liimurp ^Tciïisdjp (üourant
DE HERZIENING VAN DE GRONDWET
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
RIPOLIN
HUiZE BEERENSTEIN
Gratis lezen tot 1 Juli
aboniumentsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending430
Bij dagelijksche zending530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'li ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
NO. 5806
DINSDAG 16 JUNI 1936
16e Jaargang
SütofrtmtieprijjEn:
Van I tot 5 regels 1.171/»*
Elke regel meer 0.22 7i
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels2.30
EJke regel meer045
Voor bet bevragen aan 't bureau
V wordt berekend 0.10
DE VOORGESTELDE
GRONDWETSHERZIENING
Voorzoover de mogelijkheid tot toet
sing aanwezig was, wenschen we in 't
algemeen onze instemming te betuigen
met het rapport, dat de Staatscommis
sie inzake Grondwetsherziening met
zoo bekwame spoed heeft uitgebracht.
Twee opmerkingen moeten echter
vooraf gaan.
In de eerste plaats deze, dat de gele
genheid voor ernstige toetsing ontbrak
wegens gebrek aan tyd, maar ook aan
toelichting. Van het rapport ontvingen
we nog slechts een uittreksel, zoodat
men niet meer dan een algemeene in
druk krijgt.
In de tweede plaats zijn de minder-
heidsnota's niet volledig, want sommige
leden hebben verklaard, dat zü daarvan
geen gebruik zouden maken, doch latei-
hun bezwaren te berde zullen brengen.
We weten dus nog. niet, wat er van
sommige zijden komt.
Toch zijn deze bezwaren minder
groot dan ze lijken, want de vraagstuk
ken, waarover het gaat, zijn reeds zóó
breedvoerig besproken, dat men ten
aanzien van de verschillende partijen
wel weet, welk vleesch men in de kuip
heeft.
Het rapport brengt daarom ook wei
nig nieuws. Het stond van te voren
reeds vrijwel vast, wat het resultaat
zou zijn.
De Commissie, d.w.z. haar meerder
heid, doet een achttal belangrijke en
eenige kleine voorstellen, waaraan men
houvast heeft; zij wijst een tweetal
suggesties af. terwijl er vier minder-
heidsnota's zijn.
Het is duidelijk, dat de strijd vooral
over de minderheidsnota's zal loopen;
echter niet over deze alleen. De com
missie stelt b.v. voor om te bepalen, dat
bij wet lichamen kunnen worden inge
steld. welke ten aanzien van het be
drijfsleven met verordenende bevoegd
heid kunnen optreden. Een minder
heidsnota is hieromtrent niet ingediend,
doch het is bekend, dat de liberalen
hiervan niets willen weten en niet alleen
dezeuitbreiding van art. 194 der
Grondwet, maar dat artikel zelf kunnen
missen als kiespijn.
Een ander geval is dit, dat men ten
aanzien van het kiesrecht voorstelt om
de Evenredige Vertegenwoordiging te
handhaven, doch „binnen door de wet
te stellen grenzen '.De bedoeling daar
van is slechts, zegt de commissie, dat
de Wetgever zich niet angstvallig zal
behoeven te houden aan de wiskundige
evenredigheid.
Jawel, maar het resultaat zal zijn,
dat de kleine partijen, van zeg twee a
drie leden, uit de Kamer verdwijnen
zullen en daarom zal deze onbelangrijke
wijziging heel wat critiek uitlokken.
Voorts zal de discussie dan loopen
over de belangrijke vraagstukken inzake
Drukpersvrijheid en revolutionaire
merleden.
Bijkans alle vrijzinnigen zijn bang om
zich aan koud water te branden. Zij
zullen moeten toegeven, dat de com
missie zeer naar waarheid opmerkt:
„De erkenning van de groote beteeke-
nis van het recht der drukpersvrijheid
mag echter niet blind maken voor de ge
varen, die van de zijde van de pers de
openbare orde en de goede zeden kunnen
bedreigen.
