KERK EN ZENDING
DUIZENDEN
VROUWEN
DAGERAAD
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1936
GEREF. KERKEN
Aangenomen: Naar Roermond (als
hulppred. voor het werk onder de schippers)
cand. J. H. Slager te Soestdyk.
AFSCHEID, BEVESTIGING EN INTREDE
Ds. B. E. van Buuren te Angerlo is
voornemens 23 Aug intrede te doen te
Dragten hij de Herv. Evangelisatie. Be
vestiger Ds. H. Boersma, van Angerlo.
Ds. J. D ij k is voornemens Zondag 13
Sept. afscheid te nemen van de Geref. Kerk
te S e 11 i n g e n en Zondag 27 Sept. intrede
te doen te Zevenhuizen (Gr.), na bevestigd
te zijn door Ds. W. Oosterheert te Ter Apel.
Ds. Th. Korporaal, overgekomen
van Gent (België) deed Donderdagavond
zijn intrede bij de Vrije Geref. Gem. te
Stadskanaal met een predikatie over
Hand. 10 vs. 43: de inhoud en de prediking
van het Evangelie.
Na de gebruikelijke toespraken werd Ds.
Korporaal toegesproken door ouderling T.
Fens namens de gemeente en door burge
meester Bergmeijer namens het dagelijkscüi
bestuur der burgerlijke Gemeente. De kerk
was geheel gevuld.
CASPAR OLEVIANUS
153610 Augustus193o
welks samenstelling hij met Uranus heeft tot
stand gebracht. Aanvankelijk liep de levens
lijn van den te Trier geboren geleeerde in an
dere richting, hij was eerst student in de rech
ten. Maar tijdens die studie kwam hij in aan
raking met de leer der Reformatie en het ge
volg was, dat Olevianus te Genève onder Cal-
vijns leiding theologie ging studeeren. Vervol
gens kwam hy in Trier terug en arbeidde daar
ten bate van het veldwinnen der Reformato
rische beginselen. In 1560, dus op pas 24-jari-
gen leeftijd werd de begaafde jongeling hoog
leeraar te Heidelberg, de naam die aan den
Catechismus onverbreekbaar verbonden is.
Een jaar tevoren had Keurvorst Frederik
III van de Paltz den troon bestegen en het was
deze vroome vorst, die den stoot heeft gege
ven tot het eeuwenverdurende werk, dat in
den Catechismus «gegeven is aan de kerken
der Hervorming en zooveel andere ten toets
werd. Om een leerboek te krijgen, dat in ker
ken en scholen kon gebruikt worden, benoem
de de vorst in 1562 een commissie, om dit
voornemen uit te werken. In die commissie
zaten ook Olevianus en Ursinus en zij werden
de hoofdopstellers van den Catechismus. Hoe
wel inhoud en verdeeling grootendeels van
Ursinus zijn, heeft Olevianus door wat men
thans noemt de eindredactie, ook volledig
zijn invloed op het echatboek kunnen uitoefe
nen. (Wij hebben bij den 400en geboortedag
van Ursinus in 1934 over een en ander uit
voeriger geschreven).
Met het sterven van Frederik III in 1576
was Olevianus' positie in Heidelberg niet meer
te handhaven; hij moest als hoogleeraar af
treden en ging naar Berleburg, later naar
Hernborn, waar hij opnieuw aan een (door
hem zelf mee opgerichte) hoogeschool ging
doceeren. Drie jaren later, in 1587, is hij over
leden.
Veel heeft hij niet geschreven; behalve een
leerboekje voor kinderen gaf hy uit een ook
in onze taal gedrukt boek „De substantia Goe-
deris gratuiti",
GEBREK AAN PREDIKANTEN
De Duitsche Evangelische kerk in Wolhynië
in Polen heeft een groot gebrek aan predikan
ten. Onder de 50000 evangelischen in Polen
werken slechts 6 predikanten, wien 2 vicaris-
een ter zijde staan. Er zijn krachten genoeg,
maar de middelen ontbreken. De gemeenten
die in de laatste twee jaren ondanks den groe
ten economischen nood nog vele nieuwe scho
len moesten bouwen zyn zoodanig uitgeput
dat zij binnen afzienbaren ty'd niet meer in
staat zullen zijn nieuwe predikantenplaatsen
te stichten en te bezetten. De laatste gemeente
werd in 1929 te Torczyn gesticht. Sindsdien
is de Duitsche evangelische bevolking in Wol
hynië met ongeveer 5000 zielen toegenomen.
„JEUGDZORG" IN SOVJET-RUSLAND
De Centrale Raad der goddeloozen heeft
200.00C roebel beschikbaar gesteld voor de
zomerherstellingsoorden voor kinderen en jon
gelingen die zich in den dienst der goddeloozen
beweging bijzonder hebben onderscheiden. Het
aanwerven van nieuwe leden en het voeren
van propaganda voor de beweging wordt hun
als een bijzondere verdienste aangerekend. In
de nabijheid van Moskou is het eerste kamp
van 600 jongelieden van 10 tot 18 jaar geopend
De jongelieden worden kosteloos opgenomen
en doorloopen een speciale propaganda-leer-
gang in atheïsme. Het volgend jaar zullen
talrijke dusdanige kampen worden opgericht.
