lof 9
led©))
CACHETS
Maken
Schoon
Schip
dageraad
donderdag 28 mei 1936
DERDE BLAD PAG. 9
Verslag Tweede Kamer
Mechanisatie in de Sigarenindustrie
Onderzoek in bepaalde bedrijven
naar oorzaken van de
werkloosheid
Het wetsontwerp aangenomen
Vergadering; van 27 Mei.
De hooi-interpellatic
van den heer VERVOORN (plattel.) werd aan
do agenda toegevoegd.
I>3 a.s. interpellant vond den hem toe gedach
ten spreektijd van een kwartier te kort. Hü
kon de zaak zeker niet „te hooi en te gras" be
handelen. De voorzitter deed or 5 minuten bij.
Besloten word het
Vaste-laslen-ontwerp
a.s. Woensdag in behandeling to nemen. De
Commissie van voorbereiding kon dan eerst
haar rapport over de ingediende amendementen
opstellen.
Glasfabriek Leerdam
SCHALKKR
raag van den heer
1 te mogen interpelleo-
over den gang van zaken bij de glasfabriek
Leerdam liep niet van een leien dakje.
)o bemoeiingen van de Regeering met deze
do VOORZITTER in strUd met ons staa
om te interpelleeren. Het verzoek moet d
WDe heer SCHALK ER (comm.) drong i
Stemming over zün verzoek.
Mr. JOEKES (vid.) achtte toestaan c
terpeliatle niet doelmatig, maar was h
S De heer DE VISS
gend noodlg de;
Onderhande-
De hoer ALBARDA (s.d.) was h.
lingen moet men niet door parli
menging schaden.
Het voorstel van den VOORZITTER
aangenomen met 82 tegen 5 stemmen.
de Comm. en Snee
Aan de orde wi
een voordracht vo<
vacature in den Hoogen Raad
het opmaker
Utrecht. HU verkreeg 46 van de
72e*caTd 'l d a a t Dr. P. v. REGTEREN AL
TERA. raadsheer in het Hof te Amsterdam
3e- c a n d i d a a t Dr J. H. R. SINNIXGHE
.DAMSTé, direc
Do
Gemengde commissie voor de Stenografie
ie werd benoemd de heer
2 behandeling van het wets
Mechanisatie in de sigarenindustrie
Het woord was
BERG. Deze sloot a
HU I
ling in die bedrijven op de
ivikkc-
srkloosheld, doch
zich ook zou moeten uitstrekken tot de betee-
kenls daarvan voor de positie der onderneming.
Dit algemeor.e onderzoek is echter niet wel mo-
gelük; tot een beperkt onderzoek, als het om
den Invloed der mechanisatie gaat, is de minis-
Met ouzo werkloosheid gaan we in dalende
lijn.
De clffere wijzen uit dat na 1934 de sterke
mechanisatie in de sigarenindustrie de werk
loosheid daarin belangrijk bevorderd heeft
Daarvóór was het werkloosheidspercentage la
ger dan het algemeene cijfer, daarna veel hoo-
Het aantal werkloozen in ons land, ln de
Memorie van Antwoord nog op 470.000 ge
fixeerd, is thans gedaald tot 393.252, voor
wat de mannelijke werkloozen aangaat
In het algemeen is er opleving ln de in-
e
Ncgenvand.emeuwe
vWl WK UarLO vierkante beschuitjes
van Paul C. Kaiser!
U krijgt er nog 'n Paula-bon bij. En de
beschuitjes? Verbazend lekker! 'n Nieuwe
tractatie voor de kinderen.
n.v. Paul c. Kai ser
vierkante beScfMït
N.V. PAUL C. KAISER, BESCHUITFABRIEKEN, ROTTERDAM
dustrle. Dat blijkt o.a. uit de verkochte
rentezegéls. Ir. 1934 werd voor f 37.256.000
verkocht en in 193.' f 37.337,000. Dat was
zoo bU stijgende werkloosheids cijfers en
toenemendo rationalisatie en mechanisatie.
De werkgelegenheid nam derhalve toe en
we plaatsten dus een belangrijk deel van
de zich telken Jare aanmeldende 40.000
nieuwe arbeiders op onze arbeidsmarkt.
Anders zouden onze werkloosheidscijfers
nog veel hooger geweest zijn dan ze waren.
