lïirttwr feït&rt)t(Courant
AvanG
lu-ri
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
RAKE ROODE CRITIEK OP
HET ROODE PLAN
SCHOENEN
abonnementsprijs
Pet kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 71/» et
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
15e Jaargang
cUtertentiepnprn
Van 1 tot 5 regels 1.17'/*
Elke regel meer 0.22'/i
Ingezonden Mededeelingen
van 1-5 regels 250
Elke regel meer 0.45
Handelsadvertentiën per regel 0.17'/»
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan 't bureau
V wordt berekend 0.10
NO. 5692
DONDERDAG 30 JANUARI 1936
Dr. VAN DEN TEMPEL
VONNIST
II
Nog erger wordt het met de critiek
van Dr. v. d. Tempel, wanneer hij toe
komt aan het hoofdstuk over beheer-
sching van de conjunctuur en van de
rationalisatie. De inhoud daarvan is
geheel „afgestemd op de toekomst". En
van die toekomst weten we vrijwel
niets.
Bovendien staan we hier voor zeer
ingewikkelde vragen van internationa
len aard, welke door de groote massa
onmogelijk kunnen worden beoordeeld.
Alweer volkomen juist zijn deze op
merking*» en de vernietigende kracht
ervan wórdt zeker niet te niet gedaan
door een soort binnenlandsche conjunc-
tuurbeheersching, waarmee den men-
schen eenvoudig zand in de oogen
wordt gestrooid. Het is reine dwaas
heid en de heer v. d. Tempel laat dan
ook niet na daartegen zijn wat hü
noemt „bedenkingen" aan te voeren.
Er wordt op gewezen, dat Neder
land op het conjunctuurverloop weinig
invloed kan oefenen en in de tweede
plaats, dat de geprojecteerde regle
menteering van het particulier bedrijf
een pure abstractie „wel eens
erger zou kunnen zijn dan de kwaal".
Inderdaad. De „planmakers" hebben
zuiver rationalistisch geredeneerd.
De heer v. d. Tempel erkent wel de
groote waarde van een goede organi
satie van het crediet en van stimulee
ring er van, maar de wijsheid, welke
door zijn partijgenooten is ten beste
gegeven, komt hem voor „onderwerp
van nadere studie" te moeten zijn.
Nogmaals: keurig beleefd gezegd,
maar vernietigend voor de demagogie,
welke van soc.-dem. zijde met deze din
gen reeds is en nog dagelijks wordt
bedreven.
Nadere studie en beraad oordeelt
Dr. v. d. Tempel noodig, te meer om
dat deze denkbeelden slechts „zijde
lings het plan beroeren". De partij
moet zich zeker niet vastleggen op wat
over deze zaken in het rapport is ge
schreven,
Na op deze wijze reeds zeer belang
rijke brokstukken uit „het plan van
den arbeid" ter zijde te hebben gesteld,
gaat de heer v. d. Tempel over tot een
behandeling van de kern van het crisis
program n.l. het groote werken com
plex. We komen daarop echter terug
aan het slot van onze beschouwingen.
Vooraf vragen we kort de aandacht
voor hetgeen de heer v. d. Tempel over
de rest van „het plan" ten beste geeft.
Hij begint met de industrialisatie.
„Niet bij", luidt hier de conclusie;
we zjjn practisch reeds verder dan het
rapport bediscussieert. Het voorstel
der Regeering tot stichting van een
centrale financieringsbank schuift het
gebabbel in „het plan" over dit onder
werp op zij. Bovendien is het, zegt de
heer v. d. Tempel, van te beperkte
strekking, omdat het hier niet alleen
gaat om kapitaalvoorziening, maar ook
't ordeningsstreven er bij betrokken is.
In het hoofdstuk over de reglemen-,
teering van het verkeer waarin n.b.
ook zeescheepvaart en scheepsbouw
zijn ondergebracht wordt een zeer
ingewikkeld stelsel voorgestaan, dat
wel moeilijk van theorie tot practijk
zal kunnen komen en waarover „nog
niet het laatste woord gesproken is".
Ook voor hetgeen over de zeescheep
vaart wordt gezegd, acht de heer v. d.
Tempel „nadere studie" noodig.
Zijn oordeel over het hoofdstuk, dat
aan de textielindustrie is gewijd, is
samen te vatten in de conclusie: onvol
doende uitgewerkt; de meest cardinale
vragen over financiering en eigen
domsverhoudingen zijn nog onbespro
ken gebleven*
Een ernstige „bedenking" van den
heer v. d. Tempel tegen „het plan" is
vervolgens, dat „aan de bevordering
van den export te weinig aandacht is
geschonken".
