llintwr £Viïtsrl)t (üourant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
De vraag naar religie
Het ZONDAGSBLAD
heden ingesloten
Residentie blijft jubelen
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 4- portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/i ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
NO. 5881
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1936
atrtjerttntitprijjen:
Van I tot 5 regel» 1.177a
Elke regel meer0.22'/»
Ingezonden MededeeJingen
van 1-5 regels 2J0
EJke regel meerCL45
Voor het bevragen aan 'I bureau
V wordt berekend 0.10
16e Jaargang
Het fiasco van het intellectualisme
Mede naar aanleiding van de Plan
meetings op Zondag 1.1. schreven we
ons artikel van Zaterdag 5 September.
Het was daarna niet noodig op de
demonstraties zelf terug te komen, ge
lijk reeds opgemerkt werd. Want het
was wel een geweldige prestatie 170.000
man op de been te brengen om te ge
tuigen, om in massa te getuigen, maar
daarin school dan ook de eenige ver
dienste.
De roode pers gaf dit zelf indirect
toe, want zij schreef heel veel over tje
entourage en het verloop der demon
straties, doch niets over de inhoud der
redevoeringen. Daarin lag stilzwijgend
de erkenning, dat het enkel om de pro
paganda te doen was, om het massale
getuigen.
Wij weten dat op zich zelf te waar-
deeren; 'maar wij moeten er dan toch
aan toevoegen, dat de S.D.A.P. ons volk
aan geestelijke verheffing en religieus
sentiment niets anders brengt en geeft,
dan een machtige demonstratie, welke
velen de Zondagsrust rooft, voor zuiver
materialistische belangen. Met plechtig
ceremonieel hoopt men de religieuze
honger van de schare te verzadigen.
Natuurlijk zal het hier gaan naar de
profetische regel, dat een hongerig!
droomt zich aan brood te verzadigen,
maar dat hij, wakker geworden, nog
even hongerig is als te voren. Dat is de
tragiek van ceremonieel zonder inhoud,
maar het feit van de honger blijft.
D.w.z. ook in sociaal-democratische
kring erkent men de behoefte aan reli
gie, al omschrijft men het dan liever als
geestelijke verheffing. De mensch kan
nu eenmaal niet zonder godsdienst leven.
Dat in de liberale groepen een bewe
ging op gang is om onder het politieke
program een godsdienstige basis te
schuiven, hebben we nog dezer dagen
duidelijk aangetoond. Er rees in eigen,
liberale, kringen reeds twisting over.
Maar het feit zelf is niet te loochenen.
Men kan het ook constateeren in het
boek van Prof. Huizinga. Sprekende
over de algemeene verzwakking van het
oordeel, betoogt deze schrijver kort
samengevat het volgende:
De geheele toestand van het popu
laire denken is die van een crisis vol
bederf en gevaar. Hoe naïef schijnt ons
thans de verheugde illusie van een eeuw
geleden, dat vooruitgang van weten
schap en algemeene uitbreiding van
onderwijs een steeds volmaakter samen
leving waarborgden en beloofden! Wie
meent nog in ernst dat uitroeiing van
het analfabetisme het einde van wan-
beschaving zou beteekenen!
Ze zijn er nog, die dit in ernst mee-
nen. Al heeft de stoute bewering afge
daan, dat scholenbouw tot slooping van
gevangenissen kan leiden. Maar het is
wèl zoo, dat honderd jaar geleden Da
Costa vrijwel alleen stond in zijn oor
deel over het intellectualisme, en dat
thans de verhoudingen omgekeerd zijn.
Alsof de liberalen in de vorige eeuw
Da Costa niet hadden uitgemaakt
voor alles wat leelijk was, schrijft
thans een liberale krant doodgemoede
reerd het volgende:
De aardige kenschetsing, welke
Da Costa eens van de uitvinding
van Laurens Janszoon Coster heeft
gegeven: „Het was een reuzenstap,
ten hemel en ter helle" heeft aan
actualiteit niets verloren, doch veel
eer gewonnerv - Sedert het analpha-
betisme in Nederland tot slechts
kleine proporties is teruggebracht.
