icdD)i
DE ORDENING IN HET
BAKKERSBEDRIJF
RIPOLIN
Wèg die Migraine!
AKKERTJES
DINSDAG 28 JULI 1936
TWEEDE BLAD PAG. 5
De eersfe poging geldf
Rotterdam en Omsfreken.
Baseering op zuiver
wetenschappelijke gegevens.
Juist een week geleden hebben wij in het
kort iets vermeld'omtrent de overeenkomst
tot ordening in het bakkersbedrijf voor Rot
terdam en Omstreken, waarvan door de
Nederlandsohe Bakkerij Stichting aan den
Minister van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart verbindendverklaring is gevraagd en
welke overeenkomst thans door den Minister
om advies is doorgezonden naar de vaste
comniissie uit den Economischer!' Raad, be
kend als de Commissie-Lief tink, welke tot
taak heeft den Minister te adviseeren over
het nemen van algemeene maatregelen van
bestuur als bedoeld in artikel 2 van de Wet
op het algemeen verbindend en onverbindend
verklaren van ondernemersovereenkomsten
1935.
Wij hebben in ons artikel van 21 dezer
reeds eenige voorname punten meegedeeld
betreffende de bedoelde overeenkomst.
Om het nieuwe van deze zaak maar tevens
om het groote belang ervan, niet alleen voor
de bakkers maar voor ons heele volksleven,
komen we er hier breeder op terug.
Aanleiding hiertoe is een ons toegekomen
verzoek van de Nederlandsohe Bakkerij
Stichting, om het publiek met deze vrij in
gewikkelde aangelegenheid op de hoogte te
brengen.
De Ncderlandsche Bakkerij-Stichting
Wij hebben hier, zooals Prof. Mr. P. S.
Gerbrandy, voorzitter van de Stichting,
ons mededeelde, te doen met een activiteit,
die van het g e h e e 1 e georganiseerde bak-
kerijbedrijf in Nederland uitgaat.
Alle groote bakkerspatroons'bonden zijn in
de Nederlandsche Bakkerij Stichting ver-
eenigd. Ook de coöperaties ,die aanvankelijk
de zaak niet vertrouwden.
De strekking 1
om door orden
af, maar on
n deze activiteit
ng van ondere
r objectieve,
zuiver wetenschappelijke,
leiding, toestanden uit te bannen,
die niet alleen tot schade van de bak
kers maar ook van ons nationaal ver
mogen bestaan.
Deze euvelen bestaan voornamelijk in e e n
teveel in het productieapparaat.
Niet alleen de bakkers zelf, /die vaak genood
zaakt zijn beneden den kostprijs te verkoopen
maar ook hun leveranciers en anderen, die
met de bakkerijbedrijven gelieerd zijn, lijden
onder die economisch ongezondeverhou-
dingen.
De Nederlandsohe Bakkerij-Stichting wil
nu pogen om hier verbetering te brengen
door het sluiten van ondernemersovereen
komsten,
waardoor de bakkers gedwongen
worden niet meer te leveren beneden
den normalen prijs.
Ook nief-foegetredcnen worden
gedwongen
in deze zaak is, dat daartoe
Ook zullen gedwongen worden die bakkers
1 welke niet vrijwillig tot de overeenkomst zijn
I toegetreden.
Dit is uit het oogpunt van rechtsvor
ming in ons land principieel van groote
beteekenis.
Aan den anderen kant staat echter vast,
dat de overeenkomsten welke door de Re-
I geering als verbindend worden verklaard,
niet van boven af worden opgelegd maar uit
(het vrije bedrijfsleven opkomen.
Hiermee hangt echter weer ten nauwste
I samen, dat de overeenkomsten door de Re-
'geering slechts verbindend worden verklaard
I wanneer zij naar haar oordeel het al ge
en be lang dienen en daarom moe-
I ten zij, in afhankelijkheid ontstaan zijn en
aan objectieve normen voldoen. Er moet in
J uitkomen, dat zij voor de nationalewelvaart
j gunstig zijn.
Onafhankelijkheid en objectiviteit
De onafhankelijkheid gepaard aan objec
tiviteit komt ook opmerkelijk tot uiting in de
samenstelling van het in dezen leiding ge
vende lichaam: de Nederlandsche Bakkerij
Stichting. Deze bestaat uit vertegenwoordi
gers van de Bakkerspatroonsbonden, met in
het bestuur een sterke injectie van onafhan
kelijke personen.
