Jliittur? ftHitöd)* (üottrattt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
STAATKUNDIGE BEGINSELEN
BOUWWERKEN
HET VIJFDUIZEND-PLAN
Vier Duizend nieuwe abonnés
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor hel Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bil dagelijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/> et
Zondagsblad niel afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
NO. 5676
ZATERDAG 11 JANUARI 1936
15e Jaarganc
labbertrntieprijjen:
Van 1 tot 5 regels1.17'/»
Elke regel meer 0.22
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer0.45
Handelsadverlentiën per regel 0.17'/*
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan 't bureau
V wordt berekend 0.10
Gegrond op godsdienstige
overtuiging en belijdenis
Over drang naar principieele bezin
ning schreven we voor de „feestdagen
een artikel (Zaterdag 14 Dec. 1.1.). Het
noodzakelijke vervolgartikel bleef ech
ter door tusschenkoraende parlemen
taire omstandigheden achterwege,.
Strekking van ons betoog was, dat aan
beide zijden der politieke scheidslijn
die drang aanwezig is en wy wezen
daarby in de eerste plaats op de vrij
zinnig-democraten. Duidelijker dan tot
heden werd het in die kring uitgespro
ken, dat „de staatkundige begrippen
van den mensch in sterke mate be-
invloed moeten worden door zijn gods
dienstige overtuiging".
Hiermee liet men feitelijk de aloude
beschuldiging tegen de rechterzijde los.
dat de politiek onafhankelijk behoort te
zijn van de godsdienst. Docli zoover
wou men ook weer niet gaan en daar
om bleven de sprekers in die hoek vol
houden, dat „het godsdienstige dogma
de politiek niet mag beïnvloeden".
Alles wordt dus teruggebracht tot de
subjectieve opvatting van den enkelen
mensch over de beteeKenis van de gods
dienst voor zijn politieke actie; van een
objectieve maatstaf ons aangelegd dooi
de Schrift wil men niet weten. De
autonome mensch blijft beslissen; de
„vrome" mensch moge zich meditee-
rend onder het Woord en het gezag
Gods stellen. Misschien komt hij daar
door tot het aanhangen van het vrij
zinnig-democratisch beginsel' en dan
wordt hij met blijdschap in die rijen
begroet; doch hij is even welkom, wan
neer hij puur-vrij zinnig blijft.
Want, vergeten mag niet worden, al
dus Mr Ouü in een belangrijke rede:
„wij zijn en blyven niet alleen demo-
era len, maar ook vryzinnigen".
Wij vragen niet naar geloof of kerk-
richting. Umdat onze party vrijzinnig
is, is het haar voldoende, dat men haar
beginselen aanvaardt en er zich naar
wenscht te gedragen. Hoe hij tot aie
beginselen heeft meenen te moeten
komen, make ieder voor zichzelf uit.
Daarom is er bij ons plaats voor
ieder, die onze beginselen onderschrijft,
wat ook zyn godsdienstige overtuiging
moge zijn."
Dit laatste is meer theorie dan prak
tijk. Want toen het openbaar werd, dat
minister Marchant tot de roorasch-
katholieke Kerk was overgegaan, werd
hij onmiddellijk uitgestooten en tot af
treden als minister gedwongen.
Waarom? Omdat, volgens deze
beschouwing de roomsch-katholieke
staatsparty te zeer onder de invloed
van de Kerkleer staat; omdat de party
te veel aan de Kerk gebonden is.
Even aangenomen, dat zulks waar is,
dan voelt men toch direct, dat het hier
hokt en hapert. Wie beweert, dat het er
niet toe doet tot welke Kerk men be
hoort, mag niemand uit de partij weren
welker program hy onderschrijft en
men kan den roomsch-katholiek, die
zich bij de vrijzinnig-democraten aan
sluit (stel, dat er zulke wezens zijn)
niet verwijten, dat de R.K.S.P. zich te
veel onder de invloed der Kerk stelt en
dat bedoelde persoon dus geweerd moet
worden.
