DE DOOLHOF DER GEHEIME DIPLOMATIE
ACHTERGRONDEN DER INTERNATIONALE BETREKKINGEN
SPIONNAGE, WAPENSMOKKEL EN KUIPERIJ
Internationale politiek is, al naar men 't
neemt, een fraai en een minder fraai be
drijf. Maar in elk geval een bedrijf, waar
van de draden, hoe verward ze naar buiten
ook schijnen, meer in elkander loopen dan
de buitenstaander dikwerf denkt. En waar
van het eene onderdeel maar al tezeer rea
geert op he» andere.
Van den aanvang af is het duidelijk ge
weest, dat Frankrijk en Engeland een ver
schillende positie innamen ten opzichte van
de wederopstanding van een tegen Grieken
land gericht Turkije en de wijze, waarop 't
eene land de wapenverstrekking aan Kemal
Pascha bevorderde', het andere land die
tegenhield, zal dit nog duidelijker doen
uitkomen. Evenwijdig daarmede liep 't ver
schil in meening ten aanzien van de nieuw
opgekomen Grootmacht in 't Oosten: I^len,
van den aanvang af een onverbrekelijk
bondgenoot van Frankrijk, gelijk, van den
aanvang af, daarom door Engeland met
argusoogen beschouwd.
Zelfs in vredestijd rusten de diploma
tieke navorschingen, die men Geheimen
Dienst noemt, maar die met spionnage zeer
gelijk staan, niet. Het is Berndorff, die
goed schijnt ingewijd te zijn in wat hij tee-
kenend noemt de „diplomatieke onderwe
reld", die ons vertelt hoe in het laatst van
Juni 1921, terwijl in Opper-Silezië Duit-
sohers en Polen gewapend tegenover elkan
der stonden, Engeland zijn waakzaamsten
agent naar Parijs zond. Kort tevoren had
Lloyd George zijn bekend interview gehad,
waarin hij te kennen gaf, dat Engeland
[voor het geweld van den Poolschen agitator
Korfanty niet zou wijken en zich zou hou
den aan de resultaten der volksstemming.
Blijkbaar gevoelde men in den Engelschen
Intelligence Service, dat er wat broeide en
zoo werd een zijner agenten afgevaardigd
om in het LotiMhotel te Parijs een wakend
oog te houcen. Hij vertoefde er enkele da
gen, hield er zijn kamer, ontving geen be
zoek, scheen op eenzelvigheid gesteld, waar
door het geen verwondering kon wekken,
dat de bezoeker, die zich in het begin van
den nacht bij hem aanmeldde, een groote
fooi noodig had, om zelfs tot telefoneeren
met zijn kamer te worden toegelaten. Toen
dit eenmaal gelukt was, kwam de zwijg
zame Engelschman spoedig beneden, stapte
met zijn bezoeker in een auto, die naar het
bijkans verlaten Bois de Boulogne reed en
hoorde daar de resultaten aan, die de an-
der had verkregen. Hij had zich als dron
ken gast in een veel bezocht cabaret op
Montmartre aangesteld en zoo gelegenheid
gehad het gesprek van een drietal mannen
en een vrouw af te luisteren, die, zioh in
het Poolsch uitdrukkend, meenden ,voor
ialle afluisteren beveiligd te zijnl
Zoodoende kiwam vast te staan, dat een
vrouwelijke agente in Parijs verblijf hield
Zn dat een samenkomst wend beraamd,
Waaraan de Poolsdhe gezant te Konstanti-
jiopel en een vertegenwoordiger van Kemal
Pascha zouden deelnemen. Dat wees op on
derhandelingen, die de Engelsche belangen
in het nabije Oosten in gevaar brachten.
Nog dienzelfden ochtend vertrok de En
gelschman per vliegmachine naar Londen
en nog dienzelfden middag nam de beken-
ide agent Sidney Rcilly zijn plaast an. Zijn
youtine bracht hem op het spoor van de
Vrouw en haar relaties en connecties en ook
Van het in zijn oogen veelzeggende feit, dat
zij er een secretaris op nahield, die ze, ge
zien zijn afgesleten schoenen, zijn schunnig
pak, slecht betaalde. De te Parijs gebleven
helper werd nu op de vrouw afgestuurd:
hij deed zich voor als correspondent van
teen Engelsch blad, dat in felle oppositie
met de Regeering van Lloyd George stond.
