zaterdag 6 juni 1936
derde blad pag. 9'
Verslag Tweede Kamer
vaste lasten en landbouw
crisis-hypotheken
Verwerping geen halsmisdaad
verklaart Minister Oud
Wijnkoop: de nieuwe
compagnon van Mr. Trip
Nog meer tegenstanders
aan het woord
verlaging van vaste lasten
De heer EBELS (vd) bepaalde zich tot de
land bou why potheken en pachtovereenkomsten.
De verlenging' van de Crisispachtwet heeft
geen bezwaar en is noodlg. Er kome zoo spoe
dig mogelllk een nieuwe Pachtwet.
Slechts een kleine groep van landbouwers
zal kunnen worden geholpen door de Crisia-
Landbouwhypotheekwet Een algeineene verla
ging van vaste lasten zul er dus niet door
komen. Er is geen aanwijzing, dnt door dit
.wetsontwerp speciaal he't landbouwhypothecair
credlet zal worden geschaad. Dat crediet moet
.trouwens ook niet al te ruim zijn
Aangedrongen werd op schrapping van
den clsch, dat rekening moet worden ge
houden met de flnancieele positie van
den sohuldeischer
De heer BOON (11b.) vond het erg, dat door
deze wetsontwerpen de rechtszekerheid wordt
ondermijnd. De Regeering heeft ook te lang
onzekerheid laten bestaan over haar bèdoelin-
Tlngmaatschapptjcn en boerenleenbanken wordt
door deze maatregelen ernstig geschaad. Hun
landbouwliypotheken, in goed vertrouwen en
soms wat ruim gegeven, loopen ernstig gevaar.
Hun ruimhartigheid wordt op weinig fraaie
wijze beloond. Het verhaal op do borgen moet
gehandhaafd blijven.
Het was steeds een zeldzaamheid, dat een
hypotheekboer van zijn bedrlif werd gezet. Door
samenwerking zal meer resultaat te verkrijgen
ziia dan door wettelijke dwang.
De individueele liuurverlaging leidt al even
zeer tot rechtsonzekerheid en rechtsongelijk
heid. Waarom wordt het bedrijfsleven van de
verlaging uitgesloten? Dit heeft juist zoo
groote behoeften aan verlaging van vaste
De heer SNEEVLIET (rsap) concludeerde uit
de afwezigheid vun den minister-president, dat
indruk moet dat
ie maken"? Wat
•olltiek ook
teld is.
dan de
offenen offers
Met de werkloosheidscijfers wordt
gespeeld. De heer Goseling heeft dal
aangegeven. Colijn is wat anders dan
Gods", zooals hij door anti-rev. wordt
steld. Zijn eigen menschen staan thi
deold over de voorstellen van zijn ka
De heer Goseling heeft gezegd, dat
Jbesllssing kan vallen
doet
De Regeering beperkt de huurverlaging- op
leen wijze, die een hoon is voor hen. die de
verlaging noodlg hebben. De regeling ós -earri-
eaturaa 1. Waarom geen huurcommisslcs? Een
algeimeene verlaging van 20 pet. zou zelfs on
voldoende zün.
Dit vast© lasten ontwerp Js absoluut
onaanvaardbaar; het andere heeft nog
Wel iets goeds.
De heer v. HOUTEN Tcdu) Is het met de Re-
feeering eens. dat de wetsontwerpen weinig om
het ljjf hebben.
De bezuinigingsmaatregelen der Regeering
hebben een ongunstlgen weerslag in de volks
huishouding. Zü schijnt daaraan geen leiding
t kuni
of 1
willet
t der Katholieken beteekent
eigenlijk een scherpe veroordeeling van de
regeeringspolltiek. Zul/len ze berusten, indien
het kabinet zioh niets aantrekt van een ver
werping van ziln voorstellen en handelt naar
het advies van den heer Schouten?
Er is on de Kamer een meerderheid tegen
de politiek der Regeering en voor devaluatie.
Het schept een vreemde situatie als men de
aanpassing maar door laat gaan. al leidt ze
Ztraks tot ineenstorting van het bedrijfsleven.
