DE HEER SCHOUTEN OVER
DEN POLITIEKEN TOESTAND
6 MAANDAG 16 DECEMBER 1935
KERKNIEUWS
geref. kerken
Aangenomen: Naar Ierseke, cand. A.
van Egmond te Rotterdam.
ned. herv. kerk
eroepen: Te Doeveren, P. I. Hage,
em. pred. te Baarn.
geref. gem.
dankt: Voor Ridderkerk, M. Heikoop
te Utrecht.
BEROEPBAAR
De heer C. Brouwer C z n.( candidaat
aan de Rijks-Universiteit te Utrecht, door
het Prov. Kerkbestuur van Friesland toege
laten tot de Evangeliebediening, is na voort
gezette studie gaarne bereid Hervormde
(Geref.) gemeenten des Zondags te dienen
en een eventueel beroep in overweging te
nemen.
Zijn adres is tot 19 Dec.: Bemuurde Weerd
O.Z. 71 bis te Utrecht en daarna: Hoog
straat 49, V1 a a r d i n g e n.
de nieuwe bisschop van
HAARLEM
Mgr. J. P. Huibers, Deken van Hoorn
Zaterdagmorgen is door den Deken
J. P. Huibers te Hoorn een telegram
van den Internuntius te Den Haag
ontvangen, waarin wordt medege
deeld, dat Deken Huibers in het van
daag te Rome te houden consistorie
door Z. H. de Paus tot Bisschop van
Haarlem zal worden benoemd in de
plaats van Mgr. Aengenent.
Deken Huibers werd 15 November 1875 te
Amsterdam geboren. Na zijn studies aan de
Seminaries Hageveld en Warmond te hebben
voltooid, werd hij in 1899 tot priester ge
wijd. Als eerste standplaats volgde de benoe
ming te Moordrecht, waarop in 1902 Leiden
volgde.
Drie jaar later werd hij tot leeraar aan
het Seminarie Hageveld benoemd, alwaar
hij zich bij de studenten groote vriendschap
heeft verworven.
In 1917 volgde zijn benoeming tot Bouw
pastoor te Amsterdam en in 1928 de benoe
ming tot pastoor en deken van Hoorn.
Van den nieuwen Bisschop wordt ons ge
meld, dat hij een groot Mariavereerder is,
evenals ztjn voorganger een sociaal voelend
mensch is, terwijl onderwijs en jeugd zijn
bijzondere belangstelling hebben. Hij is de
negende Bisschop van Haarlem.
EEN KERKORGEL TEN GESCHENKE
Men echrjjft ons uit Onnen:
„God heeft by ons wat groots verricht:".
Bij den aanvang van dit jaar werd in dit
plaatsje op den Hondsrug, gelegen tusschen
Haren en Zuidlaren een zelfstandige Geref.
Kerk geïnstitueerd.
Onder de gezegende en bezielende predi
king van den jongen herder en leeraar Ds.
A. Kuiper, mag 't kerkelijk leven er heerlijk
ppbloeien.
Thans heeft één der broederen de gemeente
verblijd met een kostelijke gift, niet minder
dan een geheel nieuw kerkorgel, geleverd
door de fa. Valkx en Verkouteren te Rotter
dam, dat Vrijdagavond onder blij gejubel in
gebruik werd genomen.
J KERK EN EVANGELISATIE
Het steeds dringender wordende beroep
Nan onzen tijd in zijn vlucht van het Evan
gelie der vrije genade, op de Kerk met
haar lastbrief van de prediking van dal
Evangelie aan alle creaturen, doet in de-
eelfde mate de vraag aan ons opdringen,
of de Kerk inderdaad ten deze zich van
haar roeping volkomen bewust is.
Wat de Geref. Kerken betreft, is in dit
opzicht de bewustwording stijgende, doch
nog niet voldoende. Gelijk af en toe uit de
kringen der opzettelijke Evangelisatie ver
nomen wordt.
Op dit oogenblik is ons nog onbekend, of
er voor de agenda der Generale Synode
Amsterdam in 1936 reeds voorstellen
ter zake zijn ingediend. Maar er ligt nog
een, door de Synode van Middelburg in 1933
afgewezen verzoek van den kerkeraad der
Zierikzeesche gemeente. Het is daarom te
juister tijd, dat Dr. J. van Lonkbuyzen, de
voorzitter van dien kerkeraad, er aan her
innert, zij het langs een grooten omwe
in de Amerik. Wachter.