Maar hij slaagde niet of weinig erin, om
aan de vrouw eenige mededeeling te ont
lokken; zij tyield zioh alsof ze van zijn be
zoek niets begreep en alsof ze nauwelijks
Wist, wat politiek was. Toen diende den
man het geluk, want in het blad, waarvan
hij zich als correspondent had uitgegeven,
Versoheen den volgenden morgen een vlam
mend artikel tegen de Engelsche politiek,
.voorzoover zij tegen Polen gericht was. Het
was geen erg deskundig artikel, maar dat
deed minder terzake. Van een ruiker ver
gezeld deed hij het aan de vrouw toekomen.
Hij wachtte, en ontving al spoedig de uit-
noodiging om haar opnieuw te komen be
zoeken. Nu kwamen zij nader tot elkander
en bleek zij inderdaad de Poolsche belan
gen te dienen. Toen het gesprek geruimr)n
tijd geduurd had, kwam de secretaris bin
nen om brieven te laten teekenen en ont
ving verlof zich daarna te verwijderen. De
Engelschman moest nu plotseling ook op
staan, ontmoette den secretaris in de gang,
iioodigde hem uit ora mede te rijden in zijn
auto en knoopte daar een gesprek met hem
aan. De secretaris was niet gewend aan
mooie auto's; hoorde met gretigheid, dat
de eigenaar ervan een paar dagen de stad
uit moest, de auto te zijner beschikking
stelde, wat hem goed gelegen kwam, want
hij had allerlei opdrachten voor zijn mees
teres. Zoo reed hij er den voigenden dag
mede en de chauffeur van de auto, natuur
lijk ook een agent van den Intelligence Ser
vice, had gelegenheid den man te fotogra
feeren, dien hij van het station haalde en
die inderdaad de Poolsche Gezant te Kon-
stantinopel was en ook een man, die voor
het huis van de vrouw op hem wachtte en
die een vertegenwoordiger bleek van Kemal
Pascha. Toen kon het sein gegeven worden
aan den anderen agent, die zich, mede op
last van Reilly, had ingekwartierd in het
zelfde hotel, waar deze man van Kemal
Pascha verblijf hield. I-Iij was in de kamer
daarnaast, forceerde de verbindingsdeur,
opende diens valies, haalde er papieren uit
en fotografeerde ze. Hot waren ontwerpen
voor een Fransch-Poolsch-Turksch verdrag,
zoodanig voorzien van de kenmerken van
't Fransche ministerie van Buitenlandsche
Zaken, dat er niet meer te twijfelen viel.
De actie tegen Engeland en tegen zijn be
langen in het Oosten was goed op touw
gezet.
Nu toog Reilly aan het werk. De gefoto-
grafeerde stukken gingen per vliegmachine
naar Londen en weiden dienzelfden avond
nog door een zoogenaamd onbekende aan
geboden aan den Franschen agent ter plaat
se, die er uit kon opmaken, dat in de Fran
sche kaarten gekeken was. Maar nog ter
wijl hij verbinding had met Parijs, en in
zijn gejaagdheid zich nauwelijks verwon
derde, dat deze verbinding ditmaal maar
drie minuten duurde, wordt de' aandacht
aan de Parijsche zijde afgeleid door de uit
roepen van de courantenverkoopers. Zij dee-
len mede, dat de onverwachts te Parijs ge
komen Poolsche gezant uit Konstantino-
pel een ernstig auto-ongeluk heeft gehad
en zwaar gekwetst naar een ziekenhuis is
vervoerd. Een auto-ongeluk, zooals de In
telligence Service ze meesterlijk weet uit
te voeren! De gezant was niet uit het oog
verloren, men wist waarheen hij zioh dien
avond precies om 9 uur zou begeven. Hij
zou dan zijn onderteekening zetten onder
een verdrag, dat daardoor een voldongen
feit zou zijn geworden en Engeland zou
hebben genoopt om opheldering te vragen
aan Frankrijk, dat nog altijd zijn bondge
noot was. Om dat te voorkomen werd dc
taxi, waarin de gezant stapte, bij den eer
sten den besten hoek door een zware vier
cylinder aangereden en bijkans vermorzeld,
zoodat de gezant zich gelukkig mocht reke
nen, dat hij er met zware verwondingen af-
Of men te Parijs den samenhang heeft
begrepen, is natuurlijk niet te zeggen. Dat
men vermoedelijk de plannen zou hebben
opgegeven, nadat de Fransche agent uit
Londen zijn onrustbarende mededeelingen
deed, laat nauwelijks twijfel. Want er was
van Londensche zijde voor gezorgd, dat-hij
door zoogenaamde onbescheidenheid, in
handen kreeg de telegrammen, die aan de
Engelsche troepen in Opper-Silezië waren
gezonden, om hen te waarschuwen en de
bevelen van de Admiraliteit, die ervoor
zorgden, dat geheel de Middellandsche zee-
vloot op haar hoede was tegen bewegingen
die den toestand in Klein-Azië wilden for-
ceeren. En deze onbescheidenheid sprak
taal, die duidelijk genoeg was!
