rG!
dëO)j
De Chr. Nat.
bestaat
Werkmansbond
40 jaar
AKKERTJES
■323330233231
DINSDAG 13 AUGUSTUS 1935
TWEEDE BLAD PAG. 5
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK.
Drietal: Te Harderwijk (vac.-wylen J.
J. van Ingen), J. G. Abbringh te Papen-
drecht, J. D. Kleyne te Ooltgensplaat, P. J.
teenbeek te Oudewater.
Beroepen: Te Kantens (Gr.), cand. NV.
G. v. d. Lecq te Naaldwijk. Te Wieringer-
meer (toez.) en te Heer Hugowaard (toez.
tweede maal), cand. L. J. v. d. Kam te Oos
terbeek.Te 's-Gravenzande (Evang. Unie)
A. G. van Wijk te Berkenwoude.
Bedankt:, Voor Oosterzee c.a. G. van
Veldhuizen Azn. te Hantum by Dockum.
GEREF. KERKEN.
Tweetal: Te Bentheim (Duitschland),
NV. Lenderink te Ihrhove en B. H. Lankamp
te Uelsen.
Aangenomen: Naar De Leek (Gr.), J.
A- Gravestein te Oosterzee (Fr.).
DOOPSGEZ. GEMEENTE.
Beroepen: Te Giethoorn, J. P. H. Grootes,
prop. te Westzaan.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Dr S P. D e e nam Zondagavond afscheid
van de Geref. Kerk van Haren by Groningen
welke Kerk hij 10 jaar mocht dienen, om te
gaaji vertrekken naar Rotterdam als geeste-
lijk verzorger van „Eudokia" aldaar.^ Als
tekst was gekozen 1 Corinthe 16 vei
„Maranatha, de Heere komt". Dr. Dec stond
stil bij de vervloeking waarmee de komende
Heer ons bedreigt; de genade, die Hy
tiedt; de liefde, waarin Hij verbindt Na de
gebruikelijke toespraken werd de scheldende
leeraar toegesproken door ouderling H.Thy;
namens den kerkeraad, door Ds. A. Kuiper
namens de Kerk van Onnen, door Ds. A.
Adema, van Ten Boer, namens de classis, er
door burgemeester H. Nauta. Na het beëin
digen van den dienst werd er een druk ge
bruik van gemaakt, afscheid te nemen van
Ds. en mevrouw Dee.
Cand. F. Don, van De Bildt, werd
Zondagmorgen bevestigd by de Ned. Herv.
Gem. te Oostkapelle dor Ds. A. Hoekert van
Voorburg, met een predikatie over Johannes
30. Na de handoplegging werd cand. Don
dopr de gemeente toegezongen Ps. 134 3.
jp den namiddagdienst deed Ds. Don zijn
intrede met als tekst Romeinen 15 29. Na
afloop der predikatie werd de nieuwe leeraar
1 toegesproken dodr Ds. H. K. (Jueré,
Domburg, en door Ds. H. A. Jellema,
Grijpskerke. Gezongen werd Gezang 91
I Ds. H. A. L e e n m a n s is voornemens
15 September a.s. afscheid te nemen
Ned. Herv. Gem. te Delft en Zondag 22 Sep
tember zijn intrede te doen te Ede, na beves
tigd te zyn door Ds. A. van Voorthuizen te
NVezep.
Ds. H. R. J. R e ij e n g a is voornemen
Zondag 8. Sept. a.s. afscheid te nemen van d>
I Ned. Henr. Gem. te Augustinusga (Fr.) e
Zondag 15 Sept. d.a.v. intrede te doen te
j Almkerk (N-Br.). Bevestiger Dr. A. Steen-
I beek, van' Surhuizum- (Fr.),
Geref. Kerken in Indië
De classis Batavia
De Gereformeerde kerken in Indië verga
derden op 2 en 3 Juli j.l. (foTmeel als.classis
Batavia) te Buitenzorg. Praeses was Ds P.
Veenhuizen. In den aanvang sprak de
fittereen hartelijk woord van dankbare her
innering aan excellentie A. W .F. Idenburg,
een der groobste figuren, welke de Geref.
kerken in Indië geteld hebben.
Een belangrijk punt op de agenda vormde
de qiieskie, „persarbeid". Inzonderheid door
yverige bemoeiingen van Ds Th. Kuipers te
Djocja, is deze arbeid buitengewoon tot ont
wikkeling gekomen. De vergadering
thans nog geen definities besluiten aangaan
de dit werk, doch aanvaardde een voorstel
van Dr H. A. van Andel en Dr F. L. Bakker,
om deputaten te benoemen, die tot de volgen
de vergadering (het volgend jaar) de zaken
leiden zullen in dier voege, dat het blad „De
Zaaier" nauw aan de kerken verbonden blijft,
ryede namens de gezamenlijke kerken Ds Kui
pers zooveel mogelijk vrij gemaakt; wordt
dit kerkelijk perswerk en inmiddels in deze
moeiliiké tijd dit gedaan worde zonder dat de
geldelijke lasten boven het reeds bestaande
I worden vermeerderd. Volgend jaar hopen de
kerken dan zoo mogelyk meer definitief te
beslissen.