Dat is toch nogal een zaak van be-
teekenis.
Met correctie van het indexcijfer
voor de groothandelsprijzen zoo is
gebleken is de waarde van den in
voer van 1929 t/m. 1935 gedaald van
2.760 millioen gld. tot 2.698, 2.481
2.011, 1.922, 1.647 en 1.524 millioen
gld., terwijl tegelijkertijd de waarde
van den uitvoer terugliep van 1.995
millioen gld. tot 1.720, 1.309, 1.154,
1.130 en 1.099 millioen gld.
Oppervlakkig is het plan ook als het
handelt over bouwbedrijf en volkshuis
vesting. Wat deze laatste betreft, gaat
„het plan" in zijn wenschen niet uit
boven wat nog in de laatste slechte ja
ren ter verbetering van de volkshuis
vesting is geschied. Gaan we dus het
bouwbedrijf ordenen en aan den ge
middelden aanbouw uit de laatste tijd
vasthouden, dan beteekent dat besten
diging van de groote werkloosheid, die
er thans in het bouwbedrijf is. En nog
een andere conclusie dringt zich dan
hier op en wel deze: „definitieve sa
neering en ordening van het bouwbe
drijf, zooals zij den samenstellers blijk
baar voor oogen staat, zou onvermijde
lijk gepaard moeten gaan met regeling
van de toevoer van arbeidskrachten
naar het bouwbedrijf, b.v. door het
scheppen van een bijzonder dienstver
band voor de regelmatig benoodigde
arbeiders. De consekwenties daarvan
zullen zeker moeten worden overwo
gen."
Dat is niet gebeurd in „het plan",
zoodat de maatschappelijke nood
slechts zeer oppervlakkig is bekeken
en de beschouwingen allerminst een
wezenlijke oplossing brengen van een
brandend vraagstuk. Schijn en anders
niet.
I stond in ons blad van 25 Januari.
Erger wordt het nog bij den land
bouw.
In het desbetreffende hoofdstuk
wordt een stelsel van garantie van af
zet en prijs voor landbouwproducten
bepleit. „Met de grondgedachten daar
van kunnen wij ons in geenen deele
vereenigen", verklaart de heer v. d.
Tempel met groote nadruk. Hii voor
ziet daarvan onderwerping van het be
drijf aan blijvende bureaucratische be
moeiing en afwenteling van onafzien
bare bedrijfsrisico's op den staat en de
gemeenschap. Dat is een onduldbare
groepsbevoorrechting, hoeveel respect
men ook voor de boerenstand moge
hebben. Ook zou door de voorgestane
regeling de saneering van het bedrijf
en aanpassing aan wisselende interna
tionale verhoudingen ernstig kunnen
worden geschaad.
Opbouw, organisatie van de land
bouw is noodig, maar „op de basis van
het particuliere bedrijf'. Aldus de
heer v. d. Tempel.
Ook ten aanzien van het hoofdstuk
„Middenstand" oordeel hij niet gun
stig. Ook hier is weer allerlei bij een-
meld en besproken, dat „nog in het
stadium van studie en experiment"
verkeert. Betwijfeld wordt of hier al-
gemeene ingrijpende regeling reeds
mogelijk is en de vraag komt op of,
atschappelijk gezien, het te stich
ten nut niet zou worden opgewogen
door het ter andere zijde aangerichte
kwaad". Dat „opgewogen" is vermoe
delijk een verzachtende uitdrukking
voor „overtroffen".
Zelfs al was er geen gevaar, dat de
plan-virtuozen op dit terrein al te op
dringerig zouden worden, de „be
denkingen" van den heer v. d. Tempel
maken wel duidelijk, dat aan hun wijs
heid in geen enkel opzicht essentieele
waarde behoeft te worden toegekend.
Aan het slot van zijn beide artikelen
wijdt de heer v. d. Tempel nog enkele
vriendelijke woorden aan „het plan"
proeve van crisisbestrijding. We
begrijpen dat en maken er ook geen
aanmerking op. Maar het neemt toch
de indruk niet weg, dat practisch zoo
wat negen tienden van „het plan" ver
wezen is naar nadere studie. Eigenlijk
schiet er van het dikke boek van over
de 300 bladzijden voor de practijk
maar een heel klein brochuretje over,
waaraan we ten slotte nog eenige aan
dacht willen schenken. Het betreft het
>te-werken-plan.
