radtOüi
Theologische Schooldag
te Kampen
Er dal
De Levensloop van Pieter Peuter
VRIJDAG 21 JUNI 1935
Referaten van
Dr. H. Kaajan en
Ds. C. Veenhof
(Van
Op de gisteren te Kampen gehouden
Schooldag van de TUool. School der Geref.
Kerken, kua.ni, na de openingsrede van den
rector prof. dr S. Greydanus, allereerst aan
de orde hot referaat van dr E. D- Kraan,
Geref. predikant te Vlaardingen, over „De
Buohmann-howegingHiervan gaven wc
gister reeds verslag- Er volgde een leven
dige discussie.
Ds Joh. de Roér, van Zuid-Beyerland,
•woonde twee house-parties bij. In haar ge
heel kan de Buclimannhowegmg door
GerefoiTneerden niet worden aanvaard. Ze
is door en door ethisch. Ds Vonklenlbcrg zei
eens, dat Ave het meest leereil van mensch cin
waarmede \vq het niet eens zijn. De Buoh-
mannjjcweging legt. grooten nadruk op tic
Verhouding tot den naaste- Wc. weten, aldus
spr., dat liet daaraan dikwerf schort ii
Gemeente. Welke plaats heeft het persoon
lijk getuigenis in den dienst des Woords?
Of heeft het heel geen plaats?
De heer Manni, van Rotterdam, vroeg
of dc Buchmann-beweging niet dit goede in
het kerkelijk leven heeft gebracht, dat ze
het Geref. volk heeft wakker geschud. Wa
ren we niet wat zelfgenoegzaam?
Dr C. N. Impeta, van Kampen, zeidc
niet t.e oordeelsn en er -hot hart van eenig
Buehmanniaan. Maar een beweging wordt
toch gekend door zijn voorstanders en wat
die. er van maken. Hoe staan dc Geref. ker
ken tegenover overtuigde Buehmanianen?
Wanneer men .binnen de grenzen van de
Geref. Kerken een house-party organiseert
moot de kerke raad dan vermanen cn waar-
De heer Friso, van Haarlem, wees op
het woord van Jezus: Wie niet tegen ons
is voor ons- Spr. oordeelde, dat niet door
publieke geschriften, maar door huisbezoek
het kwaad moet worden bestreden.
De heer Engel, van Veenendaal. onder
schrijft de groote liefde van den referent
.voor dc Kerk Toch is spr. teleurgesteld
door wat ref. zei over de Buchmann-bewe
ging. Hi.i gaf een onjuiste weergave van die
punten, waarop de Gereformeerden juist zoo
gevoolig zijn.
De Voorzitter verzocht den heer Engel
die punten dan te willen, noemen, waartoe
spr. hem gaarne nog enkele minuten geven
wil.
De heer Engel oordeelde het niet,
wenscht in dezen grooten kring zulks te
doen. Hij wilde er alleen op wijzen, dat het
onjuist is. als ref. de Buchmann-beweging
zeggen laat tegen de Kerk: verlaat de oude
wogen- De Buehmann beweging brengt de
menschen naar de Kerk toe.
Hierna diende dr Kraan van
repliek.
Spr. constateerde, dat de grondidee van
zijn referaat geen bestrijding vond. Het per
soonlijk getuigenis heeft inderdaad geen
plaats in de bediening des Woords, Er is
niets, wat zoo zuiverend werkt, ook in de
verhouding tégenover den naaste, als de
Verbondmatige prediking. Paulus zegt, dat
indien iemand; den broeder niet liefheeft,
hij in de duisternis is. Spr. gelooft niet, dat;
de Buchmannbeweglng ons heeft wakker'
geschud. De studie, die spr. van. deze be
weging maakte, stelde hem teleur- Het is
een ondiepe beweging. Dr Impeta vroeg
naar den bekenden weg. De beweging moet
als beweging afgekeurd. Als er house-par-
tics op Geref. grondslag worden gehouden,
is er voor den kerkeraad ongetwijfeld aan
leiding op te lieden. De Buchmannbewc-
ging treedt publiek in geschrift op en dus
hebben de Geref. Kerken ook publiek haar
oordcel uit te spreken. De heer Engel ar
gumenteerde niet cn spr. kan zijn optreden
niet bewonderen. De voormannen van de
Buchmann-beweging moeten van de Kenk
niets hebben naar spr. uit de geschriften
harer a oormannen citeerde- Wie in het pu
bliek iemand Aveerspreekt, moet zijn betoog
met bewijzen staven.