I Over de zending te Makaissar op Celebes
(Ds H. van den Brink) werd eveneens breed
voerig gehandeld. De kerk te Soerabaja
wenschte, nu de bedragen uit Holland
terrein zoozeer verminderen, 's jaarlijks in
alle kerken drie collecten voor dit werk te doen
houden. Het voordel bleek echter af te stuiten
op de financieele bezwaren, aan welke alle
kerken lijden. Over de financiën der kerk moet
trouwens op deze vergadering méér dan
anders, gehandeld worden. Dr H. A. vj
del sprak in dit verband een zeer ernstig
woord over het feit, dat bij de dalende inkom>-
sten der kerkleden de bijdragen aan de kerk
in een tempo dalen, dat te sterk is. De kerken
hebben het vrijwilligheidsbeginsel in de finan
ciering der kerken steeds gehandhaafd
len dit blijven handhaven, maar dan moet den
leden der kerken toch thans zeer tf.erk op het
hart worden gebonden, om de zaak Gods bo
venaan op de "begrooting te houden.
De kerk te Solo (Dr H. A. van Andel) stel
de aan de vergadering voor, hartelijke instem
ming te betuigen met de open brief van den
raad der Geref. kerk te 's Gravenhage-West,
over kerkelijke perspolemiek en van dit be
sluit mededeeling te doen aan schrijver en aan
geadresseerden van voornoemden open brief.
Met algeméene stemmen werd hiertoe door de
kerken besloten. Ook wordt besloten voortaan
een afgevaardigde van de synode der Javaan-
sche kerken tot bijwoning dezer vergadering
uit te noodigen. 0-p voorstel van Ds Allaart
wordt besloten er bij de kerken in Nederland
op aan te dringen, dat met het vaist rtellen
van boete- en bededagen ook worde gerekend
met de Indische kerken, opdat men in Indië
deze boete- en bededagen op denzelfden datum
als in Holland zal kunnen houden.
De volgende vergadering wordt eind Juni
136 te Solo gehoyden.
GODS Dl KNSTON DERNVIJZER.
De heer H. J. Schoonderbeek, godsdienst
onderwijzer te Ede, heeft bedankt voor het
beroep by de Ned. Geref. Gem. te Sioux
Center (Noord-Amerika).
KERKGEBOUWEN
Nu door de Alg. Synode der Ned. Hen',
kerk een subsidie van f 2000 is toegekend voor
de restauratie der Ned. Herv. kerk te Naald
wijk, is het totaal der subsidies geistegen tot
f 180.000. Hiervan wordt door het Rijk
f120.000 verstrek1;, f48.000 door de provincie,
f 10.000 door de gemeente Naaldwijk. De ker
kelijke gemeente heeft een leening aange
gaan, daar voor haar rekening nog f 60.000
resteerde. Hierbij komen dan nog de kosten
der kosterswoning van f 3100, benevens de
restauratie der bewaarschool van f 1000,
voorts vernieuwing van het uurwerk in den
toren, orgel, meubileering enz.
ZENDELING H. BIELKE
Zendeling H. Bielke, van de Evang. Broe
dergemeente, die voor verderen dienst i
tropen is afgekeurd, hoopt met zijn gezin met
.s. „Oranje Nassau" op 26 Aug. a.s
Paramaribo ve vertrekken en op 11 Sept. te
Amsterdam aan te komen. De heer Bielke
het beroep als predikant der Broedergemeente
te Haarlem aan.
Schoolnieuws.
Noodlijdende Chr. Bewaarscholen
Een steuncomité, bestaande uit de heeren
Ds C. van der Zaal te 's Gravenhage, Joh.
Zuidmeer 'ie Rotterdam, A. de Jong Ezn te
's Gravenhage (rer,p. voorzitter, «secretaris en
penningmeester), T. S. Goslinga te Leiden,
Dr S. O. Los te 's Gravenhage, S. Stemer-
ding te Voorburg en mej. L. G. de Groot te
Rotterdam, heeft zich gevormd, om noodlij
dende Chr. bewaarscholen te hulp te komen.