Dit proces gaat nog steeds voort
In de eerste 4 maanden vaji 1936 werd
voor t 12.835.000 aan ren'tezegels verkocht;
voor 1935 waren de overeenkomstige cijfers
f 12.437,000. We zijn dus In 4 maanden
f 400.000 vooruit; cLw.z. rentezegels voor
800.000 werkweken.
Voor het sombere geluld dat men omtrent
de werkloosheid in ons land dikwijls laat
hooren, is dan ook geen voldoende reden.
werken, indien
idvies gevruagd van den Hoogen Raad vai
Amendementen
De heer v. KEMPEN (lib.) lichtte
dement toe om een commissie van a
stellen voor de uitvoering van de w<
De heer v. d. WAERDEN (s.d.) we
schakelen en verdedigde eei
an deze strekking.
De heer SMEEN'K (i JPHHHBI
om de beperking oer mechanisatie toe te pas
sen alleen op sigaren van boven 3 cent per stuk
De goedkoope sigaren dus beneden 3 cent die
mechanisch vervaardigd mogen worden, zouden
een apart model moeten hebben.
De heer v. d. WAERDEN (s.d.) wenschte de
beperking der mechanisatie te doen gelden voor
sigaren van 4 cent en hooger.
Een laatste amendement was van den heer
v. d. PUTT (r.k.) en bedoelde den toestand op
26 Mei 1936 tot uitgangspunt voor de wet te
De heer SMEENK (a.r.) achtte dat laatste
amendement niet aanbevelenswaardig, de fa
brikanten wisten wat hun boven het hoofd
hing. Daarom kon de datum van 15 Mei 1935
De heer v. d. PUTT (r.k.) verklaarde zich
voor Inschakeling van den bedrijfsraad en voor
het amendement-v. d. Waerden om 4 cent als
prüs aan te nemen voor sigaren, die onder de
beperking der mechanisatie vallen.
De heer JOEKES (v.d wilde geen sigaren
buiten de werking der wet laten. Ook tegen het
amendement-v. d. Putt heeft Mi bezwaar. Als
adviescollege is de bedrijfsraad het aangewezen
Lichaam.
De I
goedk.
De heer"ÏCORTENHORST (r.k.) meent, dat als
de datum werd verschoven het wetsontwerp
wel kon worden Ingetrokken. We zijn er veel
te Iaat mee.
Minister GELISSEN vereenIgde zich met het
amendement-v. d. Putt, omdat het noorden veel
sneller gemechaniseerd heeft dan het zuiden.
Wat de inschakeling van den bedrijfsraad
betreft, merkte de minister op, dat daarbij
slechtB de helft van de Nederlandsche sigaren
industrie is aangesloten. Daarom had hij aan
vankelijk bezwaar tegen inschakeling, maar
bil nader overweging i
ment betreffende een commissie van advies in.
tiet amendement-v. d. WAERDEN (bedrijfs
raad hooren) werd aangenomen met 70 tegen
11 stemmen. Tegen: de heeren Weitkamp, Wle-
linga, v. Baren, Zandt, v. d. Zaal, Zijlstra, Van
Dis, v. D(jk en 3 liberalen.
Het amendement-v. d. WAERDEN (4 cents
amendement) werd verworpen met 49 tegen 31
stemmen. Voor: soc.-dem., comm. en de heeren
v. Poll, Amelink, Loerakker, Sneevliet en Steln-
Wijziging Ongevallenwet
Wijziging Land. en Tuinbouwongevallenwet
bracht met wijzigingen >n de Ziektew
De heer LOERAKKER (r.k.) wens.
verbetering in de berekening van het
bij tijdelijke uitkeering. De wet wer
beneden het
itkeerini
leidt tot onbillijkheden en moet
laaroni niet naar de Ongevallenwet worden
Minister SLINGENBERG wacht nog adv'e-
:en van de Raden van Arbeid en de Bedrijfs-
•ereenigingen betreffende de dagloonbereke-
ïing. In voorkomende gevallen is voorziening
in verband
mogelijk.
Omtrent de positie der agenten
kon de minister thans niets verkl;
in afwachting van de behandeling van het d<
;igers
VERHOOGING VAN HET
WERKVERRUIMINGSCREDIET
REGEERING ACHT
6.3 MILLIOEN VOLDOENDE
Reorganisatie
van het Werkfonds
Het vliegveld bij Rijswijk
In de Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer over het wetsontwerp
inzake het crediet voor werkverruiming
deelt de Regeering mede de voorgestel
de verhooging met 6,3 millioen vol
doende te achten.