Consekwento deflatie is noodig.
Iflevi
nisohe politiek.
Het landbouwhypothekenontwerp Is aes
ceptabel, omdat het sommigen helpt ett
verlenging van de Crisispachtwet Inhoudt*
De heer KOOIMAN '(vd) klaagde, dat een
fctuk gemeenterecht verloren gaat, indien het
voornemen werkelijkheid wordt, dat de Kroon
alle gemeentelijke belasting-verordeningen zal
toetsen ter beoordeeling van de vraag of al of
niet verlagingen noodig zijn in 1937.
Zulk een ineTijpen van het centraal gezag
meentelijken Raad. geschoeid op do leest van
den Economisclien Raad. Deze Raad zou aller
lei onderwerpen kunnen bestudeeren en er over
yan advies dienen aan de Regeering.
De heer v. DIS (sgp)
het beleid der Regeering heeft teleurgesteld
vaste lasten zün niet verlaagd, de werkloosheid
is niet verminderd en de welvaart is niet her
leefd.
De voorgestelde wetsontwerpen brengen geen
Het leven is steeds duurder geworden; op ver
laging van allerlei lasten is steeds aangedron
gen, ir.aiir het Is niet gebeurd. Het gevaar voor
devaluatie ie daardoor vergroot.
- De Inhoud van het vaste lastcn-voovstel is
halfslachtig. Hypotheekbanken worden er door
geholpen, de huurverlaging stelt allerlei op
losse .schoevon en het schept het gevaar van
elden. Hoogstens krijger
Ook aan verzekeringslasten wore
Hot landbouwhypothekenontwei
crediet schaden,
mmogelijk met deze wet!
adeelen
stelling
vaderlandslievende schobbers" ztir
oord van den heer Goseling. met ziin
•ede en zün aanprüzcn van devaluatie.
i R.K. Boerenbond en offeren de
dc kapitalistische elementen. De
zün de ware spreekbuis vaii de
Devaluatie i
arbeiders trc
waar lasten
Maasbode", in i
door devaluatie
Bü de Katholieken ls eigenlijk allo
ernst afwezig; hun optreden wordt door
politieke motleven beheerscht. Met het
devaluatiegescherm van den heer Gose
ling worden boeren en anderen onnoodlg
misleid. Ze zullen van dc operatic niet
profiteeren.
De heer v. d. PUT'
(rk): Een nieuw
(Gel
r AVIJNKOOP constateert, dat de eerste
nsdaad van den heer Goseling is
ken. dan moet
maakt.
JDe Regeering aan het woord
Het woord was daarna aan den MINISTER
VAN FINANCIEN.
Dc-ze kon niet beginnen met een verklaring,
dat dc Regeering erg verheugd is over de wüze,
waarop de ontwerpen zün ontvangen.
vellce betëekenisïdo Regeerii:
uitwerpen -hecht ,~cu welk nut
gehakt-in-blik-
geruchten
Pleegt men oneerlijke
concurrentie
Wordt er minderwaardig
vee verwerkt j?
Een onderzoek gewenscht
In- de laatste jaren gaan allerlei protes
ten naar de regeering over ai of niet te
laken handelingen of besluiten.
Meestal volstaan we met het simpel ver
melden van de meeste van deze protesten
die per telegram of anderszins ter kennis
van de regeering gebracht worden.
Ook zijn er wel eens bij, die meer dan
gewone belangstelling hebben en dus uit
voeriger behandeld moeten worden.
Dit laatste is nu wel het geval met het
protest door de Groep Vleeschwaren en
Vleeschconserven van de Vereeniging van
Vleeschexporteurs en -producenten per brief
tot de Ministerraad gericht met betrekking
tot de vervaardiging van gehakt-in-blik ten
behoeve van de werkloozen.
Deze fabricage is, zooals men zal weten,
opgedragen aan een fabrikant in IJ min
den, den heer De Bruto. Een opdracht die
gaat over 1.000.000 K.G. gehakt in blik.
