LEERDAM IN NOOD
volg de M#S*S* gewoonte
DONDERDAG 9 APRIL 1936
DERDE BLAD PAG. 9
VECHTEN OM HET
BESTAAN VAN 8 a 900
MENSCHEN
Ondergang moet worden
voorkomen
Offers aan alle zijden
Een van onze redacteuren heeft bij de
Chr. Bond van Fabrieks- en Transport
arbeiders informaties ingewonnen over de
moeilijkheden bij de glasfabriek Leerdam.
Zooals men bemerken zal werpen sommige
bijzonderheden een ander licht op deze aan
gelegen he'd, dan men in ons blad van jl.
Dinsdfy; heeft kunnen lezen. Als altijd pas
sen wij ook nu hoor en wederhoor toe:
Boven het nijvere industriestadje
Leerdam hangt als donkere wolk de
dreigende sluiting van de glasfabriek
In het artikel van jl. Dinsdag
6chool ruiniscrioots stof om nog eens
op nadere informaties uit te gaan
We deden dat bij den Christelijken Bond
van Fabrieks- en Transportarbeiders, die
bij deze zaak zeer nauw betrokken is, omdat
een van zijn bestuurders deel uitmaakt van
het College van Commissarissen van de
„Leerdam". De Bond had ook overigens
ruime aanleiding om het zijne te doen om
onjuiste indrukken en opvattingen tegen
te gaan welke zouden kunnen ontstaan
naar aanleiding van hetgeen de laatste da
gen over de zaak-Leerdam, die den wel
vaartstoestand van het plaatsje Leerdam
vrijwel beheerscht is geschreven. Daar is
wel een en ander bij, dat minder geschikt
is om de situatie juist te doen begrijpen,
rnaar meer om den blik en de verhoudingen
te vertroebelen.
Om tot het heden te komen werd eerst
een en ander uit
het verleden van de Glasfabriek
„Leerdam"
gememoreerd.
De secretaris van onzen Fabrieksnrbel-
dersbond herinnerde er aan, dat de „Leer
dam" de laatstovergeblevene van drie
glasfabrieken te Leerdam reeds enkele
jaren in moeilijkheden verkeert. Over het
beheer is indertijd veel te doen geweest.
Directeur en Commissarissen hannonieorJen
toen niet te best.
Na 1930 kwam het echter tot een belang
rijke. ingrijpende reorganisatie in de leiding
Wel bleef de directeur in zijn positie ge
handhaafd, maar onder voorzitterschap
van wijlen don anti-rev. oud-minister van
Waterstaat, Mr. II. v. d. Vegte trad een col
lege var. commissarissen op. dat groote ac
tiviteit ontwikkelde en alle krachten in
spande om aan den toenmaligen, reeds pre-
cairen toestand een einde te maken.
Bij deze saneeringspogingen werden
ook de vakorganisaties betrokken. Het
bestuur van de „Leerdam" wendde zich
tot de betrokken vakbonden waar
onder de christelijke een belangrijke
plaats inneemt ten einde na te gaan
wat gedaan zou kunnen worden om de
fabriek, die als werkgelegenheid voor
de welvaart van Leerdam van zeer groo
te beteekenis was en nog is, te behou
den.
De arbeidersorganisaties hebben de ge
vraagde samenwerking aanvaard en van
harte meegewerkt aan de reorganisatie van
het bedrijf Prof Mr. P. S Gerbrandy is bij
al deze maatregelen de juridische adviseur
geweest
Hoe was ten tijde der reorganisatie
de situatie van het bedrijf?
Deze mocht zeer ongunstig worden ge
noemd.
De tijden van bloei en loonenden massa-
export waren voorbij. De devaluatie van
pond en dollar vernietigde den uitvoer naar
he'. buitenland vrijwel geheel. Engeland, dat
b.v de grootste afnemer was voor machi
nale producten: jam- en vleeschpotten, in-
maakglazen en dergelijke, nam nagenoeg
niets meer af.