Het voorstel beteekent, dat opnienw
een bedrag van ongeveer 20 millioen
beschikbaar komt voor openbare wer
ken en dit bedrag is voorshands toe
reikend om de aanvragen, die vermoe
delijk voor goedkeuring in aanmer
king zullen komen, te financieren.
Inderdaad zou een aanzienlijk grooter
aantal millioenen noodig zijn om op korten
termijn rot sterke vergrooting te komen van
de werkgelegenheid, doch daargelaten, of
het aantal geschikte werkobjeoten te vinden
zou zijn, er zouden financieels en techni
sch bezwaren zijn om in een versneld tem
po belangrijk meer te laten verwerken.
Dat niet alle aangeboden objecten kun
nen worden aanvaard, is niet steeds uitvloei
sel van de omstandigheid, dat zij niet in
voldoende mate bijdragen toa versterking
der economische weerkracht of nie? in vol
doende mate zouden leiden tot het te werk
stellen van arbeiders. Ook andere overwe
gingen spelen een rol.
De regeering acht het nie? toelaatbaar,
alleen ?er wille van het scheppen van
werkgelegenheid kostbare werkobjecten ter
hand te nemen, die niet voldoende nut
opleveren.
Dat de bouw van goedkoope volkswo
ningen lot nu toe niet ter hand is genomen.,
lig? in hoofdzaak daaraan dat, speciaal a)
de groote steden, het aantal leegstaande
woningen zeer groot is. De regeering blijft
evenwel haar volle aandacht hieraan
schenken.
Bij de verleening van voorschotten aan
gemeenten wordt met de financieele draag
kracht van de gemeente nauwgezet rekening
gehouden. Zoo noodig worden op het stuk
van rente en aflossing vérstrekkende tege
moetkomingen verleend.
Hei vliegveld bij Rijswijk
Dat op het gebied van loondruk een vast
staand misbruik bestaat, ontkent de re
geering. Als voorbeeld van zulk een mis
bruik wordt aangevoerd de gang van zaken
bij den aanleg van een vliegveld in de ge
meente Rijswijk. Als juist één vliegveld in
aanmerking komt om in werkverschaffing
:e worden uitgevoerd, dan was het wel dit.
Hier toch hadden particulieren, geheel voor
eigen risico, een zeer groot bedrag bijeenge
bracht, zoodat dit het eerste vliegveld in
Nederland zou zijn, waarvoor de overheid
zich geldelijk niet behoefde te interesseeren
Het bleek echter, dat het landsbelang met
zich bracht, enkele eischen te stellen, waar
door het bedrag aan uitgaven, dal ongeveer
f 325.000 zou zijn, met ongeveer f 50.000
f 60.000 zou moeten worden verhoogd Hei
was niet mogelijk, ook dit geld van parti
culiere zijde bijeen te brengen. Het gevaar
bestond, dat het vliegveld daardoor niet
zou worden aangelegd, zoodat een belang
rijke werkgelegenheid in een streek met
groote werkloosheid zou verloren gaan. De
minister van Sociale Zaken heeft daarin
aanleiding gevonden goed te keuren dat het
werk. dat dus op een bedrag van f 50.000 a
f 60.000 na door particulieren wordt gedra
gen, in werkverschaffing zou worden uitge
voerd. B. en W. van Rijswijk deelden het
inzicht van den minister van Sociale Zaken.
Bovendien zou het te betalen loon zeer re
delijk zijn cn zouden werkloozen uit de
gemeente Rijswijk bij het werk worden ge
plaatst,
Topn evenwel de meerderheid van den
gemeenteraad zich hiertegen verzette en
zoodoende aan een belangrijk aantal arbei
ders voor ongeveer een half jaar de gelegen
heid tot werken ontnam, meende de Minis
ter van Sociale Zaken, dat hiertegen krach
tig moest worden opgetreden.
Het betrekkelijk geringe aantal te
werk gestelde personen vindt mede ver-
klaring in de omstandigheid, dat de wer
ken, waarvoor gelden zijn geblokkeerd,
eerst langzamerhand tot uitvoering zul
len kunnen komen. Een onderzoek naar
de oorzaak hiervan zal worden ingesteld
De reorganisatie van het Werkfonds
De reorganisatie van het Werkfonds ts
reeds ter hand genomen, doch heeft haar
volledig beslag nog niet gekregen.
