Jltcuuir Cri teria (Courant
AvanG
Dagelijks verschijne nd Nieuwsblad voor L eiden 3n Omstreken
De tweede Statendam
SCHOENEN
P A L T H E
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/» ct
Zondagsblad niét afzonderlijk verkrijgbaar
No. 5576
Bureau: Breestriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1935
15e Jaargang
aibtrtrntieprtjjen:
Van t tot 5 regels I.171/»
Elke regel meer f 022'It
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Handelsadvertentiën per regel 0.17'/»
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend 0.10
Wie zich heden op ons blad abonneert, ontvangt al
de tot 1 October a s. verschijnende nummers gratis.
Abonné's op te geven aan
DE ADMINISTRATIE
OP GROOT LEP LEVEN
De „rijksleider" van het nationaal-soclalis-
tische persbureau, zoo kon men in een brief
van onzen Duitschen correspondent lezen,
heeft de stelling verkondigd: „Men mag niet
slechts, neen, men moet zelfs zijn eigen
prestaties zooveel mogelijk op de voorgrond
schuiven".
Niemand zal zeggen, dat de N.S.B. deze
vermaning in de wind slaat. Deze partij ver
staat nog beter dan haar felle antipode, de
S.D.A.P. (en dat wil wat zeggen!) de kunst,
om, zooals de volksmond zegt, op groot lef
te leven.
Wij lazen in de Java-bode een zeer welwil
lend verslag van een vergadering te Batavia,
waar Ir. Mussert het woord voerde.
Aan de entourage van deze bijeenkomst
is precies een kolom besteed. De beschrijving
culmineert in de passage, waarin meege
deeld wordt, dat toen de heer Mussert arii
veerde er gecommandeerd werd: „Geeft
acht" en even later volgde de aankondi
gin: „De algemeen leider!"
Ook hier kan men spreken van leven op
gToot lef en „de algemeen leider" liet zich
dat alles grootmoedig aanleunen, terwijl zijn
heelo rede in die geest opgebouwd was: roe
men op eigen... toekomstige prestaties.
Hij is bezig Nederland om te bouwen tot
eeri staat als Italië of Duitschland (heerlijk
vooruitzicht!); hij zal ons zieke volk ge
nezen; hij zal straks niet met de defaitisten
debatteeren> doch afrekenen, zonder
meer; hij zal de Koningin terugbrengen
op de plaats waar Zij behoort.
Intusschen versmaadt „de algemeen lei
der" geen goedkoop succes, want onder vroo-
lijkheid verklaart hij geen parlementariër te
zijn en dus na een verblijf van drie dagen
in Indië niet te kunnen oordeelen over de
nooden der Indische maatschappij; maar hij
zal spreken over zaken, waarvan hij wèl
verstand heeft. En, niet hier, maar bij een
andere gelegenheid vertelt hij dan, dat de
Hooge Raad (ons hoogste rechtscollege) ge
kozen wordt door de... Tweede Kamer, op
Voordracht van... de Raad van State.
't Is er allebei naast, doch wat doet het er
toe; straks debatteert men niet meer; men
rekent af zonder meer.
En daarom zijn alle partijen in ons land
zoo bang voor de N.S.B.die zooveel stille
reserve achter zich heeft.
De Duitsche rijksleider voor reclame zal
ongetwijfeld tevreden zijn over dezen disci
pel. Wij zouden echter wel een paar vragen
willen stellen.
Het parlement en de democratie hebben
afgedaan. Ons rest slechts de keuze tusschen
communisme en fascisme; alleen als het
laatste gekozen wordt, kan West-Europa de
grootste taak van deze tegenwoordige tijd
vervullen: Europa behoeden voor eeu nic
oorlog.
Duitschland en Italië zijn onze bezielende
voorbeelden om... een nieuwe oorlog te voor
komen. Hoe zit dat eigenlijk?