Voor de uitvoering van deze opdracht
moet de heer De Bruin, zoo men beweert,
een geheel nieuwe fabriek laten inrichten,
terwijl er in ons land fabrieksruimte ie
over is om veel en veel grooter hoeveel
heden dao nu zullen gefabriceerd worden
te kunnen verwerken. Dit mag terecht
eenige bevreemding wekken»
Maar er is nog meer, dat in- en outsider®
reden geeft om lichtelijk verbaasd te zijn.
Genoemde heer De Bruin, aan wien deze
opdracht is gegeven, is tot voor korten tijd
controleur geweest van de vleeschconser-
venfabrieken, daartoe door de regeering
aangesteld.
In die kwaliteit moesten de fabrikan
ten hem in hun fabrieken toelaten en
kon hij zich geheel op de hoogte stellen
van de verschillende fabricagemethoden
en van allerlei andere zaken, die met
het vervaardigen van vleeschconserven
in betrekking staan en waarmede de
fabrikanten uit den aard der zaak
nogal geheimzinnig zijn, als zijnde be
drijfsgeheimen. Deze oud-controleur
'heeft daardoor heel wat geheimen en
methodes zich kunnen eigen maken. En
met deze kennis gaat hij nu de voor
heen door hom geco-ntrol eerden becon-
curreeren.
Als deze feiten juist zijn, dan is het te
begrijpen dat de vleeschwarenfabrikanten
daartegen protesteeren en het „een gebie
dende eisch achten, dat van de zijde der
regeering maatregelen genomen worden,
welke euvelen, als hierboven omschreven,
afdoende zullen kunnen voorkomen en der
halve de bona-fide vleeschwarenfabrikanten
zullen vrijwaren voor ongemotiveerde, zoo
wel als onbillijke concurrentie".
Maar er is nog meer, dat in deze zaak
reden geeft van eenige opspraak.
De kwaliteit van het voor gehakt bestem
de vee moet van dien aard zijn, dat er ge
gronde reden moet zijn voor ernstige aan
merkingen. De redacteur van het blad „De
Vee- en Vleeschhandel", die zegt, het opge
kochte vee gezien te-hebben, is lang niet
malsch in zijn, oordeeien en noemt het
Eeuwenoude kanonskogels werden bij het afbreken van een oud huis te Boedapest diep
'n den grond aangetroffen. Deze, ongeveer ioo K.G. wegende kogels zouden afkomstig
ijn uit den tijd, dat strijd gevoerd werd tegen de Turken-invasie.
Noordhollandsche Brandwaarborg-
Maatschappij van 1816
Gevestigd te OUDKARSPEL Directie: EECEN
BRAND-, INBRAAK-, BEDRIJFS- STORM- en GLASVERZEKERINGEN
Een gunstige reputatie van meer dan 'n eeuw
ACTIEVE AGENTEN wordt gaarne aanstelling verleend.
276 bladzijden
„dweilen van koeien", spreekt van ,,ecn
erbarmelijke grondstof voor het gehakt' en
van „een blamage van de vleeschwarenin-
Dat is niet zoo weinig, zal men zeggen.
Ep al neemt men terdege goed in aanmer
king, dat vee- en vleesohhandelaren nog al
eens gewoon zijn zich wat krachtig en ge
peperd uit te drukken, dan lijkt het toch
r.og wel erg genoeg om er voldoende aan
dacht aan te besteden. Want het is niet al
leen genoemde redacteur, die het vee zag
en het als vee voor vleeschconserven ver
oordeelde, ook het Handelsblad heeft
ernstige veroordeeiing over het betrokken
vee. Het spreekt van „sterk vermagerde
scharminkels, die nog te dun zijn om voor
zgn. „dunne koeien" te kunnen doorgaan".
Nu is de prijs, die voor die koeien be
taald kan worden, niet zoodanig, dat men
eerste klas vee kan verwachten, zelfs geen
tweede en derde. En daarom moet men
wel onderscheiden tusschen vee voor dit
doel bestemd en het vee, dat de fabrikan
ten voor hun wederverkoop nemen. Het
blikvleesch moet voor 30 cent per kg. ver
kocht worden. De regeering betaalt als we
het wel hebben, voor dit vleesch, „uitge-
peld", 35 cent per kg. Door het vermengen
met nuchter kalfsvleesch, met varkens-
vleesch en met melkpoeder, kan het gehakt
op een prijs van 30 cent gebracht worden.