Het zal pogen de geldmiddelen te
vinden om aan door de crisis nóodly-
dende Chr. bewaarscholen financieele
Bteun te verleenen voor zoover blykL,
dat de hulp in eigen plaatselijke ge
meenten of van de organisaties waarbij
die scholen zijn aangesloten, tekort
Het aantal Prot. Chr. bewaarscholen
was op 1 Jan. 1935 gestegen tot 445, het
leerlingental tb; 39.446 en het aantal
hoofden, onderwijzeressen en helpsters
tot 1781. Echter hebben de gevolgen
van de crisis het bewaarschoolonderwijs
in tal van gemeenten in een noodtoe
stand gebracht. Verschillende scholen
worden op dit oogenblik met opheffing
bedreigd en andere zien het verder
voortbestaan door financieele moeilijk
heden in de naaste toekomrt in gevaar
gebracht.
Vertegenwoordigers van den Schoolraad, de
Unie „Een School met den Bijbel", Chr.
Volksonderwijs, Geref. Schoolverband, de
Bond van Vereenigingen voor Chr. Bewaar-
schoolonderwy'is in Nederland en de Vereeni-
ging van Chr. Bewaarschoolonderwyzeresscn
Nederland, hebben zitting in het comité.
Verwacht wordt, dat nog andere Chr.
school-organisaties in het comité zuILen
tegenwoordigd worden.
Het onderwijsverslag 1934
in
Een verschijnsel, dat bij het lager onder
wijl met gemengde gevoelens wordt ont
vangen cn ln diverse streken van ons land
nog al eens verschillend wordt beoordeeld,
is het instituut van den
kweekeling met akte.
Speciaal in het Zuiden van ons land, met
zijn dichtbevolkte, kinderrijke streken en
als gevolg daarvan dikwijls zeer groote
klassen, wordt er op gewezen, dat door de
kweekeiingen met akte veelal schade aan
het onderwijs kon worden voorkomen. Men
moge tegen de aanstelling van kweekelin
gen bezwaren aanvoeren kunnen, zeker is
het, dat daardoor m menige school de na-
RUBRIEK^,
Brand in een. voor afbraak bestemde hoeve Stadivijkaan de Katendrechtsche Lage-
dijk te Rotterdam; een vacantie-attractie voor de talrijke jeugd.
van het aantal leerkrachten, zijn ondervan
gen. In de inspectie Breda bijv., waren er
84 lokalen, waarin meer dan 48 leerlingen
zaten. Dit aantal zou veel grooter geweest
zijn, als er geen overvloed van kweeke-
lingen met akte was, want door do werking
van de verhoogde leerlingenschaal hebben
onderscheidene scholen een leerkracht ver
loren, terwijl aan andere, boventallige
krachten door kweekelingen zijn vervangen.
Er zijn in de genoemde inspectie niet min
der clan 31 klassen, waarvan de zorg geheel
aan een kweekeling is opgedragen; boven
dien verleenen nog 21 kweekei ingen hun
hulp aan klasse-onderwijzers. Zoo gaan de
kweekelingen met akte langzamerhand een
nieuwe categorie van leerkrachten vormen.
Als zij er niet waren, zou aan verschillen
de scholen een behoorlijke classificatie, zoo
niet onmogelijk, dan toch uiterst moeilijk
deelen, voortspruitende uit de vermindering worden en zou de nadeelige invloed van de
bezuinigingsmaatregelen duidelijker merk-
II stond in ons blad van 12 Aug. I baar zijn dan thans het geval is. De inspec-
„De Voorzorg" in feestkleed
,J)e hand aan den ploeg en
het hoofd naar
omhoog!'*
De Christelijik-Nationale Werkmans
bond, gesticht op initiatief van wijlen
Dr J. Th. de Visser, mag thans zijn
veertig-jarig bestaan vieren.
Het orgaan van den Bond, het weekblad
„De Voorzorg", heeft gezorgd voor een spe
ciaal herdenkingsnummer, dat er zeer goed
verzorgd uitziet en een bijzondere aantrek
kelijkheid ontleent aan het groote aantal
foto's en portretten, dat zijn kolommen ver
siert.
De teere stek in 1895 geplant, is na veer
tig jaren tot een sterken boom opgegroeid,
't Ledental groei
de in dien tijd
van een luttele
honderd tot ruim
12.000 leden.
Het spreek t wel
vanzelf, dat onze
gedachten in de
zen tijd uitgaan
naar 't verleden,
en wel in het bij
zonder worden be
paaldbij den per
soon van wijlen
<ir J Th. de Vis
ser, op wiens
initiatief de bond
werd opgericht,
en die van dat
begin af tot aan
zijn dood in 1932, als eere-voorzitter met
sterke banden daaraan bleef verbonden.