De Voorzitter dankte, dr Kraan voor
zijn betoog cn deed gemeenschappelijk zin
gen Ps. 252, waarna dr Kraan de moi-
genvergadering met denkzegging 6loot.
DE MIDDAGVERGADERING
Te twee uur ving de middagvergadering
aan. Gezongen werden tAvee coupletten van
hel Lutherïied (Gez. 24), waarna DsJ.de
W aard, van Kampen, voorging in gebed.
Eerste spreker in de middagvergadering
as Di H. Kaajan, van Utrecht, die
een redo hield over: „De Doleantie".
In 't begin van 1936 zal de Doleantie Avor-
dcii herdacht en
Spr. vreest, dat
deze herdenking
de gemoederen in
Nederland fel zal
beroeren. Veel.
meer dan tegen
de Afgescheide
nen zijn de Her
vormden tegen dc
Doleerenden inge
nomen. Dc refor
matie van '86 ligt
nog zoo versch in
't geheugen.
In beginsel is er
tussdhen Afschei
ding en Doleantie
niet zoo'n mach
tig verschil. Ook
in het. Jaar 18S6 ging de strijd tegen het
staatscreatuur van Koning Willem.
Groepeerde zich de Afscheiding hoofdza
kelijk om mannen als Ds. H. de Cock, Ds.
H. P. Scholte, Ds. A. Brummclkamp, Ds;
S. van Velzeir, in dc Doleantie treden man-
ïen als Dr. Abraham Kuyper, Dr. Frede-
■ik Lode wijk Rutgers en Dr. Willem van
den Bcrgih op den voorgrond.
Na verschillende uitspraken geciteerd tc
hebben, Zeide Spr.: de Doleantie is voorbe-
dan het moment, waarop ze ko
men zou, niet van tc voren bepaald.
Reeds in 1867 ontwikkolde Dr. Kuyper de
zuiver Gereformeerde gedachte, dat Christus
alleen Souverréin in de kerk is.
Vervolgens 6taat Spr. stil bij enkele hoofd
feiten in den gang van den Dok
strijd.
Na de Afscheiding van 183-i is het
Herv. Kerk niet meer rustig geweest. Al
meer drong de gedachte door, dat een breuk
moest kolnen en slechts door afwerping
an het juk der organisatie de Kerken de
tiaar toekomende vrijheid konden herw'
nen. Alleen, tot daden kwam 't aanvanke
lijk niet.
Maar in 1885 dook 't Amsterdamsehe
flict op. Op voorstel van Ds. van Schelven
cn Dr. Rutgers Averd door den Kerkeraad
besloten, (lat jonge lidmaten, die door een
vrijzinnigen predikant uit een naburige ge
meente Avenschten aangenomen te worden,
wel een bcwijsbriefje van goed zedelijk ge
drag konden krijgen, mits zij vooraf ver
klaarden dc leer, in het Oude en NieuAve
Testament en in de Artikelen des Chris-
telijken geloofs begrepen, van harte te ge-
looven de Avaarachtige en volkpmene leer
der zaligheid te zijn.
Nu waakte dus Amsterdams Kerkeraad
op tot gehoorzaamheid aan den wil des
Heercn.
Op de klacht de>r jongelieden beval het
Provinciaal Bestuur van Noord-Holland den
Kerkeraad van Amsterdam binnen zes we
ken de attesten uit te reiken, 't Beroep van
den Kerkeraad op de zoogenaamde Alge
meens Synodale Commissie werd geAVezcn
van de hand.
Wat nu? 't Gereformeerde volk in Neder
land wachtte in verklaarbare spanning op
de dingen, die komen zouden.