Om het lot van Scutari
Weenen is en was vooral vóór den oorlog
een groote, mooie en vroolijke stad. De
Ringen, aangelegd ter plaatse van de oude
vestingwallen, bevatten de groote en groot-
steedsche café's en restaurants. In de zij
straten waren en zijn de kleinere, de gezel
lige cabarets, de nachtcafés, die wat meer
in de intimiteit wensohen te leven. Het was
niets ongewoons, dat op een Januariavond
van 1913 een jong Engelschman daar bin
nentrad en het was evenmin ongewoon, dat
hij met een van de bedienende meisjes een
praatje aanknoopte, hetgeen tengevolge had
dat zij al spoedig aan zijn tafeltje plaats
nam. Maar het was wel ongewoon, dat deze
beiden niet over Weenen, niet over allerlei
futiliteiten, niet over dansen, maar over de
politiek spraken. Over de hooge politiek,
waarin de toenmalige Oostenrijk-Hongaar-
sche monarchie een belangrijke rol speelde.
Een rol, die in de crisis, door de Balkan
oorlogen ontstaan, de Engelschen niet altijd
beviel, zoodat ze erop uit waren hun eigen
inlichtingen te hebben teneinde hun eigen
spel op tijd te kunnen spelen. De jonge
Engelschman was al evenzeer een vooruit
geschoven pion als het zoogenaamde Bar
madel en de afspraak voor het rendez-vous
was tevoren gemaakt!
Het waren dagen van politieke hoogspan
ning. De geweldige successen der Baïkan-
staten hadden vrijwel alle Europeesohe kan
selarijen verrast; de Engelsche wellicht het
minst. Met snelle marschen waren de Bul-
gaarsche, de Servische, de Grieksche en de
Montenegrijnsche legers de Europeesche
deelen van het Tuiksoh grondgebied bin
nengerukt en zij hadden aan de wereld ge
toond hoe geweldig ziek de Turksche heer
schappij in Europa was, .hoe weinig weer
stand zij kon bieden. Vandaar, dat zelfs
Constantinopel bedreigd werd, een gevaar
eenerzijds voor Rusland, anderzijds voor
Engeland. Een gevaar indirect voorDuitsch
land, dat zijn plannen voor een Bagdad-
spoonvey reeds in rook zag opgaan, een ge
vaar het allermeest voor Oostenrijk, dat
Slavische successen op den Balkan met
leede oogen zag. Vandaar de te Londen
samengeroepen conferentie der groote Mo
gendheden, waarvoor eenerzijds de Turken,
anderzijds de oorlogvoerende Balkanlanden
verschenen, om te trachten vrede te sluiten.
