BBÜI
VAHLE Den Haag
ra
DE HELDRING
GESTICHTEN
Textiel
Celstof
Verbandstoffen
Staalwol
C. C. M. Maat, Leiden
„KERAVIT"
SANITAIRE ARTIKELEN
FA. PH. BUTTINGER
GRONINGEN
W. MOHRING
ANTON VISSER
DE GEREFORMEERDE BOND VAN
VEREENIGINGEN EN STICHTINGEN
VAN BARMHARTIGHEID IN
NEDERLAND
Den 23 October 1913 kwamen te Amersfoort bij
een afgevaardigden van de Vereenigingen: tot
Chr. Verzorging van Krankzinnigen in Nederland
(Veldwijk c.a.); tot Chr. Verzorging van Zenuw*
lijders in Nederland (Zeist); tot Chr. Hulpbetoon
aan Tuberculose-lijders (Sonnevanck); tot Chr.
Verzorging van Krankzinnigen in Zeeland; tot
Chr. Verzorging van Idioten ('s Heerenloo c.a.);
tot Geref. Ziekenverpleging (Ter Haarstraat, Am
sterdam); tot Bevordering van Geref. Ziekenver
zorging in Nederland (Ermelo), en. de Verecni-
ging „Eudokia" te Rotterdam.
Het doel dezer samenkomst, waartoe het initiatief
was uitgegaan van de Vereeniging „Veldwijk
onder de krachtige bezieling van Prof. L. Linde
boom, was de bespreking voorloopig van enkelo
gewichtige onderwerpen die voor de onderschei
den Vereenigingen en Stichtingen van gemeen
schappelijk belang waren.
Nog enkele samenkomsten volgden, tot het in de
vierde vergadering, die van 25 Maart 1915 tot een
meer vaste samenwerking kwam en een „Rege
ling" voor die samenwerking werd aanvaard.
Men sprak toen nog niet van een „Bond maar
slechts van „Verband" en van „Samenwerking
Maar in de vergadering van 5 Nov. 1919 werd
deze „Samenwerking" omgezet in een „Bond
„den Gereformeerden Bond van Ver
eenigingen en Stichtingen van Barm
hartigheid in Nederland". Bij Konink
lijk besluit van 20 Maart 1920 nr. 47 werd de Kon.
goedkeuring verleend.
De grondslag van den „Bond" en zijn arbeid is do
Heilige Schrift, naar de opvatting der Ned. Ge
reformeerde Belijdenisschriften.
Het doel van den „Bond" is, door ondcrlingen
steun en samenwerking het werk der Barmhar
tigheid op bovengenoemden grondslag te bevor-
Dc middelen waardoor de Bond dit doel tracht
te bereiken, zijn:
a. het Gereformeerd karakter der saamwerkende
Vereenigingen en Stichtingen te handhaven;
b de opleiding, examineering en diplomeenng
van verplegend personeel naar Gcreformecrdo
beginselen tot eenheid en ontwikkeling te bren-
c^voorts door andere wettige middelen, die aan
bet doel van den „Bond" bevorderlijk kunnen
zijn; met dien verstande, dat de „Bond <Je vrij
heid der aangesloten Vereenigingen en Stichtin
gen ten volle eerbiedigt.
Het is onze bedoeling niet hier de geschiedenis
■van deze „Samenwerking" of van den „Bond to
beschrijven. Slechts enkele hoofdzaken kunnen
wc liicr onder de aandacht brengen.
Prof. L. Lindeboom is tot aan zijn dood toe do
gehad aan do bemoeiingen van Prof. Dr. II. Vis
schor van het begin der samenwerktng af ais
Vice voorzitter, en sinds het sterven van Prol.
Lindeboom, als voorzitter heelt gefundeerd.
Onze oude voortrekkers op het terrein der Barro-
hartighcid hebben in het Bestuur van den „Bond
ot als afgevaardigden van hun Stichtingen, hun
hartelijke medewerking jaren lang geschonken.
Sap, en Dr. 1. H. A. van Dale, welke laatste tot
voor heel kort nog Bestuurslid was en ook nu
nog den „Bond" dient als mede redacteur van
bet Maandblad „Refajah".
In den loop der jaren is gebleken dat de
lot veel nul en van groote betcckenis voor do
aangesloten Vereenigingen is geweest eninogis.