Het heele modenamen bestaat n.l. uit
personen die van het bakkersbedrijf in
technischen zin niets weten doch al'leen
in wetenschappelijken zin en die met
het bakkersbedrijf ook niet geliëerd
zijn.
Voorzitter is, zooals gezegd, Prof. Mr. P.
S. Gerbrandy, secretaris de heer C. D.
van Noppen en penningmeester de heer
J. van der Meer.
Bovendien heeft de voorzitter
het vet o-r e c h t, zoodat er geen overeen
komst naar het Departement van den Minis
ter kan gaan zonder dat de onafhankelijk
heid daarvan ten volle vast staat.
Behalve de onafhankelijkheid
staat eveneens de objectiviteit vast,
doordat het onderzoek naar de situatie van
de prijsstelling enz. op zuiver wetenschap
pelijken grondslag geschiedt. I-n de Neder
landsche Bakkerij Stichting is n.l. afgerekend
met wat de bakkers zelf het beste vinden.
Het gaat immers om de mogelijkheid van de
instandhouding van een gezond, nor
maal b e d r ij f
Deze wetenschappelijke prijsstelling waar
onder een gezond bedrijf nu en in de toe
komst moet kunnen blijven bestaan, is zoo
scherp mogelijk doorgevoerd. Wanneer aan
het Departement een regeling voorgelegd
wordt, kan men zóó alleen met volle vrij
moedigheid zeggen: reken ons maar na.
Gezonde bedrijven moeten kunnen
werken
Het spreekt wel vanzelf, dat het er dus
niet om gaat eert groote welvaart voor de
bakkers te bereiken rpaar slechts om de
voorwaarden te scheppen dat hun bedrijven
gezond werken. Ook onder het regiem van
de verbindend verklaarde ondernemersover-
eenkomsten zal, volgens Prof. Gerbrandy, de
mogelijkheid van opgaan, blinken en verzin
ken blijven bestaan, omdat de regeling zich
bepaalt tot het boven omschreven gebied en
er uiteraard nog andere factoren zijn, die op
de welvarendheid van een bedrijf inwerken.
Prof. Gerbrandy wees er ons nog op, dat
het merkwaardige verschijnsel dat de bak
kers het rayon Rotterdam en omstreken,
waar de eerste poging met de verbindend
verklaring zal worden ondernomen, in zoo
grooten getale meewerken (ongeveer 85 pCt.)
te verklaren is uit het feit, dat het bakkers
bedrijf volkomen in het moeras is geraakt en
men hier de eenige kans ziet om het daar
weer uit te halen.
Uit de thans aanhangige overeenkomst is
de aanvankelijk daarin opgenomen vesti-
gingseisch weggelaten omdat de' Minister
deze, wilde hij consequent zijn, ook in dit
geval niet kon doorlaten.
Wij hebben behalve de algemeene uiteen
zetting door Prof. Gerbrandy nog meer spe
ciale uiteenzettingen mogen hooren van twee
heeren van het Centraal Bureau der Stich
ting, Mr. M. J. Broekhuysen, van. de
juridische afdeeling en Drs. G. Ver ha e-
g e n van de economische afdeeling.
Ordening gegroeid uit saneering
Mr. Broekhuysen wees er op, dat de
vier nationale bonden door middel van de
Centrale Bakkerij Commissie reeds in Fe
bruari 1930 een landelijke saneeringspoging
hebben ondernomen, die berustte op een
overeenkomst, welke ertoe moest leiden, dat
bakkers welke zich daaraan niet onderwier
pen moeilijkheden zouden krijgen bij het be
trekken van him grondstoffen. Deze boycot-
regeling bleek evenwel in de drie jaren van
haar bestaan niet geheel te voldoen.
Toch heeft de Centrale Bakkerij Commis
sie nuttig werk gedaan, want zij heeft zich
in de ziekteverschijnselen kunneh inwerken
en. zich rekenschap kunnen geven van de
diepere economische oorzaken daarvan en
zoo heeft zij het werk van de Ned. Bakkerij
Stichting tot wetenschappelijke ordening op
groote schaal in het Bakkerijbedrijf voorbe
reid.