De zegenrijke invloed van de druk
pers op de verbreiding van kennis
onder een steeds stijgend deel der
bevolking is onmiskenbaar. Doch
evenzeer moet worden erkend, dat
deze toeneming van kennis niet
gepaard is gegaan met een even
redige stijging van het kritisch
vermogen van de massa. Daartoe is
meer noodig dan weten alleen. Daar
toe is het hechte fundament van
een rijker dan alleen op verstand
gebaseerd geestelijk leven onont
beerlijk. Welnu, tot de ontplooiing
daarvan kan ook de vrijheid van
drukpers het hare bijdragen.
Men zal het onmiddellijk proeven:
deze uitspraak van het liberale Vader
land correspondeert volkomen op die
van Prof. Huizinga, al ging de laatste
dan ook verder met zijn erkenning
van zuiver godsdienstige gevoelens,
zonder echter te spreken over de ver
nieuwing des harten door de verlossen
de genade van Jezus Christus.
Hetzelfde geldt van een redevoering,
welke de Burgemeester van Den Haag
onlangs hield op de jaarvergadering
der Vereeniging van Leeraren bij het
M.O. Mr. de Monchy betoogde n.l., dat,
alhoewel de opleiding tot „alle Christe
lijke en maatschappelijke deugden" al
leen voor het L.O. wettelijk is vastge
legd, ze ook bij het M.O. behoort toe
gepast te worden. En hij lichtte dit toe
met de volgende motiveering:
„De Godsdienst wordt al naar het
inzicht van den regeerder, hier ge
heel afgeschaft, ginds aan banden
gelegd. Het schijnt mij een belang
van de eerste grootte, dat het op
groeiend geslacht niet onkundig blijft
van de oude beproefde waarden, zon
der dat er aan het onderwijs in deze
dingen een plaats op de rooster
wordt ingeruimd. Naar het mij voor
komt, leveren geschiedenis, aard
rijkskunde, letterkunde en staats
inrichting, voldoende aanleiding
om de jeugd onder het oog te bren
gen, dat niet al het oude verwerpelijk
is op den enkelen grond, dat het
oud is".
Zonder deze tamelijk humanistische
redevoering nader te ontleden, blijkt
toch ook hieruit een onvoldaanheid met
het intellectualisme en een innerlijk
verlangen naar godsdienstige bevredi
ging-
Het is goed op dergelijke uitspraken
te letten en ze vast te leggen, want zij
getuigen alle van een heimwee in het
hart des menschen naar het verloren
paradijs en bevestigen de waarheid van
Christus' woord, dat de mensch by
brood alleen niet leven zal, al ontbreekt
ook de bede om het gezegende Woord
van den Heiland.
Onze tijd toont ons wel zeer duidelijk,
dat het geestelijke in deze wereld de
beslissende factor is en niet het stoffe
lijke en dat het hart des menschen uit-
DE HEFBRUG TE BOSKOOP Verlaging van Pensioenen
Hoe een overspanning
inspanning vergt
Gistermorgen te ongeveer 8 uur ving het
personeel van de N.V. de Wit's Ber
ging- en Transpor to nderneming
te Rotterdam zijn voorbereidende werk
zaamheden aan, om de 120 ton wegende over
spanning voor de nieuwe hefbrug over de
Gouwe te Boskoop te vervoeren.
In het afwateringskanaal van Steenenhoek
lag het grootsche gevaarte, afgeleverd in
de werkplaatsen van de N.V. de Vries
Robbé Co. te Gorinchem, op twee
bakken met een inhoud van 63 kubieken
meter elk. gelevr-d door den heer G. Bak
ker G z n., leverancier van baggermateriaal
te Sliedrecht.
De werkzaamheden geschiedden onder
toezicht van Ir. W. J. de Koek van Leeuwen,
ingenieur van den Prov. Waterstaat, en den
heer Petit, techn. ambtenaar bij den Prov.
Waterstaat.
Het karwei werd gehandicapt door den
lagen waterstand waardoor heel wat vertra
ging ontstond. Dacht men eerst te ongevppr
twee uur 's middags gereed te kunnen zijn,
eerst te half vier kon gezegd, dat het gevaar
te vrij van de jukken was.