VERKOOP OP AFBETALING
Eerste Kamer over
het ontwerp
Instemming van vele zijden
Blijkens het voorloopig verslag inzake de
wetsontwerpen:
le. tot wettelijke regeling van de overeen
komst van koop en verkoop op afbetaling;
2e. houdende eenige wettelijke regelingen
nopens het afbetalingsbedrijf; verklaarden
enkele leden terstond aan de voorgestelde
wettelijke regeling hun stem niet te kun
nen geven.
Naar het oordeel van deze leden beteeke-
rien deze wetsontwerpen niets anders dan
het legaliseeren van een kwade praktijk;
een practijk, welke gegroeid is uit de ge
slepen speculatie van geldschieters-verkoo
pers of het tekort aan of wel het volkomen
gemis aan inzicht en beesf van verantwoor
delijkheid bij, in den regel weinig betaal-
krachtige, koopers ten aanzien van door
hen op zich genomen financieele verplich
tingen.
De koop en verkoop op afbetaling bederft
het volkskarakter en verzwaart voor velen
den druk des tijds. In stede van deze prak
tijk te legaliseeren moest de-overheid, na»
de meening der leden, hier aan het woora,
maatregelen treffen om haar met wortel en
tak uit te roeien.
Zeer vele leden daarentegen, of
schoon met niet minder stelligheid
er van overtuigd, dat het afbetalings-
stclsel tot uiterst kwade praktijken
aanleiding kan geven, konden toch
met deze wetsontwerpen zich zeer
wel vereenigen.
Eenige dezer leden uitten evenwel de
rees, dat wie tot dusver met de uit het af
bclalingsstelsel onoorbare handelwijzen win
sten vermochten te maken, ook na de inwer
kingtreding der voorgestelde regeling wel
een methode zullen weten te vinden om,
zij het dan langs den weg van andere pri
vaatrechtelijke verhoudingen, hun snoode
bedoelingen na te streven. Mede met het
oog hierop spraken deze leden als hun
meening uit, dat overwogen behoorde te
worden een regeling te treffen, ten einde
fatsoenlijke eenvoudige lieden, wegens
gebrek aan contanten niet in staat zich
hun benoodigdheden te verschaffen, de ge
tegenheid te openen bescheiden credieten
met kleine afbëtaling te verkrijgen.
Zeer vele leden hadden liever gezien, dat
voor het contract, waarover het hier gaat,
een juistere benaming had kunnen zijn ge
vonden dan huurkoop, welke het spraak
gebruik er aan heeft geseven.
Scholtens
Aardappelmeelfabrieken
Onze kustverdediging
ZWAAR GESCHUT NOOIT OPGESTELD?
Vragen van den heer Van Vessem.
Het lid der Eerste Kamer, Mr. A. J.
esse m, heeft tot den minister van defen-
e a. i. eenige vragen gericht. Zoo o. a. of
het juist is, dat het millioenen guldens
gekost hebbpnde zwaar geschut van 28 c.M
L 45, waarvan in 1913 de toenmalige minis
ter van oorlog, minister van marine a.i. de
heer Colijn de aanschaffing ten behoeve van
de kustverdediging sterk heeft aanbevolen
nimmer gereed voor 's lands verdediging
is opgesteld en of het juist is dat dit
kostbare moderne zware geschut van Ned-
land dat omstreeks 1919 door de firma
Krupp is geleverd, eenige jaren geleden
voor enkele tienduizenden guldens aai
particuliere wapenhandel is verkocht
Voorts vraagt Mr. Van Vessem of de mi
nister bereid is mede te de-elen, hoeveel
stuks zwaar geschut de firma Krupp naar
aanleiding van de in 1913 genomen beslis
sing voor de kustverdediging heeft gelevcri
en of de levering door de oorlog is vei
traagd en welke de totale kosten van aar
schaffing, vervoer en opslag zijn geweest
De komende reisbelasting
Tarief van 50 ct tot 1.— por dag
De „Tel." meldt dat het ontwerp tot hef
fing van een reisbelasting voorstelt een ta
rief te heffen van 50 cent per dag voor de
eerste vijf dagen, 75 cent per dag voor de
volgende vier dagen en 1.per dag voor
alle volgende dagen, van een verblijf in het
buitenland, tot een maximum van 25. Men
kan zich voor 25 een „abonnement" voor
het geheele jaar nemen, zoodat zakenmen-
schen er betrekkelijk weinig last van zullen
ondervinden.