De coöperatieve verbrulksveree nagingen,
die aanvankelijk scherp tegen de saneering
optraden, hebben in den loop van den tijd
ervaren dat het toch niet, wat zij vermoed
den, te doen was om hooge prijzen en af
breuk aan de coöperatie. Zij zijn gaandeweg
naar de ordeningsgedaohte toegegroeid en
hebben aan het ontstaan van de Nederland
sche Bakkerij Stichting meegewerkt.
De Stichting en haar research-bureau
Het dagelijksch bestuur van de Nederland
sche" Bakkerij Stichting komt dagelijks bijeen
en haar Centraal Bureau, onder leiding van
den heer C. D. Noppen, is een re
searchbureau van de Bakker ij
in Nederland, aan welke gelukt is op weten-
sdhappelijk-econcwnische wijze alle gegevens
te verzamelen iets waartoe de bonden zelf
niet in staat zijn gebleken. En deze centrale
arbeidt nog steeds voort om nog meer ge
gevens bijeen te krijgen, zooals cijfers be
treffende omzetten, bedrijfsresultaten, ook
aangaande de techniek van de kostprijsbere
kening enz.
De bedoeling is om door te bouwen als de
ondernemersovereenkomsten bindend ver
klaard zijn.
Het ontwerp voor Rotterdam
en omstreken
omvat de geheele Zuidpunt van Zuid-
Holland en strekt zich uit van Hoek van
Holland tot Krimpen aan de Lek.
De organisatie
De gevolgde methode is, dat de Bakkerij
Stichting begint met de bakkersorganisaties
ter plaatse te hooren en dat dan Plaatse
lijke Bakker ij commissies worden
gevormd, die namens hen optreden. D i s-
:tshoofden, provinciesgewijs aange
steld, onderhouden het contact tusschen de
Plaatselijke Bakkerijcomanissies en de Stich
ting. Verder komen er contróle-app ara
onafhankelijk van de bakkers ter
Ise en ook onafhankelijk van de districts
hoofden. Zoowel de districtshoofden als de
controle-apparaten staan echter met het
Centraal Bureau in contact, dat dus altijd
aan de touwtjes trekt. De bakkers zelf con
troleeren niet, doch kunnen wel overtredin
gen aanbrengen. De bakkers kunnen hun
bezwaren, meeningen en ervaringen ten allen
tijde bij de Plaatselijke Bakkerij commissies
brengen, welke te beschouwen zijn als luister
posten van het Centeaal bureau.
De Stichting zelf moet alles toetsen
aan het algemeen belang.
(Morgen hopen wij nog een en ander mee
te deelen over de kostprijsberekening in ver
band met den minimum-broodprijs, waarover
Drs. Verhaegen mededeelingen heeft gedaan.)
De Defensieplannen
in Ned. Indië
Op een vraag van den heer Knottenbelt,
betreffende de plannen der Regeering ten
aanzien van het luchtwapen en de i loot in
Ned. Indië, heeft Minister Dr. H. Colijn, mee
gedeeld, dat de bedoelde plannen vóór het
einde' van dit zittingsjaar door de Regeering
aan de Staten-Generaal zullen worden ken
baar gemaakt.
De nood der margarine-mengers
De Nederlandsohe Bond van den Marga-
vinehandel heeft te Amsterdam vergaderd
teneinde den noodtoestand in het bedrijf te
bespreken.
Uit mededeelingen bleek, dat de omzetten
enorm teru'ggeloopen waren, dus veel minder
winst gemaakt, ja in vele gevallen zelfs
tegen kostprijs afgeleverd moest worden
om de omzet nog te behouden. De nieuwe
regeling is, voor de mengers onbevredigend.