IIij draagt eon dienend karakter. De Vereenigin
gen en Stichtingen blijven op eigen terrein vol
komen vrij,
Maar zeer vele belangen zijn op de vergaderingen
van don Bond" besproken, en van voel nut is
dit voor den arbeid der Barmhartigheid geweest
De kennis der beginselen werd verdiept en ver
helderd. Over de practijk van den arbeid werd
menigmaal licht ontstoken. Inzonderheid geschied
de dit op de onderscheidene conferenties en po-
pulair-wetenschappelijke samenkomsten, die van
den „Bond" uitgingen. Menig geschrift was van
deze vergaderingen de vrucht.
In den moeilijken oorlogstijd heeft de „Bond"
in menig opzicht de afzonderlijke Stichtingen mot
hulp cn raad kunnen dienen.
Voor de pcnsioncering der verplegendcn deed do
Bond waardevol werk.
De opleiding en examineering van het verple
gend personeel was van het begin af, en bleef
door al de jaren heen, een zaak van bijzondere
zorg voor den .Bond". Een programma voor de
religieuze vakken werd aan de eischen van het
Staats-examen toegevoegd, en de examens in deze
vakken worden steeds door een Gedelegeerde van
den „Bond" bijgewoond, die het religieuze Diplo
ma, dat naast het Staatsdiploma gegeven wordt,
mede onderteekent. Voor twee jaren werd boven
dien een afzonderlijke Opleidingscommis-
8 i e ingesteld, om zorg te dragen voor alles wat
met de opleiding in verband staat, de rapporten
der examens voor het Bestuur van den Bond in
gereedheid te brengen, cn in alle deze dingen het
Bestuur te dienen van advies. Deze Commissie
hoeft tot Voorzitter Prof. Dr. H. Visecher, en tot
vordcre leden Dr. A. J. Den Blinde, Dr. K. Dik-
l&nd, Ds. G. Elshove, Dr. R. J. Wolvius, terwijl
Ds. Ringnalda van „Veldwijk" de plaats heeft
ingenomen van den dit jaar ontslapen en zoo ge-
waaixleerden Ds. W. W. Smitt
Voor wat de relatie met de Overheid betreft,
heeft de Bond menigmaal groote diensten aan de
aangesloten Vereenigingen en Stichtingen bewe
zen. In dit verband dient ook vermeld het lid
maatschap van den Bond van den voor een paar
jaren opgerichten „Raad van Ziekenver-
p 1 e g i n g", waarin namens den Bond Dr. A. J.
oen Blinde en Dr. R. J. Wolvius voor het begin
sel en de belangen der aangesloten Stichtingen
opkomen.
De Wijkverpleging heeft reeds van het be
gin af de belangstelling van den „Bond" getrok
ken. De kroon dezer bemoeiingen was de instel
ling van een Cursus voor het Diploma Wijkver
pleging in 1930, welke Curaps in 1932 werd om
gezet in een „School vo'or Gereformeer
de Wijkverplegin g". Deze School, uitgaan
de van den „Bond", is gevestigd in het Zieken
huis Eudokia te Rotterdam, Bergweg 323, en
wordt namens en onder verantwoording aan den
Bond, bestuurd door het Bestuur van Eudokia.
De leerlingen mogen gedurende don cursus, die
ongeveer 10 maanden duurt, geen verplegings-
arbeid verrichten, maar moeten zich geheel aan
de voorbereiding voor het examen voor wijkver
pleging wijden. Het programma bevat al de
eischen, door de Regeering voor de theoretische
en practische opleiding gesteld, alsmede wat noo-
dig is om het diploma als Enquêtrice van de
„Centrale Vereen, ter bestrijding van Tubercu
lose in Nederland" te verkrijgen. De „Bond" heeft
aan dit programma nog toegevoegd een leerplan
voor de religieuse vakken, t.w. de Geref. Ethiek,
Kennis van de geestelijke stroomingen onzes tijas
en van enkele hoofdstukken uit de Geref. Geloofs
leer, die van bijzondere betoekenis zijn voor de
Ethiek of voor den arbeid der Geref. Wijkver
pleegster.
De School is niet kerkelijk. Maar de grondslag
van het onderwijs is dezelfde als die van den
Bono.
