DE MILITAIRE
IN JAPAN
OPSTAND
DONDERDAG 27 FEBRUARI 1936
EERSTE BLAD PAG. 2
Buitenland De motieven der muiters
Rust zou te Tokio zijn
weergekeerd
Vermoedelijk zijn er eer.
tachtigtal dooden
De nadere berichten die ons bereiken
over de plaats gehad hebbende militaire
onlusten in de Japansche hoofdstad bevat- J
ten nog zeer vele elementen van onzeker-
lieid. Zoo zou men geneigd zijn op gezag
van de officieele mededeeling dat overal te
Tokio de rust hersteld is aan te nemen,
dat de regeering ten volle den toestand in
de hand heeft Het ontbreken echter van
betrouwbaar nieuws aangaande de ontwa
pening der militaire rebellen maant in dit
opzicht tot voorzichtigheid. Gelijk ook uit
de verwarde geruchten omtrent het lot
den minister van financiën Takahasji valt
op te maken is er onderling nog zeer veel
tegenspraak in de berichtgeving, vermoe
delijk mede veroorzaakt door een tekort
aan begrip van de in Japan heerscbende
politieke zeden en gewoonten.
Het totale aantal personen, dat bij de
troebelen van gisteren het leven heeft
laten, wordt thans op tachtig geschat Zoo
als men weet behooren tot hen drie zeer
prominente figuren: de Japansche premier
Okada, wiens naam reeds stamde uit de
dagen van den Russisch-Japanschen oorlog:
Saito, eveneens uit marinekringen afkom
stig, die in 1927 met de leiding van de Ja
pansche delegatie ter Vlootconferentie be
last was; en Takahasji, een autoriteit van
internationale grootte, die in zijn zeer
werkzaam leven zes malen de portefeuille
van financiën heeft beheerd.
Deze drie staatslieden, vertegenwoordi
gers van 'n regiem, dat gematigdheid voor
stond en tegen het drijven der Japansche
militaire clique trachtte stand te houden,
is tenslotte aan het extreme patriottisme
van deze kringen ten offer gevallen.
Naar verluidt wenscht de Japansche re
geering tegen de muiters geen geweld te
gebruiken; deze houden enkele stadswij
ken bezet om op deze manier druk op het
vormen van een nieuw kabinet uit te oefe
nen.
De laatst ontvangen berichten wijzen er
op dat de moeilijkheden zonder verder ge
weld tot een oplossing zullen worden ge
bracht
Hel Japansche ministerie van oorlog
heeft thans het volgende officieele be
richt gepubliceerd omtrent de militaire
ongeregeldheden, welke gisteren te Tokio
hebben plaats gehad bi]:
t Het paleis van den minister-president.
Minister-president Okada is gedood.
2. De woning van den zegelbewaarder ad
miraal Saito. Ook hij werd direct gedood.
3. De woning van den leider van het mili
taire instructiewezen, generaal Watanabo.
Hij werd eveneens direct gedood.
4. De voormalige zegelbewaarder Makino
wordt vermist
5. Bij een aanval op de ambtswoning van
den hofmaarschalk Soezoeki werd de laat
ste zwaar gewond.
6. De minister van financiën, Takahasji, is
in zijn woning zwaar gewond. (Volgens
latere berichten overleden. Red.).
Het dagblad „Asahi" heeft zijn bedrijf
moeten stopzetten.
De jonge officieren wilden prins Saionji,
het laatst overlevende lid van de Raad dei-
Ouden, de oude ministers, de kapitalisten,
de burocraten en de partijen uit de weg
ruimen, aangezien zij in een in binncn-
landsch en buitenlandsch-politiek opzicht
moeilijke tijd onze staatsvorm wilden ver
nielen. De jonge officieren willen door hun
optreden de gerechtigheid in de staat her
stellen, om het voortbestaan van de keizer
lijke staatsvorm te verzekeren.
Het ministerie van marine deelt nog mede
dat ter bescherming en instandhouding van
de orde het eerste eskader naar Tokio en
het tweede eskader naar Osaka gedirigeerd
zijn.