De crisis-zuivelcentrale neemt eveneens een
onbarmhartige houding aan tegen deze gaoep
middenstanders. En dit terwijl de minister
geen onrecht wil. De minuter heeft in de
Eerste Kamer vezrjd, dat hij zeer ontvanke
lijk is voor de nooden van den margarine-
handel. De landbouw
Ruyter, heeft een lans
broken. De vergadering
bewindsman als het
voor hun blijken van medeleven, maar m'en
wachte niet te lang met het bieden van de
reddende hand. Ook de Eerste Kamer is-
overtuigd, dat er ontoelaatbare dingen ge
beuren. Waarom wordt er dan geen einde
aan gemaakt? De prijs moet met 5 ets naar
beneden, omdat de fabrikanten onrechtmatig
deze 5 ets per kilo er opgelegd hebben. De
vergadering wil dat de leden zelf de zaak ter
hand nemen en rechtstreeks van persoon tot
persoon den minister den onhoudbaren toe—
stand onder de aandacht brengen.
De druk bezochte vergadering werd beslo
ten met de hoop, dat door een intensieve
actie de minister er toe zal komen middelen
te beramen om deze groep middenstanders
op de been te houden.
aan, het kamerlid
<oor deze groep ge-
5 beiden, zoowel cjen
rlid erkenteJ};'
Nederland Express
De N.V. Stoomvaart Maatschappij Neder
land meldt, dat de speciale trein met passa
giers en post in aansluiting op het m.s. Johan
vani Oldenbarnevelt Woensdagmorgen 29 Juli
om 10.20 van Genua zal vertrekken. Aan
komst Donderdagmorgen 30 Juli om 7.18 te
Zevenaar, 8.14 te Arnhem,- 9 te Utrecht CS,
10 te Den Haag SS, 9.44 te Amsterdam WP,
10.02 te Amsterdam CS en om 10.33 te Rot
terdam.
Wilt U goed en
duurzaam schilderwerk?
Schildert dan met
de beste lakverf
Nederlandsche vluchtelingen
uit Spanje
Naar wij vernemen heeft de Nedetr-
landsche regeering verdere maatregelen C
genomen tot bescherming, resp. vervoer
van vluchtelingen uit Spanje.
Zij heeft nl. in overleg met de Kon.
Stoomboot Mij. de „Agamemnon" naar Bar
celona gezonden, waar consul Daubanton
aan het ministerie van buitenlandsche za
ken orn hulp heeft gevraagd. De „Agamem
non" zal zich, wanneer zij te Barcelona
vluchtelingen aan boord heeft genomen,
naar Marseille begeven. Voorts heeft de
Nederlandsche consul te Malaga de regee
ring om hulp gevraagd als gevolg waarvan
de „Tiberius" van dc K.N.S.M. aangewezen
is, een aantal van Malaga naar Lissabon te
vervoeren.
De Perseus", welke in de Noord-Spaan-
sohe havens moest lossen en waaromtrent
de reederij geen berichten had ontvangen, is
volgens van den gezagvoerder ontvangen be
richt in verband met de moeilijkheden in
verschillende havens, zonder gelost te heb
ben te Oporto aangekomen.
Overheidsbedrijven en
en Installateurs
Commissie van voorlichting geïnstalleerd
Minister Gelissen heeft gister de commis
sie geïnstalleerd, welke tot taak zal hebben
van voorlichting te dienen inzake een rege
ling nop.ehs de samenwerking, van oyer-
hëid^bëdi-ijveli -felëëtrieiteit, f?as enz.) en
installateurs, zulks inzonderheid met be
trekking tot den verkoop van verbruikstoe-
stellen in den ruimsten zin.
De Minister sprak de wensch uit, dat het
de Commissie moge gelukken een voor alle
partijen bevredigende oplossing voor te be
reiden.
Na de installatie beraadslaagde de c
missie in eigen kring over de te volgen
werkwijze. De eerstvolgende vergadering
zal in September a.s. plaats hebben.
Klachten ovêr gehakt in blik
Gevolg van een constructiefout
In de afgeloopen weken zijn van tijd tot
tijd klachten geuit, aangaande de kwaliteit
van het gehakt in blik, dat vanwege hel
'departement van Sociale Zaken thans voor
werkloozen in distributie wordt gebracht.
Het betreft hier het prodiuct, dat door
de Nederlandsche Vleesch- en Conserven-
industrie te IJmuiden voor rekening van
'het. departement wordt aangemaakt.
In dit verband deelt de minister van
sociale zaken mede, dat door een construc
tiefout. in een der bij de fabricage gebruikte
autoclaven, een gedeelte van het geprodu
ceerde gehakt bij de sterilisatie blijkt to
zijn oververhit, ten gevolge waarvan de in
houd dezer bussen te droog en de kleur te
bruin is ge-worden, terwijl ook de smaak
daardoor minder gunstig is beïnvloed.
