ücÉCO)
De economische toestand van
Nederl.-Indie
Huldiging Dr. Jac. P. Thijsse
VRIJDAG 26 JULI 1935
ONGELOOFLIJK, MAAR
HOOGST ERNSTIG.
De politieke moeilijkheden stapelen ricli
op. Wel mag het demissionaire kabinet
drukkelijk verklaren, dat het tot het laatste
toe op zijn post blijft om voor het welzijn
des lands te waken.
Naast de onrust in het moederland voe
gen zich nog de ongelooilijke, maar hoogst
ernstige berichten uit Indië.
In zoo zacht mogelijke termen gaven ws
ons voorloopig oordeel over het bericht, dat
de Gouverneur-Generaal ir. Mussert in
audiëntie zou ontvangen.
Het feit heeft plaats gehad. De audiën
tie geschiedde in deze vorm, schrijft de
roodc pers niet zonder reden, „dat Mussert
in de gelegenheid werd gesteld zijn eerste
officieele optreden in Irodië te doen plaats
hebben door het brengen van een bezoe
aan den landvoogd, als gold het een ont
moeting van twee vorstelijke persoonlijk-
heden".
Wij spraken ons van te voren reeds ir
gelijke geest uit.
Dit is erg. zeer erg; maar het feit der
audiëntie wordt geheel in de schaduw ge
drongen door de geruchten, waarvan de
roode pers thans melding maakt, dat n.l
de gouverneur-generaallid zou zijl
geworden van de N. S. B.
We hopen en gelooven nog, dat dit ge
rucht onjuist zal blijken te zijn, doch dan
is ook onmiddellijke, pertinente en officiee
le tegenspraak noodzakelijk; eu jhr. Do
Jonge zelf heeft door het verleenen van een
ostentatieve audiëntie veel voedsel gegeven
aan het ellendige verhaal.
Ook ons, zoo schrijft de parlementaire re
dacteur van de Maasbode:
„was het feit medegedeeld, maar hoe ze
ker onze bron ook was, wij durfden het niet
publiceeren.
Naderhand vernemen wij echter, dat zoo
wel het feit der audiëntie als dit ongeloof-
- lijk gerucht ook aan de regeering bekend
is geweest en dat daarover reeds zeer era-
Btig in een der recente ministerraden va:i
gedachten is gewisseld".
En later concludeert deze rédacteur:
„De algemeene impressie in hooge krin
gen schijnt te zÜn. dat de heer jhr. De
Jonge, vergetend, dat hij als vertegenwoor
diger van de Kroon in Indië allereerst zorg
heeft te dragen voor het hoog houden van
het gezag, een zware fout beging, toen hij
den leider van een in Nederland aan amb
tenaren verboden vereeniging ontving en
zelfs toestond, naar het telegram meldt, din
gen te zeggen, die, publiek gemaakt,
Kroon in ongelegenheid zouden kunnen
brengen".
Een zeer hooggeplaatst oud-ambtenaar
uit Indië voerde ter verontschuldiging aan,
dat de Gouverneur-Generaal
„een man van te weinig politiek doorzicht
Is om te begrijpen, wat de indruk van zijn
daad in Nederland zou zijn".
We schorten ons oordeel nog op; want we
kunnen niet alles gelooven; maar als de
geruchten waar mochten büjkau, dan zou
deze verontschuldiging de scherpste yer-
Dordeeling zijn.
Pfficieele Berichten
«au F. W. A. M. Paijmane. eexrre-
taria van de Commissie ter voorbereiding van
een technische herziening van het tarief van
Invoerrechten, te 's-Gravenhage;
is benoemd tot ridder in de Orde van den
Nederlandschen Leeuw Dr, Jac. P, Thijsse, te
BLoemendaal.
BURGEMEESTERS
Bij K. B is met ingang van 1 Aug. benoemd
tot burgemeester der gemeente Beunlngen F.
J. Terwlsscha van Soheltlnga:
T. Smit op -
eervol onts
gemeente Berglj. onder dankbe
tuiging voor de langdurige diensten, door hem
ala burgemeester bewezen.
Opening werkkamp bij Oostvoorne
Donderdag 1 Augustus te 3 uur zal vanwege
Üe Centrale voor Wericloozemzong bij Oostvoorne
ten werkkamp geopend worden, dat den naam
„De Schaapskooi" krijgt. Het kamp ligt pl.m. 2
KM. van Oostvoorne. Het programma der
opening vermeldt een toespraak van den voor
zitter van de Centrale voor Werklozenzorg, den
heer W. J. Hemmes; Openingsrede van den
•voorzitter van het Nationaal Crisis Comité. Jhr.
van Citters; Korte toespraak van den Burge
meester van de gemeente Oostvoorne. den Heer
S da Siliva; Sluiting door den voonzitter van het
Prov. Comité in Zuid-Holland, Ds. F. A. den
Boeft.
Het belang van den export
De steunverleening aan de
industrie
Rede van Mr. Hart
BATAVIA, 25 Juli (Aneta). In antwoord
op de Algemeene Beschouwingen inzake de
begrootjng van het Departement van Econo
mische Zaken, sprak mr. Hart, Directeur
van het Departement, voor den Volksraad.
