour: Dr Joh
van rurkrwti voorzitter, Adelliridstraat
227. Den Haag; A. P. Jungcurt, secretaris,
L'umeystraat, 12. Den Haag Dr. W. van
H. van Wijk, penningmeester.
Uitvoering eierenbesluit
Verbod Conserveermiddelen.
In verband met gerezen moeilijkheden
ligt het in het voornemen der Regeering te
bevorderen, dat de datum van inwerking
treden van het verbod van het gebruik van
eigeel met conserveermiddelen in de voe
dingsmiddelen industrie wordt verschoven
naar 1 Januari 1938.
MR. P. J. E. VONKENBERG
Bij Kon. besluit van 1 October 1936 is
benoemd met ingang van den dag van in
diensttreding tot griffier bij het kantonge
recht te Amersfoort Mr. P. J. E. Vonken-
berg, griffier bij het kantongerecht te Go-
rinchem.
Uitvoering voor 1936
De directeur van den rijksdienst ter uit
voering der Zuiderzeesteunwet deelt mede,
dat de toeslag voor hen, die toetraden tot
de regeling A van 18 October 1936 tot en
met 31 October 1936 75 pet. van den grond
slag en vervolgens tot bet einde van het
jaar waarvoor de regeling geldt 100 pet.
van den grondslag zal bedragen.
Ministererieel bezoek.
Zaterdag heeft de Minister van Water
staat een bezoek gebracht aan de sluis-
werken voor het Amsterdam-Rijnkanaal te
Wijk bij Duurstede.
Officieele berichten
CONSULAATWEZEN
De heer F. J. van Oldenborgta la benoemd
tot vice-consul der Nederlanden te Dar-es-Sa-
ONDERSCHEIDINGEN
Toegekend ie de aan de orde van Oranje
Nassau verbonden eere-ni"ïdaille ln brons
A. Valkenburgh.
pold II
WATERSCHAPPEN
meenten Dordrecht
Roo t< -
Dordrt
,„i den Prosperpolder L. C.
Smet te Clinge en D. Burm te Clinge,
c. tot lid van het bestuur der waterkeerlng
van don calamiteuzen Borsselepolder C. M.
d. tot lid van het bestuur der waterkeering
van den calamiteuzen Zimmermanpolder M.
Sentse te Rilland-Eath.
P.T.T.
Benoemd la tot directeur van het V. T. en T.-
kantoor te Bodegraven de commies bi) den
P.T en T.-dienst J. van der Veen, thans direc
teur van het Post- en Telegraafkantoor te Bist
(Geld.)
De Indische landsmiddelen
Stijgende opbrengsten
BATAVIA, 5 Oct. (Aneta). De op
brengst van de landsmiddelen bedroeg
in Augustus 1936 33.200.000 tegen
over 30.600.000 in Augustus 1935.
De totale opbrengst over de periode
Jan./Aug. '36 bedroeg 255.500.000 te
genover in het overeenkomstige tijd
vak van 1935 246.500.000.
Het gunstig verschil wordt veroorzaakt
door een hoogere opbrengst van de banka-
tinwinning van F 900.000, hoogere betalin
gen voor de N.V.-belasting 3.200.000, een
hoogere opbrengst van de loonbelasting van
2.200.000.
Het uitvoerrecht op ondernemingsrubber
het ten bate van de gewone middelen ge
boekte aandeel in het bijzonder uitvoerrecht
op bevolkingsrubber brachten in 1936
4.000.000 op.
De overige middelen liepen tezamen met
6.300.000 terug.
Tot en met Augustus werd in 1936 aan bij
zonder uitvoerrecht op bevolkingsrubber ont
vangen een bedrag van 2"*.479.000, waarvan
slechts het ten bate van de algemeene mid
delen komende deel in bovenstaande cijfers
is verwerkt.