Aan mannen als G e n n e k en, v. O o ij,
Scheer. Goedman, Hildebran-
d e r, v. M e g g e 1 e n, U d i n g en ook
onze vriend Bloemberg, korter of lan
ger tijd geleden overleden, mogen wij
met dankbaarheid denken. Zij hebben
jarenlang hun beste krachten aan het
boudswerk gegeven.
richting van de bond af, als penningmees
ter heeft gr.ungeerd. denken wij.wel in het
bijzonder. Met groote trouw en toewijding
heeft hij het lang niet gemakkelijke werk
van penningmeester bijna veertig jaar ge
daan. Hem nu bij ons 40-jarig jubileum een
extra woorcl van dank te brengen achten
wij onze dure plicht, God zegene hem in zijn
hooge ouderdom!
Zullen wij nu gaan pogen de zegen te be
palen of te waarde'eren, die de vrucht is
geweest veertig jaren lang van.ons boncls-
werk, of cijfers gaan noemen met hoevee)
duizende guldens velen in allerlei nood ge
holpen zijn. Het zouden zeker groote getal
len worden. Men moet de verschillende
jaarverslagen van den bond en zijn afdee-
lingen er maar eens op naslaan, hoeveel
zieken geholpen, weduwen gesteund, die in
bijzondere nood waren, bijgestaan.
P. J. Nahuizen
Wij denken ook aan onze beide stich
tingen te Lunteren, het dr de Visserhuis
cn de Gezieoa-Ida-Sticliting, als bewij
zen wat samenwerking en offervaardig-
digheid kunnen bereiken.
Hoe klein was het begin!
Op Tweede Kerstdag 1894 werd de eerste
bijeenkomst gehouden, om te komen tot op
richting van een nat ionalen Bond.
De besturen van de toen reeds bestaande
vijf vereenigingen, waren daartoe uitgenoo-
digd. Rotterdam, Amsterdam en Utrecht
waren aanwezig, Mid
delburg had geschre
ven met alle beslui
ten te zullen mee
gaan, Scihiiedam was
nog niet vertegen
woordigd.
Er werden voor-
loopige besprekingen
gehouden; een ont
werp voor Statuten
gemaakt en daar
mee een voorstel ge
daan aan de
schillende vereeni
gingen, om over te
gaan tot oprichten
van een Christelijke Werkmansbond voor
leden der Ned. Herv. Kerk.
Die statuten werden vervolgens in de i
eenigingen besproken en goedgekeurd
zoo werd op 23 Mei 1895 de eigenlijke stich
tingsvergadering gehouden te Rotterdam,
W. A. Gennekcn werd voorzitter, A.
Ooy secretaris en P. H. Schaeffer penning
meester van het gevormde bestuur.
Na een jaar telde do bond reeds negen
Joh. v. Meggelen
afdeelingen. Dr de Visser was de onver
moeibare propagandist!
In 1905 vereenigden de drie Zecuwschc
afdeelingen zich in een Provinciaal Comité
rbeeid weldra door de andere pro
vincies werd gevolgd, en spoedig nam het
aantal afdeelingen zóó toe, dat dit in 1920
171 bedropg en op 1 Jan. 1935 bleek het gè-
klommen tot 205.
Een der sterkste takken van arbeid in
den Bond is gegroeid uit liet Fondswezen.
Eerst de groote afdeelingen Rotterdam en
Amsterdam, later meer cn in 1902 trad het
algemecne Fonds U.B.O. in werking, eerst
met vier afdeelingen. Doch ook deze kleine
plant, is tot een grooten boom opgewassen,
wiens verkwikkende schaduw reeds vele
weduwen vooral heeft gediend. Want het
Weduwenfonds was de tak, die krachtig tot
ontwikkeling kwam, zoodat in 1920 reeds
237 weduwen waren gesteund met een totaal
aan uitkceringen van f 4S.670.50!
„Laat een andere verzekeringsmaatschap
pij ons dat maar eens nadoen" schreef Van
Ooij.
In 1904 volgde de oprichting van het Al
gemeen Ziekenfonds en in 1911 die van het
„Fonds Hulp in Nood". De benamingen
spreken voor zichzelf cn ook deze beidi
fondsen hebben goed werk gedaan cn zijr
nóg tot zegen voor zeer velen.
Slechts twee andere proeven slaagden
niet een pensioenfonds en een werkloo-
zen verzekering.
Aan het bondsorgaan werkten mede man
als Dr de Visser, Ds O. S e h r i e k e, v
Enschedé en vooral dr J. R- S1 o t e m a k
de Bruine. Ook
de heer H.
Ooy is jarenlang
redacteur geweest
Tot de latere ge
beurtenissen vj
belang behoor
de benoeming van
den heer
tot bondspropa-
gandist; de stich
ting van liet Dr
de Visserhuis, 't
totstandkomen v.
de Gesiena Ida-
stichting, en de
uitbreiding van
hei bondsorgaan.