Zooals gebruikelijk werden de groote bak
ken eenst volgespoten en daarna weer uitce-
zogen. waardoor de overspanningen op 3 a
5 centimeter afstand van de jukken werd
opgeheven en zoodoende vrijkwam. Brug en
bakken waren nu zoodanig gemonteerd, <1at
zo een onwrikbaar geheel vormden. Alleen
moesten nog schoorbalken worden aange
bracht en werd gemeerd, om het gevaarte af
te monteeron.
Dit vorderde ongeveer een uur, waarna de
sleenboot de ..Merel" de brug sleepte en de
sleepboot de ..Amazone' volgde voor *-ven-
t '•el stoppen. Door de groote MerwedeSluis
werd geschut en ongeveer 6 uur voer de
brug de Merwede af. Bij gunstig weder
er werd voor mist gevreesd zet de „Merel"
haar sleeptocht voort door Noord en Nieuwe
Maas. om bij Kralingscheveer den Hollaml-
schen IJssel op te stoomen en daarna de
Gouwe. Men heeft het plan op 13 Sept. as.
de overspanning in de heftorens te Boskoop
op te hangen. Het transport krijgt te Bos
koop een doorvaartruimte. van 12 meter. De
bokken varen ieder langs een kant van den
pijler, die zich daar bevindt
gaat naar de eeuwige dingen.
Zien wij als Christenen wel, dat de
geestelijke ontwikkeling van onze dagen
ons plaatst voor een geweldige roepip g
als boodschappers van de waarheid
Gods?
Elke maatregel tot kostenverlaging,
welke redelijk aanvaardbaar ls, moet
worden aangenomen
Voorloopig Verslag Tweede Kamer
Verschenen is het Voorloopig Verslag
van de Twede Kamer over het wets
ontwerp tot herberekening van de pen
sioenen van burgerlijke en militaire
ambtenaren.
Verscheidene leden verklaarden dat zij
ook bij dit wetsontwerp aan hun principieel*
bezwaren tegen aantasting van eenmaal
aan ambtenaren verleende pensioenen uiting
wenschten te geven. Zij zijn echter nie
voornemens amendementen op het wetsont
werp in te dienen, daar zij het reeds in De
ginsel onaanvaardbaar achten.
Eenige leden hadden tegen de voorgestelde
verlaging der pensioenen vooral daarom be
zwaar. omdat daardoor de koopkracht van
een aanzienlijk deer der bevolking zal wor
den verkleind.
Voorts werd door sommige leden er op
gewezen, dat door den voorgestelden maat
regel tal van „kleine luioen" zullen worden
getroffen. De meeste pensioenen liggen im
mers ver beneden f 2000 per jaar. Juist deze
„kleine luiden" zijn reeds zwaar getroffen
door de ontzaggelijke las.ten, die op 't volks
leven drukken.
Ins'emming
Verscheidene leden verklaarden zich mat
het wetsontwerp in hoofdzaak Ie kunnen
vereenigen. Een deel van deze leden betreur
de, dat ten aanzien van de Indische pensi
oenen en van die der spoorwegambtenaren
de beslissing destijds niet andere is uitge
vallen.
Nu ten aanzien van die beide groepen
eenmaal is uitgemaakt, dat de pensioe
nen niet onaantastbaar zijn, meenden zij
evenwel, dat ten opzichte van de pensi
oenen der Nederlandsche ambtenaren
van Rijk en gemeenten geen tegengestel
de beslissing genomtn behoort te wor
den.
Ten aanzien van de verlaging van het
kostènpeil merkten deze leden op, dat op dat
gebied reeds- veel geschied is. Er zal echter,
dit erkenden zij, nog meer moeten geschie
den. Aan eiken maatregel, die daartoe kan
leiden en die m redelijkheid aanvaardbaar
is, zal medewerking verleend moeten wor
den.