Hij schetste de positie van Ned.-Indië in
het economisch wereldherstel.
In de eerste plaats zal Ned.-Indië export
land van agrarische producten moeten blij
ven. Zou Indië voor landbouwproducten
blijvend geen loonenden afzet kunnen vin
dien spr. koestert hiervoor voorshands
geen vrees dan zijn deze landen tot ile
bitterste ellende gedoemd.
Het feit, dat de export voor Ned.-Indië
zoo belangrijk is, leidt tot enkele onweer
legbare consequenties en wel:
le. dat de lugubere politiek om invoer en
uitvoer tusschen twee landen in evenwicht
te brengien voor Ned.-Indië volstrekt nood
lottig is;
2e. dat onze geheele samenleving, tot be
houd en vergrooting van den export, offers
moet brengen.
Voorts moeten Nederland en Ned.-Indië
internationaal meewerkten tot opheffing
van onnatuurlijke belemmeringen, opdat
ook wij contingenteeringen, restricties en
bedrijfsreglementeeringen kunnen loslaten.
Volume van den export.
Het volume van den export nam be
halve voor suiker in de crisisjaren niet
af. De veerkracht en voortvarendheid her
stellen zich na korte moedeloosheid cn
apathie.
De mais- en rijst-oogsten over de eerste
helft van het jaar 1935 zijn zeer gunstig ge
weest. De vooruitzichten zijn thans veel
beter dan die van de vorige jaren. Uit de
oogsten van Java en Madoera voor het jaar
1935 is een graan-hoeveelheid, beschikbaar
voor consumptie, te verwachten van 5.69
millioen. ton meer dan in 1933. Ook van
kedelee en casave kunnen zeer goede oog
sten worden verwacht.
De Regeering kan niet verhellen dat de
toekomst nog in verschillende opzichten
donker is, doch daartegenover moeten
enkele speciale lichtpunten niet uit het oog
worden verloren.
Zorgwekkend is het dat in het laatste
halfjaar, in het bijzonder op de peper-
koffiemarkt een ernstige prijsval viel te
constateeren, welke voor beide producten
rechtstreeks verband hield met een reëele
erproductie op een gebied waar de
sumptie variabel is.
De ongunstige situatie van de koffiecul
tuur is daarom zoo bijzonder ernstig om
dat Ned. Indië op de internationale koffie-
markt geen invloedrijke rol kan spelen.
Maatregelen voor koffie, zooals deze be
staan voor rubber, thee cn kina, zullen tot
de vrome wenschen blijven behooren.
Ook de situatie van de peper is, ondanks
het feit, dat een debacle van de Londien-
markt kon worden voorkomen, somber en
dit vermoedelijk niet voor korten tijd.
Van de gewesten in Ned. Indië zal Banka
de meest bedenkelijke gevolgen ondervin
den, aangezien voor dit eiland geen andere
mogelijkheden voorhanden zijn. Bij de
voedsel-politiek der Regeering moet met
deze omstandigheid rekening worden ge
houden.
Het derde product waarvan de prijsbewe
ging in de laatste maanden na een op
vallende verbetering in de tweede helft var
1934 begin 1935 wederom teleurstel
lend is, was copra, alhoewel de prijs zich
nog steeds boven het zeer lage niveau van
1934 bevindt.
Hiertegenover valt te stellen dat de
kerexport. niet onbevredigend was, zoodat
het tijdstip, waarop Java bevrijd zal zijn
van dien zwaar-drukkenden last der grooto
suikervoorraden, vermoedelijk wel niet
meer verwijderd zal zijn.
Weliswaar zijn de prijzen van bijkans
alle producten tot een zeer laag niveau ge
daald, doch daartegenover staat dat de pro
ducenten zoowel groot-ondernemers,
kleine landbouwers als zij die werkzaam
zijn in de nijverheid en in het geheele pro
ductieproces zich reeds in hooge mate
op de lage prijzen instelden. Men leerde,
door allerlei maatregelen, de aanpassing
aan het verlaagde niveau benaderen, zoo
niet volledig bereiken.
In de weef-industrie is het aantal weef
getouwen van 500 in 1930, tot 6000 in 1934
gestegen.
Het ergste achter den rag?
Twee omstandigheden zullen wellicht ge
lijktijdig het jaar 1935 maken tot de slot
periode van de diepste depressie.
Ten eerste, de aanwezigheid van groote
landbouwbedrijven, waardoor het werd mo
gelijk gemaakt, dat de inzakking van het
rendement der export-cultures werd ver
traagd. Er is en kón worden doorgewerkt,
ook waar zulks verlies bcteekende, of reeds
groote onverkochte voorraden aanwezig
waren, omdat deze bedrijven over reserves
cn crediet beschikten. In dit jaar is of
wordt echter in vele opzichten een even
wicht bereikt.
Spr. vertrouwt, dat het instand gebleven
of het in stand te houden productie-apjia-
raat van af 1936 op iets ruimeren voet zal
kunnen doorwerken.