Voorts wees „de algemeen leider" op de
Statenverkiezingen, waaraan de N.S.B. deel
nam, doch hij verlangde dat zijn Indi
sche volgelingen de politieke partijstrijd niet
zouden overbrengen op Indiës bodem( maar
dat zij zouden staan achter het gezag,
right -or wrong!
Zou men niet eens beginnen zich ook in
Nederland achter het gezag te stellen?
In de derde plaats merkte „de algemeen
leider" op, dat een deel der Protestantsche
(sic!) en Katholieke geestelijkheid de N.S.B.
op de kansel bestrijdt
Als eens de dag der afrekening komt, zal
die „geestelijkheid" dat zeker moeten be
zuren en daarom raden wij met name de
„Protestantsche geestelijkheid" aan om zóó
te prediken dat duidelijk wordt, hoezeer de
beginselen der N.S.B. in strijd zijn met
Gods Woord.
IN NEDERLAND TERUG
Aankomst te Vlissingen van
Koningin en Prinses
Een enthousiaste ontvangst
Prinses Juliana naar Londen?
Naar de Londensche correspondent
van het „Hhl." verneemt, bestaat de
mogelijkheid, dat Prinses Juliana in
November weer naar Londen zal gaan,
om op uitnoodiging van het Engelscho
Koningspaar als bruidsmeisje op te tre
den bij het huwelijk van den Hertog van
Gloucester.
Minister Slingenberg voor
de radio
De minister van sociale zaken, Mr. M
Siingenberg al Maandagavond 16 Septem
ber a-s. van 8.308.45 uur een woord van
aanbeveling spreken ter ondersteuning van
den verkoop der zomerpostzegels, waarvan
de extra opbrengst ten goede komt aan de
arbeidszorg voor onvolwaardigen en aan de
acht noodlijdende orkesten <- de groote
steden.
Terwijl een groote, hartelijk gestemde
menigte de walkant bezette, liep gister
avond de „Prinses Juliana" van de Mij.
Zeeland, aan boord waarvan zich H.M.
Koningin Wilhelmina en H.K.H. Prin
ses Juliana bevonden, de haven van
Vlissingen binnen. Om tien minuten
voor zes legde de boot, waarmede de
vorstelijke personen van hun vacantie
in Schotland naar het vaderland terug
keerden aan.
Op de ponton waren ter begroeting vai
het hooge gezelschap bijeengekomen de
Commissaris van de Koningin in de prov.
Zeeland, jhr mr J. W. Quarles van U f-
ford, de burgemeester van Vlissingen G
A. v. Woel de ren, de kapitein-districts
commandant van de Kon. Marechaussee H.
A. J. G. Kaasjager, de president-commis
saris van de Maatschappij „Zeéland", de
heer De Meester en de directeur van
deze maatschappij, de heer B e n s i n k, die
de reis van Harwich naar Vlissingen mee
maakte.
Een groote witte bontmantel beschermde
H.M. do Koningin, die haar reis wegens, een
liohte ongesteldheid een dag had moeten
uitstellen, tegen de koude Oostenwind. Prin
ses Juliana was gokleed in een donker
blauw complet met zwarten hoed en droeg
een groote, ruiker mooiebloemen.
Tot vijf minuten voor half zeven bleven
de vorstelijke personen aan boord. Daarna
begaf mén zich. zoncjer van de wachtkamer
gebruik te maken, rechtstreeks naar-den
trein, waaraan het Koninklijk rijtuig was
gehaakt, ;tenyijl vele honderden belangstel
lenden' geestdriftig' groetten.
Prgcies optijd, ojn drie minuten over
half zeven vertrok de trein naar de Resi
dentie.
Aankomst in de Residentie
Reeds geruimen tijd voor de aankomst
van den trein, had zich in de Residentie
een groote menigte belangstellenden op het
Stationsplein verzameld, terwijl ook op de
perrons veel publiek aanwezig was. In de
Koninklijke wachtkamer was ter begroe
ting aanwezig luit,-gen. jhr W. Röell,
commandant van het veldleger en gouver
neur der Residentie, alsmede burgemeester
mr S. J. R. de M o n c h y en de chef van
het station de heer Breekpot.
