Uahi en zwiLUten spa/ven. 4ioit nu mmde/t
KERK EN ZENDING
cy}ajaXd&lj{adjm,ov^
!-
MAANDAG 6 APRIL 1936
Inderdaad, Mevrouw, *t is veel goedkooper gewor- Wiener-Mocca-melange Sanka-W, a 60 ct., en
den. De echfe, gegarandeerd coffelnevrije koffie is voor de bescheiden huishoudbeurs: de goede
thans binnen ieders bereik. Voor den verwenden en goedkoope Sanka-Twee a 40 ct. Niels behoeft
fijnproeverde superieure Hag-kwaliteit, a 70 cf. U dus meer te beletten, hart en zenuwen te
voor den liefhebber van zwart met bruin! de sparen en van een gezonde nachtrust te genieten.
7i ifofe Haa
CHR. GEREF. KERK
Bedankt: voor Doesburg, L. Kleisen te
Vlissingen.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Wijnjeterp, cand. E. Dijk
huis te N. Pekela. (En niet C. I. Dijkhuis,
hulppred. te Winterswijk en beroepbaar).
BAPT. GEM.
Beroepen: Te Apeldoorn (vac. K. A.
van Beek, die wegens langdurige ziekte zijn
ambt moet neerleggen), camd. A. A. Harden-
berg .te Groningen, opgeleid aan het Spur-
geon-College te Londen.
HULPPREDIKERS
De Kerkeraad der Ned. Herv. Gem. te
Oegstgeest heeft aan Ds. G. Hennemann,
em. predikant der Ned. Herv. Kerk ontslag
verleend als hulpprediker, zulks op zijn ver
zoek, met ingang van 1 Juni a.s. Ds. Henne
mann die ruim 35 dienstjaren heeft, waarvan
24 in Ned.-Indië arbeidt sinds 1 Juni 1927
als hulpprediker te Oegstgeest.
AFSCHEID Ds. G. BAX
Naar wij vernemen is Ds. G. Bax, Geref.
predikant te Holten, die binnenkort afscheid
van zijn gemeente zou nemen wegens emeri
taat, plotseling door een ernstige ziekte over
vallen. zoodat de datum van aftreden nog
niet bepaald kan worden. Zijn toestand is
trouwens van dien aard, dat hij niet meer
zal mogen preeken. Van officieel afscheids-
preeken zal geen sprake kunnen zijn. Echter
is er volgens de dokters kans op herstel. Na
eenlge maanden zal Ds. Bax zijn tegenwoor
dige woonplaats verlaten om zich elders met
terwoon te vestigen.
AFSCHEID Dr. J. R. CALLENBACH
Dr. J. R. Callenbach, wien met ingang van
3 Mei a.s. emeritaat is verleend, hoopt Zon
dag 26 April a.s. in de Groote kerk afscheid
van de Ned. Herv. gemeente van Rotter
dam te nemen.
Ds. K. KOSTELIJK
De Soerabaja'sche predikant Ds. K. Koste
lijk hoopt Juni a.s. met verlof naar Europa
te gaan. In zijn plaats werd Ds. K. G. Ecken-
hausen van Koetaradja te Soerabaja be
noemd.
PROF JULIUS BREITENSTEIN f
To Genève is op 63-jarigen leeftijd over
leden Prof. Julius Breitenstein, die van 1910
tot- aan zijn emeritaat hoogleer aar iit de
Nieuw-Testamentische vakken was en mede
redacteur van bet bekende weekblad „La
Semaine Religieuse". Van 18971906 was hij
predikant der Vrije Fransche Gemeente te
Straatsburg.
INDISCHE KERK
De financiën
In de jongste vergadering van het kerkbe
stuur der Protestantsche Kerk in Nederl.
Oost-Indië werd zeer breedvoerig gesproken
over de noodzaak tot bezuiniging nu de be-
grootingspost over 1936 voor den Protestant-
schen eeredienst van 641.451 over 1935 tot
j 598.000 over 1936 daalde. Als eerste bezui
nigingsmaatregel werd besloten om 14
leeraars in de Molukken, 10 in de Minahassa
en 4 buiten de Groote Oost, die 30 jaren of
meer in dienst der Kerk waren, te vervan
gen door candidaat-inlandsche leeraars op
aanvangssalaris. Ook verdere maatregelen
zullen nog noodzakelijk zijn.