Plotseling echter namen de zaken een
ding, die niemand had voorzien. De Ker
keraad van Amsterdam -had steeds het vrij
béheer gehad over de kerkgebouwen
goederen der giemeente, Avelk 'beheer door
één Kerkelijke Commissie wérd uitgeoefend.
Deze Commissie stelde thans aan den Ker
keraad-. voor - te bepalen, dat zij (zoodra
schorsing zou intreden) zich had. tc houden
aan den ouden Kerkeraad, die gehoorzaam
as aan den Woorde Gods.
Nauwelijks was dit vyorstcl door Amster
dams Kerkeraad tot besluit verheven, of het
Classicaal Bestuur van Amsterdam greep i:
Onverhoeds werden (het was op den 4den
Januari 1886) 80 leden van den Kerkeraad
voorloopig geschorst. Het Classicaal Bestuur
deed nu wat des kerkeraads Avas
modernen jongelieden Averden door dit Be
stuur de gevraagde attesten uitgereikt. De
teerling was geworpen.
Onder de geschorsten waren de predikan
ten: Van Son, Van Loon, Van Schelven, De
Gaay Fortman en Karssen. Tot de geschorste
ouderlingen behoorden onder meer: Dr.
Kuyper, Dr. Rutgers, Dr. Woltjer, Mr. Fabius
Nu volgde een vreeselijke tijd. Een reuzen-
werkkracht Werd door óe geschorsten ont
wikkeld in het bepleiten van hun zaak. On
derwijl werden ze met smaad en hoon over
laden, zoo bijtend als loog.
Op 1 Juli 1886 hechtte het Provinciaal
Kerkbestuur zijn zegel aan het schorsings
besluit, en ontzette de kerkeraadsledcn, zon
der dat zij gehoord waren, uit het ambt.
Op 16 December 1886 brak de Kerkeraad
van Amsterdam met het Synodaal verband
en keerde terug tot de Kerken-ordening van
1618 en 1619-
leer.
Dc Besturen brachten den strijd over op
het terrein van het beheer, omdat ze begre
pen, dat ze dan stonden op een sterker
Maar het Doleantie-réveil was niet te kee-
Spr. herinnerde aan wat gebeurde in Koot
ijk, Voorthuizen, Rcitsum, Utrecht, Middel,
burg en Zwartsluis, Leiderdorp, Nijkerk en
andere plaatsen. Dc naam der ontkomen
Kerken zou zijn: doleerendc Kerken. Dolce-
boteokent: smart hebben, pijn lijden, be
droefd zijn cn dus klagen.
Godc zij dank, zegt Spr.. de Heer» schonk
eer dan doleantie. Hij gaf reformatie.
Toch, dit moeten we erkennen: de broe
ders en zusters van '86 bCA\andelden daarbij
eigen weg. Zij legden immers sterken
nadruk op de. zelfstandigheid der plaatse
lijke Kerk. En ze deden dit op voetspoor
den beroemden Ganonicus Gijsbertus
Voet i us.
Natuurlijk heeft men in 1886 op de zelf
standigheid der enkele Kerken ietwat een
zijdig den nadruk gelegd, maar hierin spra
ken ook de tijdsomstandigheden een krach
tig woord mee.
Kuyper en Rutgers waren allerminst in-
dopcndcntisch. Tevens verklaarde het Con-
ent zich tegen saamvoeging van geloovigen
uit meerdere dorpen cn voor handhaving
an dc historische grenzen der Kerken.
God hoeft èn de Afscheiding èn de Dolc-
aritie ten rijken zegen gesteld. En 1892 zette
de kroon op het
Nog zijn Avij in de strijdende Kerk, maar
ook heden zegt Christus: „Zie, Ik ben met
lieden, alle dagen, tot de voleinding der
Wereld'..
De helle-poorten zullen Zijne Gemeente
niet overweldigen.
S C HOEN GR M E
zoo goed voor 't leer!
Groote doos 10 ets. Extra groote doos 15 ets*
„Evenwicht of Waarheid?"
