JHrtuae gcihsdjt (Journnt
MINISTERIE - COLIJN VRAAGT ONTSLAG
OPDRACHT AAN PROF. AALBERSE
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden 3n Omstreken
In de branding
KABINET DEMISSIONAIR
Maar behoudt bevoegdheid ter
bescherming van de munt
OPDRACHT TOT KABINETS
FORMATIE AAN PROF. AALBERSE
VACANTIE-ADRESSEN
Abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2-35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/« cL
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbars
NO. 5535
Bureau: Breestriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
VRIJDAG 26 JULI 1935
15e Jaargang
Abbertentieprijjen:
Van I tot 5 regels1.17
Elke regel meer0.22'/»
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Handelsadverlentiën per regel 0.17'/i
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan 't bureau
V wordt berekend 0.10
Trouw tot het bittere einde
Hoe zal de nieuwe Stuurman
koersen?
De ure der beslissing is gekomen.
.Het kabinet-Colijn heeft bij de Ko
ningin zijn ontslagaanvrage ingediend
en dit verzoek is, zooals gebruikelijk
in overweging genomen; zij het ook
oildér de reserve, welke door de b'izon-
dere tijdsomstandigheden noodzakelijk
was.
Over dit laatste eerst een enkel
woord. In gewone tijden luidt het ant
woord der Kroon op een ontslagaan
vrage der ministers als volgt: De Ko
ningin heeft de aanvrage om eervol
ontslag in overweging genomen en hen
uitgenoodigd zich inmiddels te wil
len belasten met de behandeling en af
doening der loopende zaken.
Hiermede wordt dan gezegd, dat de
ministers demissionair zijn en slechts
(.administratieve beslissingen nemen,
doch in feite geen regeeringsbeleid
voeren.
Thans is, zeer nadrukkelijk, van deze
terminologie afgeweken. De Koningin
heeft het gedaan; de Ministers hebben
het ten overvloede, nog eens onder-
De Kroon heeft de ministers verzocht
„om zich inmiddels niet alleen te
willen belasten met de behandeling en
afdoening zoo mogelijk van de loopende
zaken, maar ook al datgene te ver
richten, wat 's lands belang in verband
met de moeilijke tijdsomstandigheden
vereischt".
En de ministers verduidelijken dit in
een algemeen persbericht, door de na
drukkelijke mededeeling, dat, hoewel
het kabinet demissionair is, „het mi
nisterie met het oog op de zich elke
dag voordoende moeilijkheden, ten volle
gebruik zal maken van de bevoegd
heden, die de regeering bezit met name
ter bescherming van onze munt".
Deze belangrijke verklaring en de
maatregelen, welke de Nederlandsche
Bank tot bescherming van de gulden
neemt, bewijzen voor de zooveelste
maal hoe groote beteekenis het kabi
net-Colijn aan een onverzwakte munt
waarde hecht. Voorshands maken de
speculanten geen kans.
Een enkel roomsch-katholiek dagblad
gelukkig een uitzondering op de
regel moge elke daad van Colijn met
schimp en hoon beantwoorden; het
weldenkend en overgroote deel van
ons volk zal zeggen: getrouw tot het
laatste!
Immers, het ware meer dan onver
antwoordelijk, wanneer het kabinet, in
dit hachelijk tijdsgewricht, zou zeggen:
men maakte ons het regeeren onmoge
lijk; er kome nu wat wil; als onge
ïnteresseerde toeschouwers laten wè
alles op zijn beloop.
Aan zoo iets denkt een kabinet met
Colijn aan het hoofd, niet; zelfs niet, al
maken kwaadaardige critici daarvan
gebruik om het van inconstitutioneele
gedragingen te beschuldigen.
Dit, wat de ongewone toevoeging be
treft; eigenlijk gezegd, het belangrijk
ste in het laatste politieke nieuws.
Want over de indiening van het ont
slag valt toch eigenlijk geen woord te
zeggen. Zulks was zoo vanzelfsprekend,
dat elk ander besluit ons grootelij ks
verbaasd zou hebben, en politiek ge
sproken, absoluut onbegrijpelijk zou ge
weest zijn.
Natuurlijk laat iedereen hierop
direct de vraag volgen: Wat nu?
Deze vraag is echter zoo speculatief
dat men misschien het best zou kunnen
doen met te antwoorden: afwachten.