DE NED. HERV. KERV IN 1933 EN 1934
Blykens op de algemeene synode der Ned.
Her.'. Kerk uitgebrachte rapporten over het
verslag van de schriftelijke kerkvisitatie over
1933 en 1934 bedraagt het zielenaantal rond
2.940.000, het aantal lidmaten 800.000; het
aantal gedoopte kinderen bedroeg in 1933
35.700 en in 1934 38.318; het aantal gedoopte
volwaasenen bedroeg respectievelijk 2021 en
2214; het aantal mannelijke catechisanten be
draagt 87.567; het aantal vrouwelijke 108.308,
in 1933 werden na belijdenis des geloofs 8712
mannelijke en 11358 vrouwelijke tot lidmaten
aangenomen; voor 1934 waren deze cijfers
respectievelijk 9249 en 12072. Voor zoover be
kend bedroeg het aantal overgangen naar an
dere kerkgenootschappen 1155, waar tegen
over staat een overkomst uit andere kerkge
nootschappen van 1383. Zonder tot een andere
kerk toe te treden traden 4784 uit. De inkom
sten der diaconie bedragen in '33 f 6.152.507.62
en in 1934 f 6.403.370.19, de uitgaven over '33
f 6.089.266.12 en over 1934 f 6.488.272.41.
Van de 100 candidaten die examen deden,
slaagden er 86, waarvan 59 te Utrecht, 14 te
Leiden, 10 te Groningen, 2 te Neuchatel en 1
te Amsterdam (Vrije Universiteit).
DE LEERTUCHT OVER DE LEDEN DER
GEREF. KERKEN
Naar wij vernemen zal dezer dagen bij den
Uitgever J. H. Kok te Kampen verschijnen:
„De Leertucht over de leden der Geref. Ker
ken" door Ds. Joh. Jansen.
Nu op de komende Generale Synode ook de
belangrijke kwestie zal behandeld worden, in
hoever de leden der Kerken, die aangesloten
zijn bij C.D.U. of N.S.B., onder de kerkelijke
tucht moeten komen, is de Leertucht-kwestie
plotseling heel actueel. Verschillende kerke
lijke bladen schrijven over deze zaak. En er
heerscht hierover geen eenstemmigheid van
meening. De kwestie staat nu in het brand
punt der kerkelijke en politieke belangstelling
De. Joh. Jansen, een der beste kenners
van het Kerkrecht, geeft hier nu een belang
rijk, ook historisch goed gedocumenteerd ge
schrift over deze aangelegenheid. Het boekje
verschijnt op het juiste moment: even vóór de
Synode.
De 3e aflevering van het Tijdschrift voor
Zendingswetenschap „Mededeelingen" bevat
enkele belangrijke artikelen
De heer J. van Muylwijk, die in Juni zijn
zilveren ambtsfeest vierde, geeft de geschie
denis van het zendingswerk in de Doesoen
(Deli), zooals hij die gedurende 12 jaren
heeft meegemaakt Een typisch stukje Zen
dingsgeschiedenis. De heer R. van Alphen,
thans hulpprediker in de Minahassa, vroe
ger op Timor, schrijft over „Pinksteren op
het Zendingsveld". Hij beschrijft enkele
aanknoopingspunten, welke de zendeling
in de heidenwereld vinden kan. Een prach
tig voorbeeld van de psychologische zen
dingsmethode. De heer Khouw Eng Soei
handelt over de psychologie der Peranak-
kans, hun zeden en gewoonten. Hij is van
oordeel, dat de Westerlingen te weinig
den Chinees begrijpen en tracht daarom
de in Indië geboren Chineezen nader te
verklaren.
In de rubriek „Belangrijke verschijnse
len" bespfreekt Ds. Rauws: de Luthersche
zending te Leipzig (18361936); de Ameri-
kaansche zending in Ned. Indië; de zen
ding in Japan en de eenheidsbeweging in
TENTZENDING IN DRENTE
De Evangelisatie-tent vanwege de classis
Assen der Geref. Kerken zal in de tweede
helft van de volgende week worden opgezet
in Borger (Dr.). Vrijdagavond 14 Aug. a.s.
zullen als sprekers optreden ds. J. Ribbe-
rink. Geref. predikant te Borger, en de
heer J. Vermeer. Zaterdagavond 15 Aug.
zal het woord' voeren ds. J. v. Bruggen te
2e Excloërmond en Zondagavond 16 Aug.
de heeren ds. W. S c li e e 1 e te Hooger-
smilde en W. C. F. S c h e p s van 's-Graven-
Een goed spreker in het
openbaar
heeft in alle situaties
van het leven succes
Leert U vrij en overtuigend spreken! Door
Frank Reusch spezial-methode. Cursus v.
practische levenskunst, logisch denken,
angstvrij spreken in alle omstandigheden.