Het Zondagsblad wordt, omdat het morgen
Nationale Feestdag is, vandaag bij onze
bladen ingesloten. Morgen verschijnt wel de
geWOne k,an'- DIRECTIE
Het Levensverzekeringbedrijf
Bij de Tweede Kamer is een wetsont-'
werp ingediend tot wijziging van de wet
op het Levensverzekeringsbedrijf, beoo-
gende, aan buitenlandsche spaarkason
dernemingen te verbieden, hier te lande
werkzaam te zijn.
Officieele berichten
ONDERSCHEIDINGEN
Aan F. L. van der Bom. voorz. der Chr. Werl
.eend tot het aannemen van zijn benoeming
tot commandeur in de Orde van Leopold II vat
België.
BURGEMEESTERS
nis te Groningen, A. Jansen, te Leeuwarden.
RECHTBANKEN
Eervol ontslag is verleend aan ror H J Bieget
als ^kantonrechter-plaatsverv. in het kanton
REGENT GEVANGENIS BREDA
Benoema Is tot ld van het college van re-
pnten over de gevangenissen te Breda, Jhr S.
Lam au Trip.
VOOGDIJRAAD
Benoemd is tot lid van den Voogdijraad
Amsterdam, mevr. G J M Marres Grasé. wo-
Voor de derde maal tien
duizenden op de been
Ministers bieden
gelukwenschen aan
Geestdrift in hef rosarium
te Amsterdam
H. M. de Koningin heeft gisteravond
6 uur ten paleize Noordeinde ontvan
gen de voorzitters van de Eerste Ka
mer en van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal, den voorzitter van
den Ministerraad en de Ministers, den
vice-president van den Raad van
State, den Commissaris der Koningin
in Zuid-Holland, den Gouverneur der
Residentie, den Directeur van het
Kabinet der Koninigin en den Bur
gemeester van 's-Gravenhage, ten
einde hen in de gelegenheid te stel
len hun gelukwenschen aan te bieden
aan de Koningin en aan Prinses Ju
liana en aan Prins Bernhard van
Lippe-Biesterfeld.
Het was den geheelen middag in de om
geving van het paleis zeer druk. Duizen
den en duizenden stonden in de omgeving
van het paleis te wachten, in de hoop de
Prinses en den Prins te zien. Men kortte
zich den tijd door het zingen van liederen,
afgewisseld door het geroep: Leve de Prin
ses en de Prins.
Ruim half zeven, na de audiëntie, werd
het wachten beloond. Plotseling verscheen
het verloofde Paar lachend en wuivend
voor een van de vensters van het paleis
en dankte vriendelijk voor de hartelijke
ovatie, welke het publiek bracht
Honderden en honderden kleine vlag
getjes verschenen eensklaps niemand
wist waar deze zoo plotseling vandaam kwa
men zakdoeken en hoeden gingen in de
lucht, kortom het was weder een van die
spontane en grootsche betoogingen van
aanhankelijkheid en trouw, zooals ons Vor
stelijk Huis deze in den loop der laatste
dagen reeds tallooze malen iheeft ontvan
gen.
Het jonge paar trok zich terug en
tot verrassing van het publiek kwam
de Koningin met de Prinses van
Lippe-Biesterfeld even voor het open
raam en ook zij hadden een hartelijke
Ihulde in ontvangst te nemen.
Nog eenmaal verscheen Prinses Juliana
met Prins Bernhard voor het venster. We
derom barstte een gejuich los. Toen deed
Prins Bentno met een kwiek gebaar het
raam dicht, woof nog eenmaal met beide,
handen en verdween met de Prinses. Het
publiek begreep, dat het toen afgeloopen
was en langzaam begon het zich te ver
spreiden.
Nieuwe betoogingen in de avonduren
Gisteravond, thans reeds voor de derde
maal, zijn wederom tienduizenden Hage
naars bij het Koninklijk paleis aan het
Noordeinde samengestroomd om de Vorste
lijke personen toe te juichen.
Tegen negen uur vertoonden Prinses Ju
liana en Prins Bernhard zich voor een der
verlichte ramen aan de voorzijde. Een oor-
verdoovend gejuich barstte los. Ook ver
toonde het verloofde vorstelijke paar zich
voor de ramen van den linker zijvleugel.