Zooals wij reeds vermeldden, een groot
aantal portretten versiert dit jubileumm
mer, waaronder in het bijzonder de beelte
nissen van hen, die reeds heengingen, de
aandacht van de bondsvrienden zullen vast
houden. Verdei' hebben zeer veel aan het
verzoek der redactie voldaan, óm een bij
drage voor dit nummer te schrijven.
Het heeft dan ook een zeer gevarieerde,
belangwekkende inhoud.
teurs te Eindhoven, Nijmegen en Heerlen
spreken een soortgelijk oordeel uit.
De inspecteur te Haarlem belicht
andere zijde van de zaak, in dit verband
sprekende over de zgn. „volontairs". Hij
schrijft: De plaats van de meeste afgevloei-
den is ingenomen door kweekelingen met
akte, half of heeleniaal niet bezoldigd. Be
halve deze lialfslachtigen slungelen nog tal
van zgn. „volontairs" in de scholen rond;
er zijn er die aan een tafeltje zitten; er zijn
er ook, die half buiten een gewone school
bank hangen, waarin zij niet passen. Ik
heb er aangetroffen, die schriftelijk werk
van de leerlingen corrigeerden; ook die met
eigen studie bezig waren. Zij worden uit
medelijden toegelaten, vaak tegen den zin
van den klasse onderwijzer, uit overweging,
dat zij op deze wije-e niet heelemaal vreemd
komen te staan tegenover de school, waarop
toch eenmaal ook hun levenstaak zal liggen
of dat zij een imaginair kansje krijgen
bij een of andere, wie-weet-wanneer en
waar, te vervullen vacature! Het is hart
grondig te hoopen, dat er in het donkere
vooruitzicht van deze jonge menschen,
slachtoffers der huidige economische om
standigheden, spoedig eenig licht moge dagen
Examens
iXa voortgezet ex. alsnog &«?•- voor dvpl A: A J
Vosselman. Oei T jolig Ie. XT Drub el Kotner
te Heuven; T ~-*—~
iheer F E SchUr
B: Ij Hofst
«G&s-l. de heere r
J H Petera. Amsterdam: A J G
(hem; L. P H Ram. Hellevoetslule
ussel: P P J v Rijen, Udenhou
C- Chr Pompey, Weert (L.); e
Dr J. Th. de Visser
WOENSDAG 14 AUGUSTUS
HUIZEN 301 M. NCR V-uitzending. 8.00
Schriftlezing en meditatie. 8.15—9.30 Gr,
pl. 10.30 Morgendienst olv. Ds. E. Doua
ma. 11.00—12.00 Chr. Gem. Zangvereexu
„Soli Deo Gloria", olv. C. v. d. Knaap,
mmv. A. v. Leeuwen (piano). 12.15 or.
pl. 12.30 Kwintetconcert olv. P. v. d<
Hurk. 2.30 Voor jeugdige postzegelverza
melaars. 3.0O—3.45 Orgelspel R. Parker.
4.00 Trio Beute, Zepparoni, Berghout.
5.00 Kinderuur. 6.00 Gram.pl. 6.30 Afgo
staan. 7.00 Ned. Chr. Persbureau. 7.15 Re
portage. 7.30 Gram.pl. 8.00 Berichten. 8.05
Orgelconcert J. Zwart. 9.00 Causerie Dr.
A. L W de Gee. 9.30 NCRV-Strijkorkest
olv. P. v. d. Hurk. (Om 10.00 berichten*.
11.00—11.30 Gram.pl.
HILVERSUM 1875 M. VARA-uitzending.
8.00 Gram.pl. 9.30 P. J. Kers: Onze kea-
ken. 10.00 Morgenwijding VPRO. 10.13
Voor arb. in de continubedr.: J. Hovinjg
(lezing), F. Nienhuys (declamatie) on
gram.pl. 12.00 Gram.pl. 12.30 Vara-orkest
olv. H. de Groot. 2.40 Gram.pl. 3.00 Voos
de kinderen. 4.30 liet Willo-Trio. 5.15 C*r.
pl. 5.30 Vervolg trioconcert. 6.00 Decla
matie Hetty Beck. 6.10 Vara-orkest ol^.
H. de Groot. 7.00 Sportuitzending. 7.20
Vervolg orkestconcert. 7.50 „Bij den vefi:-
keersdoktcr". 8.00 Herli. SOS-ber. 806
Nieuwsberichten en Vara varia. 8,15
lachende omroep", programma van Dy.