Het verschil met vroeger is, dat thans
het misbruik van de drukpersvrijheid
een meer stelselmatig karakter heeft
aangenomen.
De commissie meent, dat de eerbiedi
ging van de vrijheid van de pers moet
eindigen, waar de vrijheid in losbandig
heid ontaard."
Deze feiten worden vrijwel door ieder
aanvaard, zeker door de minderheid der
Staatscommissie; maar er is
kringen in de loop der jaren zulk een
afgodische vereering gegroeid voor
censuur-looze critiek en uitbundige
vrijheid, dat men elke controle vreest.
Wij hebben onlangs reeds, betoogd,
dat deze vrijheidsliefde hoogst gevaar
lijk kan worden, als zij in extremisme
overslaat; al geven we toe. dat het
vinden van een bevredigende formule
hoogst moeilijk is.
Dit geldt in nog veel grooter mate
voor het andere, zeer aanvechtbare
punt het weren van opruiende kamer
leden uit de volksvertegenwordiging.
Ook hier streeft men naar een vrijheid,
welke levensgevaarlijk is voor de con
stitutie van de Staat, al geven we on
middellijk toe. dat het reglement van
orde der Kamer en vooral de wijze
waarop de opvolgende voorzitters het
toepassen, veel kwaad heeft oezworen.
Nochtans blijkt hierbij ook heel dui
delijk. dat de voorgestelde maatrege
len de vriiheid niet in haar ivezen
aantasten: niemand denkt in ons land
over aantasting van geweten of over
tuiging.
Het kamerlid en de journalist mogen
Het Rapport der Staatscommissie verschenen
Een verschijningsgebod voor geschriften
Kamer voor het bedrijfsleven een sprong
in het duister genoemd
Lagere vergoeding voor leden
van de Tweede Kamer
Het rapport van de Staatscommissie ter voorbereiding van
de partieele grondwetsherziening is thans gepubliceerd.
De Commissie stond onder voorzitterschap van Minister
Mr. J. A. de Wilde. Zij doet in het rapport de volgende
voorstellen:
Teneinde misbruik van de drukpersvrijheid tegen te gaan,
wordt voorgesteld de mogelijkheid in onze wetgeving te
openen om het verschijnen van bepaalde uitgaven, die een
grove inbreuk maken op de openbare orde, tijdelijk te
verbieden.
Voorgesteld wordt het inkomen van de Kroon vast te
stellen bij een wet met gequalificeerde meerderheid van twee
derde van het aantal leden der Kamers.
De Commissie acht het gewenscht, dat aan den gemaal van de
Koningin of de troonopvolgster een jaarlijksch inkomen wordt
toegekend.
De schadeloosstelling voor leden der Tweede Kamer wil men
verlagen tot 4000.'s jaars. Het pensioen dient teruggebracht
te worden van 150.— op 120.— per jaar tot een maximum van
2400.per jaar (thans 3000.
Veranderingen ten aanzien van den Raad van State worden niet
voorgesteld.
De Commissie wil de mogelijkheid geopend zien tot beiw>eming
van Ministers zonder portefeuille. Benoeming van Staatssecreta
rissen wordt niet gewenscht geacht.
Instelling vari een Kamer voor het bedrijfsleven, een z.g.n.
Sociale Kamer, noemt de Commissie een sprong in het duister.
Goede gronden acht de Commissie aanwezig voor het nader aan
wijzen van een weg in de Grondwet voor organen, die blijvend
op het eigen terrein van het bedrijfsleven regelend zullen kun
nen optreden.
Revolutionaire volksvertegenwoordigers moet men het lidmaat
schap kunnen ontnemen, zonder dat de opengevallen plaatsen
kunnen worden vervuld.
Veranderingen in de samenstelling der Algemeene Rekenkamer
worden niet voorgesteld.
Teil aanzien van de evenredige vertegenwoordiging stelt de
Commissie geen andere wijziging voor dan eene, waardoor de
gewone wetgever iets meer armslag krijgt bij de uitwerking van
het evenredig kiesrecht, in dien zin, dat hij niet verplicht zal zijn
de wiskundige evenredigheid zoo dicht mogelijk te benaderen.