Maar de Turken rekenden te zeer op den
steun der groote Mogendheden, de Balkan-
landen wist te goed, wat zij militair waard
waren en zoo liep het tegen einde Januari
dusdanig scheef, dat men zonder resultaat
uit elkander ging. De gesloten wapenstil
stand was ten einde; de vijandelijkheden
zouden worden voortgezet en ai spoedig zou
Turkije geheel uit Europa verdreven zijn,
en daarmede niet alleen Constantinopel in
handen van de Balkanstaten zijn gekomen,
maar ook aan de Adriatische zee eén vast
steunpunt aan Servië zijn gegeven. Het was
een axioma der Oostenrijksche politiek om
dit laatste te voorkomen. Vandaar, dat de
stichting van een onafhankelijk Koninkrijk
Albanië, was voorgenomen; dat de Souve-
rein voor dit gebied reeds was uitgezocht,
en dat men alle aanstalten maakte voor 't
Albaneesche drama, waarin ook een ver
dienstelijk Hollander zijn leven zou laten
In deze omstandigheden ontmoetten de
jonge Engelschman en het Wiener Müdel
elkander. Het nachtcafé was een door rei
zigers uit de Slavische landen zeer gezochte
gelegenheid. Een der stamgasten was een
Kroaat, van wien vaststond, dat hij regel
matige betrekkingen met het Ministerie op
de Ballplalz moest hebben. Hij ging er wel
niet openlijk door de voordeur binnen en
gaf zijn naam ook niet op aan de bedienen
de deurwaarders, maar de agenten van de
grootmachten in Weenen wisten, dat hij
veelal door de achterdeur kwam en ook
veelal 's avonds de leiders der politieke af-
deeling van het Ministerie in hun woon
huizen bezocht. Soms kwam hij alleen, sonrs
kwam hij in gezelschap en dan meestal van
heele of halve landslieden, Serviërs of Kroa-
ten. Menigmaal zag men hen onder elkan
der druk spreken in een taal, die geen der
andere aanwezigen kon verstaan; menig
maal ook gingen papieren, die een hunner
bij zich had, van hand tot hand; menig
maal bleven die papieren achter in de zak
van een ander dan die ze had meegebracht.
De taak van het Barmadel, dat eerst kor
ten tijd, op aanbeveling van hooger hand
door den eigenaar in dienst was genomen,
was niet al te moeilijk. Ze moest de atten
ties van deze stamgasten en vrienden weten
tê verkrijgen. Knap, vroolijk, elegant als ze
was, kostte dat niet al te veel moeite;'het
gevaar zat meer in het maathouden tfan
haar zijde, dan in de mogelijkheid, dat ze
niet de aandacht tot zich zou trekken. De
stamgast zelf hield zich wat afzijdig; veel
aan zijn tafeltje verkeerend bemerkte zij,
dat de lieden, met wie hij was, hem niet
geheel als hun gelijke, maar als hun meer
dere, als een die bevelen heeft te geven, be
schouwden. Nadat de Londensche conferen
tie was mislukt, werd ze tot grooter waak
zaamheid dan tevoren aangespoord, 't Was
haar onmogelijk Kroatisch of Servisch te
leeren. zulke talen zijn voor een in Enge
land geboren Oostenrijksch meisje niet wel
in korten tijd te leeren. Maar, aangezien ze
haar ooren altijd goed open had, verstond
ze menigmaal namen en klanken, die ze in
de couranten in verband met den Balkan
oorlog veelvuldig genoeg las.
Op een avond, dat haar Engelsche vriend
zich in lange niet had laten zien, bemerkte
't Barmadel zekere onrust tussohen den
stamgast en zijn vrienden. En ze bemerkte
ook zooveel, dat hij zelf, op een vroeg uur
gekomen, spoedig zou vertrekken en een ge
wichtige reis ondernemen. Dat moest haar
Engelsche vriend zoo spoedig mogelijk we
ten. Maar hoe? Ze slaagde erin 'n telefoni
sche boodschap te bedenken; ze wist, dank
zij deze telefonische boodschap voor 'n half
uur weg te komen en waagde het erop, op
gevaar af, dat ze zou worden nagegaan,
den Engelschman op te zoeken. Gelukkig
was hij thuis en kon hij dus onmiddellijk
medegaan om post te vatten tegenover de
ingang van het nachtcafé en vandaar den
Kroaat dan volgen. H'j volgde hem naar 't
station, reisde met hem naar Triest, scheep
te zich op dezelfde boot van de Oostenrijk
sche Lloyd in en ging met hem in den laten
avond erop uit om in het schitterend maan
licht de resten van het beroemde paleis van
Diocletianus (te Spalato) te bewonderen.