De Ned. Baksteenindustrie
Gewijzigde ondernemersovereenkomat
aanvaard
Reeds eerder werd mededeeling gedaan van
de ordeningspogingen, welke onder leiding
van den Ned. Baksteenbond ten behoeve van
de geheele baksteenindustrie zijn onderno
men om te geraken tot een meer rationeele
productie en distributie in deze tak van in
dustrie. Het door den baksteenraad, het hoog
ste bestuursorgaan van den Ned. Baksteen-
bond, genomen besl'.it van 14 Januari 1936,
•in een tijdelijke saneering werd beoogd,
werd door den ministe- van Handel bij mis-
van 29 Juli j.l. teruggezonden met het
verzoek daarin wijziging am te brengen.
Op 2 October j.l. heeft een vergadering van
den Baksteenraad plaats gevonden, waarin
de bed eelde saneeringsovereenkomst, in over
eenstemming gebracht met de wenschen van
den betrokken minister, wederom met alge
meene stemmen is aangenomen.
ROTTERDAM LLOYD RAPIDE
De Rotterdam Lloyd Rapide, rijdende in
aansluiting op het d.d. 6 October te Mar
seille verwacht wordende m.s. Sibajak, zal
Woensdag 7 October a.s. om 11.39 uur te
Roosendaal, 12.37 te Rotterdam D.P. en
13.02 uur te Den Haag H.S.
DE NEDERLAND EXPRESS
De Stoomvaart Mij. Nederland meldt, dat
de speciale trein met passagiers en post
aansluiting op het d.d. 9 October a.s. van
Genua vertrekkende m.s. Marnix van St.
Aldegonde Donderdagmiddag 8 October om
14.30 van Den Haag S.S. zal vertrekken.
Vertrek van Utrecht C.S. 15.26, van Arnhem
16.18, van Zevenaar 16.38.
Vertrek van den aansluitenden trein naar
Utrecht: van Amsterdam C.S. 14.22, van
Amsterdam W.P. 14.36. De aansluitende
.trein van. Rotterdam AJaas yertfekt om
14.13. aankomst te Génua Vrijdagmorgen a.s.
-te 11.40.
Bericht!
Thans naast goudgele ook witte Purol.
Dit wrijft onzichtbaar weg en daarom is
Purol (wit) zoo bijzonder aangenaam voor
de verzorging van het gelaat. Zelfde prijzen.
Doos 30, Tube 45 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
(Adv.)
Mijnwerkers en devaluatie
De Algemeene Nederlandsche Mijnwer-
kersbond (de roode organisatie) hield Zon
dag in Heerlen een druk bezochte openbare
vergadering over de devaluatie en de posi
tie der mijnwerkers. De bondsvoorztitcr, de
heer Chr. v. d. B i 11 was weinig te spreken
over de leiders der ondenemingen en ze:
voorts zijn meening over de nieuwe toe
stand Veel vermeerdering van personeel
verwacht hij voorloopig niet, maar de kolen-
prijzen zullen wel stijgen.
Voor de mijnwerkers verwachtte hij een
verhooging vari levensonderhoudkosten,
zooals oud-minister Steenberghe blijkens
een interview als zijn inzicht had te kennen
gegpven, van plm. 5 a G procent.
Dit was een verschijnsel hetwelk ook in
het buitenland is waargenomen. Een verhoo
ging der loonen, met 5 4 6 procent zou dus
onvoldoende en onbillijk zijn, omdat dan de
mijnwerkers van de reeds betere gang van
zaken hun deel niet zouden krijgen. Spr.
waarschuwde de mijnwerkers zich niet tot
een paniekstemming te laten verleiden,
maar krachtig en eensgezind voor realisee-
ring van het gestelde doel. directe verbete
ring. het rechtvaardig deel van de betere
gang van zaken, en geen nadeel van de de
valuatie, de strijd aan te bieden. Een refe
rendum zal daarvoor onder de mijnwerkers
gehouden worden, waarbij zij zich zullen
kunnen uitspreken, ten eerste over de voor
stellen van de Ned. Mijnwerkersbond en
vervolgens, of wanneer onderhandelingen
worden geweigerd, of niet tot het doel lei
den, zij bereid zijn tot strijd over te gaan.