Het voorstel zelf echter is nog geheel
bruikbaar en wij releveeren het even, op
dat dit onderwerp weer in de volle aan
dacht kotne, waar het behoort. Zierikzee
dan vroeg om: a. een algemeene opwek
king tot den Evangelisatie-arbeid tot dc
Geref. Ke*ken te doen uitgaan; b. generale
deputaten tot nadere regeling van dezen
gezamenlijken arbeid, voor zoover dat
mocht zijn, te benoemen, welke depu
taten er op toezien zouden, dat het werk
door de Kerken ter hand genomen werd,
en waar noodig verband of hulp vereischt
werd, deze te geven of helpen geven; en
c. een kweekschool op te richten
waar broeders en zusters in het ambt aller
geloovigen opgeleid zouden worden om op
dit terrein werkzaam te zijn (dus iets als
een Moody Institute op Gereformeerden
f6: grondslag).
van Lonkhuyztjh, de afwijzing van
destijds besprekende, merkt op: „Het heeft
niet zoo mogen wezen. En ik kan niet be-
60 grijpen dat men ziende op de 'bijzondere
ks roeping der Kerken in deze tijden van groo
pa ten afval, zoo er zich afmaken kan".
Natuurlijk is van „zich ervan afmaken'
geen sprake geweest. Maar dat de bedoe
j van het Zierikzeesche verzoek thans
woer, en nóg meer dan in 1933, om ernstige
verweging roept, is buiten allen twijfel.
28 Op de Synodetafel van 1936 mag dit punt
5 niet ontbreken!
Ook in de Reformatie treffen we een bij
drage aan, die het bovenbesproken onder
werp raakt. De bekende straatprediker N.
Baas. die daar elke week onder den titel
„Even parkecren" schrijft, is blijkbaar diep
onder den indruk van het gebrek aan
jEvangeliseerende kracht in de Geref Kerken
En zegt daarvan: „Tenzij iedere belijdei-
gaat belijden, is de zaak van het koninkrijk
Gods in onze groote steden, menschelijker
'jze gezien, verloren!
„Daarom verdienen de pogingen van de
Evangelisaties in Amsterdam en Rotterdam
om door speciale acties de gans
gemeente mobiel te maken,
groote waardeering. Ieder belijder moet be
lijden! De werkman en de koopman, de dok
ter en de gasfitter, de advokaat en het
liermeisje. Niet met een angstig: „Pardon,
ik hen Gereformeerd!" maar met de fiere
belijdens: Ik ben van 't overwinnend leger
.van Jezus Christus!
„Onze nooc. is niet het a f zakken der we
reld, maar het inzakken van ons geloof!"
GELDERSCHE
A.-R. VOORMANNEN BIJEEN
Zal de behandeling van het ontwerp
betreffende de bezuiniging op het
onderwijs leiden tot een politiek
conflict?
Onder voorzitterschap van den heer C.
S m e e n k hield het Prov. Comité van A.R.
Kiesveroenigingon in Gelderland Zaterdag
j.l. een goedbezochte vergadering in het
gebouw voor Chr. Belangen te Arnhem.
In memoriam A. van Loo
In zijn openingswoord sprak dc voor
zitter, terwijl de aanwezigen zich van
hun zetels verhieven, enkele gevoelvolle
"voorden ter nagedachtenis aan den heer A.
an Loo, die jarenlang zitting heeft gehad
in de Prov. Staten van Gelderland en juist
voor de laatste verkiezingen werd wegge-
ïomen. De heer Van Loo, aldus spr., was
een trouw en meelevend lid der Ned. Herv.
Kerk. Zonder zich door eenige kerkistische
gevoelens le laten leiden heeft hij steeds
krachtig samengewerkt tot de uitdraging
der A.R. beginselen, die hem reeds van
jongs-af lief waren. Zijn nagedachtenis zal
bij ons in bijzondere eere blijven.
In het verdere deel van de huishoude
lijke morgen vergadering werd als lid van
het Centraal Comité in de vacature van Ds.
Renting aangewezen de heer J. R ij p-
tra, te Zelhem en als plaatsvervanger de
heer A. v. d. Graft te Well.
In den raad van beheer van de Dr. A.
Kuyperstichting werden als bestuursleden
aangewezen de heeren Jhr. J. Beelaerts
v. Blokland te Oosterbeek (Kamerkies
kring Arnhem) en Ds. E. J. Beens te
Hedel (Kamerkieskring Nijmegen).
Als leden van het moderamen werden
herkozen de heeren J. N. v.llunste
Arnhem en H. A. v. Willigen te Haaf-
ten en in de vacature van den heer D. Lij-
werd gekozen de heer J. R ij p s t r a
te Zelhem.
Voorts werd uitvoerig gehandeld over een
rapport omtrent den verkiezingsuitslag.
Hierover zal men zich nog nader beraden.
Hierna werd de vergadering geschorst.
Rede van den heer J. Schouten
Om twee uur werd de vergadering voort-
„De politieke toestand".
Spr. wees er op dat de politieke toestand
in ons vaderland voor een goed deel be-
heerscht wordt door do economische en fi-
nancieele moeilijkheden.