De reorganisatie heeft de Regeering als
volgt tot stand gebracht. Het Werkfonds
wordt ondergebracht bij het ministerie van
VOOB DEN
gevoelen en last t
DeM.S.S.-eachets zullen Uw haperende spijs
vertering. Uw vertraagde stoelgang herstel
len, Uw met vergiftigde afvalstoffen gevulde
darmen zacht ledigen. Uw gestel opfrlsschen.
Ge gaat U 'n ander mensch voelen. Ge bemerkt
vol welbehagen, dat ge U op Zondag-ochtend
voor het eerst eens lekker frlsch cn opgewekt
gevoelt, vol van levenslust en energie, want:
M-S.S.-cachete Maken „Schoon Schip"
Per 12 stuks In koker slechte 60 cent.
Sociale Zaken, zooda? alle stukken, bestemd
voor het Werkfonds en de Werkverschaf
fing, moeten worden gericht aan den be
trokken minister.
Na voldoende voorbereiding worden dev
planhen behandeld in een interdepartemen
tale commissie, welke den minister van
Sociale Zaken van advies dient Nadien
wordt een beslissing genomen in de ministe-
rieele commissie, welke in haar huidige
samenstelling blijft gehandhaafd. De uit
voering van de beslissingen van de ministe
rieel e commissie zal weder in handen vyor
den gelegd van den Minister van Sociale
Zaken.
De looncommissïe blijft in haar advlsee-
rende bevoegdheid op dezelfde wijze als
voorheen haar werk verrichten.
De Raad van Bijstand is in zijn geheel
sedert de installatievergadering in April
1934 niet meer bijeen geweest. Deze raad
wordt opgeheven.
CONFLICT BU DE N.V. VAN HEEK
Door de drie samenwerkende textiel-
organisaties is tegen a.s. Dinsdag 2
Juni een staking aangekondigd bij de
N.V. Van Heek te Enschedé, indien
geen overeenstemming zou worden
bereikt inzake een geschil, dat is ge
rezen over de zgn. jeugdtarieven.
Door den Rijksbemiddelaar, Prof. Mr A.
C. Josephus Jitta, waren de partijen, betrok
ken in het conflict gistermiddag bijeenge
roepen ten stadhuize te Enschedé.
Nadat geruimen tijd was onderhandeld,
werd door den Rijksbemiddelaar een voor
stel gedaan, waarover beide partijen zoo
spoedig mogelijk een beslissiog zullen
nemen.
Omtrent den inhoud van deze voorstellen
kon geen mededeeling worden verstrekt
alg. nederl. chr.
ambtenaarsbond
Jaarlijksch congres te Leeuwarden
Geen oprichting
van een werkloozenkas
In de gisteren te Leeuwarden voortgezette
algemeene vergadering van den Algemeenen
Ned. Chr. Ambtenaarsbond, werd het beleid
den redacteur vin het oraan „De Chr.
Ambtenaar", de heer J, C v. Dam te
Utrecht, goedgekeurd.
De aftredende leden van het hoofdbestuur
de heeren G. Haverhoek te Halsteren, J.
H. Straub en S. P. C. v. Erk, beiden te
Amsterdam en T. Kingma te Leeuwarden
er den herkozen.
De heer P. M. v. d. S 1 u ij s te Haarlem
werd als lid van het Ondersteuningsfonds
herkozen.
Het lid der afdeeling Rotterdam de heer
J. F. B e s t e b r o e r is door het hoofdbe
stuur geroyeerd wegens zijn lidmaatschap
van de N.S.B. Het lid is bij de algemeene
ergadering in beroep gekomen.
De heer Bestebroer, die geschorst werd
omdat hij artikel twee van de statuten als
N.S.B.-er onmogelijk kan onderschrijven,
was van meening dat de N.S.B. de waarde
van den Bijbel en de Christelijke rechtsbe
grippen erkent.
'Van de 64 vertegenwoordigde afdeelingen
stemden twee tegen het royement.
Bergen op Zoom achtte ook een uitspraak
over de C.D.U. gewenscht.
De Voorzitter antwoordde, dat op grond
an artikel 5 particuliere verplegers, zoo
als de heer Bestebroer er een is, eigenlijk
geen lid van de bond kunnen zijn. Het is
echter niet fair en principieel hem op
grond daarvan te royeeren. Dat raakt im
mers de kwestie niet.
De afdeelingen trokken daarop hun be
zwaren in, zoodat unaniem tot het roye
ment besloten werd.