Uit Jokoesoeka zijn in een voorstad van
Tokio marinetroepen aangekomen. Het ont
bieden van deze troepen wordt door het
ministerie van marine een voorzorgsmaat
regel genoemd.
Wat de Japansche gezant te
Den Haag bericht
De Japansche gezant te Den Haag meld
de omtrent deze gebeurtenissen ons het vol
gende:
Vroeg in de ochtend van 26 Feïïruarl heeft
een troep soldaten, aangevoerd door eenige
officieren, drie ministers in hun eigen wo-
Hirohitode Mikado van Japan
ning gedood. De slachtoffers zijn: de mluis
ter-president Okada, de vroegere premier
Saito, en de minister van financiën Taka
hasji.
Voorts zijn nog twee of drie burgerlijke
en militaire hoogwaardigheidsbekleders ge
wond.
De situatie is uit een politiek
oogpunt bezien ernstig, doch «le
Regeering zal alle maatregelen
nemen, om de toestand meester
te b 1 ij ven.
Op de beurs in Tokio werden alle trans
acties onmiddellijk gestaakt, doch na eenige
tijd gingen de zaken weer gewoon door. Dc
minister van binnenl. zaken, Goto, treedt
tijdelijk op als minister-president.
Aangezien het usance is, dat de minister
van binnenl. zaken den minister-president
vervangt, wijst dit erop, dat de Regeering
de toestand meester is.
Nadere mededeelingen uit Japan
Nadere uit Japan ontvangen berichten ma
ken er melding van, dat de regeering den
toestand beheersoht. De beurzen en banken
in Tokio zijn weer geopend. Ook de beurs
in Osaka is weer geopend.
De stad Tokio zelf is door de politie on
der een controle op voet van oorlog gesteld.
De geruchten, dat een hooggeplaatst lid van
de Mitsoe Bisji-bank vermqprd zou zijn, zijn
niet bevestigd. Een afdeeling marine is naar
de hoofdstad gezonden en bewaakt daar
thans de ministeries.
De muiters schijnen nog steeds het hoofd
bureau van de stedelijke politie in Tokio
bezet te houden. De chef van de politie van
Tokio, die eveneens door de rebellen ge
wond is, treft voorbereidingen voor een te
genaanval op het gebouw.
Bij den aanval op den vroegeren zegelbe
waarder, graaf Makino, heeft diens lijf
wacht den aanvoerder der muiters neerge
schoten. Het kwam tot een gevecht, waarbij
de villa werd veroverd en m brand gestoken.
Graaf Makino slaagde er echter in met een
lichte verwonding ia het gelaat te ontko
men.
Het aantal slachtoffers
Volgens onbevestigde, door de plaatselijke
Japansche bladen gepubliceerde berichten,
zou het totale aantal slachtoffers van de ge
beurtenissen te Tokio 80 bedragen.
Het te Los Angeles verschijnende Japan
sche dagblad „Japanese Daily News" heeft
van zijn correspondent te Tokio bevestiging
ontvangen van den dood van minister Taka
hasji en van admiraal Soezoeki, die aan zijn
wonden is bezweken.
Uit dezelfde bron verneemt het blad, dat
de toestand van graai Makino ernstig is.
Ritsji Takahasji, een zoon van den Ja-
panschen minister, die op het oogenblik
te New York vertoeft, heeft van zijn
broer een telegram ontvangen, waarin
het overlijden van zijn vader wordt ge
meld.
De tekst van dit telegram, dat gister
middag om 2 uur G.M.T. werd ontvangen
luidt eenvoudig: „Vader vanochtend
vroeg gestorven".
Ritsji Takahasji, die secretaris ls van
de directie van Mitsoei Co., heeft ge
weigerd zijn meening te zeggen over
de politieke toestand.
De opstand bedwongen
Volgens aan de Japansche ambassade te
Moskou verstrekte inlichtingen, zijn de aan
stichters van den opstand in Tokio gearres
teerd. Aan de samenzwering hebben 100 tot
300 personen deelgenomen. De troepen zou
den in hun kazernes zijn teruggekeerd. De
keizerlijke garde is meester van den toe-
stand.