Ieder, ongeacht de schoolopleiding, kan in
korten tijd een vlot spreker in het openbare
leven worden. Vraagt nog heden inlichtin
gen. FRANK REUSCH, leraar v. psycholog.
spreekpaedagogiek en rhetorica. VUGHT,
N.-Br., Lecuwensteinlaan 10.
'(Adv.)
Bond van Ned. Herv. Geref.
Godsdienstonderwij zer s
Bovengenoemde Bond hield te Utrecht
zijn jaarvergadering onder voorzitterschap
van d enheer A. P. de Jong te Krimpen a. d.
IJssel (alg. adjunct). Secretaris en penning
meester brachten jaarverslagen uit.
De heer A. B1 ij 1 e v e n te Stadskanaal
hield een reraat over: het Russcllisme.
Spr. gaf 'eerst een algemeene beschouwing
over het leven en sterven <van Charles Ta ze
Russell. Vervolgens gaf hij een nadere uit
eenzetting van de afwijking van het Rus-
sellisme op hei gebied van theologie, anthro
pologic, Christologie en eschatologie. Het
Russellisme is in volkomen strijd met GocLs
Woord.
Op dit referaat volgde een leerzame ge-
dachtenwisseling.
De heer A. van Barneveld te Delft werd
gekozen als voorzitter in de plaats van den
heer K. Asmus te Moordrecht, die bedankt
had. De aftredende bestuursleden de heeren
A. P. de Jong te Krimpen a. d. IJssel en A.
Blijleven te Stadskanaal werden herkozen,
resp. als algem. adj. cn secretaris. In het
bestuur werd ook gekozen de heer A. v.
Scherpenzeel te Nieuwveen. Allen lieten
zich hun benoeming welgevallen.
Besloten werd tot opheffing van „Ons Or
gaan", in verband met het nieuwe Herv.
Geref. Evangelisatieblad. De Bond wordt
lid van den Ned. Herv. Bond voor Inwendige
Zending op G.G. en zal zijn Evangelisatie-
arbeid leggen in handen van den Herv.
Bond voor Inw. Zending; het geld in de ge
plaatste busjes zal men daarvoor bestem
men. De contributie werd verlaagd tot f 1,
per jaar.
De zeer geanimeerde vergadering werd
door den lieer A. van Barneveld met dank
zegging beëindigd.
VRIJZINNIG OORDEEL
OVER DE INDISCHE SYNODE
In het Maandblad van de groep van Vrij-
zinnig-godsdienstigen in Ned.-Indië schrijft
dr. H. Jansen te Batavia, dat hij de uit
spraak betreffende de belijdenis verblijdend
acht, omdat uit deze uitspraak het. beset
spreekt, dat belijden iets anders is dan zich
vastleggen aan een formuleering uit het ver
leden; dat hier blijkt dat belijden is, dat
de gemeente een centrale levensovertuiging
bezittend deze al dieper probeert door te
denken en vanuit dit standpunt liaar posi
tie tegenover de wereld om haar heen tracht
te bepalen. Ds. Jansen heeft als algemeene
indruk van deze synode gekregen, dat er ;n
de Indische Protestantsohe kerk voor de
vrijzinnig-godsdienstigen plaats is.
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
Uit het jaarverslag van den Bond van ver
een. voor Chr. Middelb. en Voorber. Hooger
Onderwijs blijkt, dat in 1935 het aantal leer
lingen op de Chr, H.B.S. bedroeg 3715 tegen
3426 in 1934. Het aantal leerlingen op Gym
nasia en Lycea was resp. 1468 en 3322 tegen
142S en 3160 in 1934. In 1935 waren er 18 Ohr.
H.B.S.-en, 7 Gymnasia en 10 Lycea. Het aan
tal leerkrachten (vast onderwijzend perso
neel) bedroeg resp. 281, 115 en 605.
HET ONDERWIJS IN DE STAATS
WETENSCHAPPEN
De studiecommissie, destijds ingesteld door
de Vereeniging tot Behartiging van het On
derwijs in de Staatswetenschappen, heeft
een onderzoek ingesteld naar den toestand
van het onderwijs in de Staatswetenschap
pen en hoe die toestand behoort te zijn.
Deze commissie (voorz. prof. mr. C. W. de
Vries te Rotterdam), heeft thans een uitvoe
rig rapport gepubliceerd, waarin zij tot de
volgende conclusies komt: De commissie is
van meening, dat op die scholen van M.O.,
waar de vakken staatswetenschappen ontbre
ken, zij moeten worden ingevoerd. Zij beveelt
de volgende urentabel aan: H.B.S. (B) 2 uur
economie in V en 1 uur staatsinrichting in
III en 1 uur in TV. H.B.S. (A) Economie: 2
uren in IV en 2 uren in V; Staatsinr.: 2 uren
in IV en 1 uur in V. H.B.S. Economie: 2 uren
in IV en 2 uren in V. Staatsinr.: 2 uren in
IV en 1 uur in V. Midd. Meisj. S.: Als in
H.B.S. (B). Gymnasium A en B. Economie:
facultatief: Staatsinr.: minimum 1 uur in V.