VAN ONZE ADVERTEERDERS
De Fongers Rijwielenfabriek
Bestond dezer dagen veertig jaar
Dezer dagen was het 40 jaar geleden dat
de N.V. De Groninger Rijwielenfabriek A.
Fongers voorheen alleen onder den naam
A. Fongers, de bekende Fongers-rijwielenfa-
briek werd opgericht.
Ten tijde van de oprichting in 1896 .ge
noot het Fongers-rijwiel, gefabriceerd door
wijlen den heer A. Fongers in zijn reeds
geruimen tijd bestaande fabriek aan het
Nieuwe Kerkhof (te Groningen), reeds een
uitgebreide bekendheid als een der eerste
in Nederland vervaardigde rijwielmerken
en werd in de kringen van de toenmalige
vvielersportbeoefenaars zeer geapprecieerd
De directie van de nieuwe vennootschap,
gevormd door de heeren A. Fongers en zijn
zoon T Fongers. voerde reeds dadelijk een
krachtige politiek door haar gunstig beken
de fabrikaat te leveren tegen voor die da
gen uiterst lage prijzen en daardoor de bui-
tenlandsche concurrentie krachtig te bestrij
den
De eerste jaren waren moeilijk, maar door
onveranderlijk vasthouden aan de stelregel
het beste te leveren voor den laagst moge
lijken prijs, werd de zaak wat zij thans is.
Ook in de latere jaren van haar bestaan
gedurende den wereldoorlog en nog later
tijdens de groote algemeene prijsdaling,
WOENSDAG 7 OCTOBER
HILVERSUM I 1875 M. NCRV-Uitzendingr.
8.00 Schriftlezing. 10.30 Morgendienst te
leiden door Ds J. C. Kuiper, Geref. pred.
te Arnhem. 11.0012.00 Céllo-recitaL
12.15 Gram.pl. 12.30 Orgelspel. 1.30 GT.pL
2.00 Zang en piano. 3.00 „Waarom juist
nu?", causerie. 3.153.45 Het Hen
driks-Trio. 4.00 Vervolg Trio-concert.
4.30 Gram.pl. 5.00 Kinderuur. 6.00 Land-
bouwhalfuur. 6.30 Onderwijsfonds Bin
nenvaart. 7.00 Berichten. 7.15 Reportage.
8.00 Berichten ANP. 8.15 Arnhemsche
Orkestvereen. 9.10 „Uithuizigheid", cause
rie door Ds. N .Buffinga, Ger. predikant
te Rotterdam. 9.40 Vervolg concert. 10.20
Berichten ANP. 10.25 Schaakcursus. 10.40
11.30 Gram.pl. Schriftlezing.
HILVERSUM H 301 M. VARA-Uitzendingr.
8.00 Gram.pl. 9.30 Keukenpraatje. 10.00
Morgenwijding VPRO. 10.15 Gram.platen
en Plan-Causerie. 11.30 Uitzending voor
de werkloozen. 12.00 Gram.pl. 12.15L45
De Bohemians en gram.pl. 2.00 Gram.pL
2.30 Voor de Vrouwen. 3.00 Kinderuurtje.
5.30 VARA-Orkest en Grain.pl. 7.00 Sport
uitzending. 7.15 „De Krekeltjes". 7.45
„Karakter der sociale verzekering", cau
serie. 8.03 Berichten ANP. 8.15 „Melody
Circle". 10.00 Berichten ANP. 10.05 Viool
en orgel. 11.00 „Huwelijksverhoudingen",
causerie.
DROITWICH 1500 M. 11.05 Orgelspel. 12.05
BBC-orkest m.m.v. soliste. 1.202.20
Orkest. 3.10 Dickinson Apsley-Orkest.
3.50 Piano-recital. 4.20 Vesper. 5.10 Kwin
tet. 7.00 BBC-Orkest m.m.v. soliste. 7.50
William Barnes-herdenking. 9.40 Voor
dracht. 10.00 Viola en piano.