Door het verloren gaan van den afzet in
het buitenland liep de machinale productie
met ongeveer de helft terug. Op de binncn-
landsche markt ontstond bovendien een
sterke prijsdaling, zeker van 40 a 50 per
cent. Duitsohe en Belgische import tegen
gedevalueerde prijzen, droegen daartoe niet
weinig bij
De toestand omstreeks 1930 was dus wei
Dig rooskleurig.
Door ingrijpende bezuinigingen, tech
nische verbeteringen, offers van het per
soneel en pogingen om op de binnen-
landsche markt ruimer afzet te vin ten
is toen getracht de exploitatiemogelijk
heden te verbeteren Geheel zonder suc
ces ls dit streven niet geweest: er kon
den in ieder geval tot nu toe ongevee*
900 menschen aan hr-t werk blijven.
Ter bereiking van het beoogde doel zijn
ook door de arbeiders offers gebracht, zei
den we. Dut is oa. ook geschied door in
stelling van een z.g. kapitaal-investeerings
fonds, waarin door de werklieden een zeker
percentage van hun loon werd gestort ter
versterking van de liquiditeitspositie van
het bedrijf en vergrooting van de bestaans
mogelijkheid der fabriek. Daartegenover
stond o.a. de afsluiting van een collec
tief contract en instelling van een on-
dernemings'aail en technische subcommis
sies uit het personeel, terwijl voorts aan de
vakbonden twee plaatsen in het college van
isen werden ingeruimd.
Toch is, ondanks alle inspanning en
alle genomen maatregelen, het doel met
bereikt kunnen worden. De bedrijfsuitr
komsten bleven ongunstig De oorzaak
daarvan moet zoo deelde men ons
mede gezocht worden in het ontbre
ken van een regeling in de Nederland-
sche glasindustrie De gezamelijke bin-
nenlandsche fabrikanten willen daar
echter niet aan.
ordening
aangedrongen. Deze is na een rijksaccoun-
tantsonderzoek, volledig op de hoogte van
dc geheele situatie
Er is echter niet alleen bij de Begeering
aangeklopt, maar lale- ook bij het Werk
fonds- 1935 De besprekingen zijn nog steeds
gaande. Daarom is het thans niet liet ge-
eigende nogenblik om daarover mededeelin-
gen te doen. Komt de gewenschte oplossing
tot stand, kan de ondergang van de fabriek
worden voorkomen werkloosheid der be
betrokken arbeiders zal aan de publieke
kas zeker f 300 000 per jaar kosten en croote
schade voor het middenstandsleven betee-
kenen dan zullen, voor zoover zulks noo-
dig en gewenscht mocht voorkomen, partij
en volkomen bereid gevonden worden om
opening van zaken te geven.
Opgepast voor vergelijkingen
Velen zijn licht geneigd vergelijkingen te
maken tusschen voorheen en thans. Dat is
echter e<-n gevaarlijk experiment voor wie.
vergeet, «lat het bedrijf veel gecompliceerder
is geworden dan het vroeger was. De mas
sa-productie met ruimen afzet in het huiten
land is vrijwel vervallen; thans moet ge
streefd naar het maken van kwaliteitspro
ducten, waarmee men echter slechts op een
beperkt gebied terecht kan. Er moet ook
telkens wat nieuws zijn. Dat de productie
kosten daardoor zeer worden gedrukt moet
duidelijk zijn.
T. a. v. de topzware leiding kan worden
opgemerkt dat deze zeer beperkt is wat het
aantal personen betreft: van directeuren en
ingenieurs kan niet eens worden gesproken
Ook het woord „bazen" zou een onjuiste
indruk kunnen vestigen. Men kan heter
spreken van „voorlieden", die in elk groot
industrieel bedrijf onmisbaar zijn. Dat
„baas" leden van den personeel raad rle voor
keur zouden genieten, werd met nadruk ont
kend.
De Leerdammer arbeiders, die reeds
zooveel gedaan hebben om het bedrijf
in stand te houden, zijn ook nu nog be
reid tot volledige medewerking in die
richting, ondanks de belangrijke loons
verlagingen, welke reeds hebben
plaats gehad.