Zijn gevoel, dat in deze nachtelijke wan
deling iets bijzonders was gelegen, be
droog hem niet. Spalato was reeds ter ruste,
door de nauwe straten vein dit stadsgedeel
te, die eens de gangen van het Keizerlijk
paleis waren, viel weinig licht. Zich tegen
de huizen aandrukkende volgde de En
gelschman. blijkbaar aan dit werk gewoon,
den Kroaat en hij zag hem op een gegeven
©ogenblik in een klein en onaanzienlijk
huis verdwijnen Hij bleef er wachten, een
uur, ongeduldig op zijn horloge kijkend,
wetende, dat de boot spoedig verder zou
varen. Op het laatste oogenblik kwam de
Kroaat naar buiten, in de hand een tasoh,
blijkbaar met stukken van waarde gevuld,
want ze was met riemen omsnoerd en met
een sleuteltje gesloten. De Engelschman,
getraind als hij was, wist door een zijstraat
DE WATERVAL IN T PARK SONS-
BEEK. Dezer dagen zag de waterval in
het park Sonsbeek te Arnhem er fan
tastisch uit. Schijnwerpers hadden hem
geheel in lichtgloed gezet.
eerder het schip te bereiken dan de Kroaat,
die maar nauwelijks de loopplank op tijd
nog kon over komen. Het kwam er nu op
aan hem te blijven volgen. In Cattaro stapte
hij aan land en vandaar ging zijn weg naar
Cettinje, aile serpentines, die dien weg
maakt, langs. Maar korten tijd, voordat hij
de Montenegrijnsche grenzen bereikt had,
hield hij halt bij een ietwat afzonderlijk
staande hut, reeds naar 't Montenegrijnsoh
model gebouwd, als gebruikelijk zonder
schoorsteen, zoodat hem, binnentredend
een walm van rook tegemoet kwam.
De Engelschman kon niet anders doen
dan verder gaan. Maar een 500 M. verder
in den weg was een bocht, en daar ver
liet hij de auto, liet deze doorgaan naar
het grensplaatsje Njegus, en stelde zich
zelf verdekt op. De Kroaat kwam de wo
ning weer uit, maar hij ging niet naar
Cettinje, hij ging naar Cattaxo terug, en
slechts korten tijd daarna kwam een berg
bewoner, die men voor het uiterlijk slechts
voor een Montenegrin kon houden, den
weg naar Cettinje langs. Op zijn muildier
gezeten, op de Montenegrijnsche wijze met
een regenscherm tegen de zon beschut,
maakte hij flink voort. De Engelschman
deed alsof hij het eigenaardige zwarte ge
steente van Montenegro onderzocht, zijn
auto daarop had laten wachten en ver
volgde eerst een half uur later zijn weg.
Toen liij in Njegus kwam, was daar op
schudding. Want de voor hem uitgegane
Montenegrin had zich verzet tegen het in
die dagen dikwerf gebruikelijk onderzoek
aan den lijve. Dat had het wantrouwen
eerst recht, gaande gemaakt, en men had
hem toen tot in alle bijzonderheden onder
zocht en papieren bij hem gevonden. Mocht
men de papieren gelooven, dan bracht hij
geheime tijdingen van een Oostenrijker, te
Weenen gevestigd, Montenegro welgezind,
die op Scutari betrekking hadden. Scutari
ligt aan de grens van Albanië en Monte
negro, het Meer van dien naam strekt zich
tusschen beide landen uit. De Montenegrij-
nen hielden Scutari ingesloten, en zouden
het ongetwijfeld op den langen duur ver
overen, daar de Turken wel krachtig weer
stand boden, maar noch voldoende levens
middelen, noch voldoende munitie hadden.