De commissie kan op de vraag, of aan de
docenten de eisch moet worden gesteld van
een innig contact met het sociale en cultu-
reele leven, geen positief antwoord geven.
Wat de bijzondere eischen van methodiek
betreft, meent de commissie, dat het wel ge-
wenscht is, de leerlingen te laten kennis
maken met de wijze, waarop de overheid
haar taak vervult (bezoek aan de Tweede
Kamer, enz.): de belangstelling van de jeugd
voor de vakken is de beste methodiek.
Aan het rapport is toegevoegd een concept
program van economie, waarin een meer ge
detailleerde opsomming der onderwerpen
wordt gegeven, die naar de meening van de
commissie moeten worden behandeld.
Verder voegt het bestuur der vereeniging
aan het rapport als haar bijzondere meening
9oetb rrtct u)at gocdö
poets dus met
De Nederlandsche tandpasta
DOOS 20 CT. TUBE 40 EN 60 CT.
(Adv.)
toe, dat het gewenscht zou zijn, indien ook
op de H.B.S.-B de beide uren staatsinrichting,
thans verdeeld over de klassen 3 en 4, worden
verschoven naar de klassen 4 en 5, in ver
band met het bevattingsvermogen der leer
lingen in de derde klasse.
Het bestuur spreekt met overtuiging .de
wenschelijkheid uit van invoering van het
vak economie op de gymnasia. Het zou dat
vak eveneens niet facultatief willen stellen.
HET VIERDE NAT. CHR.
SCHOOLCONGRES
Aan de besturen en de personeelen van
alle Chr. onderwijsinrichtingen van ons land
zijn circulaires, programma's en inteekenbil-
jetten gezonden voor bovengenoemd congres,
te houden van 29 tot 31 Oct. a.s. te Utrecht,
waarin er met kracht op aangedrongen
wordt aanmeldingen voor het lidmaatschap
vóór 1 Sept. a.s. in te zenden. Slechts be
trekkelijk weinigen hebben aan dit verzoek
voldaan. In ieder geval zal de gelegenheid tot
aanmelding open blijven tot medio Septem
ber. Wie bovengenoemde circulaire, program
ma en inteekenbiljet alsnog wenscht te ont
vangen, wende zich tot het secretariaat, met
insluiting van portkosten. Adres: Einden-
houtstr. 31 te Haarlem.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Benoemd te Katwijk aan Zee tot
hoofd aan de Chr. school aan de Mich, de
Ruyterstraat de heer F. W. A. Eikerbout,
onderw. aan deze school.
Benoemd te Arnhem (Chr. M.U.L.O.-
school, Paterstraat 35, hoofd de heer G. J.
Vermeer) tot tijdelijk leeraar de heer J. A.
Braak te Zwartsluis, thans tijdelijk aan de
Qhr. U.L.O.-school te Middelstum.
DE „BOETE DER ONWETENDHEID".
In China past men een allerzonderlingst
middel toe ter bestrijding van het analfabetis
me. Chineezen, die na 1 Mei 1936 nog niet de
1000 schriftteekens, die de regeering als mini
mum van ontwikkeling aanwees, geleerd heb
ben, zullen met een boete der onwetendheid
gestraft worden. Ieder politieman zal het recht
hebben de voorbijgangers op straten en wegen
aan te houden om te onderzoeken, of zy de
noodige kennis bezitten.. Zoo niet, volgt de be
boeting. Studenten en leerlingen van middel
bare scholen zullen aangesteld worden als ex-
aminotor om de politie by te staan. Wie wei
gert aan dit werk deel te' nemen, zal versto
ken zijn van bevordering op de school. Lollig
landje!
Examens
Engelach M.O. (A)
heeren J. W. Caro
S. Bouwens. ROsw
laag. Gesl. de
Hillesrersberg; L. E. Goeb-
G. Hl 1 horst, Baarn; H. C.
Akte N I (natuurk. en mechanica) J. J. H. de
Jong, Tilburg; A. J. Liefkens, Utrecht; A. J. N.
Nauta, Den Haag. Afgew. 1.
Akte NH: J. H. Gelens, Amsterdam; H.
sen, Nleuwendam; beiden zonder de verkl&i
van voldoend paedagogisch Inzie'"-
Akte Nj: G. J. v. d. Bos. Delft,
der verklaring van
zicht, en P. J. W.
Akte r IXa:
dam: W. H. de With.
Akte N XI: de dames J. F. Krelage. Amster
dam; I. P. v. Meer. Rotterdam: A. M. Meijer.
