ZUID-AFRIKA VAN HEDEN
EN MORGEN
ZATERDAG 28 DECEMBER 1935
DERDE BLAD PAG
BINNENLAND
Het „Schapenpotje"
Nog nitkeering mogelijk
Zij. die meenen alsnog aanspraak te kun
nen maken op een uitkeering van f 1 voor
elk lam dat blijkens de in 1933 gehouden
inventarisatie in het bezit werd bevonden
van diegenen, die toen liet houden van sche
en als hoofd- en neven bedrijven uitoefenen,
linnen alsnog een aanvrage indienen, ech
ter vóór 15 Januari a.s. Toor het overgroole
gedeelte hebben de uitkeeringen reeds plaats
gevonden.
Commissaris van Politie
te Middelburg
De heer J. Fontijne,
van Dordrecht benoemd
Met ingang van 1 Januari is benoemd tot
commissaris van politie te Middelburg de
heer J. Fontijne, oudste inspecteur van
politie eerste klas te Dordrecht.
De heer Fontijne werd geboren 14 April
1S95 te Rotterdam, waar zijn vader deur
waarder was bij dc arrondissements-recht-
bank. Hij ving zijn politioneele loopban
aan als adjunct-inspecteur te Dordrecht, op
1 Nov. 1915. Op 10 Juli 1916 volgde zijn be
noeming tot inspecteur en op 1 Jan. 1917
die tot inspecteur le klas. Op 1 Mei 1929
werd zijn werkkring die van de Justitie
dienst
De heer Fontijne is een bekwaam, tac
tisch en tegelijk doortastend politieman,
voor de taak welke hem in Middelburg
wacht, alleszins geschi'
Hij is lid van de Ned. Herv. Kerk en is
politiek de Chr.-Hist. beginselen toegedaan.
N.SJVAP.
Geen ontbinding der S.A.
In tegenstelling tot de N.S.B. heeft 'de
leider der NaL-Soe. Ned. Arbeiders-Partij,
dr. E. H. v. Rappard, op de laatst te
Arnhem gehouden vergadering van den
partijraad medegedeeld, geen redenen aan
wezig te achten tot ontbinding der S.A.,
nangezien haar doel in geen enkel opzicht
in strijd is met het aanhangige wetsont
werp. Niet voorbereiding tot militaire, semi-
militaire of politioneele handelingen, maar
bewuste uitdraging der idee is liet doel van
de S.A. der N.S.NA.P.
Amsterdamsche Chr.
Besturenbond
Nieuwe secretaris benoemd
Het bestuur van het Chr. Nat. Vakver
bond heeft, in overleg met den Amst. Chr.
Besturenbond, met ingang van 1 Januari
1936 tot gesalarieerd secretaris benoemd
den heer J. van den Burg, tot nu toe
voorzitter van den Chr. Besturenbond te
IJmuiden.
Deze benoeming moest plaats hebben om
dat de heer G. Baas Kzn., die tot dusver
als secretaris fungeerde en tijdelijk door
den heer J. C Buysman werd vervangen,
deze functie in verband met zijn wethouder
schap neerlegde.
GEREF. JONGELINGEN
IN GELDERLAND
KERSTBIJEENKOMST
TE AALTEN
De macht van
het geschreven woord
Referaat van den heer
P, van Nes Gzn
Onder leiding van den heer D.
Tim me te Nijmegen werd Tweede
Kerstdag te A a 11 e n de Kerstverga-
dering van de Geldereche afdeeling
van den Ned. Bond van J.V. op G.G.
gehouden. De samenkomsten waren
zeer goed bezocht»
De vergadering die 's morgens in het ge
bouw „Patrimonium" gehouden werd, werd
geopend met samenzang en het lezen van
Ps. 73. Na een kort welkomstwoord hield
de voorzitter zijn openingsrede onder den ti
tel „Van Helden en Heldenver-
eer i n g". De rede werd besloten met den
samenzang van twee coupletten van ons
Volkslied.
De heer J. G. Debbink Jr., voorzitter
van de regelingscommissie richtte namen»
de ontvangende vereenigingen zich tot dx
aanwezigen met een welkomstwoord.
Notulen en begrooting voor het boekjaar
1935-"36 werden goedgekeurd.
De heer A H. Lit too v, te Ermelo, reTe-
reerde daarna over: „Het Calvinisme air
levens- en wereldbeschouwing".
Hij behandelde le Inhoud en leidende
gedachte van het Calvinisme; 2e Tijd en
wijze van bestaan; 3e De bezwaren die ei
tegen worden ingebracht, waardoor het licht
van het Calvinisme, tegen don donkereu
achtergrond der critiek duidelijk uitkomt.