Het is goed zich deze dingen zoo
klaar mogelijk voor oogen te stellen, oin
elk gevaar te ontgaan, dat we te veel
waarde zouden hechten aan de princi
pieele en zelfs godsdienstige bezinning
in de vrijzinnige politieke partyen.
Want, wat daar met de eene hand ge
geven wordt de godsdienstige inslag
der politieke activiteit wordt met
de andere hand spoedig terug genomen
„Het is eigenlijk zoo, aldus Mr Oud, dat
godsdienstige en staatkundige overtui
ging twee verschillende facetten zyn
van eenzelfde levensbeschouwing."
Een liberaal of nationaal-socialist zou
het niet anders en beter kunnen zeggen
en de sociaal-democraat wil het zoo ook
wel.
Maar de Roomsch-Katholiek verwerpt
deze stelling met la-acht. Trouwens,
van die zijde geeft men ook niet toe,
dat deze staatsparty gebonden is aan
de Kerk op de wyze als de vryzinnigen
het voorstellen. Zij onderscheidt daarby
feitelyk drieërlei factor.
Ten eerste deze, zooals in het „ont
werp algemeen staatkundig program"
gezegd wordt: „De R.K. Staatspartij
wil zijn en blyven de zuiver staatkun
dige vereeniging der Katholieke Neder
landers". Wy onderstreepten hierin
twee woorden om daardoor te doen uit
komen, dat zy, evenals de Protestantsch-
rechtsche groepen de naam kerkelijke
partij beslist afwijst.
In de tweede plaats aanvaardt men
van R.K. zijde niet het beginsel van
scheiding van Kerk en Staat, zooals de
vryzinnigen dit leeren. Wel aanvaarden
zy in een land met een gemengde be
volking, zooals het onze, eentoestand,
dat Kerk en Staat gescheiden zijn.
Scherp wordt het Roomsch-Kath.
standpunt over Staat en Kerk omschre
ven in paragraaf XII van het ontwerp-
program van de R.K. Staatspartij, al
dus aanvangende:
„Evenals de Staat is ook de Kerk een
volmaakte, d.w:z. op haar terrein hoog
ste en onafhankelijke maatschappij. In
het nastreven harer doeleinden, die van
hooger orde, van bovennatuurlijk ka
rakter zyn, mag de Kerk derhalve niet
geliinderd worden door den Staat."
Wij zeggen het met andere woorden,
maar de gedachte vindt ook in onze
kringen weerklank.
Ten slotte moet er op gewezen wor
den, dat de R.K.S.P. belijdt:
De beginselen, welke onze party in
wetgeving en bestuur tot gelding wil
brengen, put zy uit de Openbaring, ge
lijk deze door het Kerkelijk leergezag
wordt vertolkt, zoomede uit de natuur
lijke eischen van het persoonlijke en het
gemeenschapsleven in zijn verschillende
vormen".
Afgezien van de woordkeus en de
passage over het „kerkelijk leergezag",
doet dit denken aan onze eigen politieke
belijdenis. En het is merkwaardig hoe
juist in deze dagen van toenemende
scheiding der oude coalitie-partijen de
juistheid der antithese-politiek blijkt.
De principieele bezinning der R.K.
S.P. leidt als van zelf tót verdieping
der Christelijke beginsélen.
HET EERSTE NEDERL.
CATAPULT-VLIEGTUIG
Fokker C XI-W een succes
Geslaagde proefvluchten
Enkele weken geleden vertrok het
nieuwste Fokker vliegtuig, de C XI-
W, dat voor de kruiser De Ruyter be
stemd is, naar Warnemünde om daar
op de voor dezen kruiser vervaardig
de catapult-installatie beproefd te
worden. Het toestel werd bestuurd
door den officier-vlieger le klasse H.
van der Kroef, vergezeld door Ir. H.
Stok van de Fokker Fabriek.
Reeds bij de eerste catapult-proe
ven bleek, dat de C XI-W geheel aan
de bij de opdracht gestelde eischen
voldeed, zoodat geen enkele wijziging
in de constructie behoeft te worden
aangebracht
Buiten de afname-proeven werden ver
scheidene catapultstarts gemaakt, welke
alle een uitnemend verloop hadden. De
vliegers, zoowel als de autoriteiten, waren
zeer tevreden over de bereikte resultaten.