Er dient echter op te worden geweöen,
dat daardoor de kwaliteit van het gehakt
in geenen deele is geschaad en slechts de
smaak en de kleur ten gevolge van de te
hooge sterilisatie een afwijking vertoonen.
Ten slotte deelde de minister mede, dat ijh
heeft besloten de bussen, welke bedoelde
gebreken vertoonen uit de distributie terug
te netrnen. Daaromtrent zal nader met de
meentebesturen worden overlegd.
Als de dag voor U verloren lijkt,
als alles U hindert» licht, reuk en
geluid, dan werken als 'n wonder
Volgens recept van Apotheker Dumont
AKKER.CACHETS
Steun aan de Maiscultuur
Behoort niet tot de onmogelijkheden
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
Louvves betreffende het verleenen van steun
aan de maiscultuur hier te lande heeft mi
nister Deckers het volgende geantwoord
De ervaring van vorige jaren en de tot
dusverre verkregen resultaten van de tal
rijke proeven en aanplanten in 1936 vestig
den dien indruk, dat de cultuur van mais
hier te lande mogelijk is. Onder het zeer
groote aantal rassen schijnen er verschillen
de te zijn. welke onder de Nederlandsch
klimaatsomstandigheden voldoende vroeg
rijp worden en een hoogere zaadopbrengst
geven dan de gewone graangewassen. Het
vraagstuk verkeert op dit oogenblik even
wel nog in het stadium van onderzoek.
Voor de kleinere, gemengde bedrijven i:
het ongetwijfeld van belang, dat de cultuur
van mais meer arbeid vraagt, dan die van
andere granen. Daarnaast is van beteeke
nis, dat mais als een hakvruoht kan wor
den beschouwd, en dat de invloed op de
arbeidsverdeeling in bet bedrijf gunstig
zal zijn. - •- t-■•-■'i ■-
Indien de voorloopig gunstige im-
druk bevestiging mocht vinden in de
resultaten van het voortgezette, in
gang zijnde onderzoek, zal worden
overwogen in hoeverre aan de mais
cultuur steun ware te verleenen.
Officieele Berichten
ONDERSCHEIDINGEN
Aan den res.-2e-luit. voor speciale diensten
J. C. de Vries is vergunning verleend tot
dragen van het onderscheidlngsteeken
het Joeso-Slavische Roode Kruis.
der Nederlanden te Bal
danig is benoemd de heer L. Bissc
REGISTRATIE EN DOMEINEN
WOENSDAG 29 JULI
HILVERSUM I J.875 M. VARA-Uitzending.
10.00—10.15 v.m. VPRO. 8.00 Gram.pl.
9.30 Keukenpraaatje. 10.00 Morgenwij
ding. 10.15 Voordracht. 12.00 Orgelspel.
12.30 VARA-Orkest. 1.30—1.45 Gram.pl.
2.00 Gram.pl. 2.30 Voor de vrouw. 3.00
Kind-eruur. 4.30 Gram.pl. 6.00 Dansmu
ziek. 6.25 Schaakcauserie. 6.30 Vervolg
dansmuziek. 7.00 Sport. 7.15 De Fliereflui-
ters, mm/v. solisten. 7.40 Schaakcauserie.
8.03 Berichten. 8.05 Berichten ANP.
VARA-Varia. 9.15 VARA-Orkest. 10.00
Beridhten ANP. 10.15 Schaakcauserie.
10.20 VARA-Orkest.
HILVERSUM II 301 M. NCRV-Uitzending.
8.00 Schriftlezing. 8.159.30 Gram.pl.
10.30 Morgendienst door Ds. G. Laar
man, Geref.' Pred. te Hilversum. 11.00
12.00 Meisjeszangkoor. 1.00 Kwintetcon-
cert. 2.30 Voor postzegelverzamelaars. 4.00
Orgelspel. 5.00 Kinderuurtje. 6.00 Zen
dingspraatje. 7.00 Berichten. 7.15 Decla
matie. 7.45 Reportage. 8.00 -Berichten
ANP. 8.15 Kon. Mil. Kapel. 9.15 Causerie:
Zelfopvoeding door L. W. J. van Ha s-
s elt te Hilversum. 9.40 Vervolg concert.
