liimurp ^Tciïisdjp (üourant DE HERZIENING VAN DE GRONDWET Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken RIPOLIN HUiZE BEERENSTEIN Gratis lezen tot 1 Juli aboniumentsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending430 Bij dagelijksche zending530 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'li ct Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbar Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 NO. 5806 DINSDAG 16 JUNI 1936 16e Jaargang SütofrtmtieprijjEn: Van I tot 5 regels 1.171/»* Elke regel meer 0.22 7i Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.30 EJke regel meer045 Voor bet bevragen aan 't bureau V wordt berekend 0.10 DE VOORGESTELDE GRONDWETSHERZIENING Voorzoover de mogelijkheid tot toet sing aanwezig was, wenschen we in 't algemeen onze instemming te betuigen met het rapport, dat de Staatscommis sie inzake Grondwetsherziening met zoo bekwame spoed heeft uitgebracht. Twee opmerkingen moeten echter vooraf gaan. In de eerste plaats deze, dat de gele genheid voor ernstige toetsing ontbrak wegens gebrek aan tyd, maar ook aan toelichting. Van het rapport ontvingen we nog slechts een uittreksel, zoodat men niet meer dan een algemeene in druk krijgt. In de tweede plaats zijn de minder- heidsnota's niet volledig, want sommige leden hebben verklaard, dat zü daarvan geen gebruik zouden maken, doch latei- hun bezwaren te berde zullen brengen. We weten dus nog. niet, wat er van sommige zijden komt. Toch zijn deze bezwaren minder groot dan ze lijken, want de vraagstuk ken, waarover het gaat, zijn reeds zóó breedvoerig besproken, dat men ten aanzien van de verschillende partijen wel weet, welk vleesch men in de kuip heeft. Het rapport brengt daarom ook wei nig nieuws. Het stond van te voren reeds vrijwel vast, wat het resultaat zou zijn. De Commissie, d.w.z. haar meerder heid, doet een achttal belangrijke en eenige kleine voorstellen, waaraan men houvast heeft; zij wijst een tweetal suggesties af. terwijl er vier minder- heidsnota's zijn. Het is duidelijk, dat de strijd vooral over de minderheidsnota's zal loopen; echter niet over deze alleen. De com missie stelt b.v. voor om te bepalen, dat bij wet lichamen kunnen worden inge steld. welke ten aanzien van het be drijfsleven met verordenende bevoegd heid kunnen optreden. Een minder heidsnota is hieromtrent niet ingediend, doch het is bekend, dat de liberalen hiervan niets willen weten en niet alleen dezeuitbreiding van art. 194 der Grondwet, maar dat artikel zelf kunnen missen als kiespijn. Een ander geval is dit, dat men ten aanzien van het kiesrecht voorstelt om de Evenredige Vertegenwoordiging te handhaven, doch „binnen door de wet te stellen grenzen '.De bedoeling daar van is slechts, zegt de commissie, dat de Wetgever zich niet angstvallig zal behoeven te houden aan de wiskundige evenredigheid. Jawel, maar het resultaat zal zijn, dat de kleine partijen, van zeg twee a drie leden, uit de Kamer verdwijnen zullen en daarom zal deze onbelangrijke wijziging heel wat critiek uitlokken. Voorts zal de discussie dan loopen over de belangrijke vraagstukken inzake Drukpersvrijheid en revolutionaire merleden. Bijkans alle vrijzinnigen zijn bang om zich aan koud water te branden. Zij zullen moeten toegeven, dat de com missie zeer naar waarheid opmerkt: „De erkenning van de groote beteeke- nis van het recht der drukpersvrijheid mag echter niet blind maken voor de ge varen, die van de zijde van de pers de openbare orde en de goede zeden kunnen bedreigen. Het verschil met vroeger is, dat thans het misbruik van de drukpersvrijheid een meer stelselmatig karakter heeft aangenomen. De commissie meent, dat de eerbiedi ging van de vrijheid van de pers moet eindigen, waar de vrijheid in losbandig heid ontaard." Deze feiten worden vrijwel door ieder aanvaard, zeker door de minderheid der Staatscommissie; maar er is kringen in de loop der jaren zulk een afgodische vereering gegroeid voor censuur-looze critiek en uitbundige vrijheid, dat men elke controle vreest. Wij hebben onlangs reeds, betoogd, dat deze vrijheidsliefde hoogst gevaar lijk kan worden, als zij in extremisme overslaat; al geven we toe. dat het vinden van een bevredigende