DIACONALE CONFERENTIE
In de onder presidium van den heer H. J.
van Heek te Almelo gehouden 28e Dia
conale Conferentie der Geref. Kerken heeft
Ds. I. de Wolff van Enschedé gesproken
over „De verhouding van gemeente tot Diaco
nie". Na de pauze sprak de heer van der
Wal over de inrichting der administratie der
Diaconieën.
„KERKELIJKE HULPDIENST"
Do Ver. „Hervormd Amsterdam" heeft aan
don Kerkeraad gevraagd om de instelling
van een kerkdijken hulpdienst. Daarmee is
bedoeld, dat de Kerkeraad zal aanwijzen een
per&oon, die als trait-d'union tusschen ker
keraad en gemeente optreedt. Hij vraagt een
aantal gemeenteleden advocaten, juristen,
rnenschen uit het zakenleven, uit de onder
wijswereld, medici, notarissen, rnenschen,
die op administratief, technisch of sociaal
gebied goed onderlegd zijn lid te willen
worden van den hulpdienst. Ontmoet nu
predikant, ouderling of diakon op bezoek
iemand, die bepaalde moeilijkheden heeft,
dan waarschuv^rt, deze de „spil", die alle le
den goed kennend, diengene opbelt die hem
in dit geval de aangewezene lijkt.. Dit lid
noodigt den vrager uit een avond bij hem te
komen gaat eventueel naar hel gezin toe
en rustig kan de kwestie dan worden be
sproken. Dit persoonlijk contact geeft ook
al wordt in concreto geen oplossing gevon
den het mede-gemeentelid in elk geval
moreelen steun, nu hij weet, dat een ander
naar hem wil luisteren en samen met hem
wil trachten een weg te vinden.
„DE VERKEERDE LEER"
„Hoe moet ik, zoo schreef Luther eens,
doen met hen (die verkeerde leer verkon
digen)? Wol, doe als het koren, laat hen
een poosje opgroeien. Zorg echter, dat ge
baas in huis blijft. Gij predikant en toe
hoorder, sta hen tegen en stel u tegen hen
te weer, zoodat ketters en oproerlingen, zoo
als Münzer er een was, niet gaan regeeren
of heerschen. Morren in een hoek, dat mo
gen ze wel, maar op den preekstoel, tot het
altaar, moet ge hen, voor zooveel in uw
macht staat, niet laten komen."
DIACONESSENHUIS BRONOVO 1
De opvolgers van Ds. van Leeuwen
als geestelijk verzorger
In de vacature, ontstaan door het overlij
den van Ds. J. L. van Leeuwen, den geeste
lijken verzorger van het Haagsche diacones-
senhuis Bronovo, is thans in overleg met
den kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente een
regeling getroffen, waarbij Ds. J. Wormgoor
en Ds. J. L. D. T. Poot resp. de geestelijke
verzorging van de patiënten en de opleiding
van de zusters voor hun rekening zullen ne
men.
DE UITVAART VAN
DR J. C. RULLMANN
In voornamen eenvoud, geheel over
eenkomstig zijn op schrift gesteld ver
langen, heeft hedenmiddag onder be
langstelling uit alle deelen des lands
op de Ned'. Herv. Begraafplaats te
Wassenaar de bijzetting plaats
gevonden van het stoffelijk hulsel van
wijlen Dr. J. C. RuUmann, predikant
bij de Geref. Kerk van Wassenaar en,
bekend historicus en biograaf.
Gistermorgen trad in de plaats van den
overledene voor de gemeente op Ds. F.
Staal Czn., em. predikant te Wassenaar.
Aangezien in dezen dienst belijdenis des ge-
loofs en voorbereiding voor 'tH. Avondmaal
moest plaatsvinden, bepaalde de voorganger
er zich toe in een woord vooraf de weemoed
der gemeente over dit sterven te vertolken
en aan haar waardeering over het werk van
haar overleden voorganger in woord en ge
schrift, uiting te geven. Gisteravond hield
Ds. Staal een predicatie over Hand. 13 36a.
Sprekende over „Het menschelijk leven",
werd de aandacht der gemeente achtereen
volgens bepaald bij: le. door God besteld; 2e.
door God geleid, en 3e door God in zijn leng
te bepaald. Aan het slot zong de gemeente
Ps. 73 13.
Rouwdienst ten sterfimize
Hedenmiddag leidde Ds. J. Wymenga,
Geref. predikant te Scheveningen, wiens va
der als ouderling bij den overledene in diens
eerste gemeente te Garijp diende en die gis
tel- eveneens op Wassenaar preekte, als vriend
aan het sterfhuis een intieme rouwdienst,
daarbij sprekende naar aanleiding van Ps.