(Om 10.05 Berichten ANP.). 10.30—11.30
Gram.pl. Na afloop Schriftlezing.
DROITWICH 1500 M. 11.20 Orkest. 1.20
Orkest. 3.05 Pianorecital. 3.35 Harmonie
orkest. 6.50 Opera-concert. 8.20 BBC-
Orkest. 9.40 Trioconcert. 10.50 Kwintet.
RADIO PARIS 1648 M. 11 20 en 12.35 Or
kestconcert. 5.50 en 6.50 Orkestconcert.
8.20 Zang.
KEULEN 456 M. 8.20 Blaasconcert. 9.20 Po
pulair concert. 10.20 Kamermuziek. 12.20
Reportage. Orkestconcert. 3.20 Schumann-
concert. 4.20 Reportage. Orkestconcert.
8.30 Operette-uitzending.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 1.20—2.20
Klein-orkest. 6.50 Klein-orkest. 8.20 Sym-
phonieconcert.
484 M.: 12.20 Klein-orkest. 5.25 Omroep
orkest. 8.20 Omroeporkest.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 3.30 Mili
taire muziek. 10.35 Reportage. 10.501.15
Populair concert.
m Helbergen la verpis
's-Hertogenbosoh naar
inger M. P. Ringelberf
LEGER EN VLOOT
als technlsch-ambtem
3n°e<eF<d<fr
n dienst.
aangesteld Is bij het res
landmacht, bij den genees
tot res.-officier van gezondheid
de dpi. vaandrigs H. B. A. M.
I. de Keijzer, J. Koli
Hoüng, K. K. Vis
A. H. Garner, L. W. A. M. Bar. H. P. E. Laqi
Host, L. A. van der Woerd en R. F.
van Wet
Bü de
tot. luibe
zijn bei
nant ter zee 2de klasse de ludtenan
3de klasse W. A. van Alebeek, G.
Gerdlngh, P. J. Hubregtse, J. M. de Brul
A. Pastoor, J. C. van Vul]
en J. J. van Groningen.
Eervol ontslag is verleend uit den t
W. A. de Ruiter
.ngesteld is bij het
G. A. Plomp.
iel der landmaoi
t. bü den genee
e-officier van ge
lervol ontslagen
id tweede klasse
3 is bü het wape
.ngesteld zün: tot tweede-:
regiment veldartillerie. W.
Omstel; bü het Ce regim
Snorn en C. E. F. Schm
bü het 8e regim
ürie, A. E. Dudol
H. Heffer
2e luitenant: bü het i
genietroepen:
C. Hardem
J. W. Port
A W Augui
•pedistei
J. Schoolland, M. H. Wlnte
J. Hooftman, C. J. L. Wolzak
bü het korps pontonniers
M. NJlSmeets; bij hei
J. C. C. Crena van Uiterwi
giment. infanterie: AV. B.
Eervol ontslag is verlet
kolonel B. AV. T. van Slob:
Aan den kapitein ter ze
ontslag uit den zeedienst
langdurigen dienst.
VACANTIE-ADRESSEN
Nu de vacantietijd in vollen gang is eil
velen onzer lezers de krant aan hun va-
cantie-adres willen ontvangen, verzoe
ken wij dezen vriendelijk de tijdelijke
adressen zoo spoedig mogelijk, liefst
drie dagen van te voren aan de ad
ministratie schriftelijk op te geven,
met duidelijke vermelding van het vaste
adres en het v a c a n t i e-adres, de
data van begin en einde der va-
cantie.
Komen deze aanvragen op het laatste
oogenblik, dan is het niet zeker, dat men
aan het nieuwe adres direct den eersten
dag de krant ontvangt, terwijl dit toch
zeker door de lezers, evenals door ons
op hoogen prijs zal worden gesteld.
Natuurlijk brengt deze verzending
voor onze expeditie extra-kosten met
zich.
Onze lezers zullen er geen bezwaar
tegen hebben indien deze extra-kosten,
welke \]/2 cent per dag bedragen, door
ons worden berekend. Indien mogelijk
gelieve men bij de opgave van het tijde
lijk adres de kosten in postzegels bij te
sluiten of per giro over te maken.