formule hoogst moeilijk is. Dit geldt in nog veel grooter mate voor het andere, zeer aanvechtbare punt het weren van opruiende kamer leden uit de volksvertegenwordiging. Ook hier streeft men naar een vrijheid, welke levensgevaarlijk is voor de con stitutie van de Staat, al geven we on middellijk toe. dat het reglement van orde der Kamer en vooral de wijze waarop de opvolgende voorzitters het toepassen, veel kwaad heeft oezworen. Nochtans blijkt hierbij ook heel dui delijk. dat de voorgestelde maatrege len de vriiheid niet in haar ivezen aantasten: niemand denkt in ons land over aantasting van geweten of over tuiging. Het kamerlid en de journalist mogen Het Rapport der Staatscommissie verschenen Een verschijningsgebod voor geschriften Kamer voor het bedrijfsleven een sprong in het duister genoemd Lagere vergoeding voor leden van de Tweede Kamer Het rapport van de Staatscommissie ter voorbereiding van de partieele grondwetsherziening is thans gepubliceerd. De Commissie stond onder voorzitterschap van Minister Mr. J. A. de Wilde. Zij doet in het rapport de volgende voorstellen: Teneinde misbruik van de drukpersvrijheid tegen te gaan, wordt voorgesteld de mogelijkheid in onze wetgeving te openen om het verschijnen van bepaalde uitgaven, die een grove inbreuk maken op de openbare orde, tijdelijk te verbieden. Voorgesteld wordt het inkomen van de Kroon vast te stellen bij een wet met gequalificeerde meerderheid van twee derde van het aantal leden der Kamers. De Commissie acht het gewenscht, dat aan den gemaal van de Koningin of de troonopvolgster een jaarlijksch inkomen wordt toegekend. De schadeloosstelling voor leden der Tweede Kamer wil men verlagen tot 4000.'s jaars. Het pensioen dient teruggebracht te worden van 150.— op 120.— per jaar tot een maximum van 2400.per jaar (thans 3000. Veranderingen ten aanzien van den Raad van State worden niet voorgesteld. De Commissie wil de mogelijkheid geopend zien tot beiw>eming van Ministers zonder portefeuille. Benoeming van Staatssecreta rissen wordt niet gewenscht geacht. Instelling vari een Kamer voor het bedrijfsleven, een z.g.n. Sociale Kamer, noemt de Commissie een sprong in het duister. Goede gronden acht de Commissie aanwezig voor het nader aan wijzen van een weg in de Grondwet voor organen, die blijvend op het eigen terrein van het bedrijfsleven regelend zullen kun nen optreden. Revolutionaire volksvertegenwoordigers moet men het lidmaat schap kunnen ontnemen, zonder dat de opengevallen plaatsen kunnen worden vervuld. Veranderingen in de samenstelling der Algemeene Rekenkamer worden niet voorgesteld. Teil aanzien van de evenredige vertegenwoordiging stelt de Commissie geen andere wijziging voor dan eene, waardoor de gewone wetgever iets meer armslag krijgt bij de uitwerking van het evenredig kiesrecht, in dien zin, dat hij niet verplicht zal zijn de wiskundige evenredigheid zoo dicht mogelijk te benaderen. Aan het rapport zijn eenige minderheids nota's toegevoegd, met betrekking tot de drukpersvrijheid, staatssecretarissen, revolu tionaire volksvertegenwoordigers en schadeloosstelling leden der Tweede Kamer. in volle vrijheid wat de kern betreft, doch niet in ongebondenheid wat de vorm aangaat, hun afwijkende opinie verdedigendat geldt ook voor de revo lutionairen. Echter kan de overheid niet dulden, dat in oficieele lichamen opgeruid wordt tot directe, revolutio naire actie en daarom hopen wij als nog, dat een bevredigende formule zal gevonden worden. Echter ontveinzen we ons niet, dat hier de antithese zich laat gelden; een verwijzing naar het drijven der vrij zinnige pers inzake bevordering van het vreemdelingenverkeer door dobbel spel en nachtleven vrij te laten, zegt voldoende. De praktische voorstellen inzake schadeloosstelling der Kamerleden en inkomen der Kroon zullen o.i. bevredi ging wekken. Het voornaamste is daar bij niet de nu voorgestelde wijziginj van het cijfer, maar het feit, dat dit Gcijfer niet meer vastzit aan een Grondwetswijziging. Dat men licht vaardige verandering wil tegenhouden en deze dus bindt aan een gekwalifi ceerde meerderheid in beide Kamers is best; maar de conjunctuurgolven mo gen bij de vaststelling niet uitgescha keld te