Zij hebben liefde voor het bedrijf. Men
vergete niet, dat vele geslachten in Leer
dam steeds aan de glasfabriek verbonden
waren. Niet gaarne zouden ze de fabriek
zien ondergaan. Dat zou honderden in de
grootste ellende brengen.
Nimmer waren echter de loonen zoo hoog
als één enkel cijfer zou kunnen doen ver
moeden.
Het hoogste uurloon voor het bijzondere
werk van De Bazel was 1— bij een 45-
urige werkweek.
Wat de
„medezeggenschap
der arbeiders betreft, moeiten waren er
reeds toen van medezeggenschap nog lang
geen sprake was.
Waro zij er niet geweest, zouden de
arbeiders niet zoo nauw betrokken zijn
geweest bij het bedrijf, dan staat het vrij
wel vast dat een catastrofe reeds veel
eerder zou hebben gedreigd niet alleen,
maar zich misschien ook wel al voltrok
ken zou hebben.
Men kan zelfs zeggen, dat de 5 jaar mede
zeggenschap de fabriek „drijvende" heeft
gehouden. Dat erkennen directie en com
missarissen. Gezamelijk heeft men om
dat er ook een moreele band bestond tus
schen leiding en arbeiders dag en nacht
geworsteld om het bedrijf in gang te houden
Onze zegsman vroeg ten slotte nog de
aandacht voor een belangrijk punt, n.l. de
verhoudingen tusschen de arbeiders
onderling
De Leerdamsche arbeiders hebben
geen slavenzielen en beschikken over
voldoende vitaliteit om zich te doen gel
den op bun ledenvergaderingen. Er is
ten allen tijde en onder alle omstan
digheden een harmonische samenwer
king geweest tot op dezen dag tusschen
fabrieksbestuur, organisaties en perso
neel.
Telkens weer heeft het personeel ge
toond begrip te hebben voor de groote
moeilijkheden, die de „Leerdam" te door
worstelen heeft en van de beperkte mo
gelijkheden die er onder de huidige in
ternationale en nationale omstandighe
den voor hel bedrijf zijn.
Thans moet het resultaat van de bespre
kingen met de betrokken ministers worden
afgewacht.
Reeds eerder hadden de beide commissa
rissen uit de arbeiders en de voorzitter van
het investeeringsfonds een onderhoud mei
minister Gelissen en nog slechts enkele da
gen geleden gingen telegrammen uit tot do
ministers van Sociale Zaken en Scheepvaart,
Handel en Nijverheid met het dringend
verzoek om maatregelen te nemen, dip stop
zetting van de Leerdamsche glasfabriek
kunnen voorkomen.
Deze werkgelegenheid mag niet verloren
gaan F.r is reeds velerlei gedaan, ook door
den burgemeester van Leerdam, om de.drei
gende ramp af te wenden. Zonder ingrij
pende maatregelen '/.al dat zeer zeker niet
gaan. Er zijn daarbij groote moeilijkheden
te overwinnen Geen enkele ingewijde /.ai
dat willen tegenspreken Zij zullen echter
met inspanning van alle en aller kracluei
uit don weg moeten worlen geruimd w.l
Leerdam ontkomen aan wat inderdaa 1 een
geweldige economische ramp, een debacle
zou zijn.
Vlaggenhulde tip Prinsessedag
Een oproep van „De Princevlag"
Het hoofdbestuur van „De Prince-
vlag" heeft zich gewend tot al haar
afdeelingen met den oproep, tijdig en
met grooten ijver plaatselijk op te
wekken tot een spontane en algemeene
vlaggenhulde op den naderenden Prin
sessedag.
Het richt dezen oproep voorts tot alleland-
genooten zoowel in Nederland en de overzee-
sche bezittingen als in den vreemde, en met
nadruk ook tot alle kerk-, school-, stichtings-
en vereenigingsbesturen en alle industrie-
scheepvaartbedrijven.