Maar de grootmachten wilden niet dat
Montenegro Scutari zou krijgen; het zou
Albanië te veel verzwakken, en dit land
DE WERELD VAN DEN SCHIJN. Deze „tunnel onder den oceaandie in Engeland geconstrueerd wordt, bestaat slechts
hout en carton. Hij heeft dan ook geen ander doel dan als film-décor te dienen.
reeds bij voorbaat afhankelijk van het klei
ne Montenegro maken. Vandaar, dat de po
sitie der Montenegrijnen moeilijk werd, te
moeilijker, omdat zij zich gesteund voelden
door de Ruisen, al deden deze openlijk met
de andere grootmachten mee. De raad, die
de blijkbaar welingelichte Oostenrijker nu
gaf, een raad, niet bedoeld voor de grens
wacht in Njegus, maar voor de autoritei
ten te Cettinje, was deze, dat men zoo spoe
dig mogelijk een algemeenen aanval op
Scutari zou ondernemen; zou men daar
mede te lang aarzelen, dan zouden in Al
banië krachtige internationale detachemen
ten verschijnen en was het voorgoed ge
gaan met de mogelijkheid om Scutari in
bezit te nemen. Dat verwekte uitbundigen
jubel in dc kleine Montenegrijnsche grens
plaats; een escorte vertrok met den bode,
die zeide volgens zijn instructies te heb
ben gehandeld, toen hij zich niet wilde
laten onderzoeken, naar Cettinje om het
blijde nieuws te verteilen. En het was in
de straten van het stadje al bekend, voor
dat de Koning daarover met zijn Kabinet
kon beraadslagen.
De Engelschman reisde bedachtzaam ver
der. De zonderlinge wijze waarop deze be
richten naar Montenegro waren gebracht;
de onnoodige geheimzinnigheid, die op
Oostenrijksch grondgebied was betracht,
maakte hem wantrouwend. Den Kroati-
schen man, dien hij had gevolgd, verdacht
hij niet van vriendschappelijke gevoelens
jegens Montenegro, want de man stond
eerder als spion en Slavisch afvallige te
boek. Er moest hier gehandeld worden ten
einde wellicht een onheil te voorkomen.
En zoo deed de Engelschman, wat aan alle
agenten van de Intelligence Service ten
strengste is verboden: hij meldde zich in
Cettinje bij den Engelschen gezant, overi
gens niets bijzonders voor een Engelsch
reiziger, die gelijk hij, goed in de kleeren
en in het geld zat. Hij lichtte den gezant
volkomen in, en deze erkende met hem dat
bijzondere omstandigheden aanwezig wa
ren. Vandaar telegrafische gedachteniwisse-
ling. Vandaar terugkeer van dep Engelsch
man naar Weenen, waar hij de afgebroken
draden weer opvatte. Vandaar stappen bij
de Montenegrijnsche regeering om haar te
waarschuwen tegen overijling. En zoo ge
beurde er niets, en bleef men voor Scutari
liggen.
Wekenlang heeft Scutari den Europee-
schen vrede bedreigd. Blijkbaar zag men er
van Oostenrijksche zijde niet tegen op, om
een gewaagd spel te spelen. Het kwam wel
vast ie staan, dat, hadden de Montenegrij
nen hun algemeenen aanval op Scutari ge
daan, zij zouden zijn gestuft op een verzet,
dat_men in Weenen zeer krachtig wist. Zij
zouden dan alle troepen, die in Montenegro
waren achtergebleven, te hulp hebben ge
roepen en het was voor Oostenrijk gemak
kelijk geweest om een paar der, in verband
met de gebeurtenissen, gemobiliseerde divi
sies, het kleine bergland te doen veroveren.
Dat zou öf den Europeeschen oorlog hebben
ontketend, öf het zou Europa zich bij het
voldongen feit hebben doen neerleggen en
Oostenrijks positie, door onmiddellijke aan
sluiting bij Albanië, sterk maken, tegen
welke winsten ook voor Servië uit de Turk
sche oorlogen zouden voertvloeien.