Over dit onderwerp sprak ten slotte nog
s. C. Veenhof, van Harkstede, die be
gon met er op te wijzen, dat op de laatste
Schooldagen de kerkelijke gebeurtenissen
uit dc vorige eei.nv in hot middelpunt der
aandacht hebben gestaan. Nu moeten Ave in
dopr het herdenken al meer en grondi-
overwohnen worden door de waarheid
Uit de geschiedenis blijkt, dat. dat volko-
icn overwonnen worden uiterst moeilijk is.
I-ieèl de kerkhistorie is een aaneenschake
ling van inwerkingen van in den grond
hoipensehe beginse-len en beschouwingen op
het leven en denken der kerk. En gevaarlijk
.-erden de beginselen dan eerst, wanneer
menschen in de kerk erdoor weroen besmet
en meenden die beschouwingen te kunnen
erzoenen met de Avaarheid der Schrift.
En dan ontstond steeds die tragedie van
menschen, die meenend Gode een dienst te
':>en, tóch zijn Avcrk tegenstaan.
Smartelijk is dat bijv. te zien in de levens
arbeid van Groen van Prinsterer, die er
over klaagt, dat zijn leven in een reeks van
teleurstellingen hoeft bestaan hem juist door
vrienden in de beslissende momenten toe
gebracht. Zoover ging tenslotte de onbroe-
derlijkheid der .broeders", dat Groen klaagt:
„polemiek tegen mij is der moeite niet meer
Spr. wil nu enkele symptomen van een
levenshouding teekenen, waarbij de wil er
wel is om te buigen voor Gods Woord, maar
waarbij toch opvattingen, meeningen, be-
SchouAvLrtgeh het hart beheerschten, die niet
gevormd cn gegroeid zijn in 't buigen voor
de Schrift.
Wanneer dergelijke in den grond afvallige
beginselen gaan heerschen in het menschen-
leven ontstaat het pogen om die „vreemde
opvattingen met de Schriftuurlijke tot een
eenheidsbeschouAving samen te smelten.
Maar dat samensmelten lukt niet,
brengt 'iet niiet verder dan tot een
wichts constructie, waarbij niet een van
beide beginselen geheel doorwerkt en tot
heerschappij komt.
Spr. beschrijft drie van dergelijke even-
wiohts constructies daartegenover stellend
de waarheid der Schrift.
In de eerste plaats de eenheidsconstructie
van individu en gemeenschap. In oen grond
beschouwt buiten de gehoorzaamheid aan
Gods Woord ieder mensch zichzelf souve-
rein. Hij „vindt" evenwel de „gemeenschap"
en zoekt oaarin een plaats. Zoo ontstaan
o.a. ook allerlei religieuze gemeenschappen.
Samcnbindingsfactor is ligging, zielsver
wantschap. religieuze aanleg enz. En de reli
gieuze individu beleeft die gemeenschap in
clubs, kringen, conferenties en dergelijke.
Van geheel andere orde is evemvel de ge
meenschap des Geest es in dc kerk van Chris
tus. Daar vervalt het probleem van indi
vidu en gemeenschap. Men dient alleen 't
Hoofd zoowel in het persoonlijk leA'en als
in de verhoudingen onderling.
Een tweede even wichtshouding is die van
begrippenvcrecring en belevingscultuur. Van
overoude tijden is tweeërlei houding t.o. de
werkelijkheid op te merken. Velen stellen
het begrip boven de werkelijkheid, anoeren
de eigen psychische beleving der werkelijk
heid. In „christelijke" gedaante ziet men
«enerzijds het leven bij de eigen gevormde
religieuze begrippen en anderzijds bij de
eigen „beleving".
Tegenover deze constructie moet gehand
haafd de eigen aard, de totaal andere struc
tuur van het echte gelooven n.l. het rusten
in de waarheid Goos, d.i. zijn waarachtigheid
cn betrouwbaarheid, zooals die konkreet is
in Zijn Woord, Verbond en Beloften.