Doch al stemmen we toe, dat men geen
best vee kan verlangen, het zou o.i. toch
wel goed zijn, om, nu allerlei geruchten
over de grondstoffen van deze gehakt-
bereiding de ronde doen, eens door on-
partijdigen 'n onderzoek te laten instel
len. Binnen heel korten tijd zouden deze
een rapport dienen te publiceeren. Dus
niet alleen uitbrengen aan de autoritei
ten. Het publiek mag weten, wat er
van al deze geruchten waar is.
Ook wat de reden is, waarom aan een
gewezen controleur de levering van dit
gehakt werd opgedragen, wat deze noop
te, of men kan ook zeggen, wat hem de
gelegenheid bood een geheel nieuwe
fabriek in te richten.
Er zijn tooh sommige dingen, die ietwat
vreemdschijnen.
Als die schijn weggenomen kan worden,
zouden wij dit zeer op prijs stellen en van
belang achten voor de betrokken autoriteiten
Er doen al genoeg praatjes de ronde.
Een nieuw Talma-Rustoord
Men schrijft onsJ
De Chr. Ver. ter Verzorging van Ouden van
Dagen, bekend in den volksmond als „D*
Tahna-stichtingen", heeft het prachtige bui
tengoed „Parkwijk" ?e Baarn aangekocht,
dat omgedoopt zal worden in „Talma-Park"
en bestemd wordt als rustoord voor oude
dames esn heeren en echtparen.
Dc vereeniging heeft vier van dergelijke
rustoorden in exploitatie, n.l. een te Dan-
Tumawoude, twee te Vecnwouden en één te
Apeldoorn en verzorgt ruim 150 ouden van
dagen, w.o. ook gebrekkigen en hulpbehoe
venden.
Waarschijnlijk zal het nieuwe rustoord te
Baarn ruim 30 verzorgden kunnen huisves
ten en deze aldaar een genoeglijken levens
avond kunnen bereiden.
De stichters, die in den geest van wijlen
Minister Talma dezen arbeid in het leven
riepen, hebben inderdaad ons Nederlandscne
volk een dienst bewezen.
Zij bewezen dezen diens? niet alleen aan
„de kleine luyden", al dachten zij daaraau
aanvankelijk het mees! In de na-oorlogsche
jaren is het zoo geworden dat ook vele beter
gesitueerden, vaak als de oude dag dreigend
nadert, een helpende organisatie behoeven.
Voor hen nu staan de poorten evengoed open
Daarom is he? werk der Chr. Vereen, ter
Verzorging van Ouden van Dagen de sym
pathie van een ieder waard.
Wie nadere inlichtingen wenscht, wende
zich tot den heer W. Loois, Mr v. Hasselt
laan 10, Apeldoorn.
Zorg tijdig bruin te zijn
Want een blanke huid wordt rood en pijnlijk
door de zon. Gebruik daarom tijdig Amilda-
zonnebruincrême, die Uw huid beschermt
tegen vervellen en zonnebrand en U tevens
snel mooi bruint, óók bij weinig of geen zon.
Flacon 90 et. Tube 60 ct. Doos 50 en 25 ct.
(Adv.)
JUBILEUM
JACOB VAN DER STEEN
Drukbezochte receptie
In hotel Astoria te 's-G raven-
hage werd gisteravond een receptie
gehouden, georganiseerd door enkele
vrienden van den heer J. van der
Steen, den tweeden voorzitter van den
Ned. Bond van Chr. Fabrieks- en
Transportarbeiders, ter gelegenheid
van zijn 25-jarig jubileum als gesala
rieerd bestuurder van de Chr. Vak
beweging.
De ruime zaal van Astoria was geheel be
zet met afgevaardigden en belangstellenden.