De politieke constellatie is zoo ver
ward en ingewikkeld, dat nagenoeg el
ke verrassing mogelijk is. Een enkel
roomsch-Katholiek blad (niet het bo
venbedoelde) moge de stoute bewerin;
uiten, dat deze fractie bij het stelling
nemen tegen het kabinet-Colijn zoo
goed als alle factoren heeft verdiscon
teerd; wij betwijfelen ten sterkste of
mr. Aalberse positief even besluitvaar
dig was als negatief. Er mogen zich
dan in zijn fractie (naar verluidt)
slechts vijf leden verzet hebben tegen
zijn oorlogsverklaring; terecht merkt
c.i. de (r.k.) Utrechtsche Crt. op:
„Zooveel is wel zeker, dat we nu
reeds uit verschillende katholieke krin
gen stemmen vernamen, die ons de
H.M. de Koningin heeft in overweging genomen de op 25 Juli
1935 ingediende aanvrage om eervol ontslag van de Heeren Ministers
en hen uitgenoodigd om zich inmiddels niet alléén te willen blijven
belasten met de behandeling en afdoening zoo mogelijk van de loo
pende zaken, maar ook al datgene te verrichten, wat 's Lands be
lang in de moeilijke tijdsomstandigheden vereischt
Hoewel de Ministers hun ontslag aan H.M. de Koningin heb
ben gevraagd en het Kabinet dus demissionair is, wordt nadrukkelijk
medegedeeld, dat het Ministerie met het oog op de zich eiken dag
voordoende moeilijkheden ten volle gebruik zal maken van de be
voegdheden, die de Regeering bezit, met name ter bescherming van
onze munt.
Het kabinet op zoo breed mogelijke basis
H.M. de Koningin heeft na gisteren in de loop van den dag be
sprekingen te hebben gehouden met de voorzitters der Eerste en
Tweede Kamer der Staten-Generaal en met den vice-president van
den Raad van State, hedenmorgen Prof. Mr. P. J. M. A a 1 b e r s e,
Minister van Staat, ontvangen en hem opdracht verleend tot vor
ming van een parlementair kabinet op zoo breed mogelijke basis.
Prof. Aalberse heeft verzocht deze opdracht in beraad te
mogen houden, waarop H.M. den wensch heeft uitgesproken, de
beslissing binnen enkele dagen te mogen vernemen.
overtuiging geven, dat de hetzij
uiterlijke, hetzij innerlijke eenheid
der Kath. Kamerfractie op verre na
geen zuivere weerspiegeling geeft van
de uiteenloopende gevoelens daarom
trent in het kath. kiezerskorps".
Wij zouden ook kunnen zeggen: Zoo
veel is wel zeker, dat er zelfs onder de
roomsch-katholieken geen eenstemmig
heid bestaat over de weg, welke nu in-
ges.agen moet worden. En toch zal mr.
Aalberse vandaag of morgen aan da
Koningin een program moeten voorleg
gen, waarop hii denkelijk een ministe
rie zal kunnen vormen; maar hij zal
ook in de Tweede Kamer een meerder
heid moeten vinden voorconse-
kwente deflatie of devaluatie. Waar
zijn de mannen, waar zijn de groepen,
welke hem willen steunen.
Voor de zooveelste maal laten de
sociaal-democraten in hun pers verkla-
icn. dat zij genegen zijn mede de ver
antwoordelijkheid te dragen voor een
.wei vaartspolitiek", welke zij al vast
aan het toekomstige kabinet voorschrij
ven. Met groote nadruk wijzen echter
bijna alle roornsch-kath. bladen de vor
ming van ccr. rood-roomsch kabinet
beslist af. Terwijl de roode pers
krachtig pleit voor een parlementair
kabinet; spreekt de roomsche pers bij
voorkeur van ecu nationaal 'ministerie,
b.v. onder leiding van De Geer. Zoodat
we maar willen zc£ gen: Zij, die m het
negatieve elkaar zoo goed verstonden,
kunnen in 't pesitieve elkaar moeilijk
vinden.
Het eerste dpel is bereikt: Colijn
vroeg ontslag. Maar hoe staat het met
het hoogere doel?
Het bovenstaande stond reeds in de
pagina-vorm, toen het bericht kwam,
dat mr. Aalberse reeds de opdracht in
overweging nam, een parlementair
kabinet op breede basis samen te stel
len; maar wijziging van het artikel is
o.i. niet noodig.