Aan het rapport zijn eenige minderheids nota's toegevoegd, met
betrekking tot de drukpersvrijheid, staatssecretarissen, revolu
tionaire volksvertegenwoordigers en schadeloosstelling leden
der Tweede Kamer.
in volle vrijheid wat de kern betreft,
doch niet in ongebondenheid wat de
vorm aangaat, hun afwijkende opinie
verdedigendat geldt ook voor de revo
lutionairen. Echter kan de overheid
niet dulden, dat in oficieele lichamen
opgeruid wordt tot directe, revolutio
naire actie en daarom hopen wij als
nog, dat een bevredigende formule zal
gevonden worden.
Echter ontveinzen we ons niet, dat
hier de antithese zich laat gelden; een
verwijzing naar het drijven der vrij
zinnige pers inzake bevordering van
het vreemdelingenverkeer door dobbel
spel en nachtleven vrij te laten, zegt
voldoende.
De praktische voorstellen inzake
schadeloosstelling der Kamerleden en
inkomen der Kroon zullen o.i. bevredi
ging wekken. Het voornaamste is daar
bij niet de nu voorgestelde wijziginj
van het cijfer, maar het feit, dat dit
Gcijfer niet meer vastzit aan een
Grondwetswijziging. Dat men licht
vaardige verandering wil tegenhouden
en deze dus bindt aan een gekwalifi
ceerde meerderheid in beide Kamers is
best; maar de conjunctuurgolven mo
gen bij de vaststelling niet uitgescha
keld te worden.
Het lijkt ons echter niet „voor
naam", dat enkele leden der commis
sie, voor ditmaal een tusschenvoorstel
deden: voor zoodanig marchandeeren
met 'n paar honderd gulden staat het
ambt te hoog; terwijl bovendien een
korting van tien procent in deze tijden
een slechte indruk zou maken.
Het Kamerlidmaatschap is geen vol
ledige betrekking; mag dat zelfs niet
zijn.
Men zal zich herinneren dat de Staats
commissie aan welke is opgedragen de
voorbereiding van een partieele herzie
ning van de Grondwet bij Kon. Besluit
an 24 Januari 1936 werd ingesteld, zoo
dat zij zich met bekwamen spoed binnen
5 maanden van haar taak heeft gekwe
ten.
Voorzitter van de Commissie is mr. J.
A. de Wilde, Minister van Binnenland-
sche Zaken, tweede voorzitter mr. J. R.
H. van Schaik, minister van Justitie.
Verder hadden in de commissie zitting
de leiders van de zes voornaamste frac
ties in de Tweede Kamer en zes deskun
digen van de politieke richtingen dezer
fracties op het gebied van het Staats
recht.
De Commissie heeft thans haar rapport
in druk doen verschijnen. We ontleenen
er de volgende bijzonderheden aan:
Vrijheid van drukpers
Het reclit, zijn gedachten en gevoelens
door middel van ae drukpers te openbaron,
is volgens de commissie een onzer belang
rijkste politieke rechten. Zij is gekant togen
aantasting van dit recht door een vooraf
gaande goedkeuring te eischen van wat ge
drukt zal worden.
De erkenning van de groote heteekenii
van het recht der drukpersvrijheid mag
echter niet blind maken voor de gevaren,
die van <de zijde van óe pers de openbare
orde en de goede zeden kunnen bedreigen.
I-Iet verschil met vroeger is. dai. thans "het
misbruik van de drukpersvrijheid een meer
stelselmatig karakter heeft aangei omen.
De commissie meent, dat de eerbiediging
van de vrijheid van de pers moot eindige...
waar die vrijheid in losbandigheid ontaardt.
De grondwet bindt het recht van de druk
persvrijheid aan de aansprakelijkheid vol-
maal, behoort de bepaling uit de
bestaande grondwet te vervallen,
dat het inkomen der prinses, ver
moedelijke troonopvolgster, bij hu
welijk, waartoe bij de wet toestem
ming is verleend, verdubbeld wordt.