De allergrootste moeilijkheid is dat daar
door de politieke gedeeldheid en verdeeld
heid grootcr is geworden. Het tegenwoordig
kabinet dat zich aan geen enkele belofte
heeft schuldig gemaakt wordt schuldig ge
steld voor hetgeen het nagelaten heeft in
het materieel belang. Inplaats dat dit kabi
net steun krijgt voor de door haar noodig
geoordeelde aanpassing wordt het vooral
het laatste jaar bestreden. Vooral door soc.-
democratcn en door hen die links van hen
staan. Ook in R.K. kringen is groeiend ver
zet merkbaar tegen het kabinet, welks po
litiek, munt-politiek vooral, men onjuist
acht. In de derde plaats heeft het kabinet
tegenover zich hen die aan de moeilijk
heden niet tippen doch leven van een ma-
telooze critiek. Zonder hen overigens op één
lijn te stellen noemt spr. in dit verband de
C.D.U., de H.G.S. en de N.S.B. De A.R. zijn
steeds van oordeel geweest dat zij, met be
houd van eigen recht tot oordcelen, dit ka
binet moesten steunen. Spr. is er van over
tuigd dat geen andere weg mocht worden
ingeslagen, al wordt daarmede een gewel
dige verantwoordelijkheid aanvaard. Geen
politiek beleid, welk ook, is in staat om
een volk te vrijwaren voor de gevolgen van
den achteruitgang van de volkswelvaart.
Noch langs den weg van wat men „con
sequente deflatie" noemt, noch langs dien
van het soc.-dem. experiment kan men be
reiken wat men gaarne zou willen. Ook de
andere wegen voeren niet tot dit doel.
Het Plan van den Arbeid
Wat het „plan van den arbeid" betreft
merkte spr. op dat ook alle serieuze critiek
wordt afgewezen, wat nu juist geen bewijs
van sterkte is. Het plan lijkt spr. onuitvoer
baar omdat er aan het Rijk eischen worden
gesteld welke op 't oogenblik niet in te wil
ligen zijn. Mochten er, wat spr. niet gelooft,
menschen zijn die 600 millioen op tafel wil
den leggen onder voorwaarde dat er gedu
rende drie jaar economisch-verantwoorde
werken voor zouden worden uitgevoerd, dan
zou spoedig blijken dat aan deze voor
waarde niet kan worden voldaan. De ver
meerdering van koopkracht zal niet worden
bereikt. Mocht dit alles zoo eenvoudig zijn
als in het plan wordt aangegeven dan was
op de daarin bedoelde richting zeker reeds
eerder van andere zijde aangedrongen.
Ten aanzien van de door anderen aange
prezen devaluatie wees spr. op de voorbeel
den in het buitenland, die nu juist niet tot
navolging prikkelen.
Eensgezindheid in de A.-R. gelederen.
Sprekende over de noodzakelijkheid van
eensgezindheid van geest venvan ten herin
nerde spr. aan het optreden van Prof. Vis-
scher. Spr. wilde hierover wat zeggen.
Allereerst dit: dat elke nieuwe verdeeld
heid in de Chr. prot. groepen den invloed
van de R.-K. op het staatsleven doet toe
nemen en een Roomsch-roode samenwer
king bevordert.
Wat nu het beroep van prof. Vis-
scher op artikel 36 der Ned. Geloofs
belijdenis betreft merkte spr. op dat
het niet juist is het uitgangspunt van
het practische politieke leven te leg
gen in de Geloofsbelijdenis. Uitgangs
punt is het Program van beginselen
der partij waartoe men behoort.
Alles wat er met en rond artikel 36 heeft
plaats gehad heeft overigens ook geen en
kele wijziging gebracht in de A.R. opvat
ting omtrent het daarin behandelde. Wat
ten dezen in de artikelen 3, 4 en 5 van het
beginselprogram is omschreven is vanaf
1878 onveranderd gebleven. Voorzoover een
onbeteekenende wijziging in de formulee
ring dezer artikelen werd aangebracht, ge
schiedde dat op aandrang van lien die zich
nu met een beroep op art 36 der Ned. Ge
loofsbelijdenis tegen ons keeren. Spr. herin
nerde aan de wijziging van 1916 toen de
woorden „geestelijk leven" door „godsdien
stig leven" werden vervangen.
Met kracht wekte spr. op naar bin
nen de partij te versterken en naar
buiten als een sterke eenheid Op te
treden.
„Paragraaf 12"
Wat de moeilijkheden betreft t. a. v. de
bezuiniging op het onderwijs zcide spr. dat
paragraaf 12 uit het bezuinigingsontwerp
(de concentratie van Chr. scholen) door de
A.R. niet kan worden geaccepteerd.
Onze bezwaren zijn zoo ernstig dat
wij op dit punt niet kunnen wijken.
Het is niet toelaatbaar dat in onze
wetgeving het principe wordt geïntro
duceerd dat de Overheid bevoegd zou
zijn naar eigen subjectief inzicht te
oordeelen of op een bepaalde plaats
een bepaalde school mag bestaan.
Wat er dan gebeurd? Dat weet spr. niet.
Dat hangt niet van de. A.R. fractie af. Door
paragraaf 12 wordt geen bezuiniging be
oogd. Zullen uit verwerping van dit artikel
politieke consequenties voortvloeien? Dat
zou spr. verbazen en hij zou het ook vol-
«>men onredelijk achten. Van meet-af is
gen deze concentratie-gedachte gewaar
schuwd. Zij is zelf in strijd met de regee-
rings-verklaring dat alles zou worden ge
daan om toespitsing van prinicipieele ver
schillen te voorkomen.