Een 11-tal vragen die werden gesteld wer
den beantwoord. Tijdens de bespreking ver
scheen, met luid applaus begroet, in de ver
gadering de 2e Voorzitter van den Bond, dk
heer P. v. Nes Czn. te Den Haag, die in
de middagvergadering zou spreken.
MIDDAGVERGADERING
In de middagvergadering die in.
de Oosterkerk gehouden werd, riep
de voorzitter een welkomstwoord toe aan
de® Burgemeester van Aalten, die het g®
gpvaardigde der Geref. Kerk, den heer
A. J. W. Monnik; voorts aan den af ge
afgevaardigden der Geref. Kerk, den heei
H. W. Lu yen es (oud-secretaris van de af
deeling) Ds. A Schouten em. predikant
die vroeger lid van het bestuur is geweest
en krachtig aan den opbouw medewerkte;
en enkele anderen.
De heer P. v. Nes Czn. spraJc hierna
over:
,-De macht van het geschreven woord"
Spr. reide o.m. dat het geschreven woord
te verkiezen is boven het gesproken woord,
omdat het rustiger overdacht kan worden
Het mist de frissche impuls van den per
soon, maar het is algemeener, duurzamer,
vaster en betrouwbaarder. Daarom is het
ook gevaarlijker. Spr. schilderde met grootc
ernst het geweldig gevaar van het slechto
boek, dat op den gevoeligen jongen mensch
zulk een funesten invloed heeft. Er wordt
veel gelezen. In Nederland verschijnen per
jaar meer dan lO.OOO^oeken en nog mcei
dan 1000 bladen of tijdschriften.
Talloozen zijn door het boek te gronde ge
richt, maar anderen zijn erdoor behouden.
Men wil de overheid ervoor spannen om
die boeken en geschriften die slecht zijn U>
doen verdwijnen, maar dat is op grond var»
de grondwettelijke gewaarborgde vrijheid
van de drukpers niet gemakkelijk. We mot
ten het zelf doen. We zullen het moment
toejuichen als slechte boeken en bladen niet
meer gpdrukt kunnen worden, maar dan,
omdat ze onder de menschen geen aftrek
meer vinden. Ons volk moet veranderen, ae
geesten moeten omgezet
Spr. wees met grooten nadruk op het ge
vaar van de niet-Christelijke pers en wee»
als taak aan het scheppen van een
heid in de genachten des volks. In heel het
leven gaat het ora de eere van Het vleesch-
geworden Woord, dien wij ook met het ge
schreven woord hebben te dienen.
Het slotwoord
werd gesproken door ds. D. Zwart, Geref.
predikant te A alten, onder den titel.
„Kinderen van het Woord".
Spr. wees op de herders in de velden
van Efrata, die, nadat ze het woord van de
engelen gehoord hadden, direct opgingen om
te zien het Woord, dat hun was kond ge
daan. Zoo kwamen ze van geloof tot aan
schouwen. Daarna werden zij verkondigers
van het Woord.
Zoo moet ook de houding van de jeugd
in den vereenigingsarbeid zijn. Deze arbeid
moet groote blijdschap brengen. Alleen
langs den weg van geloof komt. ook in 1935,
de aanschouwing van den Koning der heer
lijkheid, die bevrediging schenkt door de
zucht naar geluk en blijdschap die trilt in
de ziel.
Aanvaarding van het Woord, dat gebo
den wordt op de zilveren schaal van hel
Calvinisme, brengt die heerlijkheid en
langs dien weg heeft de zaak voor Jezus
Christus in Nederland een toekomst.
Nadat de voorzitter eén woord van dank
had gesproken, werd de goed geslaagde
vergadering gesloten.
Centraal Bureau
voor Couranten-publiciteit
Door de Ver. De Ned. Dagbladpers opgericht
In hert; kantoorgebouw „De Bisschop" Dam
2A., Amsterdam, is sedert kort gevestigd het
„Centraal Bureau voor Courantenpubliciteit"
(Cebuco) van Ned. Dagbladpers.
De Ver. „De Ned. Dagbladpers" beoogt met
de instelling van dit bureau een centraal or
gaan te scheppen, waardoor de Nederlandsche
bedrijfswereld met nog meer vrucht de zoo
doeltreffende stimulans voor den verkoop, die
adverteeren heet, zal kunnen toepassen.
De gegevens waarover men beschikken moet
om een reclamecampagne zoo doeltreffend mo
gelijk op te bouwen, zijn tegenwoordig zeer
vele. Deze stelt het Cebuco aan adverteerders,
a.s. adverteerders en him advertentie-bureaux
in zoo groot mogelijke hoeveelheid ter be
schikking.
Het opzetten van reclamecampagnes en het
houden van marktonderzoeldngen zullen hier
door een uiterst solide basis krijgen.
Het „Cebuco" zal verder tal van publicaties
doen verschijnen, die voor de adverteerders
van waarde zullen blijken.