Ten tweede, de stabilisatie van het ver
bruik en die van de prijzen geeft daarnaast
gelegenheid een vaster uitgangspunt te vin
den voor nieuwe productie. De mogelijk
heden daartoe zijn zeker nog niet uitgeput,
doch eerst hij een minder wankele prijs
verhouding, kan een zekerheid worden ge
vonden, welke voor nieuwen opbouw noo-
dlg is.
Spr. herhaalt dan, dat export voor
huidige Indië een levensvoorwaarde is.
De betrekkingen met Japan.
De economische verwringing in de afge
loopen jaren is voornamelijk veroorzaakt
doordat een aanzienlijk deel van den im
port uit Europa naar Japan werd overge
schakeld, terwijl de export die omschake
ling niet meemaakte, doch integendeel pro-
centsgewijze nog meer dan tevoren op
Europa bleef gericht
Spr. geeft toe, dat deze situatie voor ons
zekere voordeelen heeft, omdat de Ned.-
Indische bevolking behoefte heeft aan
velerlei begeerenswaardige zaken uit Japan,
welke tegen mindere betaling kon worden
bevredigd.
Dit was juist in de eerste crisisjaren
met de plotseling optredende en daardoor
tc sterker treffende geldschaarschte van
groot belang.
Anderzijds brengt deze situatie zeer veel
nadeden en is zij slechts voor betrekkelijk
korten tijd te handhaven.
In de laatste jaren betrokken wij voor 423
millioen gulden meer van Japan dan Japsn
ons, terwijl in die jaren ons invocrsaldo
met Japan van 36 millioen in 1928 steeg tot
75 millioen in 1933 en 1934.
Dit k.an niet voortgaan, omdat Ned.-Indië
dan over enkele jaren de middelen zou mis
sen om die invoersaldi te voldoen, zoodat
het voordeel van goedkoop te kunnen koi>
pen zou zijn verkeerd in het nadeel vu*'
niets te kunnen koopen.
Even duidelijk is het, dat bij onze voor
naamste afzetgebieden in-Europa en Ame
rika zeer ernstige bezwaren van dezen gang
van zaken moesten rijzen, welke juist door
overheerschende handels-politieke tendon-
werden geaccentueerd en wel in
danige mate, dat onze export van alli
den daadwerkelijk werd en wordt bedreigd.
Protesteeren hiertegen helpt onder de te
genwoordige omstandigheden al heel wei
nig. Het eenige effectieve middel is regu
leering van den import op zoodanige wijze,
dat een bevredigend deel daarvan wordt
teruggegeven aan landen, waarheen onze
export is gericht
Er doen zich teekenen voor, welke wijzen
p een kentering in de economische pol;
tieke opvattingen van verschillende landen.
In den laatsten tijd pleitten steeds meer
stemmen van gezag voor de stabilisatie
de valutaverhoudingen.
De Indische Regeering stelt zich nog op
het standpunt, dat de grootste mogelijkhe
den voor de welvaart voor Ned.-Indië op den
duur gelegen zijn in de grootst mogelijke
vrijheid van het economisch leven.
De Regeering heott geen algemeen wel-
vaartsplan en is niet voomem-sn te trachten
zulk een plan op te stellen zoolang inter
nationale omstandigheden, waarvan wij zoo
zeer afhankelijk zijn, ongewijzigd blijven
bestaan.
Steun aan de industrie
De Regeering zal bij steunverleening in
het algemeen haar houding bepalen naar
zekere voorkeur voor bepaalde industrieën.
Deze voorkeur zeer generaliseerend on
slechts om de gedachten te bepalen is als
volgt (waarboven uiteraard de algemeene
rentabiliteitsmogelijkheid uitgaat)
le. arbeidsintensieve industrieën voor
eigen consumptiebehoeften met eigen grond
stoffen;
2e. arbeidsintensieve industrieën voor
eigen consumptiebehoeften met geïmpor
teerde grondstoffen;
"le. arbeids-arme industrieën voor eigen
consumptiebekoeften met eigen grondstof-
de. arbeids-intensieve industrieën voor
export met eigen grondstoffen;
5e. andere mogelijkheden.
De industrialisatie is en marche.
Nieuwe gieterijbedrijven zijn ontstaan;
wat betreft de chemische industrie zijn
bedrijven opgericht voor de fabricage
van inkten, kleefstoffen en poetsmidde
len; rij wiolfabrieken- en vooral -fabriek
jes, biscuitfabrieken, gistfabrieken, trico
tagebedrij ven, suikerwerk fa briekj es,
schoenmakerijen, leerlooierijen, aarde
werkfabriekjes, meelwarenbedrijfjes en
bedrijven voor conservenbereiding kwa
men tot stand.
Deze groote verscheidenheid, georiën
teerd op binnenlandsche consumptie,
vorderde inrichtingen tot vervaardiging
van emballage, tot glasblazerijen, kis-
tenmakerijen en blikemballagefabrieken.
De Regeering meent verder dat de stimu
leering van groot-industrieën met groots
omzichtigheid dient te geschieden.
Export premie.