De Fokker C. XI-W is het eerste Neder-
landsche catapult-vliegtuig en is speciaal
gebouwd om aan boord van kruisers te
worden meegevoerd. Ook de bestaande krui
sers kunnen een of meer verkenningsvlieg
tuigen meenemen, doch het te water laten
dezer toestellen, bracht dikwijls bezwaren
mee. Deze bezwaren worden nu bij den in
aanbouw zijnden kruiser De Ruyter onder-
angen door het aanbrengen van een cata
pult inrichting, waarmede het toestel direct
an boord wordt geschóten.
De vliegtuigen, welke voor dit doel gebe
zigd worden, moeten aan bijzondere eischen
voldoen. Zij moeten zoodanig gebouwd zijn,
dat zij de plotselinge versnelling (over een
afstand van ongeveer 15 Meter wordt de
snelheid van 0 tot ruim 100 K.M. per uur
opgevoerd) kunnen verwerken.
Verder moeten zij in zoo hoog mogelijke
mate voldoen aan de eischen, welke aan
een goeden zeeverkenner worden gesteld,
u er moet behoorlijk ruimtè zijn voor
waarnemer en zijn uitrusting, de piloot
zoowel als de waarnemer moet over een
machinegeweer beschikken, de benzine
tanks moeten een voldoenden inhoud heb
ben voor een werkingsfeer van ongeveer
K.M., de maximum snelheid moet zoo
groot mogelijk zijn en de landingssnelheid
zoo gering mogelijk. Doch bovendien mag
de machine niet te groot zijn met het oog
op de plaatsruimte aan boord.
In opdracht van de Ned. Marine heeft de
Vliegtuigen fabriek het nieuwe vliegtuig
speciaal voor dit doel ontworpen. De Fok
ker C. XI- W is uitgerust met een luchtge-
koeldcn Wright Cyclone motor van 750
P. K. Met een nuttigen last van 730 K.G.
bereikt deze machine een maximum snel
heid van 262 K.M. per uur en heeft, door
gebruikmaking van landingsklappen aan
den ondervleugel, een landingssnelheid van
slechts 90 K.M. per uur. Met volle tanks
kan de C. XI-W een afstand afleggen van
ongeveer 600 K.M.
Gistermiddag is het toestel te Schelling-
woude teruggekeerd. Alle proeven zijn naar
vvensch verloopen.
DE BUSDIENSTEN
AMSTERDAM—ROTTERDAM
De Kroon heeft de besluiten van Ged.
Staten van Noord- en Zuid-Holland, waar
bij vergunning was verleend aan G. Matser
en D. Mars te de Rijp tot het in werking
brengen van een autobusdienst tusschen
Amsterdam en,Rotterdam (des nachts) ver
nietigd.
Op verschillende
punten in Amster
dam zijn momen
teel belanqrijke
werken in uitvoe
ring. Een over
zicht van de werk
zaamheden aan
de nieuwe brug
over het Rokin bij
de Munt.
N.V. AANN. MIJ. J. P. v. EESTEREN
BOTTERDAM
DE ZUIDWESTER
STORM
Schepen in benarde positie
Over het zinken van het Belgische sleep-
_schip „Cesarina", welks bemanning gere i
werd, eb het slcepschip „Prudentia", dat
eveneens in benarde positie geraakte bij
Terneuzen. wordt nog het volgende gemeld
De hoog opgaande gulven rolden over ds
„Prudentia", waardoor het dreigde vol wa
ter te loopen. De toestand werd van dien
aard, dat de opvarenden eveneens op de
sleepboot moeten overgaan.
Toen deze koers zette naar Hocdekens-
kerke om de schipbreukelingen aan wal te
brengen werd zij gepraaid door de sleepboot
„Hooge/.and" uit Terneuzen. Toen deze ver
nam wat er gebeurd was, heeft zij de op
varenden der beide schepen overgenomen
waarop zij naar Terneuzen is terugge-
stoomd.