Vervolgens kwam in behandeling het rap
port van de commissie inzake de oprichting
van een werkloozenkas, Na ©enige bespre
king vereenigde de vergadering zich met
het prae-advies van het hoofdbestuur en de
conclusie van de commissie, die van oordeel
is, dat de oprichting van zulk een kas,
waarbij alle leden verplicht worden zich
aan te sluiten, niet mogelijk en niet ge-
wenscht is.
De vergadering vereenigde zich eveneens
met de conclusie van het rapport van da
commissie inzake onderzoek naar de ge-
wenschtheid van verplichte aftreding van de
leden van het hoofdbestuur, welke conclusie
uitsprak dat zulks niet gewenscht moet ge
acht worden.
Een voorstel van de afd. Arnhem strek
kende tot wijziging van de statuten, mede
in verband met de aftreding van de hoofd
bestuursleden en de instelling van het ln-
stituut van gewestelijke vergaderingen,
werd verworpen. Evenzoo een voorstel van
de afd. den Helder, verzoekend dat het
hoofdbestuur de mogelijkheid onderzoeke
van pensioengrondslag-bevestiging.
Aangenmen werd een voorstel-Rotterdam.
dat het hoofdbestuur met de groep verple-
genden in overleg trede teneinde maatrege
len te beramen om bij hen die ln de
pleging werkzaam zijn, meer bereidheid tot
organisatie aan te treffen. Verworpen werd
een voorstel-Wolfheze om de algemeene
gaderiirg voortaan maar een dag te doen
duren. Aangenomen werd een voorstel-Wa-
genmgen om de mogelijkheid van collectie
ve aansluiting bij een bestaand of e.v op te
richten fonds ter verzekering van geldelijke
nadeelen ten gevolge van ziekenhuisverple-
ging, operatiekosten e.d. Ook werd aange
nomen een voorstel Delft om een commissie
te benoemen die de bestaande contributie
regeling bestudeert, en zoo noodig met ge
wijzigde voorstellen op de e.k. algemeene
vergadering komt Deeze commissie zal be
staan uit de voorzitters der groepsraden
die de bevoegdheid hebben zal het geheele
financieele beleid in haar onderzoek te be
trekken. Een voorstel W a g e n 1 n g en was
daarmede meteen van de baan, alsook een
voorstel-Zutphen, inzake con tri but ie-rege
ling en een voorstel-Zwolle in betrekking
tot aftrek van een bedrag, groot den kinder-
toeslag van de contributieprogressie.
De vergadering werd o.m. bijgewoond door
den Voorzitter van het C.N.V., den heer A.
Stapelkamp», die de aanwezigen toe
sprak.
De Voorzitter bracht de afd. Leeuwarden
veel dank voor de zeer aangename dagen in
Friesland doorgebracht Te half 5 werd het
Congres gesloten.
De nieuwe burgemeester
van Ambt-Hardenberg
De installatie t>p 3 Juni a.s.
De heer G. Oprei, die benoemd werd
"Sot burgemeester van Ambt-Hardenberg,
neemt Vrijdag a.s. in een buitengewone zit
ting van den Gemeenteraad afscheid van
Zwartsluis en wordt 3 Juni d.a.v. geïnstal
leerd te Ambh-Har den berg.
VRIJDAG 29 MEI
HILVERSUM I 1875 M. Algcm. Programma,
verzorgd door den K.R.O. 8.009.15 cn
10.00 Gram.pl. 11.3012.00 Voor zieken en
ouden-van-dagen. 12.15 KRO-Orkest. 4.15
Vioolrecital. 5.10 De KRO-Boys. (5.0Q
Land- en tuinbouwcauserie. 6.20 KRO-
Boys. 6.45 Causerie over de nieuwe Waal
brug. 7.00 Berichten. 7.15 Folkloristische
causerie door J. H. N-annings. 7.45
Voordracht. 8.00 Nieuwsberichten AJS1.P.
8.05 Kon. 's-Hertogenbosch Mannenkoor.
8.25 Pianorecital. 8.40 Koorconcert. 9.09
KRO-Symphonie-orkest. 9.30 Benajzky-
programma uit Bern. 10.35 Nieuwsberich
ten A.N.P. 10,40 KRO-Symphonie-orkest.