Spr. kwam er tegen op dat men bezig is
een zaak die volkomen zakelijk bekeken
behoort te worden, in een politieke sfeer te
brengen.
Wij wenschen, aldus spr., in geen
enkel opzicht politieke consequenties,
want wij zijn van oordeel dat het ka-
binet-Colijn met alle kracht moet wor
den gesteund.
't Is dan ook ongeoorloofd ons in een po
sitie te dringen van: óf concentratie aan
vaarden óf het kabinet van zijn taak ont
heffen. Wij weigeren de positie zoo te zien
en zoo te stellen.
Naar aanleiding van het gesprokene wer
den een groot aantal vragen gesteld welke
uitvoerig door den heer Schouten werden
beantwoord. Zijn repliek nam bijkans twee
uur in beslag.
Nadat de voorzitter den heer Schouten
hartelijk dank had gezegd voor zijn voor
lichting, werd de geanimeerde en druk
bezochte vergadering gesloten.
GITEN EN LRGATEN
De Geref. Kerk van Groo'ïegast ont
ging een levaat van f 1500 van wijlen, den
neer S. Gastema aldaar; 'i
NIEUWE NED. HERV.
KERK TE ROZENBURG
MODERN GEBOUW OP
EEN LANDELIJK EILAND
Men schrijft onsï
Op Rozenburg, het kleine eilandje in
den Nieuwen Waterweg is een nieuwe Ned.
Herv. kerk gebouwd, oie morgenavond
plechtig ingewijd zal worden. In verband
hiermede brachten wij er Zaterdag een be
zoek, om deze aanwinst der Ned. Herv. Ge
meente in oogenschouw te nemen.
Reeds toen wij nog op de aanlegsteiger
van de pont stonden was het mooie nieuwe
bouwwerk hoog boven de vlakke velden
zichtbaar, scherp afstekend tegen de klare
Decemberlucht. Na een stevige wandeling in
stevige kou hebben wij daarop, verge
zeld van den president-kerkvoogd den heer
Kleiwegt de kerk in- en uitwendig gron
dig bekeken en de conclusie was: een
prachtig gebouw.
Fnrsch verheft zich de toren waarin zich
reeds een klok en een luidklok bevin-
oen, prachtig zijn de glas in lood
;n in het in strakke lijnen gehou
den schip. Het ruime interieur doet zeer
stemmig aan. Het spreekgestoelte bevindt
zich op een flink podium, met vlak daarbo
ven het eenvoudige orgelfront. Hulde aan de
lemers. die dit alles in een half jaar
tijd wisten uit te voeren. De houw werd nl.
begonnen op 17 Juni van dit jaar, terwijl
morgen, 17 December de plechtige inwijding
zal plaats hebben. En nu de bijzonderheden
over het gebouw.
Architecten waren de heeren G. Hamer-
pagt en A. Mijs te Muiden. aannemers de
firma H. van der Hoek en Zonen te Brielle.
De verlichting waarover straks meer
erd aangebracht door de firma G. J. D.
Timmermans te Brielle. de glas in lood ra
men werden geleverd door het atelier voor
decoratieve kunsten van Toon Borg te Dor
drecht
Het kerkruim beslaat een oppervlakte van
18.50 bij 16.43 meter, het podium is 11.90 bij
4.25 meter. Het gewelf van het middenschip
is 13 meter hoog ae torenspits 32.50 meter.
Het gebouw biedt plaats aan 518 menschen.
Het meubilair is geheel van massief eiken
hout., de vloer bestaat uit grenenrift. Voor de
wanden zijn zeer taaie absorbeerende stee-
nen gebruikt en het gewelf bestaat uit z.g.
Dempo-platen met aluminium bespoten. Ook
deze zijn sterk absorbeerend. zoodat er geen
nagalm ontstaat. De acoustiek is dan ook
zeer goed.
Bij dc verlichting heeft men gestreefd naar
diffuus licht, zoodat er geen schaduwen ont-
q en men is hierin uitnemend geslaagd.
Boven in het gewelf zijn „diepstralers" met
matglas aangebracht, waardoor de geheele
ruimte prettig verlicht wordt.
Het glas in lood is mooi helder uitgevoerd
en bevat een paar heel mooie gesymboli
seerde voorstellingen, o.a. het eiland Rozen
burg, omspoeld door de wilde baren, waar
in het midden het our.e kerkje staat
Achter de kansel zijn in een halve cirkel,
met gouden letters de volgende versregelen
aangebracht:
Ziet hier de goedheid Gods:
Waar 't. water placht te stroomen,
Daar kan men nu om niet
Der zielen spijs bekomen.
Voorts omvat het gebouw nog een drietal
dienstvertrekken: Een catechisatielokaal van
9.50 bij 5 meter en een predikants- en een
kerkeraadskamer ieder van 4.25 bij 3.20 M.