De leiding van het „Cebuco" berust in han
den van iemand, die een twintig jarige erva
ring in de couranten- en reclamewereld heeft.
Op een enkele uitzondering na zijn alle
voornaamste couranten van Nederland by het
Cebuco aangesloten.
Het auto-ongeluk bij Wieringen
Het vijfde slachtoffer overleden
In h"-t marine-hospitaal le Den Helder,
is overleden het vijfde slachtoffer van het
auto-ong'-luk bij Wieringen op 7 Dcc. j.l.,
n.L mej. Schukken uit Bolsward
Ernstig auto-ongeluk
Een doode, twee gewonden.
Bij Goes zijn op den provincialen weg
van Kort gene naar Geersdijk drie jongelui
aangereden door een auto, bestuurd door
zekeren V. uit Westenkerke, die hen in volle
vaart rechts wilde passeeren. Een van .hen,
M. v. d. Linde uit Kortgene, was op slag
dood. J Koets brak een been en R. Rood-
zand werd aan het gezicht gewond. Het lijk
van v. d. L. is naar de begraafplaats ver
voerd; K. is naar het gasthuis te Goes ge
bracht.
De politie heeft de zaak in onderzoek.
In Duitschland gearresteerd
Zekere mej. P.. gehuwd en wonende te
Doem a de (L.), bezocht geregeld haar
ouders, die woonachtig zijn te Susterseel
(D). In het begin van dezen zomer werden
haar bij een dergelijk bezoek 130 gulden
afgenomen door Duitsclie politiebeambten.
Zij werd toen weer spoedig op vrije voeten
gesteld, doch eenige weken daarna schrif
telijk veroordeeld tot 8 maanden gevange
nisstraf wegens overtreding van de bekende
financiecle verordeningen. Vanzelfsprekend
dacht mej. P., die veilig en wel te Doen-
rade woonde, er niet aan, haar straf te
gaan „uitzitten". Dezer dagen bezocht zij
echter opnieuw haar ouders en dit werd
voor haar een strc-o. Zij had nauwelijks de
Duitsclie grens overschreden of zij werd in
arrest gesteld en naar de gevangenis te
Alten overgebracht.
Doodelijke damp
To T ij n j e (Fr.) werd de vissclier EL v.
d. Wal door zijn vrouw, met wie hij een
half jaar gehuwd is geweest, dood voor het
bed gevonden in zijn woonschip. De man
is door kolendamp uit de kachel gestikt en
heeft vermoedelijk nog gepoogd zich naar
buiten te begeven.
Te Amsterdam bemerkten bewoners
van een bovenhuis in de Bellamydwars-
straat, dat er een sterke gaslucht in hun
woning hing. De politic stelde een uitge
breid onderzoek in in het geheele huis. De
bewoner van de benedenverdieping, een
bejaarde man, die een sigarenwinkel drijft,
scheen niet thuis te zijn. De politie kreeg
althans op haar gebcl geen antwoord. Langs
de achterzijde drong een agent de woning
binnen en hij vond den bewoner bewuste-
loos op zijn bed liggen. Het bleek dat in
zijn woning een gaskraantje openstond en
dat hij door het ontsnappende gas be
dwelmd was. De G. G. en G. D. slaagde er in
de levensgeesten weer op te wekken.
ERNSTIG VERKEERSONGELUK
Te Ermeio gleed een voerman, van de
stichting Veldwijk, uit door de gladheid. Hij
kwam onder het paard te vallen en kreeg
dc wagen over zich heen. Het paard sloeg
op hol en vond de weg van een uur naar
de stichting op eigen houtje terug. De voer
man werd op de weg gevonden en met he
vige inwendige kneuzingen per auto naar
huis gebracht.
WEERBERICHT
BAROMETERSTAND
Hoogste stand te Helsingfors 7G1.6.
I-aagstestand te Lerwick 734.9.
Stand vanmorgen halftwaalf 743.5.
WEERVERWACHTING
Matige tijdelijk toenemende Z.O. tot Z.W.
wind, zwaar bewolkt tot betrokken met tij
delijke opklaringen, tijdelijk regen, weinig
verandering in temperatuur.
ALGEMEEN WEEROVERZICHT
De oceaandepres6ie werd stationair ten
Zuiden van IJsland en vult aan de Westzijde
op. In het 0o6ten begint het continentale ge
bied van hooge luchtdruk zich weer te her
stellen. In Spanje blijft de druk bij voort
during laag. De secundairen, die langs den
Oostrand der depressie trekken, geven beur
telings regen en opklaring, terwijl de krach
tige wind in Frankrijk en langs de kusten
de temperatuur hoog houdt. De meeste regen
viel thans in Engeland en het Kanaal. In
Duitschland liegen onbeteekenende vorstge-
bieden. In de bovenlucht bewegen zich over
geheel centraal-Europa en de Alpen warme
en zeer droge föhnwinden. In de Alpen en
in München werd de temperatuur van het
vriespunt eenst op 3000 Meter hoogte waar
genomen. Daarentegen werd het in Schot
land weer iets kouder. In Lapland nam de
vorst af tot matig. Het is te verwachten, dat
het weer in onze omgeving in liet eerste
etmaal nog zacht zal blijven»
STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt hedenmorgen tc 8.55
uur aan de posten van Delfzijl tot Hoek van
Holland: Stormsein neerhalen. Rlijtt op uw
hoede.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen haltfwaalf 8.6 C.