HILVERSUM n 301 M. 8.00 VARA. 12.00
AVRO. 4.00 VARA. 8.00 VPRO. 11.00
VARA. 8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwij
ding VPRO. 10.45 Voordracht. (Om '12.39
Report, v. d. „Queen Mary"). 2.00 Mode
praatje. 2.25 Omroeporkest en pianoreci
tal. 4.00 Variatieconcert. 5.00 Kinderuur
tje. 6.30 Orgelspel. 7.00 Religieus-socialis
tische lezing. 7.5H Berichten. 8.00 Nieuws
berichten A.N.P. 8.05 Bijbelsche causerie,
8.30 Gooisch Strijkkwartet. 9.00 Dr. Hi To,
Fischer: De Genesis-mythen bij andera
volken. 10.15 „De Meer-Werk-Actie" in
Amsterdam, lu.45 Nieuwsberichten A FTP.
en V.GP.
DROITWICH 1500 M. 11.20—11.50 Orgelspel.
I.352.20 Trioconcert. 3.203.50 Vrijdag
middagpraatje. 4.15 Orkest. 5.35 Het Wal
ker Octet. 6.50 Cembalorecital. 7.30 Muzi
kale dialoog. 8.35 Relais van de „Queea
Mary", in volle zee. 9.20 PianorecitaL 9.45
Causerie „I protest". 10.40 BBC-Orkest,
-koor en tenor.
RADIO PARIS 1648 M. 12.35 Nat. Orkest.
4.20 Trio-concert. 5.50 Orkestconceit.
II.351.05 Orkestconcert.
KEULEN 456 M. 1.35 Weragkamerorkest. 4.29
Populair concert. 5.50 Zangcello en piano,
6.20 Omroeporkest. 8.30 Voor oud-strij
ders. 10.50 Literair-muzikaal programma.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M. 12.50 Om
roeporkest. 8.20 Klein-orkest.
484 M.: 12.50 Salon-orkest. 5.20 Zang.
6.50 PianorecitaL 8.20 Voor oud-strijders.
9.35 Concert.
VEUR, STOMPWIJK
EN NOOTDORP
Vóór en tegen annexatie
Onder groote belangstelling van de zijd#
der ingezetenen van Veur, Stompwijk eiS
Nootdorp is gisteren in een openbare verga
dering van Ged. Staten van Zuid-Holland,
onder voorzü'erschap van Jhr. Mr. Dr. H,
A. van Karnebeek, de ontworpen wij
ziging van de grensregeling dezer drie ge
meenten behandeld.
De heer L. C. de Koning, wethoud*1.?
van Veur, betoogde, dat voor zijn gemeentel
deze annexatie geen gunstig effect zou heb
ben. Ongeveer 90 pet. van de Veursche inge
zetenen ia er tegen. Veur wensch? niets
liever dan zichzelf te blijven. In de laatsta
jaren heeft Veur zich als woongemeente
sterk ontwikkeld.
De heer H. J. Mol, lid van den z.g. dub-
delen raad van Veur, zette uiteen, dafook
uit een oogpunt van economie de ontwor
pen samenvoeging geen zin heeft.
Vóór annexatie
Een ander lid van "den dubbelen raad vort
Veur. de heer A. Slinger la n d, verdedig
de de voorgestelde annexatie. Leidschendam,
een belangrijke buurtschap onder Veur, ge
voelt zich reeds één met STompwijk. Het ge
meentehuis te Veur is geheel onvoldoende
voor een zelfstandige gemeente, men zou cr
tot den bouw van een nieuw raadhuis moe
ten besluiten, wanneer de samenvoeging niec
zou doorgaan
De heer K. Vink, lid van den Raad van
S3ompwijk, pleitte eveneens voor samenvoe
ging Veur en Stompwijk hebben nagenoeg
gelijke bestaansvoorwaarden. In de eene ge
meente eet de bevolking aardappelen met
groen'c, in de andere gemeente groente met
aardappelen. Beide gemeenten hebhpn be
bouwde buurtschappen en groote s?ukkerj
wei. en bouwland, zoomede overeenkomsti
ge bedrijven. De gemeentelijke administra
ties zitten onontwarbaar ineen. Het speet
spreker evenwel, dat Ged. Ssaten thani
voorstellen om den Veen weg, waarover da
grens tusschen Stompwijk en Nootdorp loopt,
onder laatstgenoemde gemeente te brengen;
maar zeer scherp veroordeelde hij de land-
honger van Nootdorp, zooals deze uit de
raadsverslagen blijk! Een vinger werd toe
gestoken, de geheele hand wordt geëisebt.
Bij grenswijziging dient de Veenweg met
zjjn geheele bebouwing onder Stompwijk t3
ressorteeren.