De toekenning van export-premies is in
Nederland nog in een stadium van overwe
ging, omdat hieraan zoowel in Nederland
als hier te lande groote moeilijkheden zijn
verbonden. In het moederland zouden hier
voor financieele offers moeten worden ge
bracht, welke juist bij den tegenwoordigen
zeer moeilijken toestand van de schatkist
bijzonder zwaar zouden wegen, terwijl in
Ned.-Indië een zoodanige organisatie van
den handel tot stand moet worden gebracht
met de zekerheid dat de export-premies ten
goede komen aan het doel daarvoor zij
worden verleend.
Overleg hieromtrent is tusschen de Indi
sche Regeering en het Opperbestuur gaande.
De samenwerking op economisch gebied
tusschen Nederland en Ned.-Indië verkeert
in een ontwikkelingsstadium.
De Regeering heeft goede verwachtingen
van de ontwikkeling van het handelsver
keer met China.
Verhouding tot Japan.
De Regeering stelt het op prijs nog eens
duidelijk te doen uitkomen, dat wat betreft
onze verhouding tot Japan, onder de begin
selen w aardoor het Opperbestuur zich zijner
zijds bij de bepalingen dezer verhoudingen
laat leiden, de voornaamste zijn:
le, dat een goede verstandhouding
met Japan, ook op economisch gebied,
en een voor beide landen redelijke be
vredigende oplossing van belangencon
flicten, waar deze zich voordoen, door
Nederland hoog op prijs worden gesteld;
2e. dat het zeer belangrijk invoer-
overschot, ten nadeele van deze gewes
ten, zooals zich in de laatste jaren
voordeed, in economisch opzicht abso
luut onaanvaardbaar is, zoowel voor
Nederlandsch-Indië als ook voor de an
dere voornaamste afzetgebieden van
Indië, welke onze export-producten in
gelijke of in verhoogde mate zijn blijven
afnemen, doch daartegenover hun eigen
export naar Ned.-Indië geheel of grooten
deels verloren zagen gaan;
3e. dat in dc medewerking van ver
schillende vreemde landen aan een eco
nomische ontplooiing van Ned.-Indië,
waardoor in het verleden tot de ont
wikkeling van deze gewesten in zoo
ruime mate is bijgedragen, tot eiken
prijs het juiste evenwicht moet blij
ven gehandhaafd.
De populaire 70-jarige
natuurvorscher
Natuurmonument op Texel
aangeboden
In de met palmen en bloemen kwistig
versierde Koningszaal van „Artis" te Am
sterdam, heeft gistermiddag een talrijke
schare vrienden en vereerders den popu-
lairen natuurvorscher Dr Jac. P. Thijsse
hartelijk gehuldigd ter gelegenheid van zijn
70sten verjaardag.
Spontaan klonk het gul applaus, toen de
jubilaris met zijn eohtgenoöte en verdere
familieleden da zaal betrad ert onder de
palmen plaits nam. Het waren schier allen
vooraanstaande oersonen op het gebied van
natuurstudie. Toerisme en buitenleven, die
hier bij elkander waren om oen ponier in
hun kring te huldigen.
Namens een speciaal gevormd comité
sprak in de eerste plaats prof. dr Th. J.
Stomps den 70-jarige zeer waarde erend
toe. Hij deed dit. zeide spr., om Dr Thijsse
op dezen dag den dank van het Nederland-
sche volk over te brengen. Duizenden toch
heeft de jubilaris door woord en geschrift
opgewekt tot liefde voer de natuur. En stu
die van de natuur verlevendigt de liefde er
voor en voert vanzelf tot bescherming van
de natuur.
Spr. wees er op, dat tegelijk ook Het tijd
schrift ,.De Levende Natuur" jubileert. Het
bestaat nu veertig jaar. In dit blad, in an
dere bladen, in hoeken en geschriften, ook
in de bekende albums van Verkade, heeft
Thijsse zoovele jaren reeds geschreven. Wei
nigen, getuigde spr., hebben zóó gezwoegd
voor natuur en cultuur, en in een uur als
dit herdacht spr. de overleden vrienden
van den jubilaris: Jaspers cn Heimans, met
wie hij zoo vruchtbaar samenwerkte.
De vele vrienden van den jubilaris, be
sloot spr., hebben een Comité gevormd om
Dr Thijsse een huldeblijk aan te bieden en
deze kern van het Nederlandsohe volk is in
staat gesteld op Texel een gebied aan te
koopen, een natuurmonument, waaraan de
naam van Dr Thijsse zal verbonden blij
ven. In iy2 week, zei spr., was het benoo-
digde bedrag, f 10.000, bijeen, cn ook Prin
ses Juliana heeft zich niet onbetuigd ge
laten. Dit natuurmonument stelde prof.
Stomps Dr Thijsse thans ter beschikking.