103.
In de Kerk
Hierna werd de kist naar de kerk gebracht,
om voor den kansel te worden opgebaard.
Het voorgedeelte van de kerk was geheel
met rouwfloers bekleed, terwijl rechts en
links van den kansel twee groote palmen ge
plaatst waren. De kist was gedekt met een
zwart en zilver gestikt kleed. Op de baar lag
een palmtak met wit lint waarop de woor
den „Uw wil geschiede", over welke woor
den de laatste predicatie van Dr. Rullmann
handelde.
De kerk was overvol en velen moesten
zich met een staanplaats tevreden stellen.
Allen rezen eerbiedig van hun zetels op tóen
de kist werd- binnengedragen, terwijl het or
gel speelde.
Hierna betrad Prof. Dr. F. W. Groshei-
d e, hoogleeraar aan de Vrije Universiteit,
den kansel, om ingevolge den wensch van
den ontslapene uit de H. Schrift te lezen
Openb. 7 917. Daarna liet hij zingen uit
den bundel van de Gezangen der Geref. Ker
ken Gezang 29 (Halleluja! eeuwig dank en
eere) en ging voor in gebed. Ingevolge uit
drukkelijk verzoek van Dr. Rullmann werd
door Prof. Grosheide verder niet gespreken.
Naar de groeve
Hierna werd het stoffelijk overschot naar
den doodenakker uitgedragen, waarbij de le
den van den Kerkeraad als slippendragers
fungeerden.
Aan de geopende groeve heeft, wederom
ingevolge den wensch van Dr. Rullmann. Ds.
H. Ph. Ingwersen, Geref. predikant te
Katwijk aan Zee, de 12 Artikelen des Ge-
loofs gelezen, waarna de catechisanten van
den overledene zongen Ps. 73 13. De eenige
zoon, de heer P. Rullmann, dankte hier
na voor de betoonde belangstelling.
Onder de talrijke aanwezigen, die mede in
het kerkgebouw aanwezig waren en van wie
er meerderen in den stoet medereden, zagen
wij Prof. en mevr. Grosheide, Dr. B. Wielen-
ga, Geref. predikant te Amsterdam; Mr. H.
H. Steneker van Amsterdam; deputaties van
de kerkeraden van de Geref. Kerken van
Garijp, Berkel-Rodenrijs en Utrecht, de vo
rige standplaatsen van Dr. Rullmann, de bur
gemeester van Wassenaar, de heer J. Wieg
man; tal van afgevaardigden en predikanten
van Geref. Kerken uit de classis Leiden; Dr.
K. Dijk, voorzitter en Mr. J. Hangelbroek,
secr. van de Unie „Een. school met den Bij
bel en vele anderen.
„DER SONTAGSGRUSZ"
Op 31 Maart j.l. heeft Ds. P ro b s t te
1 rank fort a/Main de redactie van het ook
in ons land bekende blad „Der Sontngs-
gnisz" zijn 29-jarigen arbeid neergelegd. Hij
wordt opgevolgd door Ds. Schumacher
te Frankfort.
TIEN DIACONESSEN INGEZEGEND
Gistermorgen zijn in de Herst. Ev. Lulh.
Kerk te Amsterdam een 19-tal diaconessen
tot haar gewichtig ambt ingezegend.
De inzegening geschiedde door den pred.-
directeur van de Luth. Diaconessen-inrich
ting Ds. J. G Schroder. Ds. C. F. YVesiermann
hield vooraf een fcestprediking.
Medewerking werd verleend dooi- het Kerk
koor, dat onder leiding van zijn directeur,
den heer Jan Zwart eenige toonwerken ten
gehoore bracht; o.a. het slotkoor van de
Matthaeuspassion van Heinrich SchÜtz. In
deze dienst werden weer eenige Cantus fir-
mus liederen gezongen.
GIFTEN EN LEGATEN
Wijlen mej. M. A. Jansenius de
Vries, gewoond hebbende te W a r f f u m,
overleden 11 Februari 1.1., heeft o.a. gelega
teerd, vrij van rechten en kosten: aan bet
Ned. Zendelinggenootschap te Rotterdam
15.000; aan het Instituut voor Doofstommen
te Groningen 10.000; de Werkinrichting
voor hulpbehoevende blinden (genaamd
Blinden Instituut) te Rotterdam 10.000; het
opvoedingsgesticht vanwege de Ned. Herv.