Wie voornemens js naar _'t buitenland te
gaan, moet daarvan den dag te voren mede-
deeling doen aan het plaatselijk belasting
kantoor in zijn gemeente. Het wordt dan
aangeteekend in zijn pas. Zoodra hij terug
de grens passeert, zullen de controlee-
rende ambtenaren door een stempel aantoo-
nen, dat hij in het land is teruggekeerd.
Het verschuldigde bedrag kan hij dan vol
doen aan het plaatselijk belastingkantoor en
daarvan wordt aanteekening gehouden in
den pas.
Paardenfokkerij
Jaarvergadering van de Nationale vereen,
voor de Paardenfokkerij
's-Gravenhage vergaderde de Natio
nale Vereeniging voor de Paardenfokkerij
Nederland onder leiding van den voor
zitter, den heer H. A. van Beunin-
welke in zijn openingswoord getuig-
an den slechten tijd, de verstarring
van den handel en de betalingsmoeilijk
heden, waardoor de uitvoer nog steeds
dalende is. De invoer is gecontingenteerd
die met een stokmaat van 1.45 c.
en hooger is verboden.
Iets geheel nieuws in de geschiedenis
in de vereeniging die-bijna een halve
eeuw oud is, is de centrale hengstenkeu-
ring in Utrecht geweest. Voor premies
1936 ongeveer f 4000 beschikbaar.
Uit het jaarverslag bleek, dat de toe
stand van de vereeniging gunstig is.
ledental nam toe, evenals het aantal
schrijvingen van hengsten, merries, en
veulens, dat thans resp. 16, 419 en 822 be
droég. Het ledental liep op van 1421 tot
1600.
Dank zij de subsidie van het Departe
ment van Defensie is de financieele toe
stand zeer gunstig te noemen.
Besloten werd op 21 Febr. te Utrecht een
premiekeuring te houden.
Een kwestie over de laatst gehouden pre
miekeuring te Utrecht waar een inzending
uit Gelderland niet bekroond werd, kwam
hebben
over
waarde!
HET OORDEEL
i WINKELIE»
in behandeling en werd breedvoerig be
handeld.
Door Dr. J. Grashuis te Arnhem werd
een rede gehouden over: „De voeding van
het paard".
De volgende vergadering zal weer te Den
Haag worden gehouden.
De Secretaris-kwestie
te Wierden
De Kroon beslist
Door een beslissing van de Kroon is
thans een einde gekomen aan een kwestie,
die langen tijd te Wierden (O.) de gemoe
deren heeft bezig gehouden en waarover
in den Baad en daarbuiten een felle strijd
is gevoerd.
De zaak kwam opnieuw in den Raad aan
de orde. De heer G. Schipper verkreeg 7
stemmen, de heer G. Maat 7 stemmen, 1
stem werd blanco uitgebracht Het lot be
sliste ten gunste van den heer G. Schipper.
De Burgemeester, de heer J. C. v. d.
Berg, achtte deze benoeming in strijd met
het algemeen belang en droeg het benoe
mingsbesluit aan de Kroon ter vernietiging
De Kroon heeft dit beroep ongegrond
verklaard, waardoor het Raadsbesluit van
kracht blijft en de heer Schipper gemeen
te-secretaris is geworden.
Zou dit dc laatste kwestie zijn
Wierden?
VOORNAAMSTE
NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
De Egyptische politie bedient zich thans
n inktspuiten, om de betoogende stilden*
ten tot rede te brengen.
Tusschen Polen en Duitschland is een ge
schil ontstaan over Duitsclie spoorweg*
schulden.
Italiaansche vliegtuigen behcerschen thans
het gebied tusschen de Zuid-Abessijnsehe
meren en de provincie Sidamo.
Verschenen is de Memorie van Antwoord
op het wetsontwerp tot voorkoming van on
redelijke executie.
I.0.L
Rott. Ond. Mij v. Levensverz,
Diergaardelaan 19 - R«**erdam
STUDIEBEURZEN
GEVRAAGD
PALTHE WIL DE
MASSA TREKKEN
TIJDELIJK
CHEMISCH REINIGEN
JAPONNEN (Tarief A) 1 a50 netto
OVERIGENS 20 pCt. KORTING
OP DE PRIJZEN VAN CHEM. REINIGEN,
VERVEN, ONTVLEKKEN en OPPERSEN.
PALTHE
Ondanks groote moeilijkheden zijn
W. A. Scholtens Aardappel
meelfabrieken er in geslaagd in
het boekjaar 1934A35 hun geheele pro
ductie onder te brengen. Het boekjaar
sloot met een winstsaldo van f 65.801.