Een communiqué van het Japansche mi
nisterie van oorlog deelt mede, dat volgens
vei-klaringen van de verantwoordelijke offi
cieren, zij besloten hadden handelend op te
treden, teneinde „het volk te beschermen en
te emancipeeren door dc bronnen van het
kwaad te doen verdwijnen, o.m. de oude
staatslieden, de belangrijke ambtenaren, de
financieele en militaire cliques, de bureau
craten en de politieke partijen, die het land
naar het verval leidden."
Het doel van de omwenteling zou geweest
zijn een sterke autoritaire regeering, die
zich aan de spits van een eensgezind aaneen
gesloten volk zou hebben kunnen plaatsen.
De terugslag ln Europa
In Parijsche kringen acht men het niet
uitgesloten, dat de directe gevolgen van de
jongste gebeurtenissen te Tokio hierin zul-
I len bestaan, dat Japan op het Aziatisch vas-
1 teland nog verder zal trachten door te drin
gen.
Men acht het hier voorts waarschijnlijk,
dat de tegenstanders van het Moskou-pact
j de gelegenheid zullen aangrijpen, om te wij-
l zen op de gevaren, die uit een Japansch-
Russische oorlog ook zouden kunnen ont
staan voor Frankrijk, dat door het pact aan
Sovjet-Rusland gebonden is.
De aanhangers van het pact voeren daar
tegen aan, dat Frankrijk bij een Russisch-
Japansch conflict volkomen gedesinteres-
seerd is, daar de bepaling inzake Franschen
j hijstand aan Sovjet-Rusland alleen op de
Westelijke grenzen van de Sovjet-Unie be
trekking heeft.
Naar te Londen werd vernomen, zouden
dc jongste gebeurtenissen in Japan waar
schijnlijk de buitenlandsche politiek van
Tokio niet wijzigen. Hlrota, de minister van
buitenlandsche zaken, zou op zijn post
blijven.
Dc toestand tc middernacht
Te middernacht was de toestand aldus:
De opperste oorlogsraad vergaderde in het
hoofdkwartier van de gendarmerie. De mi
nisters en andere hoogwaardigheidbekleedcrs
brachten den nacht in het paleis door. Ma
riniers vormden een cordon rond de wijken
waar de muiters zich hadden verschanst en
zetten deze met prikkeldraad af.
Het kabinet zou op aandringen van den
keizer zijn ontslag-aanvrage hebben terug
getrokken in afwachting van een ophelde
ring van den toestand.
Na beëind'ging van de door den keizer
gepresideerde beraadslaging hebben eenige
generaals zich naar het hoofdkwartier der
muiters begeven en hun verzocht de bezette
gebouwen te ontruimen.
De leider der rebellen verklaarde daar
op. dat zij slechts zouden capituleeren,
indien een kabinet werd gevormd, dat
militaristisch was georiënteerd.
Zij beloofden echter zich te zullen ont
houden van ieder optreden, waardoor het
leven der burgerij in gevaar zou kunnpn
worden gebracht.
Het is niet waarschijnlijk dat de autori
teiten tegenover do muiters geweld zullen
gebruiken tenzij als laatste middel.
Dc muiters zouden wijken
zame ontruiming hunner stellingen begon
nen.
Men acht een treffen tusschen de opstan
delingen en de troepen, die voor dc hand
having van de staat van beleg waken wei
nig waarschijnlijk.
Een nader telegram met Tokio meldt, dat
de orde thans hersteld schijnt te zijn.
De muitere zouden bereid zijn, de open
bare gebouwen zonder tegenstand te ontrui
men.
Het Fransch-Russisch verdrag
Is het ln strijd met Locarno?
In gezaghebbende Parijsche kringen heeft
men de aandacht gevestigd op een door
Flandin gedaan voorstel betreffende een
door het permanente hof van internationale
justitie in te stellen onderzoek, of 't Fransch-
Russisch pact vereenigbaar is mot het ver
drag van Locarno, hetgeen, zooals men weet
door Duitscliland wordt betwist
Deze procedure is verplichtend volgens de
bepalingen van het Fransch-Duitsch arbi
trageverdrag, dat een annex vormt van hst
verdrag van Locarno.