Kerk Valkenheide te Maarsbergen 5000;
de diaconie der Hervormde Gemeente te
Warffum 5000 onder verplichting om de
jaarlijksche rente er van telken jare geheel
en uitsluitend te besteden voor extra giften
in geld aan haar armen op den St. Nicolaas-
dag; de af deeling Warffum van de vereeni
ging het Groene Kruis 5000.
Kerk en Staat in Duitschland
De Duitsche Geloofsbeweging
Dezer dagen hebben wij gemeld het uit
treden van Graaf R e v e n 11 o w uit de z.g..
Duitsche Geloofsbeweging (nleuw-heiden-
dom). Nu is tot die groep toegetreden de be
kende schrijver van Jöm Uhl, G us tav
Frenssen.
De Tel.-corresp. te Berlijn teekent hierbij
aan, dat Frenssen in zijn jongste boek „Der
Glaube der Nordmark" reèds een soort ge
loofsbelijdenis afgelegd heeft, waaruit valt af
te leiden, dat hij een gezworen vijand is Van'
alle Christelijke dogma's en meer waarde
hecht aan een specifiek Duitsche mystiek dan
aan het Bijbelseh evangelie.
Wat het heengaan van Reventlow betreft,
deze deelt in „DerReichswart" het volgende
mede: „Beschouwt men den strijd tegen het
christendom als wezenlijk of uitsluitend doel,
zoo houdit daarmede de beweging zonder
meer op een zuivere en vrij-religieuze, ja
dan houdt zij in het geheel op een religieuze
beweging te zijn. Geheel daarvan afgezien,
dat de nationaal-socialistische staat dit chris
tendom onder zijn bescherming
neemt en het als een moreele waarde heeft
erkend, heb ik dezen strijd nooit goedge
keurd.
Hij is mij (op zichzelf beschouwd;
behalve dus als verdedigingsstrijd) als
Duitscher afweerwekkend en komt in
botsing met de opvatting nopens de
plichten jegens volksgenooten, welke
het nationaal-socialisme verkondigt."
G. VAN LEEUWEN Z°NEN
LEIDERDORP
Ke rkorge I bouwers
STEMMEN RESTAUREEREN
ELECTRISCHE WINDMACBINES
NED FABRIKANT
OpKorieht 1003 Tel. I.eMci, 1TOO
OPVOEDING EN
ONDERWIJS
INAUGURATIE
Prof. Dr. N. A. DONKERSLOOT
Dichter en gemeenschap
Hedenmiddag aanvaardde Prof. Dr. N. A.
Donkersloot, die benoemd is tot gewoon hoog-
leeraar in de Nederlandsche taal- en letter
kunde, openlijk het hoogleeraarsambt door
het uitspreken van een rede: .Dichter, en ge
meenschap", in de Aula der. Gemeentelijke
Universiteit te Amsterdam.
Het negentig-jarig bestaan
Ter gelegenheid van het negentigjarig be
staan der kweekschool op den Klokkenberg
le Nijmegen hoopt het bestuur op Woens
dag 2 0 Mei des namiddags van half vier
tot vijf uur een receptie te houdèn in het in
ternaat dei- kweekschool aan den Ubberg-
schen Veldweg. De Vereeniging van Oud-
Klokkenbergers stelt zich voor in aansluiting
aan die receptie een reünie te houden
de oud-leerlingen der kweekschool op Woens
dag 20 en Donderdag 21 Mei. Na de Paasch-
vacantie zullen alle oud-leerlingen, voor
zoover hun adressen bekend zijn, een ci
laire met nadere mededeelingen over de
reünie ontvangen en een aanmeldingsfor
mulier.
ON'DER WIJSBENOEMINGEN
Woubrugge. Chr. School. Tot hoofd: de
heer A. Hoekstra, hoofd der Chr. Nat.
School te Andelst.
Examens
icj. H.
AcJid<
chledonls: do he.
oninsen. Bevorderd tot doc-
ik. op een proefschrift: P&roxys
e als homogenetisch rhythme.
1 r. getr. te Haarlem (met lof).
t r e c h t. Doet. pharmacie mej. J. W. E.
ibroek.
roninsen. Cand. Godgeleerdheid, de heer
J. A. J. Vei
Delft Ca
Heringa. Inger
heer P. M.
de heeren.