Zooals wij Zaterdag op aangename wijze
gewaar werden is ook de centrale verwar
ming niet vergeten. Overal zijn „Veha" radia
toren aangebracht, terwijl zich onder de voet
banken buizen bevinden. De verwarmings
installatie bevindt zich onder de kerkeraads
kamer en omvat twee ketels: een kleine
voor het gebruik van de dienstruimten en
een groote voor de verwarming van het ge
heele gebouw. Door deze economische maat
regel wordt het kolen verbruik natuurlijk
aanzienlijk beperkt.
Behalve een hoofdingang zijn er nog twee
zij-ingangen, terwijl tenslotte zelfs een kluis
niet vergeten is. De firma Spiering uit Dor
drecht bracht het orgel uit de oude keFk over
voorzag het van een nieuw front en onder
wierp het tevens aan een grondige revisie.
Wel een geweldige vooruitgang voor de
eilandbewoners, die gisteren voor het laatst
bijeenkwamen in het oude kerkgebouw, dat
bijna 300 jaar heeft dienst gedaan nl. van
af 1658.
Het is misschien wel aardig eens iets uitj
de historie van de Ned. Herv. Gemeente op
Rozenburg te vernemen. Ten tijde van de
eerste bedijking werden de godsaienstoefe-
ningen gehouden in de schuur van den land
bouwer Leendert Engelen, waar dan predi
kanten van de classis Voorne en Putten voor
gingen.
Toen de bevolking zioh uitbreidde
werd een verzoek gericht tot de syno
de waarin een tractement voor een
predikant gevraagd werd. Dit verzoek
werd toegestaan en in 1657 werd de
eerste predikant beroepen. Johannis
van Schoonhoven nam dit beroep aan
en werd in de schuur van Leendert
Engelen bevestigd door Ds. van
Nooyen van Nieuw Helvoet.
In 1658 werd opnieuw een request
aan de synode gezonnen, nu met het
verzoek om geld voor het stichten van
een kerkgebouw. Ook dit verzoek
werd ingewilligd en de kerk kwam
er nog in hetzelfde jaar.
Het gebouw was volgens de historie
schrijver van een vierkante langwerpige
gedaante en zeer fraai ingericht. De pastorie
stond vlak naast de kerk boven aan den
dijk en werd in het jaar 1774 aanzienlijk ver
beterd. Het schoolgebouw stond aan de an
dere zijde der kerk. Voor het bouwen van de
kerk, benevens de pastorie en het schoolge
bouw had men, volgens de grafelijkheidsre
kening van het jaar 1659 besteed f 5564.90.
In 1741 werd de kerk vergroot, terwijl er
toen tevens een toren op gebouwd werd, die
het volgend jaar voorzien werd van een
uurwerk met twee wijzerplaten. In 1775 werd
de toren gerestaureerd, terwijl in 1839 de
kerk zelf aanzienlijk verbeterd werd. Zij
kreeg toen de vorm van een halvekruiskerk
'n die gedaante is zij tot gisteren ge
bruikt.
Zoo ziet men dus, het oude kerkgebouw is
el eenige keeren gerestaureerd en ver
bouwd, maar toch is 't nog steeds de eerste
kerk van de Ned. Herv. Gemeente van Ro
zenburg, die nu na bijna 300 jarigen staat
van dienst vervangen is door een nieuwe.
Het initiatief voor den bouw van
deze nieuwe kerk werd voor ongeveer
vijf jaar genomen door de toenmalige
predikant, Ds. D. J. V os s e n s, thans
predikant te Vlissingen. Er is toen
een fonds gesticht waaraan de gemeen
teleden regelmatig bijdroegen, terwijl
bovendien verschillende bijdragen van
buiten de gemeente ontvangen wer
den. Later werd een bouwcommissie
benoemd, en nu na 5 jaar, had men
met behulp van een obligatieleening en
een subsidie van de synoae, voldoende
geld om tot de stichting van een
nieuw gebouw over te gaan. Indien
de crisis zich niet zoo had doen gel
den, was de leening zelfs niet eens
noodig geweest, naar de heer Kleiwegt
ons verzekerde. En dat voor een ge
meente die ongeveer 1700 leden telt
Voorwaar een mooi resultaat in zoo
korten tijd.
Morgenavond zal in een plechtige dienst,
oie onder leiding staat van den pastor loei.
Ds H. E. M. H o e k z e m a, de inwijding
plaats hebben. De wijdingsrede zal uitge
sproken worden door Ds. D. J. V o s s e n s.
terwijl voorts nog verschillende sprekers
het woord zullen voeren-
Het nieuwe kerkgebouw staat aan de
Boomendijk, dicht bij de splitsing Binnen
dijk en Tienmorgenschedijk.