Tal van bloemstukken waren gezonden o.a.
van het Hoofdbestuur van den Chr. Metaal-
bewerkersbond; het Dagelijksch Bestuur van
het C.N.V.; de Chr. Belgische Fabrieksbewer-
kersbond, het Hoofdbestuur van de Rteders-
vereeniging voor de Ned. Haringvisschcrij en
van de Looncommissie dier ver eer.'ging, en
anderen.
De Ned. R. Katholieke Fabrieksarbeiders-
bord zond een fraaie fruitmand m den vorm
van een schip. De Internationale Federatie
van Chr. Fabrieks- en Transportarbeiders-
bonden had ook een fruitmand gezorden.
iJe heer W. Strijbis Pzn. opende de samen
komst met gebed en sprak als voorzitter den
jubilaris toe. Daarbij wees hij op de n
lijke tijden die de heer v. d. Steen heeft
dooi gemaakt. Bij een jubileum moet gewaakt
worden voor onderschatting en voor
overschatting. De verdiensten van den jubi
laris mogen echter thans nasr waarde ge
schat worden. Namens het hoofdbestuur bood
spr. den heer v. d. Steen een gouden hor
loge met ketting aan. Namens de collega'
een fraai uitgevoerd schip in vitrine, terwijl
het personeel van het kantoor een wandel
stok aanbood. Bovendien werd daarbij een
bloemstuk gevoegjL
Spr. wenschte dén jubilaris Gods zegen in
zijn verderen arbeid. (Applaus).
Hierop werden telegrammen van geluk-
wensch voorgelezen. Minister Slotemaker de
Bruïne had een schriftelijke gelukwensch
gezonden.
Nadat ververschingen waren rondgediend,
voerden tal van sprekers het woord.
Namens de Reedersvereeniging te IJmui-
den sprak de heer Vermeulen.
De heer G. J. de Jongh feliciteerde na
mens het Onderwijsfonds voor de binnen-
De heer Mulder deed dit namens het Hoofd
bestuur van de Reedersvereeniging.
Vervolgens sprak de heer J. J. de Niet als
voorzitter van de Looncommissie; de heer H.
C. Vermaat als voorzitter van den Raad van
afslag en de heer Brouwer namens de Bin
nenvaart. Deze sprekers memoreerden de
veelomvattende arbeid van den heer v. d
Steen, waarvoor zij hun waardeering uit
spraken.
De heer A. Stapelkamp sprak namens het
C.N.V. en eenige vakorganisaties.
De R. Katholieke Transportarbeidersbond
complimenteerde de jubilaris bij monde
den heer H. Janzen, die een fraai geschenk
aanbood. De R. Katholieke Fabrieksarbei-
dersbond werd vertegenwoordigd door den
heer P. Kleys.
Een persoonlijk woord werd gesproken
door den heer H. W. Aalders, die een toepas
selijk gedicht voorlas.
In den loop van den avond kwamen nog
tal van telegrammen van zusterorganisaties.
De afdeel in g Spakenburg bood bloemen
aan en een tuinparasol.
Nadat een aardige film over de vereeni-
gingsarbeid van den heer v. d. Steen was
vertoond werd nog het woord gevoerd door
de afdeelingen Maassluis, Scheveningen,
IJmuiden, Vlaardingen en Rotterdam.
Tenslotte sprak de heer J. v. d. Steen woor
den van dank voor al de gelukwenschen
geschenken. Hij erkende niet altijd de juiste
telt nu al de loopende jaargang
van O/is Zondagsblad. Bewaart
U de losse nummers ookAls 't
jaar ten einde is, zal de jaar
gang 1936 een prachtig boek
deel zijn vol interessante artike
len en illustraties.
Van de lectuur van deze week
noemen we:
Vijfdaagsche Studietocht door
Hessen-Nassau, door Heinrich
Petermeyer
De Sterrenhemel in Juni, met
wetenswaardige bizonder heden
in verband met de totale zons
verduistering op 19 Juni a.s.
Een dankbetuiging van Joh.a
Breevoort naar aanleiding van
haar dubbel jubileum.
Hypnose, door P. v. Duyvendijk.
Iets over weervoorspelling, door
Drs. H. Pleysier.