De schadeloosstelling en het pensioen
van de leden der Tweede Kamer
De schadeloosstelling, in art. 90 vastge
steld voor de leden der Tweede Kamer, is
niet te beschouwen als een belooning voor
errichten arbeid, doch slechts als een mid
del om personen uit verschillende kringen
in staat te stellen, lid van de Kamer te zijn.
Zoo opgevat, behoort het bedrag te worden
erlaagd in verband met de stijging van de
koopkracht van het geld. De verlaging ware
te stellen op 1000.
De commissie heeft de vraag overwogen,
of de schadeloosstelling in de grondwet be
hoort te blijven vastgelegd. Wijziging toch
kan ook in de toekomst., zelfs in de naaste
toekomst, geboden zijn. De commissie
meent, dat het bedrag in de grondwet be
hoort te worden gehandhaafd, maar dat
wijziging moet kunnen plaats hebben, zon
der ontbinding van de beide Kamers, bij
oen wet, die in elke Kamer met een gequa
lificeerde meerderheid van twee derden van
het aantal leden dier Kamer wordt aange
nomen.
Het pensioen van de leden der Twee
de Kamer behoort de verlaging van de
schadeloosstelling te volgen. Het jaar
lij ksche pensioen ware van 150 per
jaar te verlagen tot 120 en het maxi
mum van 3000 tot 2400. Ook deze
bedragen zullen kunnen worden gewij
zigd bij een wet, aangenomen met een
gequalificeerde meerderheid
Raad
State
Minister de Wilde
gens de wet voor hetgeen door middel van
de pers is geopenbaard. Andere maa'regelen
tot het tegengaan van drukpers-buitenspo
righeden laat de grondwet niet toe.
De aansprakelijkheid, zooals deze in
■ctgeving is geregeld, heeft de maatschappij
niet voldoende kunnen beschermen tegen
grove verstoring van de 01de door middel
in de. pers.
De commissie laat in het midden, of
een verscherping' van da strafrechte
lijke repressie geboden is. Zij waar
schuwt echter tegen de illusie, dat
hiermee het probleem zou zijn opge
lost. Daarnaast acht zij in elk geval
noodig het openen van de mogelijk
heid in onze wetgeving om het ver
schijnen van bepaalde uitgaven, waar
door een grove inbreuk wordt ge
maakt op de openbare orde, tijdelijk
to verbieden.
Over de vraag, of een verschijningsverbod
in strijd zou zijn met art. 7 der grondwet,
bestaat in de commissie verschil van mcc-
ning.
De voorgestelde redactie laat uitdrukkelijk
ruimte voor een verschijningsverbod, terwijl
zij tevens de bevoegdheid van dén wetgever
om dgl. verboden mogelijk te maken, be
grenst ten aanzien van den aard van het
feit, dat daartoe aanleiding kan geven.
De commissie is echter van oordeel, dat
m den wetgever ka*- worden overgelaten
te beslissen, of dat feit een strafbaar feit
zal moeten zijn, en of de bevoegdheid, de
verschijning van een uitgaaf tijdelijk te ver
bieden, alleen aan den rechter zal moeten
worden verleend, dan wel of ook in
an grove verstoring der openbare orde,
zonder dat deze nog een strafbaar feit zou
behoeven op te leveren, of in geval van ern
stige bedreiging van de openbare orde, de
verschijning van een uitgave tijdelijk door
de regeering of haar organen zou moeten
kunnen worden verboden.
Het inkomen der Kroon
Tot de troonsbeklimming van Koning
Willem III was in de grondwet het bedrag
an het jaarlijksche inkomen van den ko
ning ten laste van 's Rijks kas vastgelegd.
Bij de grondwetsherziening van 1922 keer
de men tot dit stelsel terug. In de grond-
et zelve werd dit deel van het ink(
op een bepaald bedrag gesteld, met dien
erstande, dat binnen twee jaar na een
troonsbestijging het grondwettelijk bcdra;
bij de wet voor den duur van de regeering
an don nieuwen vorst zou kunnen worden
gewijzigd.