Frankrijk is bereid, zich aan een even-
tueele beslissing van het hof van interna
tionale justitie te onderwerpen.
Indien Duitschland zou blijven staan op
het standpunt, dat het sovjet-pact onver-
eenigbaar is met Locarno, zooals in het
memorandum van Mei 1935 werd uiteenge
zet, dan zou het Haagsche hof moeten uit
maken, of de Duitsche bezwaren inderdaad
gegrond zijn.
Ingeval Duitschland van meening zou zijn.
dat het niet zijn toevlucht moet nemen tot
het hof als aanklager, dan zou do Franscho
regeering het besluit kunnen nemen, een
rechtsvordering in te dienen.
Zooals men weet, hebben Groot-Brittannié
en Italië, wat de verhouding van 't sovjet
pact tot het verdrag van Locarno betreft,
het Fransche standpunt aanvaard.
De nieuwe Britscho torpedojagers, voor
welker bouw thans gelden beschikbaar zijn
gesteld in de aanvullende marinebegroo-
ling, zullen de grootste en machtigste ja
gers zijn, die de Britsclie vloot ooit heefi
bezeten. Zooals reeds gemeld zullm de ze
ven nieuwe schepen een waterverplaatsing
van 1850 ton hebben, waarmede het ton
nagemaximum van het verdrag van Lon
den bereikt is.
Terwijl het gesehut der bestaande jagers
een kaliber heeft van 4,7 inch, zu'lcn de
nieuwe schepen >waarder geschut krijgen,
waarschijnlijk van een kaliber van 5.1 inch
Verder zullen zij worden uitgerust met
machtige torpedolanceer-installaties. De
snelheid zal die der bestaande iagers, die
35V& knoop bedraagt, aanzienlijk overtref
fen.
De kosten bedragen volgens de „Daily
Telegraph" per schip 400.000, terwijl de
kruisers, die thans in aanbouw zijn, slechts
300.000 kosten. Het nieuwe type jager zal
den naam „Tribal-klasse" krijgen. Verschil
lende eenheden zullen te Glasgow worden
gebouwd.
De oorlog in Oost-A frika
PATROUILLLES EN LUCHTMACHT
TOONEN BEDRIJVIGHEID
NIEUWE LUCHT.
BOMBARDEMENTEN
De guerrilla in het noorden
Volgens berichten uit Mogadiscio blijft de
luchtmacht in den sector van Neghelli, nabij
de Webbe Gestx-o, zeer actief, ondanks de
ongunstige weersomstandigheden, als gevolg
van het kleine regenseizoen, dat op de hoog
vlakte met opmerkelijke snelheid is ingezet
De vliegtuigen hebben opnieuw Magalo in
het gebied van Bale gebombardeerd, alsmede
Ghigner, een belangrijk kruispunt van kara
vaanwegen en het op ongeveer 110 K.M. van
Neghelli gelegen Allata.
Desslé gebombardeerd
Maandagmorgen is Dessie, zoo meldt Addis
Abeba, opnieuw hevig door Italiaansche
vliegtuigen gebombardeerd.
De bommen werden geworpen boven het
dal. dat tusschen het vliegveld en de stad is
gelegen. Slechts eenige muilezels werden
gedood.
Na in noordelijke richting koers te hebben
gezet, wierpen de vliegtuigen opnieuw bom
men op den weg van Dessie naar Waldia.
evenwel zonder slachtoffers te maken.
Has Imroe's guerrilla
Naar Addis Abeba verneemt wordt de ac
tie van het leger van Ras Imroe, ter veront
rusting van de verbindingen achter de front
linie der Italianen, voortgezet. Eenige afdee-
lingen van dit leger hebben opnieuw inval
len gedaan over den Mareb, die de grens
vormt tusschen Erythrea en Abessinië. Tus
schen de rivier Sorona en Midinar (ten Noor-
Fan links mar rechts: de Japansche minister-president Okada en de minister van financiën Takahasji, die ver
moord zijn; de minister van binnenüandsche zaken Goto, van ivien aanvankelijk werd gemeld, dat hij gedood was,
doch die tot waarnemend premier benoemd blijkt te zijn; oud-premier admiraal Saito, die eveneens tot de slacht
offers van den militairen staatsgreep behoort.
den van Aksoom) zijn van de Abessijnsche
zijde pogingen gedaan aanvallen te richten
op den straatweg van Adoea. Volgens Abes
sijnsche berichten ls bijna het geheele Scire-
gebied weer in handen van de Abessijnsche
troepen gevallen.