Zeist; A. J. E. Muijsert, Utredht.
Getuigschrift art. 38 le lid N.O.W.; de heeren
A. J. M. Notenboom, Roosendaal; C. J. Snoeijer-
bosoh. Amersfoort.
Hoogdnltach L.O. D e
ag. Geel. de hee-
Coi>
die andera opzien tegen de
4 critieke dagen, vreezen zé
niet meer, dank zij
een planta ardig middel,
uitwendig aan te wenden,
HELPT ONMIDDELLIJK til!
Origineele flac. 75 c. Proefflac. 15 c.
Bij Apotheken en Drogisterijen *-
Import: H. TEN HERKEL, Hilversum,
die U op verzoek gratis en franco
brochure over COS toezendt.
Laat Uw reis niet bederven;
neemt COS mee
Hoogste stand te Yarmouth en Scilly 769.0
Laagste stand te Seydisfjord 746.9.
Stand vanmorgen halftwaalf 76S.0.
WEERVERWACHTING
Meest zwakke, later wellicht toenemende
wind uit Westelijke richtingen, half of zwaar
bewolkt of betrokken, weinig of geen regen,
weinig verandering in temperatuur.
BUITENLANDSCH WEEROVERZICHT
De secundaire depressie, die gisteren voor
onze kust lag, gaf nog wat regen, vooral
in het Noordoosten, doch is thans naar cc
traal-Europa verdwenen en opgevuld. In
Schotland en Ierland daalde de luchtdruk
weer ten gevolge van de Zuidoostwaartsche
beweging van de depressie, die gisteren bij
IJsland verscheen. Deze barometerdalinj
ging gepaard met toename der bewolking ei
opnieuw lichte regens. In Zweden hield de
stijging van de luchtdruk aan en heerscht
er mooi zomerweer. In Duitschland en
traal-Europa blijft het weer onbetrouwbaar
en onweersachtig. Vooral in de Oost-Alpen
vielen zware regens. In Zwitserland heerscht
föhn en in de Alpen is de lucht onbewolkt
met groote droogte en prachtig zicht. Lucht
drukstijgingen op IJsland wijzen er op. dat
de depressie daar reeds gepasseerd is.
Het is te verwachten dat de wind by ons
terug zal gaan naar west of zuidwest en dat
de bewolking zwaar zal blijven, doch dat de
kans op buien voorloopig afneemt.
AARDAPPELZIEKTE
In het etmaal van 's avonds 6 Augustus
tot 's avonds 7 Augustus is in Friesland de
weersgesteldheid critiek geweest voor
optreden van aardappelziekte.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen halftwaalf 17.4 C.
9 AUGUSTUS
Zonsopgang 5.34 uur, zonsondergang 8.36
Maan op nam. 10.49 uur, onder nam. 2.08 uur
Laatste Kwartier 10.19 uur nam.
10 AUGUSTUS
Zonsopgang 5.36 uur, zonsondergang 8.34 uur
Maan op nam. 11.28 uur, onder nam. 3.27 uur
VOERTUIGEN MOETEN HUN
LICHTEN OP HEBBEN
9 AUGUSTUS
Van 's avonds 9.06 uur tot 's morgens 5.06 uur
10 AUGUSTUS
Van 's avonds 9.04 uur tot 's morgens 5.07 u
ren W. Werkman, Groningen; E. v. de Brink.
Tilburg: J. Brouwer. Kiel windeweer; T. Kli
versma, Dokkum; H. Nieuwenhuis, Twello; i
v. Stralen. Veenendaal; J. Foeasen, Venlo; J. v.
de Gevel, Reusel; A. Gorter, Kollum; P. Heme-
laar. Putten; P. Vossen, Nijmegen: B. v. cl.
Walte, Hengelo; H. L. Zwaagatra. Wommels,
P. Brouwers, Vylen (L.)C. Dam en J. v. Veen,
Amsterdam; H. v. Bergen, Rotterdam: J. Kf
merliing, Waddlnxveen; J. Jansma. Witmarsun
A. Prins, Amsterdam; de dames C. König, Mac
trlcht: I. Maarssen, Rotterdam; E. v. Heyate
Moerdijk; H. v. d. Tonge, Laren; E. Custers,
Möok; M. v. d. Tol, Nijmegen.
Franscli L.O. Utrecht. Gesl.
J. A. Heuff, Den Haag: J. M. Th. M. Hoppen-
brouwers. Eindhoven; E. J. A. v. d. Hout, Roo
sendaal: L. J. Hustinx, Maastrloht; L. de Jong
Grootegast;_M. Kamermans. Vlissingen: de
Doorn,
Vroomshoop; H. Dijkstra, Fr£
lsing, Nieuw-Amsterdam; L. A.