Nu door de droeve gebeurtenissen der
Laatste jaren het aantal vierdagen van het
Oranjehuis zoozeer is ingekrompen, acht „De
Princevlag" het van groot belang, dat de
Oranjedagen, welke ons volk nog mag her
denken beide inderdaad hoogtijdagen zullen
zijn. Er valt sinds enkele jaren ook met
Princessedag een steeds groeiende aanhanke
lijkheidsuiting waar te nemen, en „De Prin
cevlag" spreekt de verwachting uit, dat die
ook dit jaar wederom krachtig zal toenemen.
Ook onze geliefde Kroonprinses moge steeds
duidelijker weten welk een groote plaats zü
in het hart van ons volk inneemt. Dat „De
Princevlag" er daarbij op wijst, dat aan geen
vlag het oranjedoek mag ontbreken is wel
vanzelfsprekend. Het hoofdbestuur verzoekt
elkeen, die „De Princevlag" in haar streven
wil steunen, zich te wenden tot het algemeen
secretariaat, gevestigd Hofsingel 18 te Vlaar-
dingen.
De textielindustrie op Java
Schrijvende over de plannen tot het ves
tigen van een proefbedrijf voor textielgoede-
ren in Tegal, zegt het „Bat. Nieuwsbl." o.m.:
,Tot dusver is zooals men weet behou
dens zeer onbeteekenende uitzonderingen die
geheel lot 'l terrein van de huisvlijt behoo-
ren de textielindustrie op Java uitslui
tend weefbedrijf: voor de spinnerij gelden
geheel andere voorwaarden van slagen dan
voor de weverij, die thans zoowel in eenige
groote bedrijven men denke aan Garoet
als in een zeer groot aantal middel- en
kleinbedrijven, tot de allerkleinste toe, wordt
beoefend. Een spinnerij kan niet als klein
bedrijf worden opgezet; de plannen eischen
aanstonds een millioenen-investatie.
De vestiging van een proef-spinnerij met
weverij op de schaal als de commissie Men-
ko voor oogen stond, opent het perspectief
op zulk een grootbedrijf. Het zal de bestaan
de bedrijven niet schaden en voor Java een
zeer groot voordeel zijn, niet alleen omdat
het nieuwe bedrijf mocht het slagen ons
meer onafhankelijk maakt van het buiten
land, doch ook in verhand met de eischen
die het stelt aan de arbeidsmarkt. Wanneer
het textiel-proef bed rijf slaagt en wordt uit
gebouwd volgens de bestaande plannen, zal
het 10 000 arbeiders werk verschaffen, het
geen dus beteekent, dat naar schatting een
70.000 menschen ervan leven.
Er zijn, ongetwijfeld, nadeelen verbonden
aan de industrialisatie op zoo groote schaal.
Laat ons ook die niet te zwaar doen wegen,
doch aan dit Nederlandsche initiatief thans
slechts den steun te meer ontleenen
oor een gezond optimisme!"
iw.PaulC.Kaiser
VRIJDAG 10 APRIL
HILVERSUM I 1875 M. NCRV-Uitzending.
8.00 Schriftlezing. 8.15—9.30 Gram.pl.
10.30 Morgendienst door Ds. B. Tuin-
s t r a, Ned. Herv. Pred. te Huis ter Heide.
11.15—12.00 Cello en piano. 12.30 HOV-
Kleinorkest. 2.15 Gram.pl. 3.003.45 Or
gelspel. 4.00 Zang en piano. 5.00 Kinder
uur. 6.05 Amsterd. Solistenkwartet. 7.00
Berichten. 7.30 Ned. Herv. Kerkdienst uit
de Groote Kerk te Hilversum. Voorg. Ds.