L. Wallerstein. Mmv. Hetty Beck en W«
y. Capped" 9.00 Fragm. uit de rev uw
„Van lach rot lach", Mever Hamel. Mmv,
solisten en orkest, olv. Pim de la Fue:r«
te. 10.00 Horvath Lajos (cymbaal). 10.15
De Bohemians oiv. J. v. Horst. 11.HO
Fantasia olv. E. .Walis. 11.4012.00. Gij»
platen.
lROITWICH 1500 M. 10.33-10.50 Mo*
gen Wij ding. 11.05 Gram.pl. 11.50 Orgelspel
H. Ramsay. 12.35 Ch. Manning en zijn
orkest. 1.35 Orgelconcert A. Baynon. 2.20
Het BBC-Northern Orkest olv. C McNartf,
3.10 Pianorecital C. Dixon. 3.35 Sted. Or
kest Bournemouth, olv. R. Austin, mmv,
L. Godowski (viool). 5.05 Gram.pl. 5.35
BBC.-Dansorkest olv. H. Hall. 6.20 Be
richten. 6.50 Het New Georgian Trio. 7.35
Fred Hartley en zijn Novelty-kwintefc
8.20 BBC-Symphonie orkest olv. Sir Heit-
ry Wood. 10.00 Berichten. 10.35 Leslie
Bridgewater Kwintet, mmv. Dorothy
d'Orsay (alt), 11.20—12.20 Jack jPaynei
en zijn Band.
RADIO PARIS 1648 M. 7.20 en 8.20 Granft
pl. 12.35 Orkestconcert olv. Touche. 7.20
Gram.pl. S.20 Zang. 9.05 „Atlas HöteF-*
spel van Salacr^*» J1.1012.35 Hansmu-
ziek.
KALUNDBORG 1261 M. 12.20-2.20 Cca*
eert uit rest. „Wivex". 3.505.50 C. Rv-
dahls orkest. 6.357.05 Gram.pl. 8.20
Omroeporkest olv. Gröndahl. 9.40 Halvor-
senconcert. 10.10 Zang cn piano. 10.15
Omroeporkest olv, Gröndahl, 11.2012.50
Dansmuziek,
KEULEN 456 M. 6.50 Concert. 10.45 Zang,
viool en declamatie. 12.20 Orkestconcert.
2.35 Gram.pl. 4.20 Heuken-duo, cello en
piano. 5.20 Orkestconcert olv. Merten. 7.20
Populair concert. 9.05 „Soldaten! Kame
raden!", spel van Ettighofer. 10.5012.2Ü
Omroeporkest, -kleinorkest en solisten.
est. de hoeren
Beers, Arn
G J Powtmj
T G de Groot
m. Geëx. 8 cand., ge®],
:and. Ge&l de hei
Haag. Geëx.
'H G M Ijagei
den. Geëx. 7 car.d. Ge?l. de hee-
r. Appelscha: J Werkhoven.
d Zee, Echtenerbrug; J Weetber,
Rotterdam. Comm. II. Gesl. de daimes H i
Breugel. Dordrecht: C A I-I Burghout. Slie<ïrecht
(de he oren J v Belle en J J Bos. Viiissingen; P
aersfoort; H .C Boerboom,
land. Gesl. de heer S Bud-
Franach B.O. Gesl. de dames C C J Wolteff©.
Rotterdam; Y H Vlerpen, Ledd-en; de heere 1
Prinz. Rotterdam: E M cc Raad. Utrecht: G
Remmer, Den Haag; A Rt*=celada, Amersfoort: A
A Roost, Rotterdam: G L. Scholte. Almelo: J F G
Sahouten, Amsterdam; J J Si 1 jee, Leiden: J M v d
Vlugt, Uithoorn: J Riedstra. Groningen: J H
Roelfsema, Het Bildt: A de Rooe. BokswaTd; P J
Savelkoel, Grevenblcht; B A Sclióltcns, Uithu
Engel i
de dame,
d Grint, Oostenhoi
broek; A M C Nou wei
vega; A M Thiol, Oosti
Dokkum, OudcschlLd (Texel): J B v d Hoff. Sche-
veningen: J C Otte, Rotterdam; K M v d Zouwei
Schoonhoven; H J Veltmam. Amsterdam; r
ig'en; C Brunsting, Gramsborgei
d Steeg. Strijen;
ich I..O Utrecht. Geëx. 33 cand. Gesl
H A Hesseltak Winterswijk; J C H i
n jfi j* "l J Hi'Uenhinrichs. Hoens-
inraayE Zijlstra, Wol-
H E Muller, Almelo:
er dar
P Frr
5 Zilverbei
Hulst; W
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.20
Gram.pl. 12.50 Salonorkest olv. Walpot.
I.50-2.20, 5.20, 6.35 en 7.35 Gram.pl. 8.20
Schumann-Schuber^concert olv. Andró.
10.3011.20 Zang en piano. 484 M.:
12.20 Populair concert. 12.50 Zang. 1.05
en 1.30—2.20 Populair concert. 5.20 en
6.20 Gram.pl. 6.50 Salonorkest olv Wal
pot. 8.20 Gevar. concert olv. Gasoq
10.3011.20 Zigeunermuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 8.35
Rijkszending: Neuadel aus Blut und Bo
den. 9.05 Orgelspel. 9.20 BlaasconcerL
10.20 Berichten. 10.50 Solistenconcei L
II.05 Weerbericht. 11.2012.20 Dansmu
ziek door W. Krijgers orkest.