worden. Het lijkt ons echter niet „voor naam", dat enkele leden der commis sie, voor ditmaal een tusschenvoorstel deden: voor zoodanig marchandeeren met 'n paar honderd gulden staat het ambt te hoog; terwijl bovendien een korting van tien procent in deze tijden een slechte indruk zou maken. Het Kamerlidmaatschap is geen vol ledige betrekking; mag dat zelfs niet zijn. Men zal zich herinneren dat de Staats commissie aan welke is opgedragen de voorbereiding van een partieele herzie ning van de Grondwet bij Kon. Besluit an 24 Januari 1936 werd ingesteld, zoo dat zij zich met bekwamen spoed binnen 5 maanden van haar taak heeft gekwe ten. Voorzitter van de Commissie is mr. J. A. de Wilde, Minister van Binnenland- sche Zaken, tweede voorzitter mr. J. R. H. van Schaik, minister van Justitie. Verder hadden in de commissie zitting de leiders van de zes voornaamste frac ties in de Tweede Kamer en zes deskun digen van de politieke richtingen dezer fracties op het gebied van het Staats recht. De Commissie heeft thans haar rapport in druk doen verschijnen. We ontleenen er de volgende bijzonderheden aan: Vrijheid van drukpers Het reclit, zijn gedachten en gevoelens door middel van ae drukpers te openbaron, is volgens de commissie een onzer belang rijkste politieke rechten. Zij is gekant togen aantasting van dit recht door een vooraf gaande goedkeuring te eischen van wat ge drukt zal worden. De erkenning van de groote heteekenii van het recht der drukpersvrijheid mag echter niet blind maken voor de gevaren, die van <de zijde van óe pers de openbare orde en de goede zeden kunnen bedreigen. I-Iet verschil met vroeger is. dai. thans "het misbruik van de drukpersvrijheid een meer stelselmatig karakter heeft aangei omen. De commissie meent, dat de eerbiediging van de vrijheid van de pers moot eindige... waar die vrijheid in losbandigheid ontaardt. De grondwet bindt het recht van de druk persvrijheid aan de aansprakelijkheid vol- maal, behoort de bepaling uit de bestaande grondwet te vervallen, dat het inkomen der prinses, ver moedelijke troonopvolgster, bij hu welijk, waartoe bij de wet toestem ming is verleend, verdubbeld wordt. De schadeloosstelling en het pensioen van de leden der Tweede Kamer De schadeloosstelling, in art. 90 vastge steld voor de leden der Tweede Kamer, is niet te beschouwen als een belooning voor errichten arbeid, doch slechts als een mid del om personen uit verschillende kringen in staat te stellen, lid van de Kamer te zijn. Zoo opgevat, behoort het bedrag te worden erlaagd in verband met de stijging van de koopkracht van het geld. De verlaging ware te stellen op 1000. De commissie heeft de vraag overwogen, of de schadeloosstelling in de grondwet be hoort te blijven vastgelegd. Wijziging toch kan ook in de toekomst., zelfs in de naaste toekomst, geboden zijn. De commissie meent, dat het bedrag in de grondwet be hoort te worden gehandhaafd, maar dat wijziging moet kunnen plaats hebben, zon der ontbinding van de beide Kamers, bij oen wet, die in elke Kamer met een gequa lificeerde meerderheid van twee derden van het aantal leden dier Kamer wordt aange nomen. Het pensioen van de leden der Twee de Kamer behoort de verlaging van de schadeloosstelling te volgen. Het jaar lij ksche pensioen ware van 150 per jaar te verlagen tot 120 en het maxi mum van 3000 tot 2400. Ook deze bedragen zullen kunnen worden gewij zigd bij een wet, aangenomen met een gequalificeerde meerderheid Raad State Minister de Wilde gens de wet voor hetgeen door middel van de pers is geopenbaard. Andere maa'regelen tot het tegengaan van drukpers-buitenspo righeden laat de grondwet niet toe. De aansprakelijkheid, zooals deze in ■ctgeving is geregeld, heeft de maatschappij niet voldoende kunnen beschermen tegen grove verstoring van de 01de door middel in de. pers. De commissie laat in het midden, of een verscherping' van da strafrechte lijke repressie geboden is. Zij waar schuwt echter tegen de illusie, dat hiermee het probleem zou zijn opge lost. Daarnaast acht zij in elk geval noodig het openen van de mogelijk heid in onze wetgeving om het ver schijnen van bepaalde uitgaven, waar door een grove inbreuk wordt ge maakt op de openbare orde, tijdelijk