W. J. van Lokhorst. 9.00 Berichten.
9.30 Zang, strijkkwartet en cembalo. (Om
10.00 Berichten!.
HILVERSUM II 301 M. 8.00 VARA. 12.00
AVRO. 4.00 VARA. 8.00 VPRO. 11.00—
12.00 VARA. 8.00 Gram.pl. 10.00 Morgen
wijding VPRO. 10.15 Voordracht. 10.35
Orgelspel. 11.15 Voordracht. 12.00 De Oc-
tophonikers. 2.00 Voordracht. 2.30 Gronin
ger Orkestvereen. 4.00 Variatie-concert.
5.00 Kinderuur. 5.30 Variatie-concert. 7.00
Lezing. 7.50 Berichten. 8.00 Wijdings-
dienst. 8.30 Gram.muziek.
DROITW1CH 1500 M. 12.50 BBC-Schotsch
orkest., 1.35 Orkest. 2.20 Symphonie-
orkest. 3.50 Kwintet en solist. 4.55 Com
modore Grand-orkest. 5.55 Zang en viool.
6.50 Kerkdienst. 7.50 Concert. 9.0510.40
Vervolg concert.
RADIO PARIS 1648 RL 7.20 Gram.pl. 12.35
Orkestconcert. 4.20 Sextetconcert. 5.50
Orkestconcert. 8.20 Zang en piano. 9.05
Concert.
KEULEN 456 M. 9.20 Gewijde muziek. 11.20
Weragkamerorkest. 3.20 Omroeporkest.
5.50 Zang. viola en piano. 7.20 Sextet
concert. 8.05 Oratoriumconcert. 9.50
11.20 Orkestconcert en solisten.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 2.20—3.20
Gewijd koorconcert. 5.20 Klein-orkest.
6 50 Opera-concert. 9.30 Hoorspel.
484 M.: 12.50 Klein-orkest. 2.20—3.20 Ge
wijd programma. 5.20 Harmonicamuziek.
6.45 Gram.pl. 6.50 Piano-recitaL 7.35
Zang. 8.20 Voor oud-strijders.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.35 Om
roeporkest en solist. 9.50 Oude muziek.
10.2011.20 Kamermuziek.
ZATERDAG 11 APRIL
HILVERSUM I 1875 RL KRO-uitzending.
8.00—9.15 en 10.00 gram.pl. 11.30—12.00
Godsd. halfuur. 2.00 Voor de jeugd. 3.00
Kinderuur. 3.00 KRO-Melodisten en gram.
pl. 6.20 Lezingen. 7.35 Voordracht. 8.00
Berichten. 8.05 Reportage. 8.20 KRO-or-
kest. 9.00 Voordracht. 9.15 KRO-orkest.
10.00 Voordracht. 10.30 Berichten. 10.35—
12.00 Gram.pl.
HILVERSUM II 301 M. VARA-uitzending.
8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Zang en orgel. 2.00 Lezing. 3.50 Gr.
pt. 4.40 Èsperanto-uitzending. 5.30 Lite
raire lezing. 6.05 Orgelspel. 7 15 Friesch
uurtje 8 03 Operette-uitzending. 9.00 Gr.
pl. 9.10 A'damsch Inst. Solistenkwartet.
9.25 Voordracht. 9.45 Vervolg concert.
10.00 Berichten. 11.00 Variatieconcert.
DROITW1CH 1500 M. 11.20 Orkest. 12.35 Gr.
pl. 1.20 Orkest. 2.20 BBC-Welsch-orkest.
i eiken Vrijdag en Zaterdag een RLS.S.-cachet ter Inwendige zuivering.
t gezond bltJven, els van dag De M.S.S.-cachets zullen Uw haperende sptjs-
In Uw Ingewanden vergiftige vertering, Uw vertraagde stoelgang herstel-
ophoopen, want die hebben 'n len. Uw met vergiftige afvalstoffen gevulde
ladelüke werking op Uw gestel. darmen zacht ledigen. Uw gestel opfrisschen.