C4A
i of twe® "AKKERTJES" erv
ïlederlandseh 9a vroeg naar bed. Morgen-
Product ochtend staat Ge als een an
der mensch op, vol energie
en roemt dit kostelijke middel.
Per 12 stuks slechts 52 cent.
i Volgens recept van Apotheker Dumont
FEUILLETON
LIEFDE EN PLICHT
Fragment uit de Zeeuwsche
Gesphiedenis
Door A. M. WESSELS
Waarschijnlijk is er in Zeeland geen
plaats aan te wijzen, die zooveel belegerin
gen doorstaan heeft, als de stad Sluis in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Reeds van af haar
eerste opkomst stond zij in het teeken van
onrust cn naarmate haar groei toenam,
werd dit nog erger. Vooral toen de grond
slagen van het fraaie kasteel bij Sluis
gebouwd naar de Bastille te Parijs wa
ren gelegd, toen het kasteel geheel voor
verdediging gereed was, toen de stad van
wallen voorzien was, en onder de bescher
ming van het. kasteel stónd, werd Sluis het
steunpunt van alle krijgsbedrijven in
Staats-Vlaanderen.
't Zou ons te ver voeren, wanneer wij alle
bèlegeririgèn, die Sluis doorstond, uitvoerig
gingen verhalen. Een der merkwaardigste
is échter de strijd om Sluis in 1587.
De reeds jaren lang overleden archivaris
der stad Sluis J. H. van Dale en Dr. J. Ab.
Utrecht Dresselhuis, hebben over dit merk
waardig beleg talrijke stukken gepubli
ceerd en wanneer wij thans iets gaan ver
tellen, dan zijn zij daarbij een tweetal
veilige gidsen. Wel zijn er een 70-tal jaren
over hun publicaties heengegaan, maar bij
nadere bestudeering der Sluissche stede
lijke brieven te Sluis zelve, bleek ons, dat
hun mededeelingen niet zijn weerlegd.
't Was in 1587, op een kouden avond op
het einde van Februari, dat in de fraaie
raadzaal \an het stadhuis te Sluis een aan
tal krijgslieden bijeen verzameld waren, die
met den magistraat beraadslaagden over
wat hun in deze benarde tijdsomstandig
heden te doen stond. Immers, de stad Sluis
was tföds lang ingesloten en met den dag
werd de toestand ernstiger. De gouverneur
der stad. Arend van Groenveld, had dan
ook de keur der verdedigers bijeengeroe
pen, om over de hachelijke positie der stad
te beraadslagen.
De krijgsraad bestond uit verschillende
mannen van naam, als kapitein Charles de
Héraugnère, de held van Breda, die drie
jaren later toonen zou, dat hij beleid aan
dapperheid wist te paren. Voorts een drie
tal zwagers van don gouverneur, de drie
kapiteins De Maulde, benevens den or
saagdon De Ridder, den schrandoren Adolf
van Meetkerke, verscheidene leden uit het
geslacht der Broucqsauts, de kapiteins de
Potter en Bassevclde, benevens nog eenige
invloedrijke belangstellenden.
't Waren krijgslieden en officieren, die,
vroeger Oranje toegedaan, nu hun hoop ge
steld hadden op den Graaf van Leycfister
en die nu bijeen waren om 't laatste wat
den Staten in deze streken was gebleven,
de vesting Sluis, tot het uiterste te verde
digen.
Geheel Vlaanderen toch was den Span
jaard reeds in handen gevallen, behalve
Ostende en nu trok hij zijn benden samen,
om ook deze stad voor liet geweld van zijn
zegevierende wapenen te doen bukken.
Reeds waren de dorpen, die als een kring
rondom Sluis lagen, in hun handen. Thans
had men dit laatste maar moeilijkste
punt van hot veroveringsplan onderhanden.
Ernstig werd op het stadhuis over alles
gesproken. Na langdurig overleg en rijp be
raad werd besloten, dat de gouverneur naar
Londen zou vertrekken, om aan den Graaf
v. Leycester den somberen staat van de stad
en liet garnizoen bekend te maken en zoo
mogelijk spoedig hulp te erlangen in den
naderenden nood.
Geen wonder,, dat hij thans de leden van
den krijgsraad en den magistraat, nu hij
voor eenigen tijd zijn geliefd Sluis verliet,
tot trouwe zorg aanmaande. Hij wees hun
op den door hen gezworen duren eed, om
met. don Prins van Oranje te leven en te
sterven en de vereeniging met de geuniëor-,
de provinciën te stellen boven alle voordee-
len, welke de Spanjaard hun mocht aan
bieden of voorspiegelen.