Aan het noordelijk front wordt weer een
zeer krachtige activiteit der vliegers merk
baar. Nog steeds worden de plaatsjes ron
dom Waldia en Korem met bommen be
stookt
Het leger van Ras Desta, dat naar het
schijnt thans weer geheel georganiseerd is,
doet wederom verkenningsuitvallen langs
den bovenloop van den Ganale Doria. De
verzorging van dit leger is thans verzekerd.
Gemeld wordt, dat de levensmiddelen-
voorraden voldoende zijn voor een half jaar.
Wat oorlog kost!
Italië's buitengewone uitgaven ln verband
met de campagne ln Oost-Afrika, die bij
verschillende decreten sedert 20 Juni jï. zijn
toegestaan, bedragen 6.170.000.000 lire, welk
bedrag als volgt ten laste van de verschil
lende ministeries komt:
Oorlog 2.730 millioen, marine 625 millioen,
luchtvaart 164.650.000 en buitenlandsche za
ken 350.000 lire.
Deze uitgaven worden verdeeld over de
begrootingsjaren 1935-1936 en 1936-1937.
De positie der Italianen
De militaire deskundige van de „Gazetta
del Popoio" doet interessante mededeelingen
over de bedrijvigheid aan de beide fronten
in Abe6slnië.
De positie in den westelijken sector van
het Tigre-front, aldus de deskundige, is on
getwijfeld moeilijk. De Italianen hebben niet
te strijden tegen één leger, waartegen kan
worden opgetreden volgens een van tevoren
vastgesteld plan, maar tegen verschillende
legers, die op verscheidene punten staan en
door hun terreinkennis slagvaardig zijn.
Het feit, dat de Abessijnsche troepen ln
staat zün, op elk terrein dagelijks afstanden
tot 70 kilometer af te leggen, heeft tot ge
volg, dat zij moeilijk aan te vatten zijn.
Jntusschen voegt de militaire deskundige
hieraan toe, dat de moeilijke omstandighe
den der Abessijnsche troepen, welker ver
bindingen met het zuiden zijn afgesneden
door het oprukken der Italianen naar Gaela,
zoodat hun geen andere weg openstaat dan
die naar Gondar in het uiterste Westen,
binnen korter of langer tijd belangrijke ge
volgen voor de militaire positie kunnen
hebben.
Geen vredesbesprekingen
Eenige buitenlandsche nieuwsbureaux, al
dus seint het agentschap Stefani, hebben
het bericht gelanceerd, dat de Italiaansche
regeering een onderhandelaar naar Londen
had gezonden, die de geheime opdracht had,
met den Italiaanschen ambassadeur Grandi
een plan uit te werken tot reading van het
Itallaansch-Abessijnsch geschil, dat aan de
Britsche regeering in overweging moest
.worden gegeven.
In welingelichte kringen te Rome ver
klaart men, dat het bericht van allen grond
ppthloot is en dat Italië nooit het voorne
men had, iemand, wie dan ook, naar Lon
den te zenden, om de grondslagen voor der
gelijke onderhandelingen te leggen.
ITALIË EN DE
MIDDELLANDSCHE ZEE
De Fransch-Britsche afspraken
beteekenen machtsverschuiving
Herziening der Italiaansche
vlootpositie?
De seanl-officieele „Giornale d'Italia"
houdt zich in een uitvoerig hoofdartikel
bezig met de reaoties van de sanctie-
politiek on de Fransch-Engelsche af
spraken omtrent de algeunoene richtlij
nen der Italiaansche politiek en zijn po
sitie in de Middellandsche Zee.