Verder de gewone rubrieken
Meditatie, Boekbespreking, Bin
nen- en Buitenlandsch Overzicht,
Vervolgverhalen voor volwasse
nen, kinderen en kleuters, Kort
Verhaal, Dam/rubriekKruis
woordraadsel, Kinderkrant met
bijvoegsel voor de kleuters, tal
rijke fraaie illustraties enz. enz.
Duizenden handen, van oud en
jong, grijpen eiken Zaterdag
gretig naar
Ons Zondagsblad
■zam
ZONDAG 7 JUNI
BLOEMEND AAL 245.9 M. Uitzending van
Kerkdiensten uit de Geref. Kerk. Voor
ganger Ds. Joh. C. Brussaard.
10.00 v.m. Tekst: Efeze 6 11 (De wapen
rusting Gods).
5.00 n.m. Heidelb. Catech. Zondag 38 (Dö
viering van den Zondag).
MAANDAG 8 JUNI
HILVERSUM I 1875 M. NCRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing en meditatie. 8.159.30
Gram.pl. 10.30 Morgendienst door Ds. J.
G. Hooyer, Ned. Herv. pred. te Diemen.
11.00 Chr. lectuur. 12.30 Orgelconcert.
2.35 Causerie over kamerplanten. 4.00 Bij
bellezing. 5.00 Sopraan en alt. 6.30 Vra
genuur. 7.00 Berichten. 7.15 Vragenuur.
7.45 Reportage. 8.00 Berichten ANP. 8.15
Zang- en voordrachtavond door leerlin
gen van de A. W. F. Idenburgschool voor
ulo te Rotterdam. (Om 9.45 gram.pl. Om
10.00 berichten ANP.). 11.00—12.00 Gr.pl.
HILVERSUM II 301 M. Alg\ programma, ver
zorgd door de VARA. 10.00 Morgenwij
ding VPRO. 10.15 Voordracht. 10.35 So
listenconcert. 11.40 Voordracht. 12.00
1.45 De Flierefluiters. 2.00 Orgelspel. 3.00
Voor de vrouwen. 3.30 Kamermuziek. 4.30
Voor de kinderen. 5.00 Orvitropia. 6.30
Muzikale causerie. 7.20 Solistenconcert.
7.50 Opwekking voor de zomerpostzegel^.
8.00 Berichten ANP. en herh. SOS-ber.
8.10 De Notenkrakers. 8.45 Opera-uitzen
ding. 10.00 Ber. ANP. 10.05 Orkest.
DROITWICH 1500 M. 12.20 Relig. causerie
12.45 Trio. 1.352.20 Orgelconcert. 4.50
Orkestconcert. 5.35 Populair concert. 6.50
Concert. 7.10 Causerie. 10.20 Buiten
landsch overzicht. 10.35 BBC-orkest.
RADIO PARIS 1648 M. 11.20 Orkestconcert.
4.20 Concert .8.20 Zang. 9.05 Kwartet*
zang en voordracht.
KEULEN 456 M. 12.20 Concert. 1.35 Synv*
phonie-orkest. 2.35 Orgelconcert. 9.20
Omroepkleinorkest. 10.40 Zang.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50 Salon
orkest. 6.50 en 7.20 gram.pl. 8.20 Klein-
orkest. 9.20 Kleinorkest en zang.
484 M.: 12.50 Kleinorkest. 6.35 Salonor
kest. 7.05 en 8.20 gram.pl. 10.40—11.20
Gram.pl.
toon gevoerd te hebben tegenover de werk
gevers en stelde het op prijs, dat zij toch zijn
arbeid voor de rechtvaardige verdediging
van de arbeidersbelangen wisten te waar-
deeren.
Spr. besloot met „Gode alleen de eer".
De drukbezochte receptie werd daarna be
sloten met het zingen van ,,'k Wil u o God
mijn dank betalen" en dankzegging.
Na het officieele gedeelte bleef men nog
geruimen tijd bijeen.
Feuilleton
dageraad
(25
door H. KINGMANS
„De Gouverneur heeft moeite gedaan, om de gevangen
neming te voorkomen, moeder", wist Sibrigje te vertellen- „Maar
het is hem niet gelukt. De heeren zitten gevangen en zullen
wel niet spoedig losgelaten worden, denkt oom."