Directeur der School is Dr. R. J. Wolvius, terwijl
met hem als Docenten aan de School verbonden
zijn: Zuster S. G. Abbink, Besturende Zuster van
de Buitenverplcging van het Ziekenhuis „Eudo
kia", Mr. P. B. Bouman, Advocaat-Procureur te
Rotterdam, Dr. A. Hutter, Geneesheer aan de Stich
ting Ockenburg te Loosduinen, Dr. B. C van den
Nagel, arts te Rotterdam, Dr. P. Westra, arts te
Barcndrecht, terwijl met 1 Sept. van dit jaar Dr.
S. P. Dee de plaats komt innemen van Ds. G.
Elshove.
Vermelden we ten slotte, dat van den Bond reeds
vele jaren een zeer lezenswaardig tijdschrift uit
gaat, het Maandblad „R e f a j a h", onder redactie
van Ds J. H. Haverkate (eind-redacteur), Dr J.
II. A. van Dale en Prof. Dr. H. Visscher. Dit
Maandblad bevat steeds zeer interessante artike
len, en nam de laatste jaren zeer in beteckenis
toe. Het is meer dan waard in breeden kring ge
lezen te worden.
De Bond kan, onder den zegen Gods, ook in de
toekomst, voor den arbeid dor Chr. Barmhartig
heid tot grooten zegen zijn, tot handhaving van
liet rechte beginsel in dien arbeid, en tot voor
lichting in velerlei opzicht in de practijk van
dien arbeid. Hij blijve daartoe de hechte band,
die de aangesloten Vereenigingen cn Stichtingen
omsnoert
WESTERSTRAAT 1214 UTRECHT
Specialiteit complete
installaties van operatie-
afdeelingen en poliklinieken
van ziekenkuiien en sanatoria.
door O. G. Heldring
„Behaagt het der eeuwige Liefde den mcnschcn-
kinderen een nieuwe weldaad te bewijzen, dan
wekt zij bij dezen of genen het gevoel van roe
ping tot do zaak, die zij voorheeft; cn deze, in
den aangewezen weg tredende, wel verre dat hij
zichzelve van wege zijn wijsheid, of ijver, of ar
beid zoude toejuichen, heeft niet anders te doen,
dan van stap tot stap aanbiddend stil te staan
en die hoogere wijsheid te bewonderen, die reeds
alle wegen bereid, cn alle dingen heeft doen
samcnloopen tot het doel, waarop in oen gegeven
oogenblik het oog der uitvoerders van Zijn Raad
moest geiioht worden."
Zoo schreef Heldring in het eerste verslag van
Stocnbcok in 1849. Wie in zijn levensbeschrijving
„Leven en Arbeid van O. G. Heldring" de voor
geschiedenis van de stichting van Stecnbeck
leest, ziet dit daarin gebeuren.
Vluchtheuvelkerk.
Was zoo het begin, de voortzetting is niet anders
geweest. Hoe dikwijls denk ik: Toen dit gekocht
werd, toen wij dat bouwden, dit of dat plan ont
wierpen, beseften wij nog niet, of slechts ten
deele, waartoe God do dingen leiden zou.
Een goed sluitend geheel is Zetten met zijn
tweccrlei stichtingen: de Gestichten tot redding
en de Inrichtingen voor Onderwijs. Het tracht
in den Naam van Christus te behouden, wat in
de samenleving dreigt ten onder te gaan. Maar
daarnaast wil het met zijn Kweekschool, zijn Vak
school voor Vrouwenarbeid, zijn opleiding voor
leerares bij het Nijverheidsonderwijs, Christelijk
gevormde persoonlijkheden in dc maatschappij
brengen, dio daar in dienzclfden Naam tot be
warende, levenwekkende krachten kunnen zijn.
Een goed sluitend geheel zijn de reddingsgestich
ten in zichzelf. Hun differentieering maakt het
mogelijk aan meisjes en jonge vrouwen, van den
kinderleeftijd af tot dc meerderjarigheid toe, alle
hulp te verleenen, die noodig kan zijn. Jongeren
vinden een plaats in Talitha Kumi, onderen,
meest boven 15 jaar, kunnen worden opgenomen
in Bethel of in Steenbeek. Van die twee heeft
Bethel de bedoeling te voorkomen, dat, door
voortgaande verwaarloozing, opneming in Stecn-
book noodig zou kunnen worden. Het Magdalcna-
huis en Pella geven zorg aan dc ongehuwde
moeder en haar kind. Dc Arenhorst, het obser
vatiehuis, adviseert hoe gehandeld moet worden
in gevallen, die een voorafgaand psychiatrisch
en psychologisch onderzoek noodig maken. Het
hoeft daartoe dc diensten van een psychiater en
van deskundig, daartoe opgeleid, personeel.