.AL Kolb,
milnlng. de het
gen. R.K. Universiteit Doet. Ned.
letterkunde: de heer J. G. H. Tans.
rechten: mej. E. C. M. H.
KUNST
EN LETTEREN
W. A. Paap en zyn
„Vincent Haman"
In het bovenzaaltje van de boekhandel D.
Bolle, te Rotterdam, heeft Zaterdagmid
dag Dr. M e n n o ter Braak een lezing ge
houden over het boek „Vincent Haman" van
Willem Paap.
Dr. ter Braak merkte allereerst op, dat dit
in 1S9S verschenen werk, sedert 1998, toen
de tweede druk het licht zag, geheel ten on
rechte in het vergeetboek is geraakt. Om
do oorzaken hiervan op te sporen, werd de
beweging van 1889 in den breedc besproken.
In de eerste jaren van de tachtiger beweging
speelde het aesthetische element eigenlijk
nog bijna geen rol: men zie slechts de eerste
nummers van de Nieuwe Gids, waarin men
bijna geen poëzie zal vinden.
Maar al was er dan een sociale en een
aesthetische richting. Willem Paap behoor
de hij geen van beiden: hij was een onaf
hankelijke persoonlijkheid en de eenige
schrijver die de lijn van Multatuli volgde.
Ook hij was er van overtuigd dat het eenige
wat voor de literatuur van belang is de
persoonlijke yerhoudinj tot het leven is.
Geestelijk-politiek Reveil
Onder dit opschrift schreef „De Rotter
dammer" op 4 Februari jl. in een zéér
sympathieke driestar over ons streven, or
gaan en centraal comité; aldus Schou
der aan Schouder, het orgaan van
het Centraal Comité tot bevordering van de
Politiek-Protestantsoh-Christelijke Eenheid
en laat daar op volgen:
Zooals onze lezers zich herinneren, na
men wij dat artikel in het Februari-num-
mer geheel over.
Het verheugt ons nu dat óók het
onder redactie van de heeren Mr. Dr. J.
van Bruggen. Mr. W. F. Schokking en
Jhr. F. J. E. van Lennep staande chr.-
hist. weekblad „Ons Blad", in het num
mer dd. 8 Februari jl. dat artikel met
volle instemming publiceerde met de vol
gende kantteekening:
„Deze schreeuw om vereeniging zal
stellig ook in christelijk-historische krin
gen weerklank vinden. Hoe scherp steekt
tegen de eenheid in de R. K. gelederen
de verdeeldheid op het Protestantsche
erf af".
Een formalist aan het woord
De plaatsvervanging in het leger is ge
lukkig al lang afgeschaft.
Toch hebben wij, schrijft de Volks
krant, het in den minister van Defen
sie geprezen, dat hij in het bijzondere
geval nu de winterploeg der infanterie
moet blijven, niet om geoefend te wor
den (zo is af-geoefend), maar om zoo
noodig de mobilisatie mogelijk te ma
ken, ruiling veroorlooft
De beslissing van den minister getuigt
yan practische zin en is enkel ingegeven
door overwegingen van menschelijkheid.
Daar komt nu de heer K. ter Laan den
minister sommeeren, „onverwijld'' aan
de ruil een einde te maken, daar ze in
strijd is met het beginsel van de Dienst
plichtwet, die geen plaatsvervanging kent
Is hier geen formalist aan het woord?
De ruil bedoelt allerminst, de oefening?
tijd van den een door een ander te laten
vervullen. Ze bedoelt alleen een omwisse
ling, waarbij beide partijen gebaat zijn:
oe werkende die nu niet werkloos De-
hoeft te worden; de werkloozc die er een
poosje beter van wordt.
Een verstandig besluit, zal iedereen
zeggen. Men mag geen verstandig besluit
I nemen, meent de heer Ter Laan; men
■j moot veeleer-de ellende aan twee kanten
5 'r vergrooten.
De taal der N.S.B.
I De heer Mussèrt heeft in Aal ten gesproken
dn dc „Varsseveldsche Courant" geelt een
yerslag, waaraan wij het volgende ontlee-
rton:
„Wat hebben wij tegenwoordig een liefde
voor het Abessinische volk, we zenden er
zelfs een ambulance heen, het hondje van
één of ander opperhoofd wordt er gecu
reerd, daarom zendt men een ambulance.
In een land door ons geregeerd, zou zulks
niet gebeuren".
En altijd maar weer moeten we denken
aan de verklaring, dat de N.S.B. ons volk
tot hooger zedelijk beschavingspeil wil op
voeden.