Dr Thijsse verheugde zich er in zijn
dankwoord over, dat hij heeft mogen mede
werken om ons dierbaar Nederland dichter
te brengen bij zijn bewoners. Over het ge
schenk verblijdde spr. zich, want aan Texel
heeft hij aangename herinneringen. Aan
wie zal spr. dit natuurmonument nu toe
vertrouwen' Het is nergens veiliger dan
onder de hoede van de Vereêniging tot Be
houd van Natuurmonumenten en daarom
droeg spr. dit geschenk van het Nederland
sohe volk over aan het Bestuur dezer Ver
eeniging met de voorwaarde, dat de baten
ten goede komen van de natuurbescherming
De he'.ft hiervan zou hij in ieder geval ge
stort willen zien in een fonds, waaruit be
kostigd wordt een natuurmonument in
Zuid-Limburg tot een hulde aan de nage
dachtenis van zijn reeds lang overleden
vriend Dr E. Heimans, die voor Zuid-Lim
burg zeker niet -minder heeft gedaan dan
spr. voor Texel.
De voorzitter der genoemde vereeniging,
mr P. G. van Tienhoven, verklaarde
hierna, dat de vereeniging gaarne aan dé
gestelde conditie zal voldoen en aanvaard
de derhalve het beheer over het natuur
monument.
Namens defirma V e r s 1 u y s werd den
jubilaris het gedenkboek van ,De levende
Natuur" aangeboden, geheel gewijd aan het
levenswerk van Dr. Thijsse.
In opdracht van den Minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen sprak Prof.
Dr. G. A. van Poelje woorden van groote
waardeering en deelde mede, dat H.M. de
Koningin den jubilaris heeft benoemd tot
ridder in de orde van den Ned. Leeuw, waar
voor deze zijn bijzonderen dank betuigde.
.De directeur van „Artis". D r. A. L. J.
Sunier. wees in zijn huldigingswoord op
de samenwerking tusschen dit genootschap
cn Dr. Thijsse, wiens streven van grooten
invloed geweest is op de ontwikkeling der
belangstelling voor de levende natuur, voor
al ook van jongeren. Hier in Artis, her-
ianerdg spr. zijn Tljijsse en Heimans inder
tijd op de been geholpen. Artis was ook de
geboorteplaats van cultureele lichamen,
waarin Dr. Thijsse zitting heeft, als de Ned.
Natuurhistorische Vereeniging, de Ned. Or
nithologische Vereeniging. de Ver. tot Be
houd van Natuurmonumenten en meer in
stellingen. Het Bestuur van Artis bood thans
Dr. Thijsse aan den titel van honorair lid
van het Kon. Zool. Genootschap „Natura
Artis Magistra", welke onderscheiding
gaarne werd aangenomen.
Er volgden nu nog toespraken namens de
Ned. Natuurhist Vereeniging! den A. N. W.
B., voor w'elke organisatie de grijze voor
zitter, de heer Edo Bergs ma, het woord
voerde en den jubilaris het Bondséereteeken
overhandigde; den burgemeester van Texel,
de heer W. B. Oo.rt, huldigde den jubilaris,
die later Texel het mooiste duineneiland
van Europa noemde; hierna kwamen ver
tegenwoordigers van het Rijksbureau voor
Drinkwatervoorziening; de Ned. Vereen, tot
bescherming en de studie van paddestoe'en.
gische Vereeniging. die zich wijdt aan de
beschermng en de studie van paddestoe'en.
Al deze sprekers gaven blijk van hun toe
genegen gezindheid jegens den 70-jarige cn
prezen zijn veelzijdige verdiensten.
Dr. J. Heimans, zoon van den 21 jaren
geleden gestorven medewerker van Thijsse,
sloot deze keur van toespraken met een
geestige speech, waarna de blijmoedige en
veerkrachtige jubilaris ten slotte een alge
meen woord van dank sprak.
ZATERDAG 27 JULI
HUIZEN 301 M. - KRO-uitzcnding. 8 00-
9.15 en 10.00 Grampl. 11.30-12.00 Godsd.
halfuur. 12.15 Sdhlagermueick en gram.pL
2 00 Voor de jeugd. 2.30 Sportnieuws. 3.00
Kinderuur. 4.15 Graxn.pl. 4.45 Concert. 5.15
Gram.pl. 530 Causerie. 5.45 Ccocert. 6.20 Le
zingen en gram.pl. 7.50 Causerie. 8.00 Berich
ten. 8.05 Revue-uitzending. 10.00 Reportage.
10.30 Beridhten. 10_35—-12.00 Schlagenmiziek
en graim.pl.