29 DECEMBER
Zonsopgang 8.12 u.; Zonsondergang 3.52 u.
Maan op voorm. 10.10 u.; onder nam. 8.53 u.
30 DECEMBER
Zonsopgang 8.12 u.; Zonsondergang 3.52 u.
Maan op voorm. 10.27 u.; onder nam. 10.17 u.
VOERTUIGEN MOETEN HUN
LICHTEN OP HEBBEN
29 DECEMBER
Van 's avonds 4.22 u. tot 'b morgens 7.42 u.
30 DECEMBER
Van 's avonds 4.22 u. tot 'b morgens 7.42 u.
EEN SMOKKEL-VEERPONT
Rijksambtenaren hebben de veerpont over
de Maas tusschen Bunte en het Belgi
sche plaatsje Herberich in beslag genomen.
Bij de laatste verpachting van dit veer
werd bepaald, da: de pachter de boot in
welken vorm ook, niet in dienst van smok
kelaars mocht stellen. Ook na herhaalde
waarschuwingen heeft hij zich niet aan
deze bepaling gehouden met het gevolg dat
de rijksambtenaren dezer dagen tot in be
slagneming zijn overgegaan. De boot is op
Nederlandsch gebied op het droge gebracht.
Eerst na betaling van de boete zal de boot
worden vrijgegeven.
HET AUTO-ONGELUK BIJ ARNHEM t
De toestand van Dr. Brouwer uit Oegst,
geest en zijn beide dochters en dienstbode,
welke Dinsdagmiddag bij een auto-ongeluk
op den Amsterdamsehcnweg onder Arnhem
ernstig zijn gewond, is naar omsintandighe-
den vrij gunstig. De toestand van Dr. Brou
wer zelf liet zich aanvankelijk zeer ernstig
aanzien, doch sedert Vrijdag is eenige ver»
betering ingetreden, waardoor nu mag wor.
den aangenomen, dat voor alle patiënten
die vrij ernstig werden verwond, het levens»
gevaar als geweken lean worden beschouw-'
KIPPEN KENNEN GEEN GRENZEN
Dezer dagen hadden zich te Ro er th en-
ba c h niet ver van de Nederlandschc grens
8 kippenboeren te verantwoorden, die hun
hoenderparken aan weerszijden van da
grens hebben. Zij voerden de kippen goed
koop in Nederland in, doch lieten deze op
Duitscli grondgebied clure eieren leggen. Da
Duitsche douane neemt aan dat op deze
manier 2 millioen eieren gelegd zijn. Da
verdachten kregen elk 5 maanden gevangc»
nisstraf.
ONTSPANNING
SCHAKEN
REVANCHE-MATCH EUWE—ALJECHIN
OP DE SEMMERING?
Een Oostcnrijksch hoteldirecteur heeft,
(naar het Hdbl. meldt, in een brief aan Dr
Euwe en Dr Aljechin medegedeeld, dat hij
bereid is de benoodigde som voor een
revanchewedstrijd te verstrekken, indien er
in het Hotel Panhans op de Semmering
wordt gespeeld. Dr Euwe deelde mede, dat
hij uiteraard niet het minste bezwaar er
tegen zou hebben de revanche-wedstrijd ia
Oostenrijk tc spelen, te meer daar Aljedhn
op deze wijze geen moeilijkheden zal heb
ben om de benoodigde 10.000 bijeen te
brengen.
HET TOURNOOI TE HASTINGS
De eerste ronde
Gisteren is het Scha&ktournooï te Ha»
tings begonnen. In de hoofd-afdeeling luidt
de uitslag ^an de eerste ronde.
Flohr verliest van Fine (Amerika);
AlexanderMitchell remise; Tartakower—
Koltanowski remise; GolomThomas re
mise; TylorWinter remise
In de lagere afdeelingen: Staceyvaa
Seters (Ncd.) afgebroken; GebandLandau
(Ned.) afgebroken; Sonja Graf verliest van
Prins (Ned.); .WinserKnoppers (Ncd.)
remise.
DAMMEN
OM HET KAMPIOENSCHAP VAN
NEDERLAND
Onder groote belangstelling is 2e Kerst
dag te Almelo de Damwedstrijd gehouden
om het Kampioenschap van Nederland, fus-
schen „G.Svan Amsterdam, en Zwart
wit van Almelo.