Ongelooflijk vonnis
„Een schande voor onze rechtspraak",
schroef de Maasbode boven deze beschou
wing:
„Wat wij noodig hebben zijn goede rech
ters, die bij de toepassing der wetten re
kening houden met eeuwige beginselen.
Wij moeten bespaard blijven voor a-nioree-
lc vonnissen, als wij er onlangs een zagen.
Een rechtbank veroordeelde een werkgever
tot schadevergoeding omdat hij een vrou
welijke bediende onmiddellijk ontslagen
ihad wegens het zich gedragen als, wij
zullen maar zeggen, als concubine. En de
rechtbank overwoog daarbij, dat zoo iets
in onze moderne tijd niet als onvoegzaam
en dus als rechtmatige reden voor ontslag
kon worden beschouwd. Het klinkt onge
looflijk, maar wij hebben dit schand-
judicum met eigen oogen gezien."
Defensie en geweten
Men heeft wèl te bedenken, dat, wie het
geweld niet zijn vrije spel wil laten, maar
zich daartegen keeren wilvie tegenover
het geweld het recht wil plaatsen en het
recht de machtsmiddelen geven wil om der.
geweldenaar te bedwingen, evenzeer
de inspraak volgt van zijn ge
weten; aldus een hoofdartikel in de roo-
de pers.
En dan volgt er:
Het is niet klaar met de vraag hoe
men het geweld beoordeelt. Wij veroor-
deelen het allen, mot dezelfde hartgron
dige afkeer. Ons aller geweten komt er
tegen in opstand. Wij behoeven daar
over niet te debatteeren, geen resoluties
op te stellen, geen gemeenschappelijk
standpunt te zoeken, dat ons allen ver-
eenigt. Wij zijn het a! eens vóór wij
bijeengekomen zijn. Wèg met het ge
weld! Een samenleving nagestreefd,
waarin het heeft afgedaan. Dit is alles
verschrikkelijk eenvoudig. Dit is het
wat ons allen bindt.
Maar nu komt de vraag: hoe komen
wij tot die samenleving? En die vraag
wordt ons niet voorgelegd in de rustige
afzondering van de gesloten binnenka
mer, maar als vereenigde groep in h-,t
volk, die zijn gedragslijn bepalen moet
in de bestaande samenleving, terwijl
het geweld van alle kanten op ons toe
komt. Wat moeten wij nu samen ,als
onze houding bepalen?
Laat ons genadeloos eerlijk zijn tegen
over ons zelf. Indien wij hier in Neder
land zeggen: niet?:doen, want wij wil
len in géén geval geweld 1", dan betee-
kent dat niet, dat wij onze kinderen
voor hef geweld behoeden, maar dat wij
ze daaraan uitleveren. Anderen zullen
over onze grenzen komen en ze daartoe
dwingen, en zij zullen daarbij nog kun
nen zeggen, die anderen, dat onze weer
loosheid hen daartoe gedwongen heeft,
en onder bepaalde omstandigheden zul
len zij dat zelfs met goed recht kunnen
zeggen. Dan heeft- onze geweldloosheid
het geweld niet gekeerd, maar uitgelokt.
Genadeloos eerlijk? Best; maar was men
dat eenige jaren terug ook tegenover ons
die precies hetzelfde betoogden en duizend
keer voor liefhebbers van het geweld in
dipzelfde roode pers uitgefloten werden?
Stond die pers toen niet vol met prenten
en platen: Moeders, staat uw kinderen niet
aan het militarisme af?
Wanneer erkent men nu eens, dat men
genadeloos onbillijk was tegenover zijn
politieke tegenstanders?
Onbegrijpelijk
Mij is het onbegrijpelijk, hoe men genoe
gen kan beleven door een levend wezen te
dooden; schrijft Dr 11. Polak in een zijner
Kronieken.
Daar vliegt een ranke vogel door de
lucht, frank, vrij en sierlijk, een der
mooiste levensdemonstraties, die het
oog te aanschouwen vindt. Beneden staat
een mensch, begeerig naar vermaak;
hij schiet en eenige oogenblikken later
ligt op het veld een bloedig hoopje vee-
ren, een lichaampje in doodsstrijd stuip
trekkend, met brekende oogen. De „wei
delijke" jager heeft zijn vermaak ge
vonden.