Precies op tijd reed de Koninklijke salon
wagen voor. Er ging een luid hoera uit de
menigte op.
Minzaam beantwoordde H.M. met hand-
gewuif de begroetingen van het publiek.
Met Haar kwamen mee de heer R. A. Baron
van IIardenbroek v. Hardenbroek
kamerheer-ceremoniemeester en jhr W. C.
M. de Jonge van Ellemeet, adjudant
van H.M. de Koningin.
De vorstelijke personen onderhielden zich
in de wadhtkamer eenigen tijd met de ont
vangende autoriteiten, om zich daarna
langs den specialen uitgang naar de Ko
ninklijke auto te begeven.
Niet zoodra ontwaarde het publiek de
"Koningin, of er steeg een oorverdoovend
hoera van alle kanten op.
De politie had de grootste moeite om den
weg vrij te houden en onder voortdurend
gejuich vertrok men naar de Ruigenhoek.
OVERZICHT EERSTE KAMER
Nederlandsche aanbiedingen en
Engelsche offerte
Ruil van het schip tegen
(Van onzen parlementairen redacteur)
Van het in de roode pers opgezette relle
tje, dat, meenen we, in een klein deel der
katholieke pers zwakke instemming vond en
gerioht was tegen de ontmoeting der Eerste
Kamer Dinsdagavond en gisteren met de
Regeering is niets terecht gekomen.
De Karner, zoo werd ongeveer betoogd,
kende het nieuwe Kabinet nog niet en moest
er dus niets mee te maken willen hebben.
Deze onruststokerij, die te rangschikken
valt onder hetgeen in den laatsten tijd ge
schiedt tot ondermijning van het parlemen
taire stelsel gelijk b.v. het door de katho
lieke Kamerfractie in Juli op onverantwoor
delijke wijze uitgelokte en door de s.d.a.p. uit
machtsbegeerte toegejuichte conflict met de
Regeering was blijkbaar ook den rooden
senatoren te grof en te dwaas in motivee
ring. Zij hebben welsprekend gezwegen en
hun buiten-parlementairen mentor netjes in
zeker onderkleedïngstuk laten staan.
Rustig heeft de Kamer Dinsdagavond 24
wetsontwerpen afgedaan en gisteren nog zes
Nadat de heer de Gijselaar even zijn be
zwaren tegen de veelvuldige naturalisaties
had kenbaar gemaakt en tevens zijn voor
nemen om een principieel cebat uit te lok
ken had gcuil, werd het wetsontwerp hou
dende regelen nopens het verkeer op de
wegen afgedaan.
We hebben over de behandeling weinig
meer te zeggen. Ritsjes verkeerswenschen
werden uitgesproken. Voor het wetsontwerp
hadden deze geen waarde meer en op het
Verkeersreglement, dat in nadere voorschrif
ten de uitwerking van het wetsontwerp zal
bevatten, kon de invloed ook niet groot
meer zijn.
Minister van Lidth de Jeude deelde nl.
mede, dat de uitvoeringsmaatregelen der
wet zeer spoedig te wachten zijn.
We hebben den indruk, dat daarin aan
vele belangrijke en gemotiveerae verkeers
wenschen recht zal worden gdaan.
Van beteekenis was voorts 's ministers
mededeeling, dat een wetsontwerp in zake
wettelijke aansprakelijkheid voor verkeers
ongevallen weldra gereed zal zijn.
Zonder stemming werd het wetsontwerp
dat algemeene instemming heeft gevonden,
goedgekeurd.
Op dezelfde wijze heeft de Kamer in den
mi&dag het wetsontwerp aanvaard, waarbij
voor 1935 8.2 millioen beschikbaar wordt
gesteld ter verleening van rentelooze voor
schotten aan de zeescheepvaart. Deze steun-
verleening zal er op gerioht zijn, dat deel
van onze koopvaardij in stand te houden,
hetwelk een vitaal belang voor het Neder
landschc bedrijfsleven in het algemeen en
voor onze internationale handelspositie in
het bijzonder vormt,
Een drietal sprekers voerde het woord. Op
spoed drongen allen aan, terwijl de heeren
Wibaut en Droogleever Fortuyn opnieuw
den bouw van een tweede Statendam in
eigen land bepleitten en de heeren Wibau
en Ter Haar de aandacht voor de Kon
Holandsche Lloyd vroegen.