to verbieden. Over de vraag, of een verschijningsverbod in strijd zou zijn met art. 7 der grondwet, bestaat in de commissie verschil van mcc- ning. De voorgestelde redactie laat uitdrukkelijk ruimte voor een verschijningsverbod, terwijl zij tevens de bevoegdheid van dén wetgever om dgl. verboden mogelijk te maken, be grenst ten aanzien van den aard van het feit, dat daartoe aanleiding kan geven. De commissie is echter van oordeel, dat m den wetgever ka*- worden overgelaten te beslissen, of dat feit een strafbaar feit zal moeten zijn, en of de bevoegdheid, de verschijning van een uitgaaf tijdelijk te ver bieden, alleen aan den rechter zal moeten worden verleend, dan wel of ook in an grove verstoring der openbare orde, zonder dat deze nog een strafbaar feit zou behoeven op te leveren, of in geval van ern stige bedreiging van de openbare orde, de verschijning van een uitgave tijdelijk door de regeering of haar organen zou moeten kunnen worden verboden. Het inkomen der Kroon Tot de troonsbeklimming van Koning Willem III was in de grondwet het bedrag an het jaarlijksche inkomen van den ko ning ten laste van 's Rijks kas vastgelegd. Bij de grondwetsherziening van 1922 keer de men tot dit stelsel terug. In de grond- et zelve werd dit deel van het ink( op een bepaald bedrag gesteld, met dien erstande, dat binnen twee jaar na een troonsbestijging het grondwettelijk bcdra; bij de wet voor den duur van de regeering an don nieuwen vorst zou kunnen worden gewijzigd. Na deze twee jaar moet mitsdien, indien wijziging van het grondwettelijk bedrag wenschelijk is. het gehecle stroeve apparaat 111 een grondwetsherziening worden in erking gesteld. Voorgesteld wordt, dat de bedragen, vastgesteld voor het inkomen der Kroon, gewijzigd zullen kunnen wor den bij een wet, waarvan het ont werp in elke Kamer met een gekwali ficeerde meerderheid van twee derden van het aantal leden dier Kamer wordt aangenomen. Het inkomen van de Kroon bestaat vol gens de grondwet ten deele uit breng,,™ van be, k^domeln ,o„ deeie uit een bedrag uit s lands kas. Tengevolge an de tijdsomstandigheden zijn de inkom sten uit onroerende goederen algemeen sterk gedaald. Zoo ook het inkomen uit het kroondomein. In verband met de stijging van de koop kracht van het geld is het niettemin wen schelijk, ook het bedrag van het jaarlijk sche inkomen uit 's Rijks kas zoowel van den koning als van de koningin-weduwe le verlagen. Een zoodanige verlaging behoori niet te worden toegepast op liet jaarlijk sche inkomen van den Prins van Oranje en de dochter des konings, die de vermoe- clfelijke erfgename is van de kroon. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit nummer bestaat uit DRIE bladen Eden zal Donderdag in het Lagerhuis een verklaring over de Britsche buiten- landsche politiek afleggen. Verschenen is het rapport van de Commissie, aan welke is opgedragen een partieele herziening van de Grondwet voor te bereiden. Zij doet een aantal be langrijke voorstellen. Vandaag is in tegenwoordigheid van H. M. de Koningin en van Prinses Julliana de nieuwe vaste oververbinding over de Waal bij Nijmegen geopend. De Belgische stakingsbeiveging breidt zicK eer en meer uit; verschillende centra lig gen geheel stil. Op de zomerconferentie van Kerkherslcl heeft Prof. Haitjema gerefereerd over Reor ganisatie en de kwestie Bestuur en Beheef\ Overweging van de vraag of wijzi ging behoort te worden gebracht in de taak van den Raad van State, in de grondwet omlijnd, heeft de commissie tot ontkennende beantwoording geleid. acht het wenschelijk, dal een college, met zooveel deskundig gezag bekleed als de Raad van State, een waak- oog laat gaan over de. voorstellen van wet, voordat deze aan dé Staten-Generaal worden aangeboden. Zij heeft ook onderzocht, of het wensche lijk zou zijn, de verplichting tot liet hooren van den Raad van State af te schaffen ten aanzien van bepaalde wetsvoorstellen, in het bijzonder van wetsontwerpen, die feite lijk administratieve maatregelen zijn. De commissie adviseert ook te dezen afwijzend. Zij is te gereeder tot deze conclusie geko men, daar het vaak gehoorde bezwaar, dat met het hooren van den Raad van State geruimen tijd gemoeid zou