„De Graaf van Rennenburg heult met de Ommelanden", zeide
Munco bitter.
„En de Ommelanders zeggen, dat hij met de stad heult",
Verklaarde Hilligje, die bij dergelijke gesprekken, welke meer
xverden gevoerd, vooral als Roelf Ketel er bij was, meestal
iweeg.
Tegen haar opmerking kon niemand iets inbrengen.! De
'Graaf Van Rennenburg werd niet begrepen. De Roomschen ia
de stad vertrouwden hem niet, omdat hij, naar hun meening,
de Ommelanden gezind was; de Gereformeerden werden in
hem teleurgesteld, daar zij in geen enkel opzicht vrijheid van
godsdienst konden verkrijgen. Verstolen moest het betrekkelijk
kleine groepje, dat overigens met den dag wies, daar lang
zamerhand vele vroeger gevlucliten terugkeerden, samenkomen
en dan nog steeds onder den druk, dat zij ontdekt zouden
worden door Roomsche verspieders, die de ketters bij de
geestelijkheid verklaagden. Van openlijke vervolging was wel
geen sprake, doch hun doen en laten werd bespied en was voor
een groot deel bekend bij de Roomsche magistraat.
Wat later ging Munco eens poolshoogte nemen. Hij vond
Bveral burgers, die het geval stonden te bespreken en ontmoette
niemand', die afkeuring over het gebeurde uitsprak. Men keurde
integendeel de maatregel van den Raad goed, daar geweld
Vermoedelijk de eenige weg was, om de Ommelander heeren
tot rede te brengen.
Munco behoefde zich 'dan ook niet af te vragen, hoe Roelf
Ketel er over denken zou. Sibrigje had hem trouwens reeds
ingelicht. Dc koopman was vol lof over den stap van de heeren
.van het stadhuis, die nu eens doorgebeten hadden.
„Zullen de Ommelanden zich deze smaad laten welgevallen?"
vroeg Munco hem.
Roelf Ketel haalde de schoüders op.
„De botsing, waarvan burgemeester Hillebrands sprak op je
trouwdag is er nu, Munco. 't Is best mogelijk, dat de Omme
landen tot tegengeweld hun toevlucht zullen nemen. Laat ze
komen! Hebben we niet acht vendels kloeke burgers, te samen
tellende een drie duizend man? Als ze de stad willen berennen,
zullen wij de liecren oproermakers zóó warm ontvangen, dat
zij spoedig afdruipen."
„Maar de burgemeester sprak er toen ook van, dat 'de
Ommelanden Entens in den arm zouden nemen", merkte Munco
op. „Ik zou het bepaald jammer vinden, als wij tegen den
Geuzenaanvoerder te velde moesten trekken."
„We willen hopen van niet. Maar als het moet, dan moet
het."
Het was het wonderlijke dualisme van dien tijd, dat Roelf
Ketel zóó spreken deed. Hij, de in hart en nieren Gereformeerde,
die echter meer Geuzenbloed in de aderen had dan zijn meer
mystiek aangelegde schoonzuster en daarom ruwer was aan
gelegd, schold steeds op Burgemeest6ren en Raad, die voor het
grootste deel Spaanschgezind waren, het land hadden aan de
ketters en dezen dus zoo weinig mogelijk vrijheid gaven. Hij
kon onmogelijk zwijgen en roerde zich vaak geducht, zoodat
zijn medehoplieden van het vendel hem wel eens waarschuwden.
Maar diezelfde Ketel stond op de bres voor de belangen
en rechten van zijn stad, die door de Ommelanden werden
belaagd en hij, van het hoofdhaar tot den voetzool Geus, was
onmiddellijk bereid, op te trekken tegen Bartho'.d Entens van
Menteda, den beluchten en gevreesden aanvoerder der Geuzen.