PARLEMENTAIR SCHAAKSPEL
Hoe groot de verwarring is
Hieronder volgen enkele losse citaten uit
de roode en roomsche pers, welke in onder
ling verband beschouwd, duidelijk aantoo-
nen welk een verwarring de houding der
roomsch-kath. Kamerfractie heeft te weeg
gebracht.
De r.k.- Utrechtsche Crt. zegt:
Er zijn twee fijne schakers aan bod
geweest, die beiden keurig speelden.
Dat zwart verloor, was wel aan de ge
waagde openingszet te wijten.
Het blad betoogt verder, dat een aan
vaardbare oplossing moeilijk te vinden zal
zijn. want over devaluatie denkt Aalberse
anders dan velen, die hem opstuwden; bij
Kamerontbinding zou de r.k. staatspartij er
slecht voorstaan en daarom vraagt het blad:
Hadde
Kath. Kamerfractie den
Prof. Mr P. J. M. AALBERSE.
Be ministers Colijn en van Lidth de Jeude
verlaten het departement van Justitie na de
besprekingen van gisterochtend.
nieuwen minister van economische zaken
niet den tijd kunnen gunnen om te too-
nen, wat hem mogelijk zou blijkeji op
dit gebied te verwezenlijken?
Was de tijd reeds voor haar gekomen
om „erop of eronder" te wagen?
We vreezen, dat bet resultaat wel eens
„eronder" konde blijken te zijn.
In de (r.-k.) T ij d, welk blad tegenwoor
dig een toon voert, die citeeren bijna ver
hindert) lezen we:
Of de door inconsekwente Colijnsche
deflatie bevorderde devaluatie nog is te
gen te houden, weten wij niet on Dr.
Colijn zelf zeide het ook niet te weten,
terwijl Jhr de Geer zeTfs devaluatie bo
ven aantasting der vaste lasten verkoos.
Maar zeker is, dat over devaluatie geen
vaste en onverdeelde meening bestaat bij
Katholieken en - heelemaal niet bij So-
siaal-democraten, zooals het gisteren uit
gebracht rapport van hun commissie uit
N.V.V. en S-D.A.P. bewijst. Maar boven
alles staat, stellig, dat geen roomsch-rood
Kabinet de devaluatie zal bedrijven, daar
de vorming van een zoodanig Kabinet is
uitgesloten. De Katholieken hebben uit
drukkelijk verklaard, er in geen geval
van te willen weten, en de Sociaal-demo
craten achten dergelijk Kabinet evenmin
mogelijk.
Wat het samengaan met rood betreft,
schreef nóg gisteravond de Volkskran t
(r.-kath.):
Natuurlijk heeft de heer Aalberse vol
komen begrepen dat gevolg van het op
zeggen van vertrouwen aan .het kabinet-
Colijn kan zijn dat in het komende ka
binet sociaal-democraten zitting hebben;
maar dit verschilt mijlen van wat de
Telegraaf hem aanwrijft: de toeleg
om de S.D.A.P. op het kussen te brengen.
En wat de devaluatie aangaat, waarvoor
het Dagbl. van Noord-Brabant al
geruoimen tijd ijvert (begrijpelijk, door de
nabijheid van België), daarover schrijft dit
blad:
Prof. Aalberse geeft de voorkeur aan
consekwente deflatie, zooals hij in d'
Tweede Kamer getuigd heeft. In theorie
is daarvoor veel te zeggen Maar no^,
niemand heeft in welk modern land dan
ook deze consekwente deflatie kunnen
doorvoeren, of zelfs maar een schema of
uitgewerkt plan geleverd, waarnaar men
zich bij die doorvoering zou kunnen
richte.n Dit is ook uiterst moeilijk voor
een modern land, met zijn ingewikkeld
verzekerings- en credietwezen, waardoor
iedere maatregel gevolgd moet worden
door een onafzienbare reeks andere, om
de vele consekwenties welke hij op
schillende terreinen met zich mee brengt
Men kan dan ook niet verwachten, dat
iemand in Nederland daarmee gaat ex
perimenteeren.
Na deze juiste opmerkingen wijst het blad
er op, dat Jhr. de Geer zich terecht huiverig
toonde voor dit experiment en met fluwce-
len doch duidelijke bewoordingen te ver
staan gaf, dat hij liever tot vrijwillige deva
luatie overgaat.