J. W. Gerlag, Waalwijk;
gemaker, Beemster; M. E. J. R;
beek; G. M. B. Steegmans, Treebeek; A. de
Vroome. Tiuaarlo; de- heeren T. H. v. Engelen,
Utreoht: H. P. Franse. Ai - - -
gister. Nieuwe
H. C. P. v. W
mans. Den Haag; A. Doron,
Lok, Ten Boer; I. Pinto_Amsterdam; C. J. Gel-
To; A. H. Kienhuls, Tubb<_.„.
Lagro. Am by; D. C. Lub. Nieuw-Vennep; G. H.
T. Meertens, Heerlen; H. Oorburg, Veendam.
!g. Gesl. K XII
Boekhouden M.O. D
de heeren J. Friese, Groningen; W. J. Ti
Eindhoven; E. S. Woudstra, Wolvega; J. L.
TUlaman, Schiedam. De ex. zijn afgeloopen.
ZONDAG 9 AUGUSTUS
BLOEMENDAAL 245,9 M. Uitzending van
Kerkdiensten uit de Geref. Kerk. Voorg;:
Ds. R. Schippers, van Wanswerd.
10.60 v.m. Ps. 25 10. Lezen; Handelingen
4 32—37. Ps. 5 3, 4 en 11. Tekst: Han
delingen 5 1—14. Ps. 130 2. Ps. 119 17.
5 n.m. Ps. 761 en 2. Lezen; Openb.
22 6—21. Gez. 5 7, 8 en 9. Tekst: Openb.
22 11. Ps. 89 1. Ps. 46 1 en 6.
MAANDAG 10 AUGUSTUS
HILVERSUM I 1875 M. Algem. programma,
verzorgd door de AVRO. 8.00 Gram.pl.
9.45 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding. 10.30
Concert. 11.20 Voordracht. 11.40 Canta-
bilé-orkest. 12.40 Olympisch nieuws. 1.00
Orgelconcert. 1.20 Vervol" orkestconcert.
2.00 Pianorecital. 3.15 Kwintet. 7.00 Olym
pisch nieuws. 8.00 Berichten ANP. 8.10
Concert door de Haarlemsche Orkestver-
eeniging. 9.00 Causerie over dc Jeroen
Bosch-tentoonstelling. 9.20 Vervolg i
eert. 11.00 Berichten ANP. 11.10—11.45
Gram.pl. 11.45—12.00 Orgelspel.
HILVERSUM H 301 M. NCRV-Ultzcnding.
8.00 Schriftlezing. 10.30 Morgendienst door
Ds. A. C. Die de riks, Ned. Herv. Pre
dikant te Hilversum. 11.00 Chr. Lectuur.
12.15 Gram.pl. 12.30 A'damsch salonor
kest. 2.30 Zang-recital. 4.00 Bijbellezing
door Ds. J. W. W e e n i n k, pred. der Bapt
Gem. te Stadskanaal. 5.00 Orgelconc. 6.3f
Vragenuur. 7.00 Berichten. 7.15 Vragen
uur. 7.45 Reportage. 8.00 Berichten ANP.
8.15 NCRV-orkest. 9.00 „De voorouders
van onze hedendaagsche bijbel" door Dr,
J. L. K o o 1 e. Gereformeerd Predikant
te Vreeland. 9.30 Vervolg concert. (Om
10.00 Berichten ANP). 10.30—11.30 Gra-
mofoonplaten. Hierna Schriftlezing.
DROITWICH 1500 M. 11.50 Sextet. 12.50
Sted. orkest van Whitby. 1.35 Orgelcon
cert. 2.50 Piano-recital. 3.20 Kwintet. 5.05
Cello en piano. 5.35 Populair concert. 6.50
BBC-Northern orkest. 7.35 Orkest. 8.20
BBC-Symphonie-orkest. 9.10 Pianorecital,
9.35 Voordracht. 10.20 „World-affairs"-
causerie.
RADIO-PARIS 1648 M. 11.20 Kamerorkest.
4.20 Symphoniecpncert. 5.50 Kamerorkest.
8.20 Duetten. 9.05 Trio, zang en voor
dracht.
3.20 Populair concert en Olympisch
nieuws. 6.20 Blaasconcert. 9.20 OratoJ
rium-uitzending. 11.05 Orkest. 11.2Q
Volksliederenconcert.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.ï 12.20 J.
Schnijders orkest. 5.20 Dito. 8.20 J,
Schnijders orkest. 9.20 Vervolg concert.
484 M.: 1.30—2.20 Orkest. 6.35 Orkest,
8.20 Gram.pl. 9.05 Concert uit Vichyj
hierna gram.pl.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 9.20 Ora
torium-Uitzending. 11.05 Scheepsweerbe-
richt. 11.20 Vocaal kwartet. 11.50 Om-
roep-Amusementsorkest.