Onderweg meende men de „Prudentia" te
zien drijven. Dit bleek inderdaad het gevai
ten zijn. Men is er toen in geslaagd een
draad op het schip vast te maken, waarna
het behouden in do haven van Terneuzen
is binnengebracht.
Het Nederlandsche motorschip
„Zeehond" is te Salc-ombe, South De
vonshire, aangekomen, na de geheele
nacht ter hoogte van Bolt Head, nabij
Salcombe, met een zware storm te heb
ben geworsteld. De reddingsboot van
Plymouth is de gehfeje nacht in de
nabijheid van het schip gebleven De
„Zeehond", die met hout geladen was
en waarvan' de bemanning uit zes per
sonen bestaat, heeft twee ankers verlo
ren, doch heeft verder geen averij be
komen.
Een opmerkelijk verschijnsel
De Zuidwesterstórm. welke vannacht een
windkracht had van 6 tot 7, is opmerkelijk
geweest door het feit. dat de wind zoo lang
achtereen krachtig heeft gewaaid in de
atmosferische storingen. De zwaarste windt
stooten bleven beneden 40 k.g. per vorkan
ten meter. De storm woei uit het Zuidwes
ten, was nu en dan W.Z.W. en vanmorgen
pal-West met een windkracht van 7.
LOODSDIENSTEN GESTAAKT
In verband met den krachtigen wind is
de loodsdienst te IJmuiden gestaakt De
stoomschepen „Gunnel" en „Ernst a" zijn
eveneens in verband met het weer vastge
maakt.
Ook te Hoek van fToTland is vanmorgen
om 9.15 uur de loodsdienst gestaakt.
DE UIVER-SLACHTOFFERS
Begrafenis in Nederland
De regeering van Irak heeft vergunning
gegeven het stoffelijk overschot van &e vijf
inzittenden der Uiver, tw. de bestuurders
Beekman en Van Steenbergen, boordwerk
tuigkundige Waalewijn, marconist Van Za
delhof en prof. Walch, naar Nederland te
vervoeren. Wellicht zal de teraardebestelling
eind Maart plaats vinden. Het stoffelijk over
schot van de heeren Beretty en Kort blijft
te Bagdad.
De „Scheveningen 135"
Het blijkt, dat de schade van de SCH 135,
welke op 27 Dcc. op de Noordzee was lek
geslagen en door de bemanning verlaten, no_
al mee valt. De motorlogger, die te Grimsb>
is binnengesleept, is daar onderzocht
Het lek zaj iri genoemde haven worden
gerepareerd, waarna het schip door een
andpren motorlogger van de reederij Frans
Vrolijk, nl. de SCH 50, naar Scheveningen
zal worden teruggebracht
BLOEDIG DRAMA
TE ROTTERDAM
Een vrouw vermoord
Dader tracht zelfmoord
te plegen
Vanmorgen ongeveer half 12 heeft
zich op den Schiedamschedijk te Rot
terdam een bloedig drama afgebeeld.
De 35-jarige varensgezel J. Bier
man, die eenigen tijd had samenge
leefd met een vrouw, die haar kamer
had op den Schiedamschedijk, is van
morgen dit pand binnengekomen en
heeft de vrouw, de 36-jarige E. G.
Braxhoofde, den hals afgesneden.
Verder heeft hij een poging gedaan
zichzelf de polsen af te snijden. De
vrouw is na eenige oogenblikken
overleden. De man is naar het zieken
huis aan den Coolsingel vervoerd.
ZWEEDSCH SCHIP
IN BRAND
Nederlandsche sleepbooten
verleenen hulp
Het Zweedache s-s. Sumatra, op weg
van Calcutta naar Antwerpen en
Rotterdam, heeft ter hoogte van Ques-
sant, brand in de lading jute van ruim
III gekregen. Het schip vroeg om
assistentie, waarop de Nederlandsche
sleepboot Zwarte Zee van haar station
Douarnencz (bij Brest) derwaarts ver
trok.
De brand breidde zich uit tot het
shelterdek, bovendien zijn de pijpen
van de stuurmachine 'doorgebrand.