Het blad acht een opheldering nood.
zakelijk van de vraag of de door Frank
rijk in den vorm van militaire en vloot-
overeenkomsten met Engeland zonder
voorafgaande inlichting van era zonder
overeenkomsten met Italië aangegane
verplichtingen in overeenstemming kun
nen gebracht worden met de algemeene
principes van de Fransch-Italiaansche
protocollen van 7 Januari 1935 en Iet
pact van Locarno. Voor dit door Italië
gestelde probleem ontbreekt tot op dit
oogenblik een opheluering van Fran
schen kant.
De Dinsdag in Parijs en Londen over
handigde Italiaansche nota beteekent.
dat Italië zich de mogelijkheid voorbe
houdt overeenkomst era en Europeesche
posities te wijzigen, wanneer het dit doel
matig acht.
De Fransch-Engelsche politiek in de
Middellandsche Zee schept voor Italië in dit
gebied nieuwe problemen en feitelijke toe
standen. die de fascistische regeering on
middellijk in alle kalmte zal bestudeeren
en waaraan zij met de gebruikelijke eens
gezindheid hot hoofd zal bieden.
Deze Fransch-Engelsche politiek, die in
s,trijd is met de door Mussolini voorgestane
principes, heeft Europa in een toestand en
m een conflict verwikkeld, dat oorspron
kelijk beperkt had moeten blijven tot Afrika
Daarom is deze politiek ook verantwoor
delijk voor de nieuwe in Europa ontstane
verwikkelingen.
Niemand in Italië heeft er ooit aan ge
dacht, de vitale belangen van Engeland, da!
geen Middellandsche Zee-mogendheid is, t«
bestrijden.
Het spreekt echter van zelf, dat deze vitale
belangen beperkt blijven tot waarborgen van
zijn belangrijke doorgangswegen naar zijn
Buiten-Europeesche gebieden.
Thans kan men daarentegen vaststel
len, dat Engeland het middelpunt van
zijn heerschappij rmar de Middelland
sche Zee wil verplaatsen, zijn vlootposi
tie daar door druk en intimidatie tracht
te wijzigen en tenslotte met militaire en
politieke middelen een voortdurend vij
andige houding wil aannemen tegen het
land, dat het meest een Middellandsche
Zee-mogendheid is.
Wanneer Frankrijk en de kleinere Middel
landsche Zee-staten met door met deze
-nteuwe Engelsche politiek in te stemmen
lichtvaardig een zoo ver gaand precedent
scheppen, moet Italië zijn reserves daarte
gen duidelijk kenbaar maken.
Het evenwicht der krachten en de normale
MiddPllandsche Zee-betrekkingera worden
door de Engelsche politiek in hun grondves
ten geschokt.
Het is derhalve begrijpelijk, dat de Itali
aansche reactie begint met een herziening
van zijn vlootpositie. Begrijpelijkerwijze
moet Italië met de allergrootste reserve de
Europeesche vlootovereenkomsten en de po
litiek, die deze beïnvloedt, beschouwen.
De Belgische buitenlandsche
politiek
Het accoord met Frankrijk
Minister-president van Zeeland heeft op
een vergadering van rechtsche parlements
leden de verzekering gegeven, dat het
Fransch-Belgisrhe militaire accoord geen
enkelen invloed uitoefent op de Belgische
politiek, omdat het slechts het karakter
heeft van een technische overeenkomst, die
den partijen de vrijheid laat al of niet tot
toepassing over te gaan. Hij beloofde in de
kamer een verklaring te zullen afleggen,
die naar zijn meening zoowel vooi de Wa
len als voor de Vlamingen bevredigend zou
zijn.
De premier wees er vervolgens op, dat de
Belgische politiek niet eenzijdig georiën
teerd is.
„Wij voeren aldus zeide hij bespro
kingen met Nederland, Engeland en
zelfs met Duitschland.
Eenige dezer besprekingen hebben tot
welomschreven resultaten geleid."