Dank zij eens te meer de waakzaamheid
van den Intelligence Service is, mag men
Fransche schrijvers op dit gebied gelooven,
de slag misluktl
Hoe de Gepoe in Rusiand
haar slachtoffers tot zich trok
Tot de bekwaamste dienaren van de Intel
ligence Service in Engeland heeft ongetwij
feld Reilly behoord. De Intelligence Service
is een roman op zichzelf; haar onafhanke
lijkheid, eigenlijk reeds tot den tijd van
Koningin Elisabeth teruggaande, maakt haar
tot een machtige, op zichzelf staande macht
in het Vereemigd Koninkrijk. Zij heeft haar
oogen en ooren overal; aangezien de wereld
belangen van Engeland oneindig zijn, is
haar belangstelling daaraan evenredig. Zij
schuwt het offensief niet, indien dit noodig
is om de Engelsche belangen te verdedigen;
integendeel zij zoekt het meermalen op. Zij
heeft zich niet te bekommeren om parlemen
taire en partij-overwegingen; zij kan snel
en zonder opzien handelen. Vooral de Fran
schen hebben het ondervonden, in meer dan
één geval, en Sidney Reilly heeft, gelijk
later blijken zal, meer dan één tooneel van
Europeesche politiek betreden.
Toch is hij als slachtoffer gevallen in den
strijd tegen het nieuwe Rusland. Geen land,
dat er zoozeer op uit was om het werkelijk
aangezicht van het nieuwe Rusland te lee
ren kennen als Engeland. Geen dienst, die
er meer voor over had om in Rusland en
de Russische geheimen door te dringen dan
de Intelligence Service.
Het was den heeren in Londen niet onbe
kend, dat de Gepoe de voortzetting was, de
vele malen wreeder en afschuwelijker voort
zetting, van wat onaer het Keizerrijk de
Ochrana heette, en die geen menschelijk ge
voel, leven noch dood ontzag. Het was Sid
ney Reilly ook hekend, dat men in het bij
zonder van hem stoutmoedige pogingen ver
wachtte, sedert hij erin geslaagd was, zich
voordoend als een der oppermachtige volks
commissarissen, een gevangenis te openen
en talrijke politieke gevangenen de vrijheid
te hergeven. Maar in een avontuurlijke
loopbaan als de zijne, lokt het gevaar steeds
opnieuw, zelfs aan de zijde van een beeld-
schoone en aantrekkelijke vrouw als hij
had in een vermaarde danseres, die hij in
een der Londensche theaters had leeren
kennen.
En zoo toog Sidney Reilly er nog eena
Oostwaarts op uit, naar het heette om in
Berlijn een erfenis-aangelegenheid te rege
len; in werkelijkheid om datgene wat hem
bij vorige bezoeken verborgen was gebleven
uit te vinden. Het was in den tijd, dat meer
dan één wit offensief tegen het roode Rus
land werd ondernomen en een groote kana
van slagen zou hebben gehad, waren de Ge
allieerde tegenstanders van Rusland niet in
nog meerdere mate verdeeld geweest dan
de Russen zelf. Het ontbrak niet aan Rus
sisch initiatief, ook in Engeland; de invloed
van jJe'Bolsjewieken werd merkbaar bij elke
staking, die uitbrak, en toch kon men hun
geheime agenten niet ontdekken.
Als hij in Berlijn is, verneemt hij, kenner
toch van Rusland, van een trustt, die daar
zou bestaan. Trust, waaraan deelnemen zij,
die eens behoord hebben tot het keizerlijk
leger, die aan het keizerlijk regime hun
trouw hebben beloofd. Reilly ontmoette ze
in de nachtlokalen in Berlijn, en zij ver
tellen hem van de betcekenis, die deze trust
in Rusland zelf heeft Met een dergenen,
met wie hij aldus relaties heeft aangeknoopt
reist hij over Finland naar Rusland, en deze
Kroschko, die in het proces tegen de spion
nen Orloff een rol had gespeeld, bracht hem
op wondere wijze over de grenzen. Een auto
wachtte Reilly hier, bracht hem rechtstreeks
naar Leningrad, waar op vooraf afgesproken
wijze werd aangeklopt en binnengetreden
in een huis, schitterend gemeubileerd, vol
met menschen, bijeen als gold het een ge
zellig feest. Reilly, die rich de samenzweer-
ders der trust gedacht had te wonen, ten
minste in dakkamers, kon zijn verbazing
niet meester worden. En in dat gezelschap
besprak men openhartig den toestand in
Rusland; gaf Reilly gelegenheid zijn denk
beelden uiteen te zetten, zijn rol te bepalen.