Het dientengevolge vrijwel onbestuurbaar
geworden schip is door de sloepboot Zwarte
Zee op sleeptouw kenomen en vanochtend
1 uur te Torbaai aangekomen.
Daar liet de toestand zich zeer ernstig
aanzien. H?t vuur woedde in de lading jut-
van ruim III en aan beide kanten van het
shelterdek. De Zwarte Zee is onmiddellijk
begonnen het ruim onder koolzuurgas te
zetten. De Nederlandsche sleepboot Oostzee,
die met een sleep in de Torbaai schuilde
voor het weer, bevindt zich evoi eelis bij het
brandende schip voor het verleenen van
assistentie.
Felle brand in een
sigarenfabriek te Gouda
Enorme schade
Mlen meldt ons uit Gouda;
Hedenmorgen te half zes is brand ui tg'
broken in de sigarenfabriek Montana, di-
x-ecteur de heer J. F. Montagne alhier.
Door het snel ingrijpen van de brand
weer, kon de brand, welke is ontstaan in
de in den rechtervleugel gelegen geïsoleerde
droogkamer, hoewel de vlammen door het
dak heenjoegen en reeds de andere lokali
teiten had aangetast, na een uur worden be
dwongen.
Behalve de droogkamer, waar een bran
dende kachel den brand heeft veroorzaakt,
brandden aangrenzende kleine lokaliteiten
uit.
Er is door het vuur en water voor meer
dan een half milliocn sigaren verloren ge
gaan, terwijl aan de aanwezige tabaksvoor
raad er lagen 100 balen van 100 kg. elk
groote schade is aangerioht.
Fabriek en inventaris zijn op beurspolis
verzekerd.
Het bedrijf, waarin een twintigtal perso
nen werk vonden, terwijl veel thuiswerk
voor de fabriek wordt geleverd, daar er veel
orders zijn, ligt thans stil.
MINISTER COLIJN AAN DE RIVIèRA
Minister Colljn, die Donderdag met zijn
echtgenoote te Villefrance is aangekomen
heeft zijn intrek genomen in het Grand
Hotel te Cannes.
Stormschadeverzekering
Een specialiteit op het gebied van
STORMSCHADE-VERZEKERING
Algemeen Onderling Waarborg Genootschap
„EENOVATOM"
te Amsterdam Spuistraat 219/21. Tel. 35626
Vraagt eens een prospectus aan!
Uit het sociale leven
ONDERHANDELINGEN
BOUWBEDRIJF
Besprekingen leiden niet
tot overeenstemming
Officieel communiqué
Per 1 Maart a.s. loopen de landelijke col
lectieve contracten voor de bouwbedrijven
af. Reeds eenigen tijd geleden hebben de
w erkgevers den samen werkenden bonden
in het bouwbedrijf voorstellen voor de
nieuwe C.A.O. gezonden, die een aanzien
lijke loonsverlaging voor alle groepen en
loonklassen inhielden. Hierover zijn eenige
malen besprekingen gevoerd.
Gisteren is te Amsterdam de derde confe
rentie gehouden, welke werd bijgewoond
door de vertegenwoordigers van de pa
troonsbonden en de samenwerkende arbei
dersorganisaties. Zij duurde van des mor
gens 10 uur tot des middags 5.uur.
Omtrent het verloop der bespre
king wordt officieel medegedeeld:
De derde conferentie, gewijd aan
de onderhandelingen over de C.A.O.
voor de bouwbedrijven, heeft uitslui
tend geloopen over de voorstellen der
werkgevers tot verlaging van het
loon. De besprekingen hebben niet
tot overeenstemming geleid.
Het wachten is thans op een nieuw initia
tief van een van beide partijen. Men koes
tert de hoop, dat voor het afluopen van het
huidige collectieve contract, op 1 Maart a.s.,
beide partijen tot overeenstemming zijn ge
komen.