(v.j. f 4S.802), hetwelk voor reservee
ring en afschrijving wordt gebruikt.
De sancties tegen Italië hebben dit afzet
gebied voor de N.V. geheel verloren doen
gaan, terwijl ook de zaken met Spanje tot
sn minimum wei-den beperkt.
Ook in het verslagjaar werkten de aard
appelmeelfabrieken weer geheel op coöpera
tiecontract Er werden totaal vermalen
916.636 H.L., basis 400 gram, dus nagenoeg
hetzelfde kwantum als in 1933/34 (917.153
H.L.). Het gemiddeld gewicht was in de
campagne 1934 415.55 gram.
Door de verbouwing van onze groote fa
briek „Tonden" kwam deze eerst zeer laat
bedrijf (eerste week October) waardoor
wij een kwantum aardappelen aan de con
currentie moesten overlaten. In de inmiddels
reeds weder geëindigde campagne 1935 heb
ben wij echter glansrijk revanche kunnen
nemen en wij konden met onze maalcijfers
het huidige verslagjaar met ruim 100.000
H.L. overtreffen.
Aan de deelnemers in het coöperatie-con
tract keerden wij in totaal uit een bedrag
van 1J6 per 100 k.g. aardappelen, basis
400 gram.
Voorgesteld wordt voor 750.000,prefe
rent aandeelenkapitaal uit te geven.
Een aantal belangstellenden heeft de NV.
indertijd een bedrag van 400.000 beschik
baar gesteld om door de moeilijke tijden
heen te komen. Hierop moet ieder jaar
40.000 worden afgelost Thans is deze vor
dering groot 240.000, zoodat de N.V. zes
jaar lang ieder jaar een bedrag van f 40.000
zal moeten uitkeeren, die zij beter in de
zaak kon houden.
De raad van commissarissen acht het
beter de vordering om te zetten in pref. aan
deelenkapitaal. Voorgesteld wordt in eerste
serie 250.000,uit te geven, waarvoor de
genoemde vordering vervangen wordt door
6 pet. pref. winstd. aandeelen.
Gistermiddag werd de aandeelhoudersver
gadering gehouden. Beslissingen werden
echter niet genomen, omdat niet genoeg
aandeelen vertegenwoordigd waren. Op
Vrijdag 14 Februari wordt een tweede ver
gadering belegd.
Burgemeesters, die heengaan
Van Terneuzen en Leeuwardcradeel
De burgemeester van Terneuzen de
heer J. H u iz i n ga, heeft in de dezer
dagen gehouden vergadering van den ge
meenteraad medegedeeld, dat hij tegen 1
April a.s. ontslag heeft aangevraagd.
De heer Huizinga werd met ingang van
12 Augustus 1912 benoemd tot burgemees
ter van Terneuzen, met gelijktijdig ontslag
als burgemeester van Axel. Hij herdacht
in 1934 onder groote belangstelling dor be
volking zijn zilveren ambtsjubilé.
In de gistermiddag gehouden vergade
ring van den raad van Leeuwarder a-
deel, heeft de burgemeester, de heer J. G
Jansonius, medegedeeld dat hij aan het
eind van het jc... zijn ambt, dat hij dan
18 jaar heeft bekleed, zal neerleggen.
RIJKS INSTITUUT VOOR DE VOLKSGEZONDHEID
Directeur: Dr. W. Aeg. Timmerman
UTRECHT.-Januari,
STERRENBOSCH I - TEL No. 11831.
POSTREKENING No. 22884.
Mw geil** MJ M letwoerrf Miwtnrfg
'««w de dagtMkinlag h Set onderwti
Verklaring
Het Rijks Instituut voor de Volksgezondheid te Utrecht
heeft in den kleinhandel willekeurige pakjes "Blue Band" later,
koopen door een ambtenaar in dienst van het Instituut,
Deze pakjes werden geijkt op een bepaald gehalte aan het
groeibevorderende vitamine A en het antiraohitische vitamine D
door middel van biologisch onderzoek.
Bij deze ijking bleek, dat bovengenoemde pakjes "Blue Band"
ten minste evenveel van de beide vitamines bevatten als de
beste Hollandsohe grasboter, waaruit dus volgt, dat het gehal
te aan deze vitamines dat van de beste Hollandsohe winterboter
aanmerkelijk overtreft.
De Directeur van het
Rijks Instituut voor de Volksgezondheid
<--JiaO