Een Engelsch buitenman wordt het
klassiek geworden woord toegeschreven:
It's fine weather, let's go out and kill
something het is mooi weer, laat ons
uitgaan en iets doodmaken. Dit kan
men als de algemoene opvatting van
het jagerdom beschouwen: naar buiten
gaan, naar bosch en duin en heide, om
te dooden, bij wijze van tijdpasseering.
Van eerbied voor het leven is geen spra
ke. Van mededoogen met weerlooze we
zens evenmin. Het hoogste genot, dat
de jager kent, is medeschepselen, die
evenveel recht op het leven hebben als
hij, te veranderen in bloedige lijken.
Om met meester Pennewip spreken: Hij
doet die dingen voor zijn pleizier.
Ons middelbaar onderwijs
De redacteur van Friesch Dagblad
oppert de vraag of wij ons misschien wat al
te eenzijdig met het lager onderwijs inge
laten en aan het middelbaar te weinig aan
dacht geschonken hebben.
Hij wijst op Friesland, waar zeven open
bare middelbare scholen zijn en één Chris
telijke H.B.S.; twee openbare gymnasia en
één van onze richting.
Er is echter nog een ander verscijnsel: de
fundeering in de beginselen:
Zeer terecht stellen wij er prijs op, dat
in onze lagere scholen personeel werk
zaam is, dat het christelijk onderwijs van
harte dient, En dat tevens wel gefundeerd
is in onze beginselen. Daarvoor hebben
we onze examens van de Schoolraad met
aanteekeningen.
Maar hoe is het op sommige lycea, gym
nasia en Middelbare scholen, die 'den
naam Christelijk dragen?
Er werken n»g hier en daar principieel
weinig gefundeerde figuren, opgeleid aan
een openbare Universiteit, vreemd aan de
beginselen van de schoolstrijd, en zonder
stuur in eigen leven.
Groot is hier het gevaar, om te genera
liseeren, en daarom waarschuw ik bij
voorbaat voor dit gevaar.
Maa'r het feit blijft, dat er leeraren zijn
van zulk een slappe overtuiging en een
zoo weinig vaste principieele lijn in leer
en leven, dat zij lang zouden moeten zoe
ken, voor ze aan een Christelijke lagere
school een plaats zouden krijgen.
En zoodoende krijgt men een leelijke
disharmonie. De eene leeraar is een IJve
raar voor Kerk en Vrede en vindt, dat men
de tachtigjarige oorlog niet mag beschou
wen als een Gode welgevallige strijd voor
de vrijheid van de kerk des Heeren. Zijn
collega heeft maling aan parlement en
volksinvloed en vindt, dat we maar een
frissche dictatuur moesten hebben.
Paap was de eenige Tachtiger die zaken
kon doen, en hij was het dan ook die een uit
gever vond voor de Nieuwe Gids. Onjuist is
echter de bewering dat hij daarom alleen
in de redactie van dit blad werd opgenomen:
daarbij waren zeker z'n literaire kwaliteiten
van beteekenis. Wel is hij na de verschijning
van „Vincent Haman" er langzamerhand
uitgewerkt.
In het kort schetste de Spr. het leven van
Paap, die advocaat was. om er daarna op te
wijzen, dat zijn literaire kwaliteiten wel
culmineerden in Vincent Haman. Enkele an
dere door hem geschreven werken, waren
lang niet zoo goed. Vooral als Paap misstan
den in de maatschappij hekelde werd hij
spoedig banaal, en dat ontsierde zijn werk
in hooge mate.
In Vincent Haman komt hij krachtig en
hartstochtelijk op voor het primaat van
persoon en stijl, hij eischt vrijheid van uiting
en vorm. „Eerst de kerel, en dan de stijl. Al
het andere is komediantendom", daarmee is
Vincent Haman bepaald. De hoofdpersoon,
naar wien het boek is genaamd, is geïnspi
reerd op Lodewijk van Deyssel. Paap beeldt
hem uit als een man mot groot talent, die
echter boven de burgerij wilde staau en
daaraan ten gronde ging.
In hot laatste hoofdstuk, dat waarlijk
grootsch is, wordt beschreven hoe de oude
en de jonge literatoren het eens worden: de
redacties van de Gids en de Nieuwe Gids
worden samengesmolten. Voorwaar een mooi
denkbeeld!
De vader van Vincent Haman is geïnspi
reerd op Allard Pierson, de aesthetische kun
stenaar. Een zeer goed geteekende figuur.
Voorts zal men in het. boek terugvinden de
figuren van Jan ten Brink, Schaapman,
Taco de Boer, Heyermans, Andrée Jolles
en verschillende andere bekende Tachtigers.