Burgemeester Keyzer van Stompwijk ert
Veur gaf als zijn oordeel te kennen, dat af
scheiding voor beide gemeenten een finan
cieele débacle zou beteeken en.
Burgemeester S c h 1 v i n k van Noot
dorp achtte de voorgestelde grenswijziging
voor zijn gemeente van groot belang,
i Hierna wercL de bijeenkomst gesloten.
(18
door H. KINGMANS
Eenige opgewonden, ondoordachte lieden hadden teertonnen
naar boven gesjouwd, ontstaken de vreugdevuren, opdat het
aftrekkende vendel in het Noorden van Drente zou kunnen zien
hoe verblijd de burgerij was over het vertrek-
Het houtwerk van den trans vatte vlam. Knetterend joegen
'de vlammen omhoog. Op de Markt staarden de honderden,
.velen met tranen in de oogen, naar het grillige, fantastische
spel hoog in de lucht, machteloos, ook maar iets te doen
Met donderend geweld stortten na eenige uren de zware
balken omlaag.
't Was het einde van een dag vol vreugde.
Den volgenden morgen stond alleen het muurwerk er nog.
De leden van den Raad, de gezworen meente en de hoofd
mannen der gilden werden opgeroepen. De toestand van den
toren kon zóó niet blijven. Maar de stadskas was tot den bodeni
ledig.
Eén, overigens voor de hand liggende oplossing werd er
gevonden: het benoodigde geld, om den toren te hers'ellen,
moest er komen uit vrijwillige bijdragen. Er zou een ommegang
in het geheele gewest, tot in Drente toe, worden gehouden.
Allen waren diep onder den indruk van de ramp- En d3
stem van burgemeester Coenders trilde, toen hij voorlas eeu
door hem opgesteld stuk, dat van de kansels in alle kerken
zou worden afgelezen en aan de kerken en wijnhuizen aan
geslagen:
„Alsoe godt der heer ons gesuondet mit den Brandt (leyder)
in St Meerten toorn, ende nochtans het muerwarek (godt loff)
staende gebleven, dat welcke eerstes dages, mit anckeren,
bakken ende boenen moet noetdrufftich bevestight ende ver-
bunden worden, Begeren daeromme Borgem. ende Racdt dut
tsich elck wilt guetwillich maecken ende na ijder sijn vermoegen
ende mildicheit, daar tho gheven, op dat de voersstoorn weder
mitten eersten gestarekt, ende neet voert (daer godt over sij)
over hoop vallen ende storten moege, des sullen ghoede luyden
hijr thoo ommegaen, elck doen dan het beste, nemende bet loon
van godL"
HOOFDSTUK IV
In een niet luidruchtige, maar wel vreugdevolle stemming
zat het kleine gezelschap bijeen in de woning van de weduwe
Ketel in de Gelkingestraat.
De vrouwe van burgemeester Hillebrands de gewezen
banneling was op verzoek van Lalaing weer burgemèester
geworden en met hem waren eenige al te Spaansch-gezinde
raadsleden uit hun ambt ontzet en vervangen door nieuwe,
zoodat van een algeheele verzetting van den Raad geen sprake
was geweest de vrouwe van burgemeester Hillebrands ha-i
eindelijk haar maerte, Hilligje Ripperda, die geen familie bezat
en door haar steeds was bemoederd, afgestaan, opdat zij de
vrouw worden zou van Munco Ketel.
In een opgewekte stemming zat de kleine familie bijeen.
En de vreugde werd vergroot, toen Roelf Ketel verscheen, om
van zijn belangstelling blijk te geven. Even had de in den
grond gevoelige man het te kwaad, toen hij de twee jongelui den
zegen des Heeren toewenschte op hun verbintenis. Hij dacht
aan den dag, waarop hij zijn eigen huwelijk sloot. Zijn huwe
lijksleven had slechts kort geduurd. Zijn vrouw stierf en aan
hertrouwen had hij geen oogenblik gedacht, zoodat hij in zijn
tamelijk groot koopmanshuis in de Ebbingestraat een vrij
eenzaam leven leidde, verzorgd door een bejaarde dienstmaagd.