En daarom, zoo luidt de conclusie: „kan
men moeilijk nog langer er aan twijfelen,
dat devaluatie er ook in Nederland komen
„Steenberghe triumfeert'* staat er boven
dit artikel en in verband met de onvoor
zichtige voorspelling van het blad vraagt
men zich met angst af, of Mr. Aalberse wel
bedachtzaam handelde toen hij Mr. Steen
berghe een „tot weerziens" toeriep.
Ten slotte knippen we uit de roode pers
deze zin;
De katholieke fractie heeft het minaste-
rie-Colijn de laatste slag toegebracht; zij
ook is de sterkste van de fracties, die
zich tegen liet beleid van den heer Colijn
en zijn collega's hebben .uilgesproken,
het ligt dus voor de hand, dat één van
de katholieke leiders de opdracht krijgt
tot de vorming van een kabinet.
En wel: een parlementair kabinet. Het
is niet overbodig, deze vanzelfsprekende
eisch van parlementaire democratie na
drukkelijk te stellen, nu men van meer
dan één zijde wel zeer luchthartig c
andere oplossingen spreekt. Dat de
ciaal-democratie hierbij bereid is, de ver
antwoordelijkheid te dragen voor het.
herstel van welvaartspolitiek, dat zij se
dert jaar en dag tegenover de aanpassi
rij heeft gesteld, spreekt van zelf. Het
komt hierbij vooral aan op het program
EEN NIEUWE DISCONTO-
VERHOOGING
Van 5 op 6 pet.
Bescherming van den gulden
tot het uiterste
Na de jongste verhooging van het
disconto door de Nederlandsche Bank
met vol 2 pet. tot 5 pet., heeft de cen
trale credietinstelling het thans noo
dig geoordeeld het disconto nogmaals
te verhoogen en thans te brengen
op 6 pet.
Deze maatregel is natuurlijk bedoeld
als een krachtige verdediging van het
ruilmiddel en wijst er op, dat in sa
menwerking met de regeering de
gulden tot het uiterste beschermd zal
worden.
De laatste dagen zijn groote bedragen
goud door de Nederlandsche Bank
geven. Ten einde beschermingsmaatregelen
te accentueeren is klaarblijkelijk besloten
om een verdere verhooging te bewerkstelli-
De credietuitzetting zal door deze laat-
baat regel natuurlijk worden beperkt,
hetgeen uiteraard een bescherming betee-
kent van den beschikbaren metaalvoorraad.
Algemeen in den lande zal de indruk
worden gewekt, dat niets onbeproefd wordt
gelaten om ons 'betalingsmiddel tegen
iederen aanval zoo goed mogelijk te be
schermen.
Boze maatregel dient niet alleen te wor
den beschouwd in het licht van het directe
effect, dat hij zal sorteeren, doch tevens
dient te worden overwogen, dat hij een gun
stig .psychologisch effect zaL hebben.
Wisseldisconto 6 pet.;
Met ingang van heden bedraagt het:
Promessendisconlö 6% pet.;
De Rente voor beleening van effecten
6J4 pci.;
De rente voor beleening van Goederen
6Mï pet.;
De Rente voor voorschotten in Rekening-
Courant 6pet
DOOR H.M. DE KONINGIN WERD AAN
PROF. AALBERSE OPDRACHT VER
LEEND TOT VORMING VAN EEN PARLE
MENTAIR KABINET OP ZOO BREED
MOGELIJKE BASIS.
DE NEDERLANDSCHE BANK HEEFT
HAAR DISCONTO OPNIEUW VERHOOGD
EN GEBRACHT OP 6 PCT.
Dr. Jac. P. Thijsse gehuldigd.
De economische toestand van Ned. Indië.
Rede van Mr. Hart, directeur van het De
partement voor den Volksraad.
DE POSITIE VAN DEN GULDEN
Toestand vrij stabiel
Op het bericht van de ontslagaanvrage
van het kabinet-Colijn heeft de geldmarkt
op vrij rustige en nuchtere manier gerea
geerd. Blijkbaar hebben de nieuwe disconto-
verhooging der Nederlandsche Bank, zoo
wel als de duidelijke vermelding, dat voor
de positie van den gulden ook thans bij den
voortdyur zal worden gewaakt, een kal-
meerende invloed uitgeoefend.