De wedstrijd die circa 4y2 uur 'duurde,
eindigde mej 15—5 in het voordeel van
G S. Amsterdam,
EEN ONDERHOUD MET
Prof. G. BESSELAAR
Rels-indrukken uit het
afgeloopen jaar
Terug van een rondreis door het land, 'dat
hem ±- 30 jaren ter woonstede was, heeft
Prof. Besselaar ons een en ander verteld van
zijn indrukken. De reis heeft =fc 4 maanden
geduurd en had ten doel, voor de colleges,
die hij aan de Amsterdamsche Universiteit
geeft als buitengewoon hoogleeraar in de
Zuid-Afrikaansche taal en letterkunde, ge
schiedenis en cultuur, frissche leerstof op te
doen. Dat wordt niet alleen gevergd door
het doceeren van een vak, dat een levende
en strevende werkelijkheid tot onderwerp
heeft, maar dat wordt ook voorgeschreven
door het snelle tempo, waarin het Zuid-
Afrika van heden zijn evoluties van jong en
krachtig volk doormaakt Prof. Besselaar is
dan ook teruggekeerd met een rijke lading
aan wetenschap, samengelezen uit de aanra
king met alle leidende figuren uit het Zuid-
Afrikaansche cultuurleven, evenzeer echter
met een flinke voorraad indrukken, ontstaan
uit den omgang met „the man in the street",
die voor hem, den Airikaanschen Hollander,
geen geheimen heeft.
Land en volk
Zoo pratende weg men behoeft dezen
kalmen, geestigen causeur werkeJijk niet te
inspireeren werd het ons duidelijk, dat
wij Nederlanders goed zullen doen, wat
meer respect te hebben voor de afmetingen
en verhoudingen van landen en volken, die
wij, omdat ze zoo héél ver weg liggen, dan
ook maar heel klein zien (Ned. Oost-Indië
met uw verlof). Nu. met Zuid-Afrika kon
dat ook wel beter. Die vier deelen: Trans
vaal, Oranje Vrijstraat, Natal en Kaapland
zijn samen bijna 50 maal zoo groot als Ne
derland; als Pi of. Besselaar, toen hij nog te
Pieter Maritz het onderwijs diende, naar
Kaapstad wilde reizen, moest hij 3 etmalen
in den trein zitten. Enzoovoort.
Echter, Zuid-Afrika is dun bevolkt. Een
paar fnillioen blanken, een zes, zeven mil
lioen naturellen, vormen de bevolking. De
opbouw van een economisch en cultureel
sterk Zuid-Afrika wordt dus verricht door
een betrekkelijk bescheiden getal wer
kers. Destemeer treft u, wat zij tot stand
brengen. Ik heb, zoo vertelt onze gastheer, in
Europa nergens zulke complexen van Uni
versiteitsgebouwen gezien als te Kaapstad en
Johannesburg, brandpunten van Engelsche
cultuur, hoewel ook met eere genoemd mogen
worden de behuizing en de wetenschappe
lijke toerusting te Pretoria en te Stellen-
bosch, de centra van het Hollandsch-Afri-
kaansche cultuurleven. Een ander voorbeeld:
de pers. Prof. Besselaar toonde ons een
groot, prachtig geïllustreerd weekblad, „Die
Huisgenoot", dat een oplaag van 40.000
exemplaren heeft, cn men bedenke dn. dat
uit één millioen Hollandsche Afrikaanders
daarvoor de lezers moeten komen. En nu we
toch met de pers bezig zijn: wat dunkt u van
een Afrikaansch dagblad dat f 1.800.000.—
cadeau krijgt (van de Kamer van het Mijn
wezen) om zich behoorlijk in te richten?
Invloeden van btdfes
Hier raken we tevens een ander belangen-
gebied: ./le pénétration pacifique" van het
buitenland, met name van Amerika, Duitsch
land, Nederland, enz. Engeland heeft uiter
aard al een voorsprong, maar spaart geen
kosten om dien te behouden. In het Hooger
Onderwijs is dan ook duidelijk een Holland
sche en een Engelsche sfeer te onderschei
den. Te Johannesburg en te Kaapstad
(Groote Schuur, een complex grooter dan dat
van de Berlijnsche Universiteit) dicteert de
Engelsche, te Stellenbosch en te Pretoria (de
laatste sedert 1932) de Hollandsch-Afrikaan-
sche invloed de structuur en den gang van
het onderwijs.
Bij het woord Universiteit denke men
voor Z. Afrika niet altijd aan een volledig
stel faculteiten. In Johannesburg bijv. is het
onderwijs meer georiënteerd naar den mijn
bouw, in Pretoria en Stellenbosch naar den
landbouw. En dan zijn er de meer geweste
lijke colleges als te Bloemfontein, Potchef-
stroom, Wellington, Grahamstand, e.d.