DE ADMINISTRATIE.
Feuilleton
DAGERAAD
door H. KINGMANS
Wat ook indruk maakte was, dat alle schansen in de om
geving van Spanjaarden werden gezuiverd. Het laatst werd
door Graaf Willem Lodewijk de schans bij Aduarderzijl ver
overd, zoodat de Aveg volkomen vrij was, om langs de water*
wegen ongehinderd volop levensmiddelen en kruit naar het
kamp te vervoeren.
Er gingen stemmen op, de stad over te geven. Er was zoo
nu en clan een hevig gemor onder de burgervendelen, dia
zwaren dienst hadden te verrichten. Op hen rustte de taak,
de stad te verdedigen. Slechts tweehonderd Spaansche soldaten
werden eiken morgen uit het Schuutendeep in de stad gelaten,
om de burgers te helpen. Alleen commandant Liauckema met
eenige officieren hield verblijf binnen de stad. Aart Sebensz
had hem reeds enkele malen op de wallen ontmoet en moest
erkennen, dat deze Fries een dappere, stoere kerel was, die het
gezag krachtig wist te handhaven, 't Was zonde en jammer,
dat deze Fries tegen het Staatsche leger streed.
De Vroedschap bemerkte zeer wel den opkomenden geest
van ontevredenheid. Zij was ook niet zoo gerust op behoud
der vesting door volharding. Vandaar, dat Johan ten Buer
naar Hohenlohe in Den Haag gezonden Avas. Ook had hij in
opdracht met een brief in cijferschrift naar Brussel te reizen,
waarheen reeds in Maart afgevaardigden der stad waren
gezonden, om bij de Regeering aan te dringen op steun en
ontzet.
Met spanning werd nu gewacht op de terugkomst van Teil
[Buer die ongehinderd in de stad zou kunnen komen, want
hij was in het bezit van een paspoort .voor Holland, bij een
vroegere gelegenheid verkregen. Met den dag werd die span
ning heviger, aangezien de ontevredenheid en het gemor in
de stad grooter werden. Want het vijandelijk geschut werd
steeds dichterbij neergeplant en zware kogels, waaronder
gloeiende ballen, vurige pijlen, brandende pekkransen en bom
men in den vorm van potten en uitgeholde steenen, gevuld
met kruit en ongebluschte kalk werden in de stad geworpen.
Menig kogel trof doel en reeds na twee d'agen moest het Stads*
vleeschliuis tot hospitaal worden ingericht. Aan de Mennonieten
en de monniken werd opgedragen, elk begin van brand
onmiddellijk te blusschen.
Het was algemeen ruchtbaar geworden, dat Johan ten Buer,
die een bekende persoonlijkheid Avas, naar Uen Haag en Brussel
was gezonden, om op ontzet aan te dringen. Mèt de vroed
schap wachtte dus de burgerij op zijn terugkomst. Alleen bij
de weinige Gereformeerden, die dan ook als zoodanig bekend
stonden, liad men geen verwachting van de zending. Aart
Sebensz. had meegedeeld, hoe de Gra\'en van Nassau hem
hadden gezegd, dat ontzet Avel uitgesloten Avas.
Den twaalfden Juni verbreidde zich als een loopend vuurtje
door de stad het bericht, dat Ten Buer teruggekeerd ivas. Hij
Avas door de Boteringestraat gekomen, rijdende op een wagen
en neviens hem was een trompetter van Prins Maurits gezeten,
welke trompetter zeer heusch werd ontvangen, wat dezen wel
een weinig verbaasde.
Ten Buer begaf zich onmiddellijk naar de in der haast bijeen
geroepen Vroedschap, waar, zooals later bekend werd, de ont
nuchtering zeer groot was.
Want Ten Buer keerde niet terug met brieven uit Den
Haag en Brussel. I-Iij was heel niet in Brussel geweest. Hij
had den brief in cijferschrift aan Hohenlohe ter hand gesteld,
meenende in dezen nog een bondgenoot te hebben. Maar
Hohenlohe wilde met Groningen niets meer te maken hebben
en had den bewusten brief aan de Staten in Den Haag ter
inzage gegeven, - die den inhoud .van zooveel belang vonden,
dat Raadpensionnaris Van Oldenbarnevelt en een lid van de
Staten er mede naar Prins Maurits werden gezonden. Ten
Buer moest die beide vergezellen en dan moesten de leger
aanvoerders maar beslissen, wat er met hem gebeuren moest.