Tenslotte begint Ge U „zoo mi
en ..zoo lusteloos" te gevoel
kregen van allerlei onprettige
zonder dat Ge beseft, waar
M.S.S.-cachets: Maken Schoon Schip
Overal verkrijgbaar Otj Apotheker» en Drogist
Per 12 stuks In koker slechts 60 c
4.50 Sextetconcert. 5.35 Populair concert.
7.05 Welsch Intermezzo. 7.20 Weekend
programma. 8.05 Militair concert. 8.50 Va
riété-programma. 10.50 BBC-orkest. 11.50
Berichten. 12.0012.20 Populair concert.
RADIO PARIS 1648 M. 11.20 Orkestconcert.
4.20 Pascal-orkest. 8.20 Zang en piano.
9.05 Orkestconcert en solisten. 11.3512.35
Krettly-orkest.
KEULEN 456 M. 11.20 Concert. 12.35 Popu
lair concert. 3.20 Gevar. programma. 5.20
Kwintetconcert. 7.30 Vroolijk programma.
8.30 Werag-kamer orkest. 9.5011.20
Piietzsch-Marko-orkest.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.20 Gram.
pl. 12.35 Zigeunermuziek. 1.30 Klein-or
kest. 2.20 Mandolineconcert. 3.20 Orato
rium-uitzending. 7.20 Zigeunermuziek.
8 20 Klein-orkest.
484 M.: 12.20 Klein-orkest. 1.30 Zigeuner
muziek. 4.35 Mandolineconcert. 5.35 Popu
lair concert. 6 35 Zigeunermuziek. 6.50
Sonateconcert. 8.50 Hoorspel. 10.30 Ka
mermuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.30 Ge
varieerd programma. 9.50 Viool en piano.
ZONDAG 12 APRIL
HILVERSUM I 1875 M. 8.30 KRO. 9.30 NC
RV. 12.15 KRO. 5.00 NCRV. 7.45 KRO.
8.30 Carillonconcert. 8.45 Morgenwijding.
9.30 Gewijde muziek. 9.50 Ned. Herv.
Kerkdienst uit Dedemsvaart. Voorg. Ds.
G. Bos. 12.15 KRO-orkest en lezing. 2.00
Koorconcert. 2.40 Voordracht. 3.00 Koor
concert. 3.40 Gram.pl. 4.15 Ziekenlof. 5.00
Gewijde muziek. 5.20 Geref. Kerkdienst
uit Breda. Voorg. Ds. B. T e 1 d e r. Gewij
de muziek. 7.50 Paaschliturgie. 8 10 Be
richten 8.20 KRO-Symphonie-orkest en
solist. 9.10 Zang en piano. 9.30 Gram.pl.
9.40 KRO-Symphonie-orkest en soliste.
10.30 Berichten. Gram.pL 10.4011.00
Epiloog.
HILVERSUM II 301 RL 8.55 VARA. 10.00
VPRO. 12.00 AVRO. 5.00 VARA. 8.00
AVRO. 8.55 Orgelspel. 9.30 Idem. 9.45 Le
zing. 10.00 Voor de kinderen. 10.30 Kerk
dienst. 12.30 Carillon. 1.00 Aeolian-orkest.
2.00 Boekbespreking. 2.30 Pianorecital.
3.00 Omroeporkest en gram.pl. 5.00 Gram.
pl. 5.40 Letterkundige causerie. 6.05 Or
gelspel. 8.00 Berichten. 8.15 Gevarieerd
programma. 11.00 Berichten. Gram.pl.
DROITWICH 1500 RI. 12.50 BBC-Militair
orkest. 1.35 Sextet. 2.20 Orkest. 4.05 Man-
tovani's Tipica orkest. 4.50 Kinderkerk
dienst. 7.50 Pianorecital. 8.15 Kerkdienst.
9.20 Orkest en solist. 10.35 Mandoline
orkest.
RADIO PARIS 1648 RL 10.25 Gewijd concert.
11.50 Orkestconcert. 12.20 Orgelconcert.
I.20 Orkestconcert. 7.50 Zang.
KEULEN 456 RI. 9.20 Omroepstrijkkwartet.
II.20 Orkestconcert. 12.35 Orkest. 3.20
Omroepkleinorkest. 7.20 Operaconcert.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 10.20 Gr.pl.