In den laten namiddag kwamen nog enkele broeders on
zusters in den Heere aanloopen, die er van op de hoogte waren,
dat Munco en Hilligje voortaan als man en vrouw zouden gaan
leven, nu Munco door bemiddeling van burgemeester JTiüs-»
brands zich als timmerman had kunnen vestigen-
Munco was eenige weken geleden bij den burgemeester
ontboden. Hij had niet anders venvacht, of hem zou de post
van stadstimmerman weer worden gegeven, te meer, omdat de
burgemeester er op gezinspeeld had. Tot zijn verbazing deed
de burgemeester een ander voorsteL Jaren geleden reeds had
hij zijn proefstuk geleverd voor de hoofdmannen van het gilde,
zoodat hij zich als meester timmerman kon vestigen. De burge
meester had zich bereid verklaard, hem het daarvoor noodige
geld te leenen of, zoo hij, want 't was niet te voorzien, welke
tijden er nog komen zouden, het niet terug kon betalen, te geven.
Inderdaad had burgemeester Hillebrands er nog over nagedacht
hem een stadspostje te bezorgen, doch bij nader inzien had hij
het beter gevonden, dit na te laten, om in den in groote meer
derheid Roomschen Raad niet den schijn te wekken, dat het
hem er om te doen was, zijn Gereformeerde vrienden te
begunstigen. Wanneer Munco zich als .meester timmerman
vestigde, kon hij wel werk krijgen bij de broeders en zusters en
ook wel eens voor de stad werken.
Aan den eenen kant was het voor Munco een teleurstelling
geweest. Hij had liever het stadspostje gehad, dat hem van een
vast weekloon verzekerde, al was dat niet hoog. Maar aan de
andere zijde, het zich vestigen als meester lokte hem ook wel
aan, vooral nu er geen financiëele bezwaren aan verbonden
In grooten dank had hij dan ook tenslotte het aanbod aan
vaard, waarop Hilligje was binnengeroepen, om haar de
mededeeling te doen. Munco bad geen geld van beteekenis,
Hilligje had wel iets over kunnen sparen en de vrouwe van
burgemeester Hillebrands had beloofd, dat zij voor wat meubelen
en verder gerief zorgen zou, zoodra het ondertrouwde paar een
woning had gevonden-
Dit laatste ging evenwel met groote moeilijkheden gepaarL
omdat niet een geschikte woning te vinden was. Huizen genoeg,
aangezfen nog lang niet alle in '68 uit de stad gevluclitea
waren teruggekeerd. Doch die huizen waren veel te groot en niet
in overeenstemming met den stand van het jonge paar.
Er waren wel eenige kleine, goede woningen beschikbaar
in de voorstad Schuutendeep, gelegen in het Oosten der stad.
een driehoekig omwald gedeelte, dat aan de stadszijde hefl
Schuutendeep (Schuitendiep) tot natuurlijke grens had, maar
zij dachten er geen oogenblik aan, daar te gaan wonen.
Allereerst was de geheele bevolking er Roomsch. Er woonde
geen enkele Gereformeerde. Maar bovendien stond zij bekend
en niet ten onrechte, als ruw en onbehouwen. Want daar wooit*
den de Schuutenschuvers, de schippers, die de turf uit de tea
Oosten der stad gelegen venen langs het Schuitendiep aan
voerden, waarom de omschanste voorstad, waar ook veelal h-»t
plebs huisde, in den volksmond „Schuutenschuversschans" wer-J
geheeten. Neen, daar wilden geen andere lieden dan schuuten
schuvers en hun soort wonen. Zelfs de sledemenners, ook ruw
volk, zouden er niet gaarn hun verblijfplaats kiezen.
Het Schuutendeep was voor Munco en Hilligje dus uitge
schakeld. Toen was het Munco gelukt, in de binnenstad een
niet al te groote woning te vinden De eigenaar, een Roomsche,
kende hem en had zijn vader heel goed gekend, zoodat de
overeenkomst gesloten was. Doch één van de paters der rarochle
was er achter gekomen en die had den eigenaar verboden, zijn
woning aan een ketter te verhuren, zoodat de man de overeen
komst ongedaan maakte en het paar even ver was als te
Want al was er officieel vrijheid van godsdienst in de stad,
de Roomsche bleef, volgens overeenkomst, de heerschende en
de haat tegen de ketters was zeer groot. Wanneer zij zoo nu
en dan bijeenkwamen, om elkaar te stichten, moest het zeer
geheimzinnig geschieden, daar de spionnen maar al te gaarne
bereid waren, de geestelijkheid er kondschap van te doen. En
de rechte stemming van den Raad kende men niet. Burgemees
ter Hillebrands had wel gelijk gehad met voor optimisme te
waarschuwen. (Wordt vervolgd.)