Dc naturellen
Bijzondere aandacht vraagt nog steeds het
naturellen-vraagstuk. Globaal genomen, leven
en wérken de inboorlingen territoriaal, so
ciaal en economisch gescheiden van de blan
ken. Het Hooger Onderwijs bijv. is voor hen
afzonderlijk te volgen. Deze verhoudingen
worden wederzijds niet anders begeerd; men
kan ze vergelijken met die tusschen de
Europeanen en de inlanders in onzen Archi
pel. Ook de Afrikaansche inboorling heeft
zijn eigen woonwijken in de steden och,
voegde onze gastheer er nuchter aan toe,
deze sociale scheiding komt slechts overeen
met ons standenverschil in Europa, waar een
blanke dame van hoogen stand er toch ook
niet aan zal denken, haar chauffeur mee in
den salon te brengen, waar zij de thee gaat
gebruiken bij een vriendin.Anderzijds:
tengevolge van het met kracht uitgebouwde
onderwijs- en cultuurleven der blanken deelt
de naturellenbevolking in stijgende mate
van den intellectueelen welstand en de hoog
staande opleiding aan hoogere en middel
bare scholen.
Rond de school
Uiteraard bijzonder belangstellend naar
het Kerkelijk leven en den Christelijken le
venskring in Z. Afrika, vroegen wij Prof.
Besselaar ook daarover iets te willen vertel-
Dt nieuwe kerk In Paarl
len. Aansluitende bij het zoojuist beschre
ven onderwerp, deelde hij ons mede, dat de
Christelijke school zooals wij die kennen, in
Z. Afrika nauwelijks bekend is. Alle lagere
en middelbare scholen zijn Staatsscholen en
het onderwijs is er kosteloos. De leerplicht
schrijft 68 leerjaren voor, doch vervalt
voor kinderen, die meer dan 3 mijlen ver
wijderd wonen van een school. In zulke ge
vallen voorzien de z.g. school-kosthuizen,
waar de behoeftige kinderen ook weer op
Staatskosten van Maandag tot Vrijdag
intern zijn. Voorts is er de autobus en de
ezel, die lange afstanden helpen verkorten.
De z.g. ftn mans scholen worden hier n daar
aangetroffen om kleine afgelegen nederzet
tingen te dienen.
Die Staatsscholen mi verzorgen in zooverre
de Godsdienstige behoeften, dat er gebeden
en uit den Bijbel gelezen wordt, terwijl er
een leervak Bijbelonderwijs is, dat echter
(bij wettelijk voorschrift) geen dogma mag
onderwijzen.Voegen we hier nu nog bij,
dat ouders ontheffing van dit vak voor hun
kind kunnen krijgen, en dat de onderwijzers
niet verplicht zijn, te bidden of Bijbel
onderricht te geven, dan laat zich wel onge
veer begrijpen, dat voor de Afrikaansche
jeugd aan Christelijk onderwijs een uiterst
schraal rantsoen ter beschikking is. Het is
dan ook evenzeer te begrijpen, dat de neiging
tot oprichting van Christelijke scholen ont
waakt is en toeneemt.
Het Middelbaar Onderwijs
De middelbare scholen van Zuid-Afrika
zijn niet op één lijn te stellen met de onze.
Zij reiken met de leerstof niet verder dan
de 4e klasse van onze Gymnasia, gevolg
waarvan men aan de Universiteiten veel stu
denten van 16, 17 jaar aantreft. Het eind
examen en in verband hiermede het leerplan
dezer scholen mikt op toelating tot de Uni
versiteit; in de praktijk echter is dit eind
examen een toelatingsexamen geworden voor
normaal- en kweekscholen en voor allerlei
beroepen en bedrijven.
Het Kerkelijk leven
Over drie kerkgroepen Is het Godsdienstig
leven der Afrikaners verdeeld. De grootste
groep vormen de Ned. Geref. Kerken (de
landskerk) met 300 gemeenten): Geref.
Kerken zijn er ruim 50. Verder hoofdzakelijk
in Transvaal, de Herv. Kerk. TheoL scholen
(Kweekscholen) zijn er voor de Ned. Geref.
Kerken te Stellenbosch, de oudste, die in
1859 al is opgericht en waar van de 4 do
centen er 3 pupillen zijn van de Vrije Uni
versiteit; voor de Geref. Kerken te Potchef-
stroom. De Herv. Kerk (Transvaal) heeft
een kerkelijk hoogleeraar aan de Universiteit
te Pretoria, waar onlangs ook een theologi
sche hoogleeraar is aangesteld namens de
Geref. Kerk van Transvaal.