Na deze twee jaar moet mitsdien, indien
wijziging van het grondwettelijk bedrag
wenschelijk is. het gehecle stroeve apparaat
111 een grondwetsherziening worden in
erking gesteld.
Voorgesteld wordt, dat de bedragen,
vastgesteld voor het inkomen der
Kroon, gewijzigd zullen kunnen wor
den bij een wet, waarvan het ont
werp in elke Kamer met een gekwali
ficeerde meerderheid van twee derden
van het aantal leden dier Kamer
wordt aangenomen.
Het inkomen van de Kroon bestaat vol
gens de grondwet ten deele uit
breng,,™ van be, k^domeln ,o„ deeie
uit een bedrag uit s lands kas. Tengevolge
an de tijdsomstandigheden zijn de inkom
sten uit onroerende goederen algemeen
sterk gedaald. Zoo ook het inkomen uit
het kroondomein.
In verband met de stijging van de koop
kracht van het geld is het niettemin wen
schelijk, ook het bedrag van het jaarlijk
sche inkomen uit 's Rijks kas zoowel van
den koning als van de koningin-weduwe le
verlagen. Een zoodanige verlaging behoori
niet te worden toegepast op liet jaarlijk
sche inkomen van den Prins van Oranje
en de dochter des konings, die de vermoe-
clfelijke erfgename is van de kroon.
VOORNAAMSTE
NIEUWS
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
Eden zal Donderdag in het Lagerhuis
een verklaring over de Britsche buiten-
landsche politiek afleggen.
Verschenen is het rapport van de
Commissie, aan welke is opgedragen een
partieele herziening van de Grondwet
voor te bereiden. Zij doet een aantal be
langrijke voorstellen.
Vandaag is in tegenwoordigheid van
H. M. de Koningin en van Prinses
Julliana de nieuwe vaste oververbinding
over de Waal bij Nijmegen geopend.
De Belgische stakingsbeiveging breidt zicK
eer en meer uit; verschillende centra lig
gen geheel stil.
Op de zomerconferentie van Kerkherslcl
heeft Prof. Haitjema gerefereerd over Reor
ganisatie en de kwestie Bestuur en Beheef\
Overweging van de vraag of wijzi
ging behoort te worden gebracht in de
taak van den Raad van State, in de
grondwet omlijnd, heeft de commissie
tot ontkennende beantwoording geleid.
acht het wenschelijk, dal
een college, met zooveel deskundig gezag
bekleed als de Raad van State, een waak-
oog laat gaan over de. voorstellen van
wet, voordat deze aan dé Staten-Generaal
worden aangeboden.
Zij heeft ook onderzocht, of het wensche
lijk zou zijn, de verplichting tot liet hooren
van den Raad van State af te schaffen ten
aanzien van bepaalde wetsvoorstellen, in
het bijzonder van wetsontwerpen, die feite
lijk administratieve maatregelen zijn. De
commissie adviseert ook te dezen afwijzend.
Zij is te gereeder tot deze conclusie geko
men, daar het vaak gehoorde bezwaar, dat
met het hooren van den Raad van State
geruimen tijd gemoeid zou zijn, niet juist
is, indien men het beschouwt in verhou
ding tot den geheelen duur van het wet
gevingsproces.
Ministers zonder portefeuille
De omstandigheid, dat de grondwet bij
uitsluiting denkt aan ministers, hoofd van
een Departement van algemeen bestuur,
sluit de mogelijkheid niet uit, dat ministers
kunnen worden benoemd zonder portefeuil
le. Onder de huidige grondwet echter zou
den ministers zonder portefeuille niet, als
ministers, hoofden der ministerieele depar
tementen, volgens art. 95 zitting hebben in
de kamers.
In de eerste plaats doet zich de wensche-
lijkheid van een ministerschap zonder por
tefeuille voor ten aanzien van den voorzit
ter van den raad van ministers.
Daarnaast kan het wenschelijk zijn, dat
vooraanstaande staatkundige figuren in
een kabinet worden opgenomen, zonder
dat zij worden belast met een'portefeuille.