RADIO PARIS 1648 M. 11.20 Orkestconcert.
2.50 Symphonieconcert. 5.50 Orkest-con
cert. 8.20 Piano-recital. 11.05 Populair
concert.
KEULEN 456 M. 5.50 en 11.20 Orkestconcert.
12.35 Omroeporkest. 3.50 Kamerorkest.
7.35 Koor- en orkest. 8.05 Omroepklein-
orkest. 9.5011.20 Omroepkleinorkest en
vocaal sextet.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50
Salon-orkest. 1.40 Omroeporkest, 6.20 Sa
lon-orkest. 8.20 omroeporkest. 9.35 Sym
phonieconcert.
484 M.: 12.50 Omroeporkest. 1.30 Salon
orkest. 8.20 Symphonieconcert.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.30 Zang
en piano. 8.05 Koor- en orkest-concert.
8.35 Vocaal- en instrumentaal concert.
9.50 Harp en fluit.
bleef de Fongers-fabriek vasthouden aan
haar principe. Zij leverde haar rijwielen on
verminderd in constructie, kwaliteit en af
werking en hield alzoo haar reputatie
hoog. Het spreekt vanzelf dat dit alleen
mogelijk was, door verder doorgevoerde ra
tionaliseering van het bedrijf eenerzijds en
belangrijke vergrooting van productie en
omzet anderzijds.
voor Directie en staf van de Fongers-fabriek
Het moet een voldoening zijn geweest
die geen grond aanwezig heeft geacht om
deze 40-jarige herdenking te vieren, thans
bij de ontwikkeling, die het bedrijf heeft ge
nomen, een oogenblik stil te staan.
Een merkwaardig natuurverschijnsel, dat ieder najaar door de bevolking
de 2 meter hooge springvloed in de Chineesche rivier Jangtsékiang, welke
met bepaalde
vanuit de zee
ceremoniën wordt tegemoet gezien is
de rivier opkomt.
GESCHIEDENIS VAN EEN WO11ANDS0H-
AMERIKAANSCHEN MILLIONAIR
DOOR K. JONKHEID
<24
Zoo maakt hij zijn vriend onrustig. Maar hij gaat ook ver-
er. Hij spreekt van verlossing, wijst op Golgotha, op den
ieiland van zondaren.
Zoo verloopen de dagen.
Op een middag roept hem de zieke.
..Kan ik nog beter worden?"
..Bij God zijn alle dingen mogelijk".
..Alleen bij God?"
..Alléén bij God".
De zieke zakt in zijn kussen en sluit de oogen. Dan kijkt
ij schielijk op en vraagt: „Dus niet bij de menschen? Ook
'iet bij den dokter?" Hij kan zijn doodvonnis niet aanvaarden.
Bulders gaat rustig en voorzichtig spreken van Gods liefde,
ie Zijn eeniggeboren Zoon gaf voor een iegelijk, die gelooft.
.,Voor mij niet".
..Voor een iegel'jk. die gelooft. Ook voor jou".
•.Dat kan niet. Ik ben te slecht. Ik heb alle menschen be
drogen. Dat weet je niet, Bulders".
„Maar God weet het wel. En God bewijst genade, juist
aan zondaren!"
Willem ligt een poosje stil.
Dan zegt hij energiek: „Ik moet schrijven. Kan ik papier
en inkt krijgen?"
Hij mag uit bed komen en gekleed aan tafel zitten om te
schrijven.
Eindelijk is hij gereed.
„Dit is het adres van mijn ouders. Hier is een portefeuille,
waar geld in is en een brief. Dat geld is niet van mij. Ik kan
er niets afnemen, om u te betalen".
„Dat is ook niet noodig".
„Wilt u aan mijn ouders schrijven en als er bericht terug is,
hen deze portefeuille toezenden? In de brief staat wat ze met
het geld moeten doen".
„Moet het spoedig gebeuren?"
„Neen. Alleen als ik niet beter word. Als ik beter word. is
het niet noodig".
Hij wordt niet beter.