INDISCHE PROTESTANTSCHE KERK
Ds. J. Hofker te Bandoeng gaat in Januari
s. met verlof naar Nederland. In zijn plaats
komt te Bandoeng ds. P. J. de Bruijn te
Batavia. Ds. G. Mostert is van Ambon naar
Bandjermasin verplaatst. Ds. E. F. Wilder-
vanck te Soerabaja gaat Juli 1936 met ver
lof naar het vaderland.
DE KERK GEEN GARDEROBE
In de Geref. Kerkb. van Rotterdam vraagt
Ds. Meyster aandacht voor een gebruik, dat
hij terecht indeelt bij de kleine vossen, die
den wijngaard bederven.
„De zaak is deze: in het koudere jaarge
tijde legt menigeen bij het binnenkomen in
het verwarmde kerkgebouw zijn jas of man
tel af. Dat is te verstaan.
„Maar wat ergernis geeft in verschillende
kerkgebouwen, is de gewoonte dat die jas-
en z. aangetrokken worden na het
dankgebed, terwijl de predikant den slot
zang voorleest.
„Dat is toch niet zooals het behoort.
„Want óók dat voorlezen is nog een on
derdeel van onzen eeredienst We moeten er
door gestemd worden om met bewuste aan
dacht te zingen tot eer van onzen God. Juist
die slotzang heeft zijn bijzondere heteekenis.
..Het is, ingewikkeld in een Psalmlied,
's Heeren Woord dat daar gelezen wordt. En
intusschen is alles in actie; de menschen
staan overeind, en de sfeer van rust en stil
te wordt verstoord.
„Opzettelijk geschiedt dit natuurlijk niet;
het eebeurt veeleer in onnadenkendheid.
„Laten we ook tegen dit kleine euvel,
waaraan meerderen zich ergeren, den strijd
aanbinden.
„Als men wacht tot de predikant den kan
sel verlaat, dan is de dienst geëindigd en
kan ieder zich snel genoeg aankleeden.
„Die kwart, minuut kan men toch wel
wachten.
.We toonen dan onze eerbied in het huis
onzes Gods bewust te willen handhaven.
„Want de Kerk is wel een plaats van sa
menkomst, maar geen garderobe."
KERKBOUW TE HUIZEN
De Chr. Geref. Gemeente te Hulzen gaat
in nieuwe kerk bouwen. Architect is de
heer H. K o o y aldaar. Er zullen 200 zit
plaatsen zijn in het gebouw, later ev. te
vermeerderen met een galerij voor 50 per
il. Een toren van 20 Meter hoogte zal
erbij gebouwd worden.
Kerk en Staat in Duitschland
Beljjdenisfront blijft
Het Ned. Perskantoor te Berlijn bericht
is, dat de voorloopige Duitsche Kerkregee-
ring (van het Belijdenisfront) niet ont
bonden wordt. De Bisschop van Hannover
Marahrens blijft er lid van, hoewel het ge
bleken is, dat het verschil van inzicht tus
schen Marahrens en den radicalen vleugel
van Ds. Niemöller zeer groot is. De meerdei-
heid van de Voorloopige Kerkregeering
blijkt achter Ds. Niemöller te staan. Waar
door de kans op een vergelijk tusschen de
Voorloopige Kerkregeering en Minister Kerrl
niet vergroot wordt.
Deze mededeeling bevestigt dus onze mee
ning, dat het N.C.P. slechts een vermoeden
uitsprak, toen het schreef, dat de actie van
Ds. Niemöller „verder geen gevolg" had.
Natuurlijk heeft zij gevolg, al moet met leed
vezen verwacht worden, dat de tweeheid in
het Belijdenisfront door den druk van bui
ten af (nl. de houding der Rijksregeering)
opnieuw scherper aan het licht zal treden.
18 vragen aan Minister Kerrl
De leden van den Reichskirchenausschuss
hebben op initiatief van hun voorzitter Su
perintendent Ds. Zöllner „18 principieele
vragen" ter beantwoording aan Minister
Kerrl voorgelegd. Minister Kerrl heeft mee
gedeeld, dat hij binnen enkele dagen op deze
vragen schriftelijk zal antwoorden.
Proponentsexamen toch voortgezet
Ondanks het optreden van Minister Kerrl
gaat de bischop van Silezië Ds. Zanker ech
ter voort, proponentsexamens af te nemen.
Donderdag examineerde de Bisschop twee
candidaten, Vrijdag zes. Om het conflict tus
schen den Minister en den Bisschop bij te
leggen, werd Generalsuperintendent Eger
met twee andere vertegenwoordigers van
den Kirchenausschuss naar Breslau gezon
den. De superintendent stelde voor, geza*-
menlijk met den Bisschop te examineeren,
welke eisch echter afgewezen werd.
Dr. Dietrich
De landsbisschop van Hessen-Nassau Dr.
E. L. Dietrich, die zich zijn bestuursbevoegd
heden door de nieuw ingestelde landskerk-
missie ontnomen zag, heeft „teneinde
den arbeid der landskerkcommissie te ver
gemakkelijken, een langdurig verlof verzocht
en verkregen".