Gesl. de dames J. M. Ploeger, H. Bouima e
M. C. Boekhoff.
Arnhem. Geëx. 8 cand. Gesl. A. H. Biesot»
Den Haag. Geëx. 7 cand. Gesl. de heei
W. v. Tuyl. Den Haag; M. Kous. Schevening'
d. Molen, Sassenhelm; N. v. Veen, Lei-*
Groningen. Gesl. de heeren H. Hllbers,
Meppel; B. v. d. Haar. De Wijk: A. Blom, Me;
pel; J. v. DelleD, Western;eland; J. L. Boe
Hooghalen. Herex. 1, afgew. 2.
Haarlem. Gesl. do heeren S. de Vries,
Enkhulzen; A. Leek. Alkmaar; P. A. Vendel,
Schermerhorn; N. R. Bosoh, Haarlem; H. Weg-
dam. Hoogerwoud.
Leeuwarden. Geëx. 8 cand. Gesl. de hee
ren J. Haanstra. Bergum: G. Boonstra, Fer-
werd; S. Veenstra, Arum; A. Meinema, Terna
Roermond. Geëx. 8 cand. Gesl. de daa
Heerlen; A. Kuypers
S. P. v. Wagtendonl
Schiedam; A. E. Bosschaart, Rotterdam Com
missie II. Gesl. mej. J. G. A. M. Swets, Lexn
A. C. Asmus, Moordrecht; J. Gideonse,
Betierland; A. J. Dieriltsz. Sluis.
Utrecht Geëx. 8 cand. Gesl. de heeren N,
M. v. Stralen. Eist; M. W. J. Corneliseen, R. N,
i J. J. Commandeur,
4. Gesl. i
A. Siegers, Dec
Feuilleton
(78
door H. KIMGMANS
„Het was Gods tijd niet," zeide moeder Ketel. „Dit was de
tijd,"
Aan den langen zomeravond werd nog een halve nacht ge
knoopt.
Er was zooveel te vertellen
Een niet onder woorden te brengen genoï vond Hilligje het,
toen zij op den middag van den volgenden dag aan den arm
van Munco en vergezeld van Menno door de straten van
Groningen naar de Groote Markt wandelde: vader, moeder cn
zoon, voor het eerst met elkaar op straat!
Moeder Ketel bleef rustig thuis, 't Was te druk buiten.
„Ik zal luisteren naar het lied van den Martenstoren," zeide
zij. „Dat zal een overwinningslied zijn."
Want Munco had vernomen dat het klokkenspel, na gedu
rende het beleg te hebben gezwegen, dien middag weer over
stad en veld en beemd klinken zou, nu de beide veroveraars
hun intocht in de stad zouden doen.
Hilligjie moest z ij n Graaf Lodewijk zien! had Munco ge
oordeeld. Dat was nog eens een Vorst! Hij wilde geen woord
kwaad van Prins Maurits zeggen, maar de Graaf stond toch
veel hooger bij hem aangeschreven.
Bij honderden togen de burgers van Groningen, wel treurero
over geleden verliezen, maar dankbaar, dat het leed geleden
was, naar de Groote Markt, waar spoedig een ruiterstoet ver
schoen.
„Op dien bruinen vos is Graaf Willem," onderrichte Muiieo
Hilligje. „En op dien zwarten hengst Prins Maurits."
Zij reden voor aan den stoet, de twee neven, in vol harnas,
een breede Oranjesjerp over de borst. En een even schitterend
uitgedoste stoet van krijgsoversten, volgde.
Toen de paarden uit de Heerestraat do Markt op draaiden
jsr werd stapvoets gereden, want er was een benauwende .volte
van iruenschen klingelde ineens het klokkenspel yan den
St. Maarten!
Munco's oog, hij kon het niet helpen, werd vochtig.
Hij dacht aan zijn moeder, die stellig hoeren zou het lied,
dat nog nooit van den toren had geklonken:
Wilhelmus van Nassouen.
Het klaterde over de hoofden heen.
Er werd gezongen. Dat waren de Gereformeerden. En Munco
en Menno zongen mee. Hilligje kon niet. Het geluk van deze
dagen was haast te groot!
De twee voorste paarden stonden stil. En de Graven Van
Nassau, de twee helden, voortzettend het werk, dat de groote
Willem van Oranje aanving in de kracht Gods, ontblootten het
hoofd en zwegen, roerloos.
Moeder Ketel, staande bij de deur van het kleine huisje in
het Noorden der stad, zoo spoedig mogelijk zou zij met Munco
en Hilligje weer terugkeeren naar de Gelkingestraat, hoorde
het lied. Het zong in haar. Had zij niet al die jaren allen dag
gebeden voor haar stad en voor de Nederlanden?
Hoor! Nóg was het wonder niet uit. Want de beyerman daar
hoog in de lucht veranderde van voys en speelde een Psalm
van Datheen. Zij kende het lied. En zij neuriede mee:
Wilt mij niet straffen, Heere,
Die misdaan heb, zoo zeere
In eenen grammen zin;
In Uwen toorn vervaarlijk,
Kastijd mij niet zoo zwaarlijk,
Als ik wel waardig bin.