Toen hij daarna zijn weg vervolgde, zag
hij nieuwe wonderen voor zich geschieden.
De auto zou hem verder in het land brengen,
den kant van Moskou uit. Maar een panne
kwam de aangename rit verstoren. Het ge
schiedde niet ver van een baanwachters
huisje en zonder aarzelen gingen zijn beide
begeleiders, vertrouwenslieden van de trust
naar binnen. Een ervan greep het telefoon,
toestel, vroeg verbinding met het naastbij-
zijnde groote station. Even daarna, terwijl
reeds de electrische kloksignalen de komst
van den trein aankondigden, werd de baan
wachter aan het apparaat geroepen, die
zich onmiddellijk daarna op de rails begaf,
den trein tegemoet, een roode vlag zwaaiend.
Daardoor stopte de trein, en Reilly en zijn
begeleiders hadden gelegenheid in te stappen
Mocht hij zich verhazen over de wijze,
waarop men zijn aankomst in Rusland als
het ware publiek maakte, alle geheimzinnig
heid opgaf, zijn begeleiders vertelden hem,
dat de macht der trust zoo groot was, dat
het toch niets kon hinderen.
En weer werd hij in een naastbij zijnde
groote plaats, in een kring van belangstel
lenden ontvangen. Weer ontstond een dis
cussie, en weer waren er vragen van de
aanwezigen en antwoorden van Reilly ol
omgekeerd. Iets van vrees ging door Reilly,
anders in zijn avontuurlijk leven aan elke
spanning en aan eiken toestand gewoon. En
plotseling werd een deur opengeworpen,
een waarschuwing in het Russisch naar bin
nen geschreeuwd, die het heele gezelschap
in een enkel oogenblik uit de kamer deed
verdwijnen. Zijn begeleiders pakten hem
mee, kwamen door nauwe gangen met hem
op straat, wierpen zich in een auto, die in
razende vaart vooruitschoot. Reilly werd in
gelicht, dat een afdeeling van de Gepoe in
aantocht was om het. huis te doorzoeken; da
trust wist dat altijd tevoren, maar het was
toch gewenscht om spoed te maken. Zoo
ging men voort totdat men 'n eenzaam en
verlaten huis bereikt had. Hier moest Reilly
uitstappen. Toen het hem plotseling was als
viel het gordijn, dat men voor zijn oogen
had opgetrokken, en hij naar zijn revolver
zocht om zich tegen elke mogelijkheid te
verweren, zag hij, dat èn in het huis en
achter de hoornen aan den overkant, solda
ten stonden, met hun lange pistolen op
hem gericht. Hij begreèp, dat hij verloren
was, gevallen in handen van verraders, en
al kon hij een zijner begeleiders nog een
welverdiende kastijding geven, hij werd
gegrepen, gekneveld en zijn einde was zeker.
Wat er met Reilly gebeurd is, in bijzon
derheden is het niet bekend. Men heeft zich
de moeite gegeven zijn stoffelijk overschot
naar de grenzen te brengen, en het heeft
altijd geheeten, dat hij bij ongeluk is dood
geschoten, terwijl de grenswacht jacht
maakte op smokkel aais. De Engelsche be
richtgever te Berlijn, bij wien Reilly het
laatst was geweest, kreeg langs zekere ka
nalen inlichtingen, nog voordat Reilly's lol
scheen beslist te zijn. Zoo snel de auto hem
vervoeren kon, ging hij naar de Engelsche
ambassade. Maar de Legaue-secreiaris. die
hem ontving, nam het meest fl.gmat.:
het meest onverschillige uiterlijk aan. Hij
kende den naam van Reilly niet, ui inj
kende geen Intelligence Service. Wal li m
niet verhinderde om, nadat zijn bezoeker
nauwelijks de deur ach Lea- zich had gesloteoi
op te springen, en via telefoon en telegraaf
alles in het werk te stellen om de tusschen-
komst van de Engelsche regeering in Mos
kou te verkrijgen. Of zij beproefd is of niet,
doet niets terzake; zij is in elk geval te iaat
gel.omen cn te zwak gebleken.