Met ongpkende geestdrift en enthousiasme
jubelde de menigte.
Innig gearmd, stralend van geluk,
namen de Prinses en haar verloofde
deze huldebetuiging in ontvangst, ter
wijl zij vriendelijk terugwuifden.
Enkele oogenblikken later vertoon
den zich ook H. M. de Koningin en
de moeder en broeder van Prins Bern
hard voor een der ramen. Gejubel en
gejuich steeg opnieuw uit de me
nigte op.
Daarna trachtte de politie de betoogers te
bewegen naar huis te gaan. De reactie was
echter het zingen van het lied „We gaan
nog niet naar huis". Nog eenmaal ver-
scheen het jonge paar voor het venster. Toen
Het huldebetoon
in Den Haag
Zooals we gister reeds - mee
deelden, zal morgen voor alle
vereeniging en en corporaties
zoowel uit Den Haag als uit de
heid bestajun tot een gemeen
schappelijk hiddebetoon aan de
Koninklijke Familie.
Nader kunnen we meedeelen,
dat het de bedoeling is, dat elke
vereeniging of corporatie door
een afvaardiging wordt verte
genwoordigd met medebrenging
van vaandel of vlag.
De betooging zal plaats héb
ben voor het Paleis aan het
Noordeinde en aanvangen om
5 uur. Plaats van samenkomst
Nassauplein. tusschen half vier
en half vijj.
trokken de Vorstelijke personen zich terug.
Prins Bernhard bleef even alleen staan.
Daarna sloot hij het gordijn. De lichten
werden gedoofd en de ramen gesloten.
In de massa kwam eenige beweging. Lang
zaam, heel langzaam verspreidde zich de
menigte. Het bleef evenwel in de omgeving
van het paleis tot laat in den avond zeer
druk.
Onder geweldig enthousiasme van het Haagsche publiek verlaten H.K.H. Prinses
Juliana (met bouquet bloemen) en Prins Bernhard de Cineac in Den Haag. waar
aan het verloofde paar gister een bezoek bracht.
FEEST IN HET
AMSTERDAMSCH ROSARIUM
Een Oranie-Bloemenregen
Duizenden menschen hebben gisteravond
in het feëeriek verlichte rosarium van het
Vondelpark te Amsterdam uiting ge
geven van hun vreugde over de verloving
van Prinses Juliana.
Na korte toespraken van den heer Jose-
Phus Jitta en Prof. Mr. C. P. M. Romme
zong het onder leiding van den heer Hubert
Cuypers geïmproviseerde koor, bestaandr-
uit zangers en zangeressen van alle moge
lijke vereenigingen het „Merck toch hoe
sterekenthousiast gevolgd door 'n krach
tig „Leve de Prinses", „Leve de Prins".
Muziek, volksliederen, gejuich en vreug
dekreten vertolkten, daarna de gevoelens
van het Amsterdamsche publiek ten op
zichte van het jonge paar.
De heer .Tosephus Jitta las een telegram
voor, onderteekend door allen, die de con
trole passeerden:
Duizenden Amsterdammers, zangers en
luisteraars, vereenigd in het Vondelpark in
het door werkloozen gestichte rosarium te
midden der rozen, die ook het wapen der
Von Lippe-Biesterfelds sieren, brengen vol
vreugde over uw groot geluk, u beiden hun
innigste heilwensch".
Onbeschrijfelijk was het enthousiasme
waarmede de feestgangers de tekst van dit
telegram begroetten. Aan de toejuichingen
kwam schipr geen einde.
Nadat ook nog de heer J. ter Haar Jr.
gesproken had was het wachten op .de K.
L. M. machine, die te half 10 van Schip
hol zou starten en 10.000 Oranjebloemen
boven de menigte zou laten vallen. Een
kwartier na den afgesproken tijd verscheen
het toestel en een regen van Oranjebloemen
daalde op de duizenden neer.
Het was een fantastisch gezicht de zware
machine laag boven het park te zien zwe
ven, afstekend tegen de donkere avondlucht.