Voor belangrijke operatie
Naar „Nya Dagligt Allehanda" meldt, is
den bekenden chirurg, prof. Olive Crona
door de Rubsische gezante. Alexandra Kol-
lontav, plotseling verzocht zich onmiddel
lijk naar Moskou te begeven, teneind? daar
een belangmke operatie te verrichten.
De naam van den patiënt, die geopereerd
moet worden, is niet genoemd.
Kort Nieuws
In het Britsche lagerhuis is meegedeeld,
dat de vlootbasis van Singapore in 1939
voor algemeen gebruik zal gereed zijn.
De voormalige leider van de Hitler-
Jugend in Stiermarken, Herbert Bach, is
wegens hoogverraad tot 18 maanden zware
kerkerstraf veroordeeld. Bach wordt ervan
beschuldigd, na het verbod van de N.S.D.
in Oostenrijk, te hebben getracht, de
organisatie van de Hitler-Jeugd te hebben
lllen voortzetten.
De Britsche regeering is niet voorne
mens financieelen steun te verleenen aan
instelling van een transatlantisehcn
luchtuphcepdienst. Dut sluit echter niet uit,
dat zekere overeenkomsten met de Impe
rial Airways zijn gesloten.
Een zestal Duitschers, die over de
Tsjechische grens zijn gereden in twee
automobielen, zijn ieder veroordeeld toi acht
dagen gevangenisstraf, wegens overtreding
van de douane-voorschriften.
EEN SCHILDER OP WAARDIGE
WIJZE HERDACHT
Werk van Max Liebermann
geëxposeerd
(Van onzen Duitschen correspondent)
Onuitgenoodigd begeef ik mij naar de
Oranienburgerstrasse, waar naast de groote
synagoge het Joodsche Museum ligt De
tt onaangevende pers heeft er weliswaar
geen woord van gerept maar niettemin is
mij ter oore gekomen, dat hier op waardige
wijze de sterfdag wordt herdaent van een
schilder, die jaren achtereen in de Beritjn-
sche kunstwereld een vooraanstaande plaats
bekleedde. Met vele vereerders, die hem
trouw gebleven zijn, was ook zijn echtge-
roote die in de winteravonden nog steeds
aon den Pariser Platz woont bij de offi
cieele opening van deze eigenad-Aige expo-
Sxiie verscheenen en uit 'tfeit, dat er in de
eerste w« ken reeds rond twee duizend be
zoeken. geteld werden, valt af ie leiden, dat
er nog heel wat menschen zijn, die belang
stelling voor het werk van Liebermann zijn
blijven koesteren.
In samenwerking met prof. Landsberger,
den leider van het Joodsche Museum en
Erich Hancke, den kenner en biograaf van
Max Liebermann, heeft Heinrlch Stahl, de
voorzitter der Joodsche Gemeente, als vriend
en vereerder van den kunstenaar een ten
toonstelling georganiseerd, welke drie zalen
met waardevol werk vult. Van de groote
schilderijen uit de Hamburger Galerie, de
Münchener Pynakothek en de Berlljnsche
Nationalgalerie ik denk aan de vlasspin-
sters, de vrouw met de geitjes e.d. krijgen
we hier weliswaar niets te zien, daarentegen
heeft men toch uit particulier bezit een col
lectie schilderwerk weten saam te brengen,
welke de veelzijdigheid van Max Lieber
mann op sympathieke wijze demonstreert.
Wij ontmoeten hem als portretschilder, sterk
onder den invloed van Jozef Israels, zien
zijn talent ontplooien als modern landschap
schilder, worden af en toe herinnerd aan
Adolf Menzel, maar telkens opnieuw wordt
men gewaar, dat hij met zijn gedachten in
Nederland is blijven hangen. Hier schijnt dc
schilderkunst van vroeger en later tijd het
sterkst op hem gewerkt te hebben.
Men gaat hier terug tot in zijn eerste
begin, want het portret van zijn broer Felix,
den lateren historicus, die door de universi
teit van Oxford tot doctor honoris causa
werd benoemd, dateert nog van 1865. Op dit
Berlljnsche begin volgt dan de studietijd in
Weimar, van waaruit hij zijn eerste reis naar
ons land ondernam. Uit dien tijd kennen wij
het groote stilleven, waar de jonge kunste
naar tusschen allerlei groente en fruit van
levenslust straalt. De „Hollandsche moeder
met kind" van 1877 ls een monumentale
prestatie uit deze eerste periode.