Hoezeer de Calvinistische gedachte in het
Kerkelijk leven van Z. Afrika veld wint,
moge blijken uit het feit, dat een der stu
denten van de Universiteit te Kaapstad, een
doctor in de filosofie, daar in aanraking
komende met Calvinistische lectuur, zoodanig
getroffen werd dat hij tot bekeering kwam,
te Stellenbosch zijn 4-jarige theol. opleiding
kreeg en nu naar Amsterdam gaat, om aan
de V. U. af te studeeren.
In het algemeen kan men zeggen, dat ook
het Kerkelijk leven in Z. Afrika zich in op
gaande lijn beweegt. Een oplaag van 20.000
exemplaren voor Die Kerkbode zegt wel iets
voor een Kerkgroep van 300 gemeenten.
Nederland en Zuid-Afrika
Uiteraard kwam in het onderhoud met
Prof. Besselaar men zal begrijpen, dat
wij uit den hoorn des overvloeds van zijn
gekruide verhalen maar een zeer bescheiden
percentage konden meenemen ook de
vraag ter sprake, of en in hoever er voor
jonge Nederlanders toekomst in Zuid-Afrika
is. Wat de studenten betreft, is een begin
gemaakt met het, ook door den gezant aan
het Nederlandsche Hof, Dr. van Broekhuy-
zen, krachtig bevorderde, ruilen van studen
ten. Zoo zullen in 1936 zes studenten uit
Amsterdam naar Z. Afrika gaan, die daar
vanwege de Universiteit van Pretoria, vrij
stelling krijgen van college- en examen
gelden.
In zijdelingsch verband wijzen we ook nog
even op de wel zeer redelijke wettelijke
voorwaarde, dat in Z. Afrika afgestudeerde
vreemdelingen pas dan in Staatsdienst kun
nen komen, wanneer zij er 3 jaren gewoond
hebben. Dit geestelijk acclimatiseeren is
noodig zoowel voor den belanghebbende als
ter consolideering van een nationaal gezonde
samenleving.
Kans voor vaklui
Of ook andere jonge menschen in Zuid
Afrika „emplooi" zullen vinden?
Wie een knap werkman in het bouwvak is
en 100 pd. sterling bij de hand heeft, zal er
zeker slagen, aldus het antwoord van onzen
gastheer, die er bijvoegde, dat hij over
stroomd was met verzoeken ter bevordering
van het emigreer en naar het verre land. Er
is reeds, ook door bemiddeling van de Ned.
Zuid-Afrikaansche Vereeniging. een aanmer
kelijk getal Nederlanders heengetrokken,
maar wij moeten er terstond bijvoegen: dit
gaat 'heusch niet „vanzelf".
En dat niet alleen, omdat de kansen van
welslagen beperkt zijn, maar ook. omdat
men in Zuid-Afrika er zeer op gesteld is, dat
een jong en krachtig volk intellectueel
en technisch behoorlijk onderheid is. Daar
voor wordt ook op eigen bodem hard ge
werkt. Onder de Hollandsche Afrikaanders
treft men thans bijna geen analfabeten meer
aan en wat wel merkwaardig is: niemand
kan er lid van een der Hollandsche kerken
worden, of hij moet kunnen lezen en schrij
ven. En wie trouwen wil, moet volgens onge
schreven wet eerst belijdend lidmaat zijn.
Zoo werken natuur en genade mede, het
beschavingspeil hoog te houden.
Jong Zuid-Afrika
Het streven, dat in bovengenoemde gege
vens tot uiting komt, maakt deel uit van het
doelbewuste streven, dat het Zuid-Afrikaan
sche volk en zijn leiders stuwt naar een
cultureel en economisch zelfstandig bestaan.
Wij en vooral wij in Holland moeten
bedenken, dat het Z. Afrika van heden en
morgen niet meer is dat van 1900, toen de
Boerenoorlog (de Anglo-Boerenoorlog, ver
betert onze gastheer, want niet de Boeren
hebben dien gewild) het besef van de stam
verwantschap tot activeering bracht, en voor
ons gevoel de breedgebaarde boer het type
van den Zuid-Afrikaander was.
Dat alles is anders geworden, al ont
breekt natuurlijk in het beeld van Z. Afrika
.niet de boer en zijn „plaats", middelpunten
trouwens van een onmisbaar element in het
economische leven. De boeren-romantiek en
Paul Kruger behooren tot een voorbije pe
riode en het Zuid-Afrika van heden streeft
naar een onafhankelijk volksbestaan.