Munco dacht er niet zoo over. Natuurlijk, als het zoover
eens kwam en ook zijn vendel kreeg opdracht, Entens te
bestrijden, dan zou hij, gedachtig aan den eed als burger aan
het vendel afgelegd, gaan, maar het zou zijn met pijn in het
hart. Hij hoopte, dat zijn vendel verschoond zou blijven
Het stuitte hem tegen de borst, te moeten gaan vechten tegen
de Geuzen, aan wier zijde hij van '68—71 zelf gestreden had,
toen zijn vaderstad hem als banneling liet zwerven. Hij kende
Entens, den edelman van Middelstum, persoonlijk zeer goed,
want hij had met hem gezwalkt op de zeeën, als kaper met
vrijbrieven van den Prins van Oranje. En wanneer hij, de
landrot, de Geuzenschepen niet vaarwel had gezegd, dan was
hij met Entens in 72 Den Briel binnengerukt, want de Groninger
Geuzenaanvoerder had in de* verovering van Den Briel, die een
schok door het land deed gaan, een zeer levendig aandeel
gehad.
Sympathiseeren met den persoon van Entens deed Munco
niet. De Middelstummer was een ruw mensch, dikwijls op het
beestachtige af. Hoe vaak Munco hem dronken, smoordronken,
had gezien was eenvoudig niet te zeggen. Ook was zijn zedelijk
leven in hooge mate bedenkelijk. Hij was niet het exempel
van een goed Gereformeerde, integendeel, was juist de man
om de ketters in discrediet te brengen. Maar tóch Munco
had respect voor hem vanwege zijn ongeëvenaarde dapperheid
die wel eens aan roekeloosheid grensde. En hij streed voor
de goede zaak; was, ondanks al zijn gebreken en zijn vaak
walgelijke levenswijs, een medewerker van den hoffelijken Prins
van Oranje, zelfs een gewaardeerd medewerker, om het werk
dan. Want het was Munco bekend, dat Oranje meermalen in
afkeurenden zin had gesproken over het ruwe optreden der
Geuzen.
En nu zou tengevolge de gebeurtenissen van dien dag de
mogelijkheid kunnen komen, dat hij tegen Entens zou moeten
optrekken? Het bezwaarde hem in hooge mate en hij hoopte
vurig, dat de Ommelanders zich niet van de hulp van Entens
zouden verzekeren.
Echter was hij èr van overtuigd, 'dat die Koop ïjdeï zoif
blijken. Was Entens zelf niet een Ommelander, fel gebeten op
de stad, die hem wederzijds haatte? Dan sprak het toch van
zelf, dat Enters in het krijt zou treden? Kwam daarbij niet,
dat de Geuzenaanvoerder met zeer '-eel genoegen de in wezen
Staatschgezinde vroedschap een poets zou makken? En hadl,
ten overvloede, burgemeester Hillebrands, toen er feitelijk nog
niets aan de hand was, zooals dien dag, niet reeds gezegd, dat
de Ommelanders in nauwe relatie met Entens stonden?
Zijn hoop zou dus wel ijdel blijken. Het stond vast, dat ds
Ommelanders, hoe dan ook, zich zouden wreken op den smaad,
hen aangedaan. Alleen was er nog de mogelijkheid, dat zijn
vendel buiten den strijd zou blijven. Hij hoopte het vurig en
sprak tegen zijn vrouw en zijn moeder die hoop dan ook uit.
Echter werd zij ten eenenmale beschaamd.
Nog geen week na de gevangenneming der Ommelandef
Gedeputeerden, die in hun vunzige kerkerholen onmenschelijk'
werden bejegend, zóó, dat er van hen ziek werden, liep het
gerucht door de stad, wat spoedig geen gerucht meer was, dat
de zeer vertoornde Ommelanders te Winsum oen ~anddag had
den belegd, waar ook Entens van Menteda aanwezig was ge
weest, en waar het besluit genomen was, om zich bloedig op
de heeren van de Stad te wreken.
Entens had opdracht gekregen in Gelderland en Overuse!
twaalf vendels soldaten te werven, teneinde tegen Groningen
op te trekken. Een speciale omslag op de belastingheffing iu da'
Ommelanden zou daarvoor de gelden verstrekken.
(Wordt yervolgd).