Minister Gelissen, die begon met de op
merking, dat onze zeescheepvaart er geens
zins slechter aan toe is dan de handelsvloot
in landen met gedeprecieerde valuta, wees
er op, dat het niet zoo weinig is wat de Re
geering reeds voor de scheepvaart heeft ge
daan en z'j heeft nog meer op haar program
ma staan.
Wat de Statendam betreft is de Regeering
bereid tot ruimen steun, maar er moet
schip komen dat rendabel is. Mochten de
Nederlandsche aanbiedingen zoover uitgaan
boven de Engelsche offerte, die er is, dat het
onverantwoordelijk ware dat verschil te be
talen, dan moet vooral indien onze wer
ven voldoende werk hebben rekening ge
houden worden met de mogelijkheid, dat
het schip niet op een Nederlandsche werf
gebouwd wordt. De betaling zouden we dan
echter trachten zoo te regelen, dat de2
schiedt niet in geld, maar in goederen, Ne
derlandsche producten, waaraan veel ar
beidsloon is verwerkt Dan dienen we toch
de werkverruiming, zij het niet in de eerste
plaats die in den scheepsbouw, welke echter
in den laatsten tijd nog al wat orders ge
kregen heeft
We zullen moeten afwachten wat er ge
beuren gaat; uit 's ministers woorden kre
gen we den indruk, dat de ruilsituatie ze
kere waarschijnlijkheid begint te krijgen.
Omtrent de Kon. Holl. Lloyd duren de be
sprekingen nog steeds voort; positiefs kon
de minister nog niets zeggen. De belangen
van het personeel en de pensioenaanspraken
zullen bij hetgeen eventueel geschieden zal,
zoo goed mogelijk worden verzorgd.
Voor de vlootvernieuwing en -verminde
ring schijnt de Regeering te hebben gekozen
voor de Engelsche methode: steun voor den
bouw van één nieuw schip, mits twee oude
uit do vaart worden genomen. Ook de klei
ne zeescheepvaart zal, zoo noodig, worden
geholpen.
Er gaat dus op dit gebied een en ander
gebeuren. Dat beteekent meer werk en beter
toerusting tot den zwaren economischen
strijd der toekomst.
Te 3 uur sloot de voorzitter deze laatste
vergadering der Kamer in het loopende par
lementaire jaar. Zij was voor -erschillende
senatoren tevens de laatste, welke zij bij
woonden, nl. voor degenen, die vrijwillig of
onvrijwillig niet terugkeeren in de Kamer
zooals die, voor de helft vernieuwd, op 17
September zal bijeenkomen.
Nederland en België
De Nederlandsche Minister van Bui-
tenlandsche Zaken Jhr. De Graeff is
gisteren te Genève de gast geweest van
den Belgischen Minister-president Van
Zeeland. Zij hebben voornamelijk de
Nederlandsch-Belgisahe betrekkingen
besproken.
Alpen-prijs
In 1931 werd een prijs ingesteld voor de
beste roman, die de Alpen tot plaats van
handeling heeft. Dit jaar werd ze toege
kend aan Mevr. Staub-Grandmougin voor
Des pas dans la neige.
AFSCHUWELIJKE MOORD
IN DE RESIDENTIE
Jonge moeder met haar baby dood
in een kelder aangetroffen
Haar man, een 27-jarige
petroleumventer de dader
Vanmorgen om een uur of 9 is de
Residentie in groote opschudding
gebracht door een afschuwelijke
moord op de Geest, een nauwe
straat achter de Toren-garage, al
waar in perceel 71a het lijk werd
aangetroffen van de bijna 24-jarige
Elisabeth Margarethe Oudolf en
dat van haar ongeveer drie weken
oude baby Beppie.