Voorat in bewogen dagen de commissie
denkt b.v. aan het geval van een oorlogs
dreiging als het vertrouwen van het
volk in zijn verschillende richtingen iti het
kabinet moet worden verstevigd, kam het
van belang zijn, staatslieden ook van af
wijkende politieke richting in het kabinet
op te nemen.
De mogelijkheid, dat de kroon ministers
benoemt, niet belast mot het beheer van
een departement, moet leiden tot incompa-
tibiliteit van het ministerschap en het lid
maatschap der Kamers.
Wanneer in bewogen tijden behoefte wordt
gevoeld, in het Kabinet eenige personen op
te nemen, zonder dat hun een ministerieel
dan is
De Wieringermeerpolder llt
Octrooibureau Bartels behandelt octrooi
zaken, deponeert handelsmerken. Dessins
Gebrauchsmuster etc. in alle landen. Bczui-
denhout 43. Den HaagTelef. 720011—720012.
(Adv.)
Wilt U goed en
duurzaam schilderwerk?
Schildert dan met
de beste lakverf
BUSSUM PENSION
PRACHT LIGGING bij Bosch" en Heide
Rustige torrassen
voor theeën etc. Lunchen Dincereiï
TENNISBANEN
(Adv.)
De commissie acht het een
leemte, dat in de grondwet geen
jaarlijksch inkomen wordt verze
kerd aan den gemaal van een re-
geerende koningin, alsmede aan
den gemaal eener prinses, vermoe
delijk troonopvolgster. Zij geeft in
overweging, hierin bij deze gele
heid te voorzien.
In verband met het voorgestelde
jaarlijksche inkomen van haar ge-
het, indien zij uit de parlementsleden zullen
worden gekozen, geenszins ondenkbaar, dat
zij lid zullen willen blijven van de Kamer.
De commissie zou dit met het oog op een
zuivere werking der ministerieele verant
woordelijkheid een ongewenschten toestand
achten.
Evenredige vertegenwoordiging
De commissie stelt geen andere wijziging
voor dan een, waardoor de gewone wetgever
iets meer armslag krijgt bij de uitwerking
van het evenredige kiesrecht, in dien zin,
dat hij niet verplicht zal zijn, de wiskundi
ge evenredigheid zoo dicht mogelijk te be
naderen.
Overeenkomstige wijziging ware aan te
brengen ten aanzien van de Eerste Kamer,
alsmede van de provinciale en de gemeente
lijke vertegenwoordigingen. ,j
Een Kamer voor vertegenwoor
diging van het bedrijfsleven
Instelling van lichamen teneinde voor
bepaalde bedrijfstakken leidend en
regelend op te treden
Door de instelling van een Kamer voor
het bedrijfsleven als deel van de Staten-
Generaal zou het historisch gegroeide ka
rakter van het parlemrnt worden gewijzigd.
De Staten-Generaal. waarin de groote gees
telijke stroomingen van het volk haar ver
tegenwoordiging vinden, hebben o.m. tot
taak mede te werken aan de algemeene
richtsvorming. Indien aan deze rechtsvor
ming deel zou krijgen een orgaan, dat in
het bedrijfsleven zijn wortel vindt, zou dit
een fundamenteele verandering zijn in
onze staatsinrichting. De commissie acht
zulk een verandering bedenkelijk.
Zij acht de instelling van een Kamer voor
het bedrijfsleven naast de Eerste en Tweede
Kamer bovendien een sprong in het duister,
omdat de desbetreffende denkbeelden nog in
wording zijn.
(Zie vervolg blz. 2)
\\/ie zich heden abonneert op ons blad, ontvangt
de tot 1 Juli a.s. verschijnende nummers, met
inbegrip van het Zondagsblad, gratis.
Abonné's op te geven aan onze Agenten, of aan ons
Bureau. Ook kan men gebruik maken van het inteeken-
billet, hetwelk elders in ons blad voorkomt.
DE ADMINISTRATIE.