De onderwijsinrichtingen, bevolkt door leerlingen
uit normaal milieu, zijn niet minder oen goed
sluitend geheel. Er wordt zoowel Lager als Mid
delbaar Onderwijs gegeven. Het laatste op do
II.B.S. met 3-jarigcn cursus. Vandaar staan twee
wegen open. De eene leidt naar dc Kweekschool
voor onderwijzeressen, de Chr. Normaalschool, do
andere naar de Vakschool, dc Christine Hermlne-
sohool, en eventueel naar de opleiding voor
leerares bij het N.O., waarvan die voor het Land-
bouwhuishoudonderwijs te Zetten is gevestigd.
Door het geven van cursussen aan de verpleeg
den der Reddingsgestichten vervult do Vakschool
ook een rol van betoekenis in het reddingswerk.
Nog eens: wie met Zetten kennis maakt gaat
zien hoe schoon al dit werk, dat over een
tijdsverloop van nu bijna negentig jaren tot
stand kwam, in elkaar grijpt en elkaar aanvult,
terwijl Heldring, Pierson en Lammorta van Bue-
ren zich slechts van stap tot 9tnp hebben laten
leiden door wat de eisch van het oogenblik was,
kan niet anders dan de hoogere wijsheid bewon
deren, die alle dingen deed samofiloopcn tot het
geen nu is bereikt, en die zeker, in Haar genade,
voort zal gaan, de ontwikkeling te leiden.
2
DE STICHTINGEN, UITGAANDE VAN
VEREENIGING ..TOT CHRISTELIJKE
LIEFDADIGHEID" TE WAGENBORGEN
door W. A. Vroegop
In hot jaar 1873 stond even buiten het Groningsche
dorpje Wagenborgen, onderdeel van dc Ge
meente Termunten, een kleine hoeve, be
woond door twee broers en een zuster, Ja n,
Wolter en Trijntje Brons.
Hot gezin had wel iets van dat te Be than ië, waar
Jezus een gaarne geziene gast was. Dédr waren
een broer en twee zusters, hier was het juist
andersom, maar ook hier was de oereplaats voor
Jezus. Hij werd er in oprechtheid geliefd en ge
diend. En zoo kon het niet anders, of er moest
in de harten dér drie eenvoudige kinderen Gods
ook liefde tot den naaste wonen.
Wat kunnen we doen om ongelukkigen te helpen,
voor wie schier nergens onderdak te vinden is?
Dat was do vraag, waarop het drietal biddend
antwoord zocht. Er werd overleg gepleegd met
dorpsgenooten van gelijke geestesrichting en het
gevolg was, dat de hoeve op een zuinige manier
(want geld hadden do Bronsen niet) wat ver
timmerd werd en dat kort daarna de eerste pa
tiënten, een weduwe en haar zoon uit Amsterdam
hun intrede konden doen in de eenvoudige wo
ning. Even later werd de Koninklijke goedkeuring
verkregen op de ontworpen statuten cn werd de
„Vereeniging tot Ghristelijke Liefdadigheid" juri
disch geboren.
Ziedaar in enkele woorden het begin getcekcnd
van den arbeid te Wagenborgen.
Het is onmogelijk, de zorgen en moeiten te be
schrijven, waarmoe de kleine en onaanzienlijke
vereeniging in het eerst te kampen had. Het is
eveneens ondoenlijk, de ontwikkeling van den
arbeid op den voet te volgen. Wie daaromtrent
meer wil weten die vrage aan de Administratie
dor Stiohting te Wagenborgen de brochure aan,
die uitgegeven werd bij gelegenheid van het 60-
jarig bestaan en die aan belangstellenden gratis
wordt toegezonden. De plaatsruimte, ons toe
gestaan, is meer dan noodig om mede te deelen,
tot welk een omvang het werk, zoo bescheiden
aangevangen, zich onder den zegen des Heeren
heeft uitgebreid.