Daarbij vindt het aan twee kanten beïn
vloeding: de Nederlandsche uit aard van het
stamverwante verleden, de Engelsche tenge
volge van den afloop der worsteling van
1900. Toch zie men dit niet zóó. dat er tus
schen die twee invloeden een scherpe ver
houding bestaat. Zonder den Brit te haten,
wil de Hollandsche Afrikaander in alle op
zichten gelijk met hem staan. En ook de
Engelschman in Z. Afrika is bezig te ver-
Afrikaanschen, naarmate hij er langer woont
en werkt. De Afrikaander, aldus Prof. Bes
selaar, is receptief èn responsief; hij wil „een
man zijn" en respecteert zijn naaste, voor
zoover hij dat ook is. Derhalve: geen buigin
gen als een knipmes; met den hoed niet in
de hand komt men in d i t land het verst.
De officieren voor het aldus optrekkende
cultuur leger levert het Hooger Onderwijs;
geen wonder, dat Prof. Besselaar zijn taak
te Amsterdam liefheeft met al de kracht van
een theoretisch èn prachtisch wel toegerust
mede-bouwer.
Studeerlamp en zoeklicht
Een der Universi
teitsgebouwen te
Stellenbosch.
deerlamp, waaronder de drager van dien
naam geacht wordt zijn levensdraad af ti
winden. Maar er z ij n dan toch al heel wat
hooggeleerden, die inzien, dat evenall
wijlen Ds. W. H. Gispen zijn preeken ten
deele in zijn studeerkamer en ten deele op
de markt maakte zij niet alleen uit d»
perkamenten maar ook buitenshuis moeten
gevoed worden.
Voor Prof. Besselaar was dit vanzelfspre
kend. En zoo ging hij, na twee jaar te Am
sterdam fcollege te hebben gegeven, op 5 Juli
1935 scheep naar het land waar hij schier al
de jaren des onderscheids gearbeid heeft,
daar nog eens weer college te loopen in het
volle leven van stad en land. Deze studiereil
bood hem gelegenheid om tal van lezingen te
houden voor studenten, waarvan "er soms
250 de zaal vulden. Dan ook openbare voor
drachten. En derdens waren er de ontmoetin
gen in besloten kring, waar hij gelegenheid
had, te luisteren en te zamelen; te zamelen
ook voor de bibliotheek te Amsterdam, dia
reeds een duizend nummers telt en nu
aangevuld kon worden met een 300 deelen»
uit Zuid-Afrika meegenomen.
Reis-ervaring
Omdat het ons bekend was, dat Prof. Bes
selaar den 9 Nov. j.l. was teruggekeerd
niet volkomen goede conditie, vroegen wij
hem naar de oorzaak daarvan. „Wel, aldui
onze gastheer, ik ben bij aankomst vai
spoorreis te Potchefstroom het was 12
uur 's nachts bij een niet al te riante verlich
ting op het perron gestruikeld over
bascule. Bij den val is een neusbeentje ge
broken en dit schijnbaar kleine euvel heeft
me veel bloedverlies, een pijnlijke operatii
en heel wat stagnatie bezorgd. U moet we
ten, dat alle lezingen vooraf geregeld u
zoodat ik graag mijn programma wou afwer
ken. Maar dat ging niet en de dokter stuur
de mij ter rustkuur naar het enorme Na
tional Pari;, waai- de fauna en flora van
Zuid-Afrika in al haar pracht vrij leeft en
tiert. Men heeft daar bijv. alleen al een 1500
leeuwen neen, maak u niet bezorgd,
een auto met de raampjes dicht is u veilig
de bezinelucht schijnt voor hen de men-
schenlucht onspeurbaar te maken. Daarom
was het van een onzer reisgenooten ik had
'n viertal jongelui uit Nederland meegebracht
die in Z. Afrika blijven niet verstandig
een raampje te openen, teneinde haar kodak
te richten op een plekje natuurschoon. In
time waren we omringd door een sextet leeu
wen, en in nóg korter tijd hadden we dl
jongedame binnenboord gehaald en
raampje gesloten".
Dc toekomst
De lezer zal wel begrijpen, dat wij van eei
verteller, die zóó begint, ongeveer het tien
voud gehoord hebben van wat in dit artike
te lezen was, doch waarvan in elk geval dl
hoofdzaken in kort bestek zijn afgeroomd
Aan Prof. Besselaar onzen vriendelijke
dank voor zijn aangenaam en leerzaam on
derhoud. Velen met ons weten, hoe de Zuid-
Afrikaansche leerstoel te Amsterdam bezet ii
door een man, wiens levensbeschouwing d
levenslijn den waarborg bieden, dat het hem
liefgeworden tweede vaderland in de op-
waartsche wegen van nationalen opboutf
begrepen en gekend en bemind zal
worden door een jonge generatie, die den
band tusschen de drie Dietsche volken uil
Nederland. Vlaanderen en Z. Afrika wil hel
pen versterken. En op dezen weg is nog hef
veel te doen, want het Zuid-Afrika van he
den beschikt over prachtige mogelijkhedel
voor zijn cultueerele en economische toe
komst.