Pas een jaar geleden heeft men het kle'ne
schilderijtje ontdekt, dat een Hoünndschen
jood met de gebedsmantel weer^jett als bet
type van een volk, dat zich sedert eeowen
gehaat en achtervolgd weet. Daarnaast hangt
een studie uit dt synagoge te Venetië,
welke een deel van het trappenhuis doet
zien en frappant werkt de „Judengasse in
Amsterdam" van 1909, een doek van natuur
lijken gloed en historische nauwkeurigheid.
Maar niet slechts tot het drukste centrum
der jodenbuurt, ook tot de stilte van strand
en duinen voelde hij zich aangetrokken en
vooral in latere jaren speelde het landschap
een belangrijke rol.
De dominanten dezer expositie zijn onge
twijfeld de Wannsee-landschappen, zijn eigen
„Wannseegarten" van 1921, een door de zon
beschenen park vol kleur en leven van
bloemen en planten. Op den achtergrond
staat het huis, waar hij in de zomermaanden
woonde en hij wil hiermee aanduiden, dat
zoo'n tuin tot het huiselijk geluk behoort.
Typisch Joodsch is deze liefde voor het
familieleven, de eerbied voor ouders en
grootouders; de levendige weergave zijner
ouders dateert van 1891, van zijn echtge-
noote vindt men verschillende portretten,
welke van liefde en toewijding getuigen en
tenslotte wordt nog mijn aandacht gevestigd
op een zelfportrtet, dat de Joodsche Gemeen
te 1933 van Max Liebermann ten geschenke
ontving.
Voor mijn vertrek blijf ik nog even voor
het laatste werk van den veelzijdig begaaf
den kunstenaar staan: „De terugkeer van
Tobias". De grijsaard staat overeind, om den
lang verwachten zoon te begroeten en hier
voelt men den weemoed van den grijsaard,
die zijn levenstaak heeft vervuld en bereid
is, na de vervulling van zijn laatsten wensch
heen te gaan.
De Noorman Lief Ericsson, die volgen* dc
overlevering het Noorden van het Ameri-
kaansche vasteland zou hobben ontdekt, zal
dit jaar in Saskatsjewan worden herdacht.-
D«> 8ste October zal in deze provincie
„Lief Ericsson Day" heeten. Op dien datum
zou Ericsson namelijk voet op Ameriknau-
schen bodem hebben gezet, toen hij van
Groenland kwam.
Het is vrij zeker, dat Ericsson ook in
scholen en kerken der Vereenigde Staten
zal worden herdacht.
Volgens de overlevering zou hij het eerst
op New-Foundland geland zijn; vandaar
zou hij naar Niéuw-Schotland gezeild zijn,
waar hij van 1002 tot 1004 zou zijn geble
ven.
UIT OOST INDIE
De scheepvaartonderhandelingen
met Japan
Eerst grondig overleg
BATAVIA, 26 Febr. (Aneta). Het „Bat,
Nieuwsblad" vestigt er de aandacht op, dnt
het bericht als zouden nog deze maand de
Japansch Nederlandsehe scheepvaartonder
handelingen worden hervat, van Japansche
zijde wordt tegengesproken.
De president-directeur van de Nanva
Yusen Kalsha, die een bezoek hrachf aan
Formosa, kwam te Tokio aan en vermoed
wordt dat eerst na grondig overleg omtrent
verdere onderhandelingen met de Neder
landers zal worden beslist.
Volgens hier ter slede onlvanpen berich
ten mt Japan zal binnenkort de N'anvo
Kaiun Kabushiki Kaisha een geregelde
verbinding, zoowel voor vra<-ht als passa
giersvervoer. tusschen Java en China ope
nen.
Afzonderlijk hiervan zal het Ishihara-
concern een verbinding openen tusschen
havens op Java en in China. Deze verbin
ding zal tweemaal ln do maand worden
uitgevoerd.