Ds. Jacobi's optreden
De Reichsbote, hoofdorgaan der Duitsche
belijdenisbeweging, verklaart dat de belij
denisbeweging het optreden van Ds. Jacobi
te Berlijn, die bij de Stöckerherdenking
der Berlijnsche stadszending als gast het.
woord voerde en toen een andere gast, nl.
den heer Koopmann, Gereformeerd lid der
rijkskerkcommissie, beleedigde door hem in
het openbaar toe te voegen, dat Stöcker he
den ten dage zeker geen lid der rijkskerk
commissie zou zijn (waarop de heer Koop
mann en vele anderen de feestelijkheden
verlieten) ten ernstigste afkeurt.
STAATSKERK OF VRIJE KERK
Prof. Dr. Helmut Schreiner, hoog
leeraar in de theologie aan de Berlijnsche
universiteit heeft ter gelegenheid van de
Stöcker-herdenking opmerkelijke dingen
over den kerkstrijd gezegd. Prof Schreiner
betoogde, dat in den kerkstrijd thans een
tendens: valt op te merken in de richting
van het staatskerkwezen en een tendenz in
de richting van het vrije-kerkwezen. Alle
richtingen houden om strijd staande, dat zij
noch het een noch het ander bedoelen, doch
de logica der feiten weerspreekt de logica
dezer redeneeringen. Men wordt ook tegen
wil en dank óf in de eene óf in de andere
richting gedreven. De eenige kerkelijke ge
nezing hiertegen, zoowel ten aanzien van het
ééne als ten aanzien van het andere is
naar het oordeel van den hoogleei
de toenadering, gelijk thans beoogd
door de rijkskerk- en landkerkcommissies.
Slaagt deze toenadering niet, dan kan men
duidelijk zien, dat de afloop van cien strijd
geven zal. eenerzijds dat een deel der kerk
geheel en al staatskerk wordt, anderdcel
dat een ander deel der kerk in een of mee.
vrije kerken, deels van sectarischen aard,
uiteenvalt
Prof. Schreiner hoopt, dat noch het een
noch het ander het geval zal zijn.
De Hannoversche landsbisschop dr. A.
Mahrarens. hoofd van-de Voorloopige Kerk
leiding der belijdenisbeweging, en de Beier-
sche landsbisschop dr. H. Meiser hoorden
deze rede aan in welke volgens het N.C.P.
ook hun oordeel werd uitgedrukt
EEN DANKBARE TAAK.
Een dankbare taak is weg
Predikanten, Kerkeraadsleden mee
levende personen in de Gemeente, indien
zij zich inspannen om een goede Telefoon-
Installatie voor Slechthoorenden, zoo moge
lijk met Ziekentelefoon, ter plaatse tot
stand te brengen. Op dit gebied is veel
achterstand goed te maken.
Uitvoerige inlichtingen verschaft de Heer
P. K DOMMISSE, te Maassluis.
(Adv.)
SCHOOLNIEUWS
PRIVAAT-DOCENT
Bij beschikking van den Minister van On
derwijs. K. en W., is Dr. H. Plessner te
Groningen tot wederopzeggens toegelaten
als privaat-docent in de faculteit der letteren
en wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit te
Groningen, om onderwijs te geven in de
philosophische oiithropologie.
Effatha
Benoemd tot leerares in linnen- en cos-
luranaaien aan de Nijverheids-Avonnschool
ror Meisjes van Effatha te Voorburg mcj.
G. Glastra te Scheveningen en tot leeraar
n teekenen-meubelmaken aan de Nijver
heids-Avondschool voor jongens van Effatha
de heer G. H J. Slabbekoorn te Rot
terdam. Beiden hebben de benoeming aan
aard. Met ingang van 1 Januari zullen zij
n functie treden.
LANDDAG ECONOMISCH ONDERWIJS
Zaterdag jl. is te Amsterdam, weder een
landdag gehouden voor het Nederlandsche
Economische Onderwijs, onder voorzitter
schap van Mr. A. B r u c h, voorzitter van de
Nat. Vereen, voor Handels-onderwijs.
De landag ging uit van genoemde veree-
niging in samenwerking met het Nat. Bu
reau voor Onderwijs op Economischen
Grondslag, den Bond van Gemeenten, Ver-
eenigingen en Stichtingen, die in richtingen
handelsonderwijs in stand houden en
de Vereeniging „Hou en Trouw"
Op den landdag werden twee onderwerpen
behandeld: De Ethiek van het Economisch
n in verband met de Psychologie van de
Ruilfunctie, inleider Dr. G. Schllpcr-
oort. leeraar bij het M. O. te 's-Graven-
hagc, en „Het Maatschappelijk Onderwijs
als middel tot verheffing der Cultuur", in
leider Dr. S. F. 1 z i n r a, inspecteur van het
Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs.