HILVERSUM 1875 M. VARA-uitzending,
8.00 Gramjpl. 10.00 Morgenwijding VPRO,
10.15 Voor adb. in dc continiibedr.: „Peer
Gynt". Ibsen. mmv. het Vara-tooneel olv. W,
v. Cappellen. Vara-orkest olv. H. de Groot en
To v. d. Sluys (sopraan). 12.15 De Noterkra
kers olv. D. Wins. 1.00 Grampl. 1.15 E. Wa«
lis en zijn onkcst. 200 „Hoe de toonkunst
groeide". 2.20 H. Wiggelaar (viool) en R,
Sdhoutc (piano). 2.45 „Carmen", Bizet (gr,
p!.). 3.30 Zang door Eiva IBuSdb. iramiv. C,
Steyn (piano). 4.00 F. Groot; Plattelands-
reactie op grootcstadskunst. 4.20 Orvitropia
olv. J. v. d. Horst. 5.00 Zang door A. d« i
Booy 5.10 Dc Flierefluiters olv E. Wahs,
5.40 Literaire oauserie A. M. de Jong. 6.00 B.
Bier (hoibo) en R. Schoute (piano). 6.15 N,
de Khjn (viool) cn J. Vogel (piano). 6.45 F,
v. d. Heide (klarinet) en R. Schoute (piano)
7.00 Economische lezing J. W Matthijsen»
7.20 Orgelspel C. Steyn. 8.00 SOSJberichten.
Nieuwsberichten. Vara-varia. 8-15 Grampl,
8.30 Vara-orkest olv. H. de Groot. 9.15 De
clamatie W. v. Cappellen. 10.00 Dansmuziek,
10.10 De Bohemians olv. J. v. d. Horst. 10.50
Fantasia olv. E. Walis. 11.3012.00 Gram,
DROITWICH 1500 M. 10.3510.50 Morgen
wijding. 11.20 Gram pl. 11.50 CrLoketverslag,
11.55 Imperial Hydro Hotelrorkest olv. R.
Smytihe. 12.50 Grarnjpl. 1.20 Commodore
Grand orkest olv. H. Davidson. 1.50 Crivkct-
verslag. 2.20 Grampl. 2-50 Reportage van
Davisiup wedstrijden. 4.50 Cricketverslagen.
5.00 Vervolg tennisreportage. 5.35 BBC-dans-
orkest olv. H. Hall. 6.20 Berichten. 6.45
Cridketnieuws. 6 55 Sportpraatje 7.05 Welsch
intermezzo. 7.20 Orkest van H. M. Royal Air
Force olv. R. P. O'Donnel, mmv. J. Farringtoó
('bas). 830 Variété-programma. »9.50 Bench-
ten. 10.10 BiBC-oikest olv. C. Raybould. 11.20
f<12.20 Ambrose en zijn orikest,
RADIO PARIS 1648 M. - 7 20 en 8 20 Gram.pl,
12.35 Oikestooncert alfv. Doyen. 9.05 „Le pe
tit due", operette van Lecocq. Mmv. solisten,
koor en orkest olv. Labis. 11.10 Dansmuziek.
KEULEN 456 M. - 650 Orkestconcert. 11.20
Pfitzoer-concert 12.20 Gevar. concert. 4.20
Gevar. programma. 6.40 Concert. 8.30 Uit
Stuttgart: Symplhonie- en Kurorkest olv,
Görlich. 11.20—J2.20 dansmuziek
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.« 12.20
Grampl. 12.50 Omroeporkest olv. Douliez»
I.50-2.20 en 4.20. 450. 530. 6.35 en 7.35
grampl. 8.20 Symphoniecoocert olv. André,
10.30 Grampl. 11.20—12.20 Orkestconcert.
484 M-i 12.20—2.20 Salonorkest. Leiding: Wal
pot, en zang. 4.35. 5.20, 6 20, 7.35 en 8.20
graan.pl. 835 Reportage. 9.05 „Prince Chéri",
operette van L Rendeu. Hierna tot 12.20 gram,
muziek.
cmlTSCHLJV^SFNDER 1571 Meter.
8.30 „lm Reidh der Sotnmerfreude". gevar,
p.ogramma. 10.20 Berichten. 10.50 Neo Bech-
steinconcert door 'H. Jager. 11.05 Weerbericht,
II.20—1.15 R Gaden en zijn orkest.
Uit het Sociale Leven
De uitvoering van werk«
verschaffingsobjeoten
Inschakeling van het particnller bedrijf
Te Zwolle werd een vergadering gehouden,
welke tot doel had aan te toonen, dat de I
werkgevers ingeschakeld kunnen worden
bij de uitvoering van werkverschaffingsob-
jecten en dat het ook een algemeen belang
is, dat deze objecten verder op normale wij
ze worden uitgevoerd en aanbesteed.
De groote belangstelling voor deze verga
dering (de groote zaal van de Buitensociëteit
was geheel bezet) uitte zich van verschil
lende zijden, zoowel uit het bouwbedrijf als
van de zijde der gemeentebesturen, Staten
leden en andere officieele personen.
Mr. Bouwman, secretaris van den pa
troonsbond voor het bouwbedrijf, zette zijn
bezwaren uiteen tegen de wijze van uitvoe
ring door de Ned. Heide Mij.
Spr. uitte den wensch, dat de regeering bij
het verleenen van subsidie den eisch zal
stellen, dat het particulier bedrijf moet
worden ingeschakeld.
De heer Berger, Seer, van den Ned. R.lC
Bond van Bouwpatroons bracht in bet bij-
zonder naar voren de eenzijdigheid der
lasten, die op het bouw] rijf drukken en de
bezwarende tusschenkomst van de Ned.
Heide Mij.
Vele vragen werden gesteld.
FEUILLETON
TOEN MOEDER WAS
HEENGEGAAN
Een klein nichtje bij zeven neven
I (40
Mevrouw Deval deed haar best om mij
te verstaan, en zei toen op treurigen toon:
„Als iedereen wist hoe treurig het is blind
te zijn, zou men meer moeite .voor ons
geven."