Nauwgezet vervult Bulders zijn taak van gastheer, verple
ger en evangelist.
Het eind komt nog onverwacht.
Dominé Scholte, de stichter en leider van Pella, heeft hem
Dinsdagmiddag bezocht. Rustig en opgewekt gaat de zieke
de nacht tegemoet, maar 's morgens is de toestand verergerd
en 's middags komt de dood.
Op het kerkhof te Pella wordt hij begraven.
Veertien dagen later schrijft Bulders een brief. Zijn oudste
zoon is postbode. Eenmaal in de twee weken rijdt hij te paard
naar de naastbijzijnde stad, om de post te brengen en te
halen. Morgen moet de brief naar Holland weg.
De zoon heeft gehoord van het geld. Hij vindt het onbil
lijk, dat zijn vader daar niets van krijgt. Het geld is nog altijd
schaarsch in Pella, al kwam er eenige ruimte door de handel
met de goudzoekers. Met tegenzin verzendt hij de brief. Hij
hoopt, dat er geen antwoord zal komen en als er aoms ant
woord komt, kan hij altijd nog zien, wat er te doen is.
XIX
Hoe gaat het Jan, den boeren-avonturier?
Goed. Hij is jong en sterk, levenskrachtig en welgemoed.
Eén keer heeft hij naar huis geschreven, maar het was een
klein briefje, want hij had weinig nieuws. In elk geval een
teeken van leven, althans als het de plaats van bestemming
ooit bereikt.
Hij zal nu gauw gouddelver wezen en de plaats innemen
van Willem Waterman.
De reis met de karavaan brengt hij goed ten einde. Natuur
lijk heeft hij moeilijkheden gehad en nare dingen gezien,
maar hij heeft een gladde huid, waarlangs alles afglijdt en
waarmee hij door kleine gaatjes glippen kan.
De aankomst op het terrein van de goudgraverij valt hem
tegen. Het is al even onmetelijk en onafzienbaar als de vla./te
en vol tenten en hutten. Hij trekt verder, maar ziet weer
tenten en hutten. De heele dag zit hij te paard, nog steeds
tenten en hutten en omgewoelde grond en geen plek. die on
bezet is en overal mannen, die graven en spoelen en hem
aankijken met brutale achterdochtige gezichten, te allen tijde
gereed, ieder die te dicht in de nabijheid komt. hardhandig
te verwijderen. Het zijn robuste kerels met pezige lichdiuen.
De zwakkeren, die evenals zij vol moed de tocht aanvaard
den. hebben allen reeds honderspit gedolven. Ze liggen
begraven of zijn weggevlucht
De tweede dag ziet hij iemand, die hem meewarig aan
kijkt. Die man kan hij wat vragen.
„Hoeveel menschen zijn hier wel?"
Schouderophalen. „Minstens honderdduizend".
„Is ieder plekje bezet?"
Weer schouderophalen. „Ga maar eens naar den ouden
Sutter. Die woont ginds".
„Is het ver?"
„Een uur of anderhalf".
Jan gaat voort. Steeds maar hutten en tenten en menschen
van allerlei landaard, ras, kleur, taal. Komt er geen eind aan?
Eindelijk ziet hij een steenen huis. Er is een tuin bij en alles
ziet er behoorlijk verzorgd uit. Op de deur is zelfs een naam
bordje: J. A. Sutter.
Jan bindt zijn paard aan een paal, die voor dat doei daar
schijnt ingeslagen.
Op de bank voor het huis zit een kleine man» tenger en van
middelbare leeftijd.
„Is mijnheer Sutter thuis?"
„Dat ben ik".
De man spreekt met Duitsch accent. Hij tikt met zijn vin
gertoppen op de bank. een zwijgende noodiging tot zitten.
„Wie is eigenaar van dit terrein?"
.Dat ben ik".
Weer hetzelfde antwoord, denkt Jan. Als ik dien Duit-
scher vraag, of hij den koning van Pruissen gekend heeft,
zegt hij misschien ook: Dat ben ik.
(Wordt vervolgd)