Een waardig slot van een prachtige de
monstratie van liefde en trouw aan
Oranjehuis, aan een innig gemeende uiting
van vreugde over deze Vorstelijke verloving
Waar Prins Benno zal studeeren
Als over eenigen tijd de eerste spontane
nationale vreugde eenigszins zal zijn ge
luwd, als ook de officieele verlovingsfees
ten op Het Loo ten einde zijn, zal Prins
Bernhard zich eenige maanden in een rus
tige omgeving wijden aan de studie van
het Nederlandsche volk en zijn belangen.
Reeds in zijn radio-rede kondigde de Prins
deze plannen aan.
Het is zoo goed als zeker dat voor dit
-Sf* £U1»e-n,:'De Sperwershof" van Jhr
Mr. W. F. Roell te 's-Graveland zal wor
den uitverkoren. Op de bovenverdieping be
vindt zich aan do achterzijde van het huis
een fraaie, stemmige kamer, waar de Prins
reeds eerder verblijf hield en welke ook
voor den komenden studietijd voor hem zal
zijn gereserveerd. Van uit deze kamer heeft
men een prachtig uitzicht over het mooie
Span derswoud. dat tusschen Hilversum en
s-Graveland ligt. In de rustige bibliotheek
zal de Prins zich voor zijn komende ta k
kunnen voorbereiden.
VOORNAAMSTE
NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
en het Zondagsblad
In de omgeving van het Paleis Noord
einde te Den Haag is het gister nog voort
durend buitengewoon druk geweest. Ook
in Amsterdam is weer feest gevierd.
Te Rotterdam is een grootsche betoom
ging gehouden in verband met de verlor
ving van Prinses Juliana.
Ingediend is een wetsontwerp tot wij
ziging van de wet op het levensverzeke
ringsbedrijf, dat beoogt aan buitenlandsche
ondernemingen te verbieden hier werk
zaam te zijn.
In de Eerste Kamer heeft de heer De
la Bella zijn interpellatie over de wijziging
van de steunregeling gehouden. Minister
Slingenberg heeft daarop geantwoord.
Op de jaarvergadering van de Vereen,
van Chr. Werkgevers heeft Dr. Colijn
gister het woord gevoerd.
De Algemeene Synode der Gerefor<
meerde Kerken te Amsterdam.
Beide partijen in het conflict In de
waschindustrie te Gouda hebben het be
middelingsvoorstel van den rijksbemidde*
laar aanvaard.
Dr. K. Dijk heeft de benoeming tot
hooglèeraar te Kampen aanvaard.
Te Berlijn is een inwoner van Leeuwar
den veroordeeld wegens overtreding van
de deviezenverordening.
Op 9 October a.s. zal te Londen de
Locarno-conferentie bijeen komen.
Uit Spanje worden door beide partijen
successen gemeld; er is wezenlijk nog
weinig veranderd.
Gisteren heeft de arbeidsdienst ten ge
tale van 43.000 man, voor Hitier gedefi
leerd.
Rijdt beheerscht en rijdt als heer.
slippen door de mazen
;ustig land
l&At
ziet gllml!
RUdt veiling
RIJDT F1SK opdat U
ASTOMA CHALET
HEETE THEE GEDRONKEN
Tweejarig kindje overleden
Een tweejarig kindje van een familie wo
nende in de Reinwardstraat te Amster
dam heeft bij het drinken van gloeiende
thee zoodanige brandwonden bekomen, dat
het naar het O.L.V. Gasthuis vervoerd moest
worden, waar het later aan de gevolgen is
overleden.
MOTORRIJDER OMVER GEREDEN
Op den Rijksstraatweg tusschen Mui
den en N a ar den is de dertigjarige motor
fietsrijder G. Hooy uit Blaricum, die
van Amsterdam kwam, door den automo
bilist J. Braunschweig uit Amsterdam, die
uit de richting van Russum kwam, omver
gereden. De automobilist had twee auto's
ingehaald en was daardoor links van den
weg gekomen. Hij werd door het zonlicht
verblind en had daardoor den tegenligger
niet gezien. De berijder van het motorrij
wiel werd met been- en armbreuken in ern-
stigen toestand opgenomen en naar de
Gerardus-Majella-stichting te Bussum ver
voerd.