Zes paviljoenen, plaats biedend aan ongeveer 520
vorplocgdcn, verrijzen thans links en rechts van
den weg, die van Delfzijl en Nieuwolda naar
Wagenborgen voert Van die zes paviljoenen Is
er één bestemd voor de verpleging van idioten;
dezo verpleging geschiedt met rechterlijke mach
tiging en het idiotenpaviljoen, „Bcthcsóa", is
dus een officieel krankzinnigengesticht 130 lij-
kunne en van allerlei leeftijd. De paviljoenen
dors vinden er verpleging, mensohen van beider
„Rehoboth" en „Hebron" herbergen mannelijke
patiënten, enkelen lijdende aan blijvende licha
melijke invaliditeit, de meesten in meerdere of
mindere mate geesteskrank. (Imbecillitas, dcbili-
tas, dementia epileptica, dementia senilis enz.)
Drie vrouwenpaviljoenen, tenslotte, worden be
woond door respectievelijk 50, 95 en 100 verpleeg
den. Ze zijn „Bethel", „Salem" en „Eben-Haëzer".
Afgaande op de namen zou men van een Kanaan
van kruisdragers kunnen spreken.
De paviljoenen „Rehoboth" en „Eben-Haëzer" zijn
zoogenaamde „aangewezen inrichtingen". De
verpleegprijs is voor „Bethesda" ƒ575, voor pa
tiënten krachtens „aanwijzing" verpleegd ƒ500 en
voor de overigen 450 per jaar, kleeding inbegre
pen. De geestelijke verzorging is toevertrouwd
aan den Directeur, sedert 1925 schrijver dezes,
aan wien ook aanvragen tot plaatsing behooren
te worden gericht; de medische verzorging berust
bij den gestichtsarts E. H. Botjes. Als administra
teur fungeert de heer Y. Groeneveld.
Naast de paviljoenen verrijzen verschillende bij
gebouwen. Vooreerst de fraaie hoeve met onge
veer 40 H.A. uouw- en weiland; \oorts de machine
kamer, ketellokaal en accumulatorenruimte, met
in de onmiddellijke nabijheid de machinale
waschinrichting en de machinale mangels en
centrifuges, oie wekelijks ruim 10.000 stuks wasclï
goed verwerken. Voorts de centrale keuken, de
smederij, bakkerij, timmermanswerkplaats, schil
derswerkplaats, en schoenmakerij met bijbehoo-
rende weningen. Eindelijk de barak voor be
smettelijke ziekten, hot lijkenhuisje, waarbij de
begraafplaats, nog enkele woningen (voor Direc
teur, Administrateur en externe beambten) en
de loods voor arbeidstherapie, waarin, onder des
kundige leiding, matten, borstels en schoolpan-
toffels worden vervaardigd door patiënten. Een
vergaderlokaal is in aanbouw.
Ziedaar wat onder de leiding van den heer Ma
gendans, die 40 jaren als Directeur werkzaam
was, onder het verstandige behoor van het Be
stuur, maar bovenal door den zegen des Heeren,
van den eenvoudig aangevangen arbeid gewor
den is. Het is van den Heere geschied en het is
wonderlijk in onze oogen.
Krankzinnigengesticht „Bethesda" van de Vereen, tot Chr. liefdadigheid te Wagenborgen,
Wijnkooperij
Opgericht 1833 Telefoon 80
Hou t handel
van N. FROS
Hoefkade 135-137, Den Haag
Tel. 11 7457!. <2 lijnen)
Na 18 uur 772262773634
HOUT- FIJNHOUT
TRIPLEX
DEUREN - PALEN etc.
ZIEKENWAGENS v.af 32,
Alle soorten INVALIDEWAGENS
ZELFBEWEGERS v.al 125,-
KAMERROLSTOELEN f 27,50
Diverse soorten Kamergemakstoelcn
Operatiekamer- en
Ziekenhuis-Meubelen
F. M.HEUER - AMSTERDAM
Prinsengracht 698700, telef. 47883
Lange Hilleweg 14c, ROTTERDAM
GROOTE SORTEERING
IN ONZE TOONZAAL
O. EBBINGESTRAAT 23
Ganzenmarkt 16 bis A
ADVISEEREND INGENIEUR
voor warmte-techniek
sanitaire- en koel-installaties
voor Ziekenhuizen.
UTRECHT, tel. 15545
Kaligoe Thee
en
Amun Koffie
de beste en
de geurigste
DE PERPONCHERSTRAAT 64
DEN HAAG - Telef. 391255
HYGIËNISCHE
VISCH BAKKERIJEN
Speciale leveringen
aan groote lichamen
VRAAGT PRIJSOPGAVE
Schoolstraat 4a - DEN HAAG
i