In het kamp waren de brieven gelezen en opnieuw voelden
Maurits en Willem Lodewijk behoefte, den burgers van
Groningen te doen weten, dat zij als vrienden en niet als
vijanden kwamen, dat het hun bedoeling was de stadsprivilegiën
te handhaven, den Gereformeerden godsdienst in te voeren en
vergeving te schenken voor alles Avat tot dusverre Avas
geschied.
Er werd een uitvoerig schrijven gericht tot de Magistraat
en met de overbrenging werd Ten Buer belast. Dc ontnuchte
ring was wel groot in de Vroedschap, maar ditmaal durfde
men den belegeraars niet zonder antwoord laten. En op eigen
houtje durfden Burgemeesteren en Raad, kennende de groeiende
ontevredenheid, ook niet handelen, zoodat tegen twee dagen
later 'de gezworen gemeente, de bouwmeesters der gilden eu
verschillende oude burgers werden samengeroepen, om ie
beraadslagen.
Aart Sebensz. had een goede kennis onder de bouwmeesters,
die hem het verloop der vergadering schetste.
Er waren eerst verschillende brieven voorgelezen, in 'de
eerste plaats twee van Verdugo met vage beloften van ontzet
en het plan, om een paar honderd soldaten te zenden; ook
sprak de Stadhouder de hoop uit, dat de Spaansche landvoogd
zelf komen zou, om de stad te ontzetten.
Onder de vergaderden waren er geAveest, die geloof aan den
inhoud sloegen, maar anderen dachten er het hunne van.
Verdugo was uit de gratie. Inplaats van Koevorden te belegeren
had hij, zooals hem door de Magistraat meermalen was ver
zocht, Groningen behooren te versterken. Ook werd hem niet
vergeven, dat hij den strijd met het Staatsche leger had ont*
weken en naar Twente was getrokken.
Met groote belangstelling had de breede vergadering verder
geluisterd naar het schrijven van de Graven van Nassau, dat'
Ten Buer had meegebracht. Prins Maurits had er zijn ver
wondering over uitgesproken, dat Groningen zich verzette en
zich niet met een A'riendelijk verdrag bij de Vereenigde gewesten
wilde aansluiten. Hij schreef, dat liet de bedoeling was, een
einde te maken aan de oorlogen in het Noorden, opdat ook in
Groningen welvaart cn vrede zou kunnen komen. Men moest
gezanten zenden, om over de overgave te onderhandelen.
Vervolgens waren breede besprekingen gehouden, waaruiï
geboren werd het voorstel, om de beslissing van alles aan
Burgemeesteren en Raad over te laten. Een twintig, vijf
twintig leden hadden zich daartegen krachiig verzet, maar
dat verzet had niet gebaat. En nu moest afgewacht, wat
Burgemeesteren en Raad zouden doen.
Op den duur lekte wel uit, wat er geschiedde.
Er werd een antwoord opgesteld, waarin werd meegedeeld,
dat over het voorstel der vorsten was vergaderd, maar dat
Burgemeesteren en Rajad, als lieden A'an eer, geen beslissing
konden nemen zonder de naar Brussel gezonden gezanten te
hebben geraadpleegd. Zij vroegen vergunning een bode naar
Brussel te mogen zenden, om de gezanten terug te roepen, mot
wie dan overleg kon Avorden gepleegd. In dien tusschentijd
zouden de vijandelijkheden ophouden.
Twee dagen later werd wederom de breede vergadering
bijeengeroepen, daar het antwoord uit het kamp gekomen was.
Aangeraden werd opnieuw, om een accoord te sluiten. Maurits
en Willem Lodewijk waren genegen, de stad veertien dagen
den tijd te geven, om te informeeren, of ontzet op handen was
en intusschen alle vijandelijkheden te doen ophouden. Als er
werkelijk ontzet aanstaande was, zou het accoord als niet
gesloten worden beschouwd, doch zij verklaarden bij huil
Grafelijke eer, dat er geen ontzet zou komen.
(Wordt vervolgd).