Datheens zesde psalm klonk over de hoofden der honderd-
koppige menigte op de Groote Markt, die ademloos aan
schouwde, hoe de heeren van de Magistraat het Stadhuis ver
lieten, waarop de Graven stegen van de paarden hst
geheele gezelschap te voet naar het Martinikerkhof trok, daar
afgezien was van het oorspronkelijke plan, naar de kerk te
gaan: Calvinistische Vorsten in een omgeving van beelden en
altaren!
Er werden handdrukken gewisseld: de tot vóór eenige dagen
Vijanden waren in vrienden verkeerd; de vrede was gesloten
voor het oog van de geheele burgerij.
Vervolgens stegen allen weer te paard en werd door enkele
overvolle straten naar de Heerèpoort teruggereden, waar met
veel betuigingen van beleefdheid voorloopig afscheid werd
genomen.
Den volgenden dag zouden de Nassauers met de leden van
den Raad van State intrek in de stad nemen, om orde op
zaken te stellen.
Zwaar klokgelui riep, eenige dagen later, de burgerij naar
de Groote Markt.
Prins Maurits was over Friesland naar Holland vertrokken.
Maar de Stadhouder zou nog geruimen tijd blijven.
Munco, vergezeld van Menno, die onafscheidelijk van zijn
vader was elk in Groningen kende thans „hopman" Munco
Ketel en de jongen was er wat trotsch op begaf zich natuur
lijk ook naar de Markt
Op het bordes van het Stadhuis verschenen de leden van do
nieuwe Vroedschap, die omringden de breede figuur .van Graaf
Willem Lodewijk van Nassau.
Het klokgelui verstomde.
Zoo dicht mogelijk drong de burgerij op.
Op het bordes trad de stadsschrijver naar voren, uitzettend
zijn stem, die las van het perkament:
„Alzoo deur schickinge van Godt Almechtich die Stadt
Groeninghen wederomme gereunyrt is met die geunyerde
Nederlandsche Prouincien en de dat daer deur die solue Stadt
ende Ommelanden en de naest gheleeghen Quarteren ver-
loest sijn van die Langduurige bloedige oerloeghe ende
bedroeffenisse der onderdaenen daer vuyl genoeget, ende
dat verhanden is, dat die borgers en ingeseten der Stadt
Groeninghen ende Ommelanden daer doer wederomme sullen
Icoemen in die voergaende ruste, welvaren en voerspoet, zoo
ontslaet men hiermede die Borgerije van den Eedt, daer mede
sij den Coeninck van Spanien verplicht sijn geweest ende sal
een Ieder den Eedt doen als hier nae volget.
Wij beloeuen ende sweeren, die gene rale staeten diesor
vereynichde Neederlandsche Prouincien, die bij die waere Ro-
formeerde Religie sullen blyuen Genaeden Graef Willem Lude-
wich van Nassau etsc. als Stadthouder der Stadt Groeningh-m
en de Ommelanden gehou ende getrou te sijen, ende tot veer»
diel der soluer die stad Groeninghen tegen den Coeninck vatf
Spanien, Spaengiarden, Malcontenten ende aanderen heuren
partij houdende, te helpen bescharmen, die Magistraeten dieser
Stadt te respecteren ende te gehoersaemen ende alles te doen
dat guede ende getrouwe borgeren ende Ingeseteruen toe stact'
ende betaempt. Soe helpe ons Godt Almechtich!"
Dèt was het besluit van de Reductie.
Ontslagen van den eed aan den Spaanschen Koning!
Trouw gezworen aan Wilhelm Ludwig van Nassau, al9
vertegenwoordiger van de Algemeene Staten der Zeven
Voreenigde Nederlanden.
Zoo helpe ons God Almachtig!
Er kwam nög een dag van beteekenis.
En die moest moeder Ketel meemaken!
In het ruime van beelden en altaren gezuiverde kerkgebouw,
aan den voet van den St. Martenstoren zaten en stonden de
honderden, de geringen en de gegoeden; de Vorst want dei
Stadhouder was er ook en de onderdanen.
En op den kansel klom een oude predikant: Feico Ruardi,
die 45 jaar geleden de eerste fundamenten van de Gerefor-
meerde kerk van Groningen had gelegd
De oude weduwe Ketel waa den bergtop beklommen!
In haar hart klommen overleggingen op: o, had Me.mö,
haar man, die mèt haar vervolging had geleden, dit mogen
meemaken! En zijn broer Roelf, zeker een heetgebakerd, on
voorzichtig man, maar tóch een kind van God! En burgemeester
IIi:'< brands, over wien Hilligje nog zoo vaak sprak!
Stil! Zooals alles was geschied, zóó was het de wil des
Hëeren Ileeren. En juichten zij niet voor den troon des Lams?
Haddeu zij niet een nog veel heerlijker dageraad beleefd dan
"le dageraad van Groningen?
„Amen", zeide moeder Ketels hart.
Dat overvloeide van dank
EINDE
I