BOND VAN CHR. BAKKERSPATROONS
IN NEDERLAND
De jaarlijksche algemeene verga.lering van
het Gewest Friesland van den Bond van
Chr. Bakkerspatroons in Nederland zal Don
derdag 30 Jan. a.s. te Leeuwarden worden
gehouden in het ge'iouw voor Chr. Belangen
onaer leiding van den heer J. v. d. Wal. In
deze vergadering, die om 2 uur aanvangt,
komen aan de orde de verslagen van secre
taris en penningmeester én de verkiezing
van twee bestuursleden in de vac. ontstaan
door het bedanken van den heer G. de Jong
te Kollum en het uitbreiden van het bestuur
met twee leden. In de vac.-de Jong zijn can-
didaat gesteld de heeren P. Hamstra te
Veenwouden en P. Kuipers te Munnerwoude
en in de andere vac. de heeren J. Andela te
IJlst en E. Leenstra te Terzooi; Sj. Kammin-
ga te Britsum en K. v. d. Meer te Beetgum.
van BOMMEL
SCHOEN
VOORNAAMSTE
NIEUWS
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
en het ZONDAGSBLAD
Ras Vesta's positie nabij Volo wordt moei
lijk; hij heeft versterkingen aangevraagd
Bij Amba Aradam. 20 K.M. ten Z. van
Makallé, hebben de Abessijnen met achter
lating van een groot anatal dooden en ge?
wonden het veld moeten ruimen.
West-Duitschland is door noodweer ge*
teisterd; er werd zeer veel schade aangericht.
De stormen der laatste dagen hebben in
Engeland zestien dooden gevergd, en zeer.
veel schade veroorzaakt.
Op het baanvak TilburgRoosendaal heeft
de eerste proefrit plaats gevonden met een
stroomlijn-locomotief.
Het antwoord van de Regeering op dé
vragen inzake haar houding bij de Fransch?
Engelsche vredesvoorstellen.
Verschenen is het Voorloopig Verslag van
de Tweede Kamer over de begrooting van
het Landbouwcrisisfonds.
Ook zal de vergadering de te houden pro-
pagandaweek en het nieuwe saneeringsplan
bespreken.
Ingediend is een wetsontwerp inzake re
geling van den invoer van triplexhout, die
de laatste jaren zeer sterk gestegen is. Het
Contingenteeringsperentage werd vastge
steld op 50% van een derde van het ge
wicht, ingevoerd in 1934.
DOODELIJKE PESTGEVALLEN
SEMARANG, 10 Jan. (Aneta). In de af-
geloopen week zijn in Pekalongan 14 pest-
gevallen voorgekomen met doodelijken af
loop.
EEN NIEUWE STREEP
AAN DEN BALK |j||
Het is ons een genoegen te kunnen mededeelen, dat
voor de combinatie der samenwerkende vijf bladen, De Rotter
dammer, Dordtsch Dagblad. Nieuwe Haagsche Courant.
Nieuwe Leidsche Courant en Nieuwe Utrechtsche Courant.
geboekt zijn.
Men weet, dat wij afspraken 5000 nieuwe abonnés vóór
1 Februari 1936 te winnen.
Wij maken nu de halve streep aan den balk vol-
Zullen wij ons doel volkomen bereiken?
Wij doen een dringend beroep op Lezers en Agenten om
onverdroten hun krachten te blijven inspannen bij dezen Vreed-
zamen Wedloop, zoo ook op Kiesvereenigingen en Propaganda-
clubs, waarvan meerderen hun taak beginnen in te zien.
Ieder, die een abonné aanbrengt, verkrijgt de
fraaie, zilveren theelepel,
welke al heel wat blijde gezichten heeft gemaakt. Wie méér
abonnés winnen, ontvangen, naast den lepel, nog een ander
geschenk, of wel, meerdere theelepels, om zoo het half of
heel dozijn vol te kunnen maken. Terwijl
tien zeer kostbare premies
worden uitgereikt aan hen, die bovenaan staan.
Het ideaal blijft:
In eIR Christelijk gezin, het Christelijk Dagblad I
Kan dit ideaal eenmaal bereikt worden, dan is de
Christelijke actie in ons land veilig gesteld.
Eerder in geen enkel opzicht!
Abonnés geve men dus op aan de administratie van dit blad.
AFDEELING PROPAGANDA