Het drama heeft zich vermoedelijk
afgespeeld in de nacht van Maan
dag op Dinsdag en kwam eerst
hedenochtend aan het licht door
dat de dader, de 27-jarige petrole
umventer H. G. Olierook, echtge
noot en vader van de slachtoffers,
aan zijn schoonouders in de War-
moezierstraat het vreeselijk nieuws
had medegedeeld per brief, die
met de eerste post vanochtend be
zorgd werd.
In deze brief, waarop de politie na kennis
neming direct beslag heeft gelegd, vertelde
hij, dat hij de vrouw heeft doodgeslagen
dat zij zijn jongste kind had vermoord. Het
echtpaar had nJ. nog een kind, een jongetje
van drie jaar, Nelis genaamd. Volgens de
brief nu zou de vrouw herhaaldelijk gezegd
hebben, dat hij meer van Beppie hield dan
van Nelis en dit zou dan voor de vrouw aan
leiding zijn geweest tot het plegen van een
moord op zijn lievelingskind. Uit wraak zou
de man daarop een eind aan het leven van
zijn vrouw hebben gemaakt.
Hoewel in deze nog geen klaarheid bestaat,
mag haast wel worden aangenomen, dat dit
heele verhaal door den schrijver van de brief
gefantaseerd is, om zijn ontzettende daad
wat te verzachten. De man toch was al dik
wijls met de strafrechter in aanraking ge
weest, kwam vaak in beschonken toestand
HOARE'S REDE TE GENEVE
Kloek vermaan tot collectief
dragen van den Volken-
bondslast
Het effect van Hoare's woorden
hangt af van de rededie
Laval zal houden
De groote rede, die de Britsche minister
van Buitenlandsche Zaken Sir Samuel
Hoare gistermorgen in de Volkenbondsver
gadering heeft gehouden, is door iemand
genoemd de belangrijkste redevoering sinds
het jaar 1920.
Het is best mogelijk, 9at dit waar is,
maar wij zouden hier aan willen verbin
den de opmerking, dat deze groote belang
rijkheid haar karakter ontleent aan het
gewichtige moment waarop de rede is uit
gesproken.
Het is dit moment, dat primair is. Men
kan het aangeven met deze situatie, dat
de Volkenbond staat op een kruispunt en
voor de beslissing of hij den koninklijken
weg zal houden, die bij zijn oprichting zeer
duidelijk in het Handvest is aangewezen
óf dat hij van dien weg zal afwijken.
Be eerste kennismaking van baron 'Aloisi
(links) met sir Samuel Hoare (rechts) te
Genève. In het midden Eden.
En de beteekenis van de rede van Hoare
is nu, dat hij namens zijn regeering zonder
eenig voorbehoud den Bond der volken uit-
noodigt om niet te wijken voor de Italiaan-
sche bedreiging, die hem van dien weg
tracht af te leiden maar moedig het pad
te kiezen, dat voor den Bond bestemd is,
indien hij aan zijn roeping zal beant
woorden.
Hoare sprak correct, zonder hartstocht
en zonder prikkeling, maar wat hij zeide
was zóó ondubbelzinnig, dat degenen der
gedelegeerden die het eigenlijke doel van
den Volkenbond in het oog willen houden,
na de rede krachtig applaudisseerden en
de Italianen, stil en somber voor zich uit
zaten te staren.
De kracht van de rede lag voornamelijk
in het vastberaden pleidooi van Hoare voor
een gezamenlijk verzet tegen een aanval
lend optreden: „De last van de verplichtin
gen van den Volkenbond is zwaar, maar
één ding is zeker, éls de last gedragen moet
worden dan moet hij gezamenlijk gedra
gen worden. Als wij risico loopen moeten
wij dat gezamenlijk doen."
Weliswaar ligt wat Hoare hier zeide voor
de hand. Maar dat hij dit namens Engeland
op dit gevaarlijke moment zeide is van zeer
groote beteekenis.