11.20 Zigeunermuziek. 12.20 Populair con
cert en reportage. 2.20 Orgelconcert. 3.05
Kamermuziek. 5.20 Klein-orkest. 6.20
Gram.pl. 6.35 Klein-orkest. 7.20 Piano
recital. 8.20 en 9.20 Omroeporkest.
484 M.: 10.20 Relig. muziek. 12.50 Klein-
orkest en reportage. 1.50 en 2.35 Gram.pl.
3.05 Omroeporkest. 5.20 Zigeunermuziek.
6.25 Plechtig lof. 8.20 Symphonieconcert.
10.30 en 11.20 Gram.pl.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 RL 7.20 Po
pulair concert, door solisten, koor en or
kest. 9.50 Gram.pl. 10.2011.50 Gram.pL
Schoonmaak
geeft menige huisvrouw en meisje ruwe en
ronde werkhanden. Deze worden wederom
spoedig gaaf, zacht en blank door I'uroL
HOOFDSTUK IV
(5
De kronieken van Ethiopië
De hoofdschrijver, houder van de archieven van Ethiopië, was
bezig na te zien datgene wat er als beschrijving van de voor
naamste gebeurtenissen van het jaar aan de geschiedenis in
de Kronieken van Ethiopië toegevoegd was. Een helper had
juist de vermoeiende taak volbracht van het letter voor lettor
vereeuwigen van de wederwaardigheden van het jaar 5533 na
de schepping der wereld.
Geen pen werd gebruikt bij dat belangrijke werk. In zijn
rechterhand hield de schrijver een fijnen horstel, die hij zoo en
dan doopte in de gitzwarte inkt uit fndië. Iedere alinea werd
aangevangen met een geweldige vierkante letter, die in kleur
contrasteerde met de kleur van de andere letters van den
tekst. De letters werden geteekend op srhapenhuid.
„Lees eens voor", beval de hoofdschrijver. „Wat heb je
beschreven van het jaar, dat afgeloopen is?"
De schrijver begon te lezen:
„In den Naam van God moge het opgeteekend zijn: „Op den
twintigsten dag van Maskaram stierf onze Koning Horemtaku
na een korte regeering van slechts twee jaar.
„Op den dertigsten dag van Maskaram werd de op hem
volgende in de lijn van de afstamming van Salomo, Koning van
Israël, door de beroemde Makeda, Koningin van Scheba, ge
kroond. Dit was Candacé. Zij werd tot Koningin gekroond op
den dertigsten dag van Maskaram.
„Wenschend een pelgrimstocht te maken naar Jeruzalem om
de gunst van Jehova, den God van Israël te winnen, Wien ook
onze stad aanbidt, hoewel het grootste deel van het land nog
den zonnegod en andere afgoden vereert, vertrok Koning! 1
Candacé op den tienden dag van Tekemt uit Aksoem, ouze
Heilige Stad.
„Op den twintigsten van Tekemt keerde zij terug naar
Aksoem, daar haar pelgrimstocht verijdeld was door de
heidensche Berbers, die het grootste deel van haar persoonlijke
lijfgarde doodden.
„In de maand Magabit overwon het leger van de KoningiD
onder aanvoering van den pas aangestelden generaal Ras Jibata
volkomen alle stammen die reizigers plunderden op de handels
routen en begon het leger met de bescherming van het land
tegen roovers."
De schrijver sloot het boek om aan te geven, dat zijn be
schrijving hiermee voltooid was.
Maar hij werd in de rede gevallen door een ongeduldige
vraag van den hoofdschrijver.
„Heb je niets opgeteekend over onzen vroegeren generaal, Ra3
Daraha? Schrijf als volgt:
„Op den eersten dag van Nahase (Augustus) werd Bas Daraha
dig genezen was van al de wonden, opgeloopen bij de ver
dediging van Koningin Candacé tegen de heidensche Berbers,
bevorderd tot Eerste Minister en werd hij belast met de zorg
voor alle schatten van de kroon.