zijn, niet juist is, indien men het beschouwt in verhou ding tot den geheelen duur van het wet gevingsproces. Ministers zonder portefeuille De omstandigheid, dat de grondwet bij uitsluiting denkt aan ministers, hoofd van een Departement van algemeen bestuur, sluit de mogelijkheid niet uit, dat ministers kunnen worden benoemd zonder portefeuil le. Onder de huidige grondwet echter zou den ministers zonder portefeuille niet, als ministers, hoofden der ministerieele depar tementen, volgens art. 95 zitting hebben in de kamers. In de eerste plaats doet zich de wensche- lijkheid van een ministerschap zonder por tefeuille voor ten aanzien van den voorzit ter van den raad van ministers. Daarnaast kan het wenschelijk zijn, dat vooraanstaande staatkundige figuren in een kabinet worden opgenomen, zonder dat zij worden belast met een'portefeuille. Voorat in bewogen dagen de commissie denkt b.v. aan het geval van een oorlogs dreiging als het vertrouwen van het volk in zijn verschillende richtingen iti het kabinet moet worden verstevigd, kam het van belang zijn, staatslieden ook van af wijkende politieke richting in het kabinet op te nemen. De mogelijkheid, dat de kroon ministers benoemt, niet belast mot het beheer van een departement, moet leiden tot incompa- tibiliteit van het ministerschap en het lid maatschap der Kamers. Wanneer in bewogen tijden behoefte wordt gevoeld, in het Kabinet eenige personen op te nemen, zonder dat hun een ministerieel dan is De Wieringermeerpolder llt Octrooibureau Bartels behandelt octrooi zaken, deponeert handelsmerken. Dessins Gebrauchsmuster etc. in alle landen. Bczui- denhout 43. Den HaagTelef. 720011—720012. (Adv.) Wilt U goed en duurzaam schilderwerk? Schildert dan met de beste lakverf BUSSUM PENSION PRACHT LIGGING bij Bosch" en Heide Rustige torrassen voor theeën etc. Lunchen Dincereiï TENNISBANEN (Adv.) De commissie acht het een leemte, dat in de grondwet geen jaarlijksch inkomen wordt verze kerd aan den gemaal van een re- geerende koningin, alsmede aan den gemaal eener prinses, vermoe delijk troonopvolgster. Zij geeft in overweging, hierin bij deze gele heid te voorzien. In verband met het voorgestelde jaarlijksche inkomen van haar ge- het, indien zij uit de parlementsleden zullen worden gekozen, geenszins ondenkbaar, dat zij lid zullen willen blijven van de Kamer. De commissie zou dit met het oog op een zuivere werking der ministerieele verant woordelijkheid een ongewenschten toestand achten. Evenredige vertegenwoordiging De commissie stelt geen andere wijziging voor dan een, waardoor de gewone wetgever iets meer armslag krijgt bij de uitwerking van het evenredige kiesrecht, in dien zin, dat hij niet verplicht zal zijn, de wiskundi ge evenredigheid zoo dicht mogelijk te be naderen. Overeenkomstige wijziging ware aan te brengen ten aanzien van de Eerste Kamer, alsmede van de provinciale en de gemeente lijke vertegenwoordigingen. ,j Een Kamer voor vertegenwoor diging van het bedrijfsleven Instelling van lichamen teneinde voor bepaalde bedrijfstakken leidend en regelend op te treden Door de instelling van een Kamer voor het bedrijfsleven als deel van de Staten- Generaal zou het historisch gegroeide ka rakter van het parlemrnt worden gewijzigd. De Staten-Generaal. waarin de groote gees telijke stroomingen van het volk haar ver tegenwoordiging vinden, hebben o.m. tot taak mede te werken aan de algemeene richtsvorming. Indien aan deze rechtsvor ming deel zou krijgen een orgaan, dat in het bedrijfsleven zijn wortel vindt, zou dit een fundamenteele verandering zijn in onze staatsinrichting. De commissie acht zulk een verandering bedenkelijk. Zij acht de instelling van een Kamer voor het bedrijfsleven naast de Eerste en Tweede Kamer bovendien een sprong in het duister, omdat de desbetreffende denkbeelden nog in wording zijn. (Zie vervolg blz. 2) \\/ie zich heden abonneert op ons blad, ontvangt de tot 1 Juli a.s. verschijnende nummers, met inbegrip van het Zondagsblad, gratis. Abonné's op te geven aan onze Agenten, of aan ons Bureau. Ook kan men gebruik maken van het inteeken- billet, hetwelk elders in ons blad voorkomt. DE ADMINISTRATIE.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1