Deze woorden werkten op mijn gemoed
en eindelijk bracht ik uit: „Vergeef mij,
mevrouw, het was mijn bedoeling niet om
onbeleefd te zijn, maar ik had nog nooit
iemand gezien die blind was."
„Hoe is dat mogelijk!... Welnu, dan leer
je iets zeer treurigs kennen, lief kind!"
Ik gevoelde diep medelijden met haar,
'doch durfde het niet zeggen.
„Maar God heeft mij een vergoeding ge
schonken voor deze beproeving", hernam
zij, „het is zeer droevig om zoo afhankelijk
te zijn als ik, maar de liefde mijner dochter
is mij dierbaarder dan het licht der zon;
als zij bij mij is, ben ik tevreden. Zij ziet
en denkt overal om en vertelt mij alles."
„Maar als zij dan niet thuis is?"
„Dan denk ik aan haar en dank God,
dat Hij mij dezen troost geschonken heeft.
Zij is het licht mijner oogen en de vreugd
.Van mijn leven."
Het deed mij goed, haar zoo te hooren
spreken, en ik zei: Ik houd heel veel van
juffrouw Hermine."
„Dat wil ik wel gelooven... Wie zou niet
van mijn goede, zachte, moedige Hermine
houden? Maar waarom ben je hier geko
men? Heb je haar iets te vragen?"
„Ik verlangde zoo haar te zien..."
„Wezenlijk!... lief kind!" zei zij, met een
lach op het gelaat, ,-en je hebt haar van
morgen nog gezien, zij heeft mij niet ver
teld dat je zóóveel van haar hield."
„Maar het is al eenige dagen geleden
sedert ik haar gezien heb, mevrouw."
„Hoe komt dat? Heb je dan geen les
genomen? Was je ziek?"
„Maar zij is niet bij ons gekomen, me
vrouw; zij geeft mij geen les meer."
„Geeft mijn dochter je geen les meer!...
Sedert hoe lang niet meer?"
„Sedert Dinsdag en het is nu Zate^jag."
Verscheidene malen herhaalde zij
«Sedert Dinsdag niet!"
„Maar waarom? Wat is er dan gebeurd?"
vroog zij en wendde haar gelaat, dat door
angst verwrongen was, naar mij tce.
Ik knielde voor haar neer, nam een
harer bevende handen in de mijne en zei:
„Het is mijn schuld..."
„Jou schuld?... En ik dacht dat je zoo
veel van haar hield!"
„O! ja, dat doe ik ook, maar juist omdat
zij zoo goed voor mij was, heeft zij haar
les verloren."
JJij heeft er mij niets van gezegd... en
was altijd even vroolijk alsof er niets ge
beurd was!... Die les was toch ouze eenige
hulpbron tot aan Januari toe; dan zou zij
er een les bij krijgen. Arme Hermine!...
Waar haalt zij den moed vandaan?"
„Zij zal wel andere lessen krijgen, me
vrouw."
„O! dat gaat zoo gemakkelijk niet, als
men geen aanbeveling heeft. Er zijn zoo
veel jongere, minder bedeesde meisjes, die
lessen wenschen te geven; wij waren zoo
gelukkig en rekenden zoo vast op dat geld."
Dikke tranen rolden langs de ingevallen
wangen van de arme blinde... Het w
zoo 'n treurig gezicht en ik wist haar niet
te troosten. Mijn hart brak bij de gedachte,
dat ik de oorzaak van alles was.
Zoo zaten wij zwijgend tegenover elkan
der te schreien, toen een sleutel in de deur
werd gestoken.
Mevrouw Deval wendde dadelijk het
hoofd om en zeide: „Daar is ze."
Juffrouw Hermine deed haar goed af in
?t voorkamertje, en bleef verwonderd op
den drempel staan, toen zij mij tegenover
haar moeder zag zitten.
.Ursula!" zei zij, .schrei je? en u ook,
moeder?... Ach! ik begrijp het al... maar
'k kan u beiden troosten. Maandag begin
ik met een nieuwe les."
„God zij gedankt!" riep haar moeder uit.
„Je brengt mij alleen de goedo tijdingen,
de slechte houd je voor jezelf."
„Heb ik dan geen geluk, moeder? Waar
om zou ik u in zorg en angst laten; ik kon
niet veronderstellen dat een praatvogeltje
mijn geheim zou verklappen."
„Een zwarte vogel, een raaf', riep ik
lachend door mijn tranen heen.
„Een vogel met zwarte veeren, maar met
een hart van goud", zei zij, mij omhelzen
de. „Hoe heb je toestemming verkregen om
hier te komen?"
„lik heb het niet gevraagd."
„Ursula!... Hoe is het mogelijk? Je zult
knorren en straf krijgen..."
„Ik moest u terugzien."
„En hoe heb je den weg gevonden?"
Ik vertelde haar hoe Rosalie mij den weg
gewezen had.