Laval had nog niet gesproken toen wij
deze opmerkingen neerschreven. Van het
geen hij na de réde vah Hoare zal zeggen
hangt zeer veel af. Onzekere, weifelende
wóórden namens Frankrijk gesproken zul
len. vermoedelijk de beslissing sturen in de
verkeerde richting.
Zeer groote verantwoordelijkheid rust in
dit tijdsgewricht op de Fransdhe regeering.
Hoare sprak er van, dat Engeland zijn hou
ding niet zal wijzigen zoolang de Volken
bond een doeltreffend lichaam zal blijven
en de voomamste brug tusschen het Brit
sche rijk en het vasteland (lees: Frank
rijk) intact blijft.
Hier zit de duidelijkee mededeeling in,
dat Engeland zich achter het veiligheids
systeem van den Volkenhond ook voor
Europeesche kwesties zal stellen als Frank
rijk thans, nü het om een buiten-Europee-
schc kwestie gaat, zich ook met heel zijn
economische en militaire kracht voor de
thuis, kortom verwaarloosde zijn gezin in
hooge mate.
Op het oogenblik is hij nog voortvluchtig,
doch, afgaande op het poststempel van zijn
brief, waarin den Haag als plaats van ver
zending staat aangegeven, moet worden aan
genomen, dat hij in de Residentie of in de
naaste omgeving zich schuil houdt.
Systeem HANDWERK
Ooen U prettiger
loopen door buig
zamer onderwerk
zo nderspljkertjes
Voornaamste Nieuws.
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
B'- 1
H. M. de Koningin en Prinses Juliana
zijn gisteravond in Den Haag teruggekeerd.
In Den Haag heeft een afschuwelijke
moord plaats gehad. Een moeder met haar
kind zijn om het leven gebracht. De dader
is voortvluchtig.
Verbitterde reactie in Italië op Hoare's
Verschenen is het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer over het wetsontwerp tot
verlaging van sommige vaste lasten en
van horen,
Blz. 8
Het indexcijfer over Augustus laat zien
dat de groothandelsprijzen dalen.
Een uiteenzetting van de Duitsche Rijks
minister van Financiën over de Duitsche
financieele toestand.
Rott. Ond. Mij v. Levensverz,
Diergaardelaan 39 Rotterdam
Concurrerende premiën
AGENTEN GKVHAAGD
20 pCt. KORTING
CHEM. REINIGEN en VERVEN
JAPONNEN
handhaving van het Volkenbondsprincipe
zal stellen.
Zoowel belofte als dreigement zit hier in.
Het is nauwelijks denkbaar, dat Frank
rijk zich door een belofte, slechts in een
Volkenbondsredevoering uitgesproken en
niet in allen gebruikelijken vorm bevestigd,
gewonnen zal geven. Het is echter zeer
denkbaar, dat Parijs vreest voor de uitvoe
ring van het alternatief: het isolatie-drei
gement.
Minder reëele waarde heeft, naar ons oor
deel, de bereidverklaring van Engeland om
een redelijke grondstoffenverdeeling te
overwegen. Daar zal wel geen enkele regee
ring vertrouwen in kunnen hebben en al
lerminst de op zoo klinkende realiteiten
ingestelde regeering van MussoiinL
Of Mussolini zich door de vastberaden
houding van Engeland te Genève in het
sanctie-vraagstuk zal laten beïnvloeden ten
goede, ligt nog volkomen in het duister.
Uit Rome wordt gemeld, dat het zoo goed
als zeker is, dat Aloisi de rede van Hoare
niet zal beantwoorden.
Men kan hierin zoowel een uiting van
weifeling en zwakheid zien als het voor
nemen om ondanks de Britsche vastbera
denheid door te zetten.
Voorloopig geloovcn wij nog aan de waar
sabijnlijkheid van het laatste. Want zoo
lang Laval niet eon even stevige rede als
Hoare heeft gehouden, is er in wezen niets
eranderd.
Zie verder blz. 3