Het blijft echter bij caricaturen: Verwev,
Gorter en van Eeden zal men tevergeefs
zoeken.
Daarom is het begrijpelijk dat al die hee
ren, die in het zonnetje gezet werden, niet
weinig vertoornd waren, maar onjuist was
het dat zij in hun crilieken de goede kwali
teiten van het hoek niet wilden zien. Dooren-
bos was de eenige die een zeer heldere en
zakelijke critiek schreef.
Menno ter Braak zou. naar hij zeido. een
literaire hand voor Vincent Haman in h«'t
vuur willen 6teken. Het boek is rijk aan
motieven en minstens twee-derde er van is
zeer goed to noemen. Het middenstuk is het
minst geslaagd. Daarom kan Vincent Ha
man ongetwijfeld in de belangstelling aanbe
volen worden, nu er in de Salamander-reeks
ecu herdruk van verscheen. Hiermee schijnt
de anti-traditioneele lijn van Multatuli weer
naar voren te komen, besloot Dr. ter Braak
zijn interessante en goed gefundeerde lezing.
RECHTZAKEN
FLESSCHENTREKKERIJ
Voor do Amaterdomsche rechtbank had zich
de 35-jarlge koopman J. M. wegens oplichting
on fieaschentrekkerU te verantwoorden.
ard&chte had
utels, zakmei
ne Duitsche l
(esjes, bli verschei-
Id. die deze zonder
aangezien hun uit-
1 jaar gevangenis
Ingezonden Stukken
NEDERLANDSCHE ZEEMANSCENTRALE
L.S..
gt In de laatste jaren h'ebb
(j^thans gedwongen wordon te
'lor hulp turoepen
Opent lik
men wel, di
kond maakt ón bemind. Weet
nze vereeniging sinds 1833, ln
en Zeeman, ln het Vaderland
do H :tin I"i r
eet men ook. dat wfj fn Rotterdam eei
nf hebben voor Zeevarenden onder leldlni
onze Zeemansmoedor Jkvr. J. VV. Ortt
als Nederland b»-
aerlcht uit Genua, dat ons dc huur aldaar is
opgezegd Ju st vorige weck hadden w(| er Dog
ï7 bezoek era Inplaatj dat wH nu onmiddellijk
?cn ander huls k innen huren en een nieuw
rehuls \n Marseille kunnen openen, moeten
wil nu in de sluiting van het huis te Genua
roorjooplg berusten.
Willen allen, die ondanks het feit. dat op
»ven (ook phUantropleche
':eltlkc bezulnlsrin:
rnpen. beseffen.
:riidt
alcoholm
rschaft is
zeker Uw steun waard. Ook Uw kleinste gave
is welkom.
Namens het Bestuur-
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruïne. Wasse*
naar. Voorzitter.
Dr. B. A Knoppers. Amsterdam 2e Voorzitter.
J. VV. Klein. Oud Burgem. v. Ridderkerk, Den
Haag. Penningmeester.
Den Haag.
A. M. Duytshoff, Haarlem.
Da. L. D. T. Poot. I>en Haag. Secretaris.
Postrekening 1-14030 ten name van Pennlr
meester Nederlandsche Zecmanscentrale
Den Haag, 6 April 1938
VRAAG EN
ANTWOORD
srklnj
ten komen.
3925. W. H. W. Ja, dc man heeft wel
het recht om weer teiug te komen op de
schadevergoeding, die hjj krijgt. Gaat U er ia
leder geval maar heen. U krtlgt toch weer
gelegenheid o.ti U te verdedigen. Overigens
hangt het geheel af van wat de rechter hierin
beslist.
U verzuimde plaats en straatnaam ln Uw
brief te vermelden, zoodat w(j U niet eerder
schriftelijk konden antwoorden.
3926 P. H. te R. Inderdaad dient er een
toeziend voogd te worden benoemd. De moe
der-voogdes moet hiervoor een verzoekschrift
Indienen op het kantongerecht, terwijl do kan
tonrechter dan eerst een toeziend voogd be
noemt. na familleverhoor. Vier bloedverwan
ten zijn noodig voor dit verhoor. Wanneer er
i tooz. voogd te
t echter de be-
told op het bedrag, dat
-».v<rv dus sprake zijn van
een boekjaar ln den zin der wet. Niet steeds
veronderstelt de wet dat er een boekjaar la.
Dit hangt van allerlei omstandigheden af. Wij