„Dan zijn wij haar veel verschuldigd,
maar ik vrees dat het je duur te staan zal
komen, arm kind. Ik gevoel mij ook ver
plicht je te zeggen, dat je verkeerd gehan-;
deld en straf verdiend hebt."
Juffrouw Hermine keek mij, terwijl zp
sprak, zoo vriendelijk aan, dat ik wel zag
dat zij het mij niets kwalijk nam, ik vertei-
de haai* dat ik niets om straf gaf, want dat
ik niet ongélukkiger kon worden dan ik
sedert haar vertrek geweest was, en voeg
de er bij: „Ik gevoel mij zoo verlaten, en
verveel mij; niemand houdt van mij, ik
zou wel willen sterven."
Juffrouw Hermine hield mij een oogen-
blik in haar armen gesloten en haar lief
kozingen, die mij nooit te beurt vielen, toen
ik er zoo naar verlangde, waren nu zoo
nieuw voor mij, dat ik dacht te droomen.
Zij geleek niets meer op de arme onder
wijzeres met haar bedeesde spraak en ver
legen manieren; zij was nu teeder, levendig
eïi vroolijk. Zij vertelde mij dat zij zich in
tante's huis nooit gelukkig en op haar ge-,
mak gevoeld had.
„Dat begrijp ik niet", riep haar moeder
uit, „want je zei mij altijd dat mevrouw
Gérard zoo goed voor ie was!"
„Dat is ook zoo moeder. Mevrouw Gérard
was goed voor mij, maar ik gevoelde mij
nooit op mijn gemak in haar tegenwoordig
heid. Ik ben nergens gelukkiger dan thuis
bij mijn goede, lieve, oude moeder." Zij
kuste haar moeder en vervolgde toen
„Overal elders schijnt alles mij onaange
naam aan te doen en durf ik niet voor mijn
gevoel uitkomen. Als u eens wist, hoeveel
behagelijker mij deze matten stoel toelijkt
dan de gemakkelijkste leuningstoel bij ee
ander, en hoe rustig ik mij hier gevoel!"
„Ach!, dat kan ik mij best begrijpen", zei
ik, „het ziet er hier zoo gezellig uit."
„Maar het is hier koud; nu ik zeker ben
dat ik weer een les heb, zal ik het vuur
wat aanmaken. Hebt u het niet koud,
moeder?"
„Neen, kirid, mijn stoof is nog heerlijk
warm."
„Kom Ursula, help mij eens. Als het hier
wat warmer is, kunnen wij beter praten."
Het duurde niet lang of wij zaten om den
kleinen haard heen. Juffrouw Hermine nam
mijn hand in de hare en keek mij ernstig
aan en zei: „Je klaagt dat niemand van
je houdt, lieve Ursula, maar doe je wel je
best om anderen lief te hebben?"
Ik dacht een oogenblik na cn zei toen:
„Ik houd van sommigen. Van oom bijvoor
beeld houd ik wel, want hij is. goedhartig
verder een beetje van Paul, niet omdat hij
zoo lief voor mij is, maar hij is tenminste
openhartig. Willem is altijd beleefd tegen
ïn van Thérèse houd ik dol veel, omdat
zij mij liefheeft... Maar ik kan mijzelf niet
dwingen om van de anderen te houden."
„Neen, gedwongen liefde zou niet veel
helpen, niagr je kunt toch je best doen...
Bijvoorbeeld, <he arme dame die zoo alleen
woont
„Nicht Amelia!"
„Denk je niet„ dat zij behoefte heeft aan
een weinig genegenheid?"
„Ik weet het niet... zij is zoo..."
Het rechte woord kon ik zoo spoedig niet i
vinden.
„De eenzaamheid maakt haar boos en
6cherp; ik ben verzekerd dat zij zachter
gestemd zou worden, als men haar een
weinig liefhad."
„Maar dat durf ik niet... Ik ben bang
voor haar."
„Vraag aan God of Hij er u gelegenheid I
toe geeft En nu zal ik je naar huis bran-
gen, Ursula, je moet hier niet meer komen
zonder toestemming van je tante."
„Dan kom ik nooit meer weeromO!
wat is het hier toch gezellig."
Het vuur brandde lustig en verlichtte
met zijn blauwe vlammetjes de kamer, dié
reeds donker werd, want het was al over
vieren. Mijn Ihand lag nog in die van juf
frouw Hermine en haar mooie groote oogen
zagen mij liefderijk aan.
„Waarom was u bij tante zoo geheel
anders tegen mij?" vroeg ik haar.
„Waarom... ach! dat is een psychologisch
vraagstuk: weet je wel wat dat woord be,
teekent?"
„Jawel, moeder heeft het mij uitgelegd;
Dat wil zeggen iets, dat tot de ziel behoort)'
„Welnu, ik heb het mijzelf dikwijls voor
gelegd en ben tot. dezen uitslag gekomen.
Ik was bij mevrouw Gérard mijzelf niet,
ik was een soort van machine die onderwijs
moest gevert en daarvoor betaald werd:
doch verder mocht ik niot<; doen! Als ik je
dus geneeenheid betoonde, ging ik buiten
mijn boekje» begrijp je dat?"
(Wordt vervolffd)