„Op den twintigsten van Nahase, strandde er een schip dicht
bij onze haven Adoelis. Alle menschen aan boord kwamen om
in de woedende zee, behalve een Grieksche Jood, die naaf
Aksoem gebracht werd. Vele schatten en verscheidene boek'
rollen werden van dit wrak op de kusten van Ethiopië
geworpen.
„Hier eindigt de beschrijving van het jaar 5533 na de schep
ping van de wereld."
De hoofdschrijver keek naar den helper als overwoog hij de
een of andere gewichtige zaak, waarover hij wel eens zou
willen praten, als die jonge assistent tenminste in staat was
zulke diepe waarheden te vatten. Om zijn algemeene geschikt
heid iets te leeren te onderzoeken, begon hij met een vraag.
„Heb je ooit wel eens gezocht in de beschrijvingen van d»
ontelbare jaren, die voorbij gegaan zijn sinds het rijk Ethiopië
bestaat, schrijver?"
„Ja, inderdaad, mijn heer. Ik heb ieder woord gelezen, dat in
onze archieven opgeteekend staat."
„Weet je dan waarom de heidensche Berbers en ontelbare
millioenen van ons eigen volk nog steeds de zon, maan en
sterren, de rivieren, de rotsen en heuvels aanbidden, terwijl wij
in de Heilig? Stad Aksoem brandoffers offeren aan den eenigen
waren God, Jehovah?"
„Dat weet ik inderdaad, o meester. Want aan ons is de God
van Israël geopenbaard en wij volgen zijn ordinantiën zooals
de Joden tot op dezen dag doen. Onze koninklijke voorvader.
Menelik, de zoon van Salomo door de Koningin van Scheba.
bracht ons deze gndsd'enst uit Jeruzalem, De ark van het
verhond bev'ndt zich in onzen tempel hiei in Aksoem."
De helper aarzelde even voor hij zijn chef een vraag durfde
stellen.
„Sta mij een vraag toe, die mij veel hoofdbrekens veroorzaakt
heeft, o wijze schrijver. Onze beschrijving is zeer beknopt, onze
schriftrollen bevatten alleen wat Jehova had geopenbaard tot
den tijd dat onze groote voorvader terugkeerde naar EthioniS
van het hof van Salomo, wfuar hij opgevoed was. Is het niet
mogelijk, dat Jehova verder tot zijn volk gesproken heeft door
nieuwe profeten en nieuwe leeraars?"
De hoofdschrijver keek in groote verbazing naar den helper.
„Waarvandaan komt die twijfel aan onze oude godsdienst?
Heb jij ook geluisterd naar de ketterijen van dien gestranden
Helleenschen Jood? Geloof hem niet!"
„Maar", wierp de helper tegen, „onze beroemde Eerste
Minister, Ras Daraba, luistert graag naar hem. Ja, hij bestudeert
zelfs de taal van dien schipbreukeling en leest dagelijks in de
papierrollen, die hij de schatten waren, door de golven op onze
kust geworden. Weet U, hoofdschrijver, wat hij zei met het
oog op de schatten ons door de zee geschonken?"
„Wat zegt hij? Ik verlaat dit heiligdom met zijn kostbare
geschicdheschrijving bijna nooit om mijn tijd op de markt met
oudp vrouwen-praatjes te verknoeien."
„Neen, maar dit zijn geen oudewijven-praatjes. Ras Daraba
zegt dat meer dan alle schatten van het verongelukte schip,
meer dan al de schatten van ons groote rijk. meer dan io
topazen van Ethiopië in waarde, de schat is van die rii>or het
water doorweekte rollen Want zij spreken 'an een nieuwe
hoop voor de wereld. Zij spreken van een Verlosser, die zul
komen."
„Geloof het niet, geloof het niet" .iel de hoofdschrijver hem
In de rede. „Dat zijn geruchten, die de wereld tot omkeer zullen
brengen, die de omverwerping hedoelen van onze oude vormen
en ceremoniën, de ordinanties van Mozes,"
(Wordt vervolgd.)