In zijn openingswoord heeft Mr. Bruch
herinnerd aan de audiëntie door den Mlnis-
van Onderwijs verleend aan de commis-
die bij hem kwam pleiten voor een wet
telijke regeling van het Economisch
Onderwijs. De commissie was er hoopvol ge
stemd vandaan gekomen. Mr. Bruch voegde
hieraan toe:
„De Nederlandsche Wetgever, niet in de
personen der betrokken Ministers, doch als
legislatieve collectiviteit, is voor het Econo
misch Onderwijs tot op heden geweest de
rechter, die niet als Vrouwe Justitia een
blinddoek voor de oogen, doch watten in de
a had. Het Economisch Onderwijs, wet
telijk schamelijk bedeeld, gehuisvest in een
ternauwernood semi-permanente noodwo
ning van Koninklijke Besluiten, komt op en
komt telkens weer op en komt ook op dezen
vierden landdag op voor zijn rechtmatige
„Moge de Wetgever, niet „opdat wij hem
niet het hoofd breken", doch omdat hij recht
wil doen en recht is het aan een iegelijk het
zijne toedeelen, dat onderwijs spoedig geven
wettelijke behuizing naar het bestek van
het rapport 1932, opgetrokken".
H. VOORTHUIS t
Op 52-jarigen leeftijd is te Z u t p h e n na
m korte ongesteldheid overleden de heer
H. Voorthuis, conrector en leeraar in de
aardrijkskunde aan het Chr. Lyceum aldaar.
Tot 1920, toen hij te Zutphen kwam, was de
heer Voorthuis leeraar aan de Chr. H.B.S. te
Stadskanaal. Hij was te Zutphen kerkvoogd
de Ned. Herv. Gemeente en bestuurslid
de Ver. voor Evangelisatie.
ONDER WIJSBENOEMINGEN
Ooster Nfjkerk (Fr.). Chr. Nat.
School. Tot onderwijzer: de heer W. Grae-
ler te Oudega (H.O.N.).
RIJNSBURG EN KATWIJK AAN ZEE
Het Gemeentebestuur van Rijnsburg heeft
in verband met het geringe aantal leerlingen
besloten tot opheffing der openbare lagere
school aldaar over te gaan. Een dusdanige
opheffing kan echter slechts geschieden wan
neer met een of meer naburige gemeenten
de mogelijkheid wordt geopend om de leer
lingen van de op te heffen school in een
gelijksoortige inrichting van bedoelde ge
meenten onder te brengen. Het gemeente
bestuur van Rijnsburg heeft nu dat van
Katwijk aan Zee verzocht, een dusdanige
regeling te treffen, en dit verzoek is door den
Gemeenteraad ingewilligd.
EXAMEN HOOGDUITSCH M.O. B
De minister van onderwijs brengt ter
kennis, dat het mondeling gedeelte van de
examens akte middelbaar onderwijs Hoog-
duitsche' taal en letterkunde (akte m.o. B)
dit jaar zal worden afgenomen te Amster
dam, in het gebouw der gemeentelijke uni
versiteit. Oudemanhuispoort, op de navol
gende dagen en uren:
14 en 21 December, telkens te 9.15 uur, en
16. 17, 18, 19 en 20 December, telkens te
9.15 uur en te 13.45 uur.
KNAPPE DAMES
Zoo noemt de heer A. de Jong Gz. in het
Corresp.blad der Vereen, van Chr. Onder
wijzers enz. de vrouwelijke geslaagden voor
het examen der hoofdacte L. O. van dezen
zomer. De dames, zegt hij, blaken daar
aardig knapper (in kennis) te zijn geweest
dan de heeren. De laatste zijn knapper in het
zich terug trekken. Van de 2110 trokken zich
113 terug, of ongeveer 5,6
Er slaagden van de 2110 heeren 894, of
ongeveer 42 Vi
Daarentegen van de 729 dames 346, of
bijna 48%.
Vooral in Arnhem zitten ze, die knapperts.
Van de 64 vrouwelijke candidaten slaag
den 31, of 48,4
Van de 204 mannelijke candidaten slaag
den 76. of 37.2
Examens
Academische Examens. Lelden. Owl.: Kiese,
.cteren: doet ex.. de heer P. Huibregtse.
Indisch recht: cand.ex.. de heer N. E. H. van
lej. A. Boutelje.
Gesl.: Rechten: eand.e
Staatsinrichting M.O. Den Haag. Geel. de
heer J. Bromet. Arnhem; en raej. H. Hf^-llng.
Den Haag.
Staathuishoudkunde en Statistiek M.O. Den
Haag. Gesl. de heeren W. Nas, Den Haag; F.
Brandsma, Nijmegen; A, Th. Verlnga, A'd&m.
Stuurlieden. Den Haag. GesL voor 2en
atuurm. gr. stoormv.: J. G. P. Schaap: voor Sen
stuurm. gr. stoomv.: C. Smit A van Oud-
gaarden. A. J. Burger en A. Kreukniet.
Geel. dipl. hobo -oi
Toonkunst. Den Haag. (Kon. Con*, v. Mus.*
1"°' -"jgj - jfcjf' spel) me tonderaoh.
de heer J. H. Stottln*