Terwijl er, evenals voorgaande dagen, ook
tihans weder op de vroegbeurs geen notee
ringen tot stand kwamen, noteerde het En-
gel-sche pond om 10.35 uur 7.38 (vorig slot
7.35%); Parijs stelde af op 9.80% (vorig
slot 9.S0); New-York op 148 5/16 (vorig slot
148terwijl van Brussel en Berlijn nog
geen noteeringen te verkrijgen waren.
Ten opzichte van dollar en Fransche
franc heeft dus de gulden zich, gezien de
omstandigheden, niet ongunstig gehand
haafd, en de stijvere noteerin van het pond
ten aanzien der overige waarden is ver
moedelijk aan andere internationale ten-
denzen te danken.
Het koersverloop van
hedenmorgen
De ontwikkeling van de politieke toestand
werd door de beurs beantwoord met een
nieuwe koersstijging, doch het bleef,
omstandigheden in aanmerking genomen,
vrij kalm.
De krachtige taal in het communiqué,
waarin het aftreden van het kabinet-Colijn
werd medegedeeld en de verhooging van
het wisseldisconto door de Nederlandsche
Bank tot 6 hebben hun uitwerking niet
gemist
Ook op de wiseslmarkt waren de notee-
ringen weer hooger.
Het pond steeg tot 7.37%, de dollar tot
Zelfbewust schrijft het Volk dan:
„De dwangvoorstelling, dat de crisispoli-
tiek van Colijn en de zijnen de „eenig-moge-
lijke" zou zijn, is geweken. De feiten spra
ken te duidelijke taal en wij mogen zonder
zelfoverschatting vaststellen, dat wij het
onze hebben gedaan, om het Nederlandsche
volk deze les te laten verstaan", en zoo
I schrijv.en de nieuwe bondgenooten aan den
1 nieuwen premier de marschroute .voor.
Voornaamste Nieuws.
Italië tracht door een diplomatieke schijn
beweging behandeling van het conflict met
Abessynië door den Volkenbond te ontgaan
en heeft daarbij den steun van Frankrijk.
Engeland geeft, teneinde den toestand niet
onnoodig te verslechteren, voorloopig geen
toestemming tot wapenuitvoer naar Abessy
nië. v
NIVEA. NIVEA-OLIE, NIVEA NUT-OLIE
NEDERIANDS EABRIKAAT
Reeds vanaf 20 ets
1.4811/16, de Framsche franc tot 9.81%, do
Zwitsersche franc tot 48.45 en de Belga tot
25.27%, zoodat de goudverschepingen voorts
gaan.
Hierin schuilt" echter niets bijzonders*
daar de verplichtingen der Bank hierdoor
ook geringer worden.
Koersen 12 uur (Officieel)
Londen 7.37% (7.35%), Berlijn 59.75
(59.80), Parijs 9.82 (9.80), Brussel 25.27%
(25.20), Zwitserland 48.45 48.40), New-York
1.48% (1.48%).
DE GOUDONTTREKKING
Op Woensdag 60 millioen
Engelsche bladen weten te melden, dat
Woensdag de Nederlandsche Bank 7 mil,
lioen, dus ongeveer 50 millioen gulden, aan
goud zou hebben afgegeven.
Dit cijfer is naar onze inlichtingen
te laag en moet zeker op 10 millioen
hooger, dus op minstens 60 millioen
worden gesteld.
Donderdag bleef de speculatie doorzetten
en is de drastische disconto verhooging ge
komen, welke met ingang van heden nog
weer verhoogd is.
Dit is een van de eerste en ernstige ge
volgen van de roekelooze daad der R.K. Ka
merfractie; de hernieuwde aanval op den
gulden, die ons op vele tientallen millioenen
zal komen te staan.
Het is een vreemde vorm van construc
tieve welvaartspolitiek!
Nu de vacantietijd weer aanbreekt en
velen onzer lezer3 de krant aan hun
vacantie-adres willen ontvangen, ver
zoeken wij dezen vriendelijk de tijde
lijke adressen zoo spoedig mogelijk,
liefst drie dagen van te voren, aan de
administratie schriftelijk op te
geven, met duidelijke vermelding van
het vaste adres en het racsn-
t i e-a dres, de data van begin
en einde der vacantie.
Komen de aanvragen op het laatste
oogenblik, dan ls het niet zeker, dat
men aan het nieuwe adres direct den
eersten dag de krant ontvangt, terwijl
dit toch zekei door de lezers, evenals
door ons op hoogen prijs zal worden
gesteld.