Langs den eenigen weg die nog ternau-
,wer nood vrij was, vertrok Jonkheer Arend
van Grocneveld naar Londen, maar te Sluis
bleven de wakkere hoofdlieden, trouwe
benden, en een burgerij, die het later ge
toond heeft, wier vrouwen 't zelfs getoond
hebben, dat zij waardig was door zulk een
garnizoen verdedigd te worden.
Terwijl Arend van Groene veld te Londen
voor de belangen van de bedreigde stad
pleitte, was men in de vesting zelve niet
werkeloos. Men arbeidde met onverflauw-,
den ijver aan de vestingwerken, die in
stoeds hechter tegenweer gebracht werden.
Van tijd tot tijd trok de bezetting op ver
kenning uit, of de eenige toegangsweg tot
de vesting nog vrij was. Deze verkenning
deed hen herhaalde malen met den vijand
in aanraking komen en van weerszijden
vielen er slachtoffers.
Op een van die gevechten, door Van Dalp
opgctcekend, moeten wij bizonder liet oog
slaan, teneinde liet volgende des te beter te
kunnen begrijpen.
't Was ongeveer vier weken na het ver
trek van den stadsvoogd; de maand Maart
liep ten einde. De Spanjaarden kwamen al
nader en nader en sloten de vesting lang
zaam maar zeker geheel af. In de dorpen
werden de vijandelijke troepen ingekwar
tierd.
De situatie werd gevaarlijk, dus mocht
men niet werkloos blijven. Trouwens men
wilde aan den Gouverneur van Groeneveld.
als hij weer in Sluis terugkwam, veroverde
vaandels en buitgemaakte krijgsvoorraad
laten zien, opdat, hij een goeden indruk zou
krijgen .van de dapperheid zijner onderhoo-
rigen.
Op een somberen voorjaarsmorgen togen,
terwijl de nevel nog over de velden ge
spreid lag, kapitein De Ridder en Hérau-
gicre met hun benden, gevolgd door andere
afdeelingen met haar hoplieden, in dood-
sche stilte de Westpoort uit, den z.g. L'run-
geerschen dijk aan de binnenzijde langs, tot
zij, ongemerkt, nabij het plaatsje gekomen
waren,, dat wij heden nog kennen als l.ap-
schure. Dat was het doel van hun tocht,
waarvan zij echter nog door een Zwinarm
het Lapschuursche gat gescheiden wa"
ren.
Spoedig hadden de Sluissche sehuitlie-
den de biezen bruggen over den met een
dunne ijskorst bedekten vloed geslagen cn
zoo stond het kleine leger met het aanbre
ken van den dag aan de overzijde.
Hier monsterden de hoplieden nog een
maal hun krijgers, spraken hun een woord
van opwekking toe en voorwaarts ging de
stoet, om den Spanjaard, zoo mogelijk, in
zijn leger te overvallen.
Zoo naderde de Sluizenaren de Spaan-
sche legertroepen. De Spaansche schild
wacht was op zijn post en plotseling klonk
het „Wie daar?". Als antwoord hierop ver
snelden de Sluizenaren, die nu ontdekt *va-
ren, hun marsch. De schildwacht har' i-
ter door het afschieten yan zijn geweei al-,
ann gemaakt en dra stonden de vijande
lijke partijen tegenover elkaar. Streed men
van beide kanten met moed en onver
schrokkenheid, weldra bleek, dat de Span
jaarden het niet houden konden.
Zij werden verslagen en vluchtten in alle
richtingen weg, onder het geknal der
musketten, het gekerm der gewonden en 't
krijgsgeschreeuw der soldaten. Hun laatste
toevlucht was het kerkgebouw, dat door hen
in geduchtcn staat van tegenweer was
gebracht. Daar verdedigden zij zich met. de
grootste hardnckkigshcid en schoten door
ramen cn vensters op hun aanvallers, die
met onbezweken moed ook deze laatste
scJiuilplaats bestormden en haar vermees
terden, maar eerst nadat menigeen den
aanval met zijn leven betaald had.
Een drietal Spaansche officieren gaf zich
naar 4 an Dale meedeelt, benevens eenige
soldaten gevangen. De overigen waren ge
sneuveld of op de vluoht geslagen. De aan
val Iers daarentegen trokken vroolijk terug,
terwijl de gewonde cn gedoode wapen
broeders op wagens meegevoerd werden,
die de luitenant-kolonel Van Meetkerke hun
achterna had gezonden en die aan den bin
nenberm van den Brugschcn dijk hadden
post gevat
Des anderen daags was er feest in Sluis,
want de Magistraat onthaalde de dappere
krijgers en het gejuich en gejoel klonk
langs de straten.
(Wordt vercolgd\