Ten slotte bespreekt Spr. het uitéénscheu
ren van Woord en Geest, om die dan ver
bolgens tot eikaars complement te maken.
Een gevaarlijke cn pedante abstractie, die de
ernst cn de spanning in het hooren van
Gods Woord verteert.
Woord cn Geest zijn door God zelf ver
bonden. En niemand gaat het Woord on
bewogen, onaangedaan voorbij, 't Woord
.•erkt altijd. Als het niet bouwt, dan breekt
liet, als het niet gehoorzaamheid wekt dan
verhardt het. Juist omdat het .geladen" is
met den Heiligen Geest.
Spr. besluit z'n toespraak met te wijzen
op de bittere noodzaak om juist op de uitin
gen der gereformeerde gezindheid te letten,
voor alles in eigen leven. Juist in die „uitin
gen" begint de doorwerking van het moder
ne heidendom rondom. Een voortdurende
toetsing van al die uitingen is levcnseisch
Sluiting
De Voorzitter dankte de sprekers
voor hun woord. Dr Kaajan voor zijn histo
risch betoog, Ds Veenhof voor zijn „geladen
speech".
Spr. constateerde, dat de Schooldag wèl
geslaagd is, ook al werd niet met name
over de School gesproken. Maar dat behoeft
ook niet. Over de historie der Geref. Kerken
werd veel gesproken en Kerk en School
staan sinds 80 jaar in het nauwst verband'
Spr. dankte voor de groote opkomst. Deze
Schooldag moge de liefde tot de School der
Kerken vermeerderen!
Bovenal past Gode eere, dat Hij ons in
Nederland rustig doet bijeenkomen. Hem en
Zijnen Christus is de toekomst!
Nadat gemeenschappelijk gezongen was *t
slotvers vaij 18, sloot de rector der School
prof. dr S. Greydanus, om vier uur de
uitnemend geslaagde Schooldag met dank
zegging. Hierna zong men staande Gez. 96.
De vrienden van de Kamper School ver
spreidden zich hierna weer naar vele wind
streken.
Het afscheid van dr J. J- Esser
Bij hei afscheid van dr J. J. Esser als
lector van de Theol. School te- Kampen,
hebben behalve de heercn dr K. D ij k en
prof. dr S. Greydanus nog het woord ge
oord" de heeren J. V e r s p u v, rector van
liet Studentenkorps „F.Q.I-" en prof. dr K.
'hilder, namens de reünisten. Dc heer
Verspil y boou namens de studenten dr
Esser als tastbaar bewijs van belangstelling
een couvert niet inhoud aan.
Dr Esser sprak eer. woord van erkente
lijkheid, waarna prof. dr A. Noord t zij,
i Driebergen, hoogleeraar aan de Rijksuni
siteit te Utrecht, eveneens oud-lector der
School, de bijeenkomst met dankzegging
sloot.
ZATERDAG 22 JUNI
HILVERSUM 301 M. VARA-uitzcnding.
10.00 vjn. VPRO. 800 Orvitropia olv. J v-
d Horst cd gram.pl. 9.00 Gram.pl. 10.00 Mor
genwijding 10.00 Voor arb. in dc continu-
bcdr B. Bloz (hobo). R. Sdioutc (piano). A
Bouwmeester (voordracht). De Zonneklop
pers olv. C. Steyo, F. v. d. Heide (klarinet).
J Jcc.g (piano). Onze Radio-krant (maand-
revue). 12.00 De Flierefluiters olv. E. Walis
12 45 Gram.pl. (Spreker: Ary van Nierop)
200 Hoe dc toonkunst groeide. 2.20 De No
tenkrakers olv D Wins. 3.00 Filmpraatje M
Sluyser. 3.15 Gicl Smit (alt-viool) en J.
Jong (piano). 3 30 Vara-kinderkoor „De Kre
keltjes" olv. L. Hulscher, mmv. J Kickhcfer
(piano), cn gram.pl. 6-30 Esperanto-uitzen-
ding. 6.50 A de Booy (zang) en C. Steyn
(orgel) 7.15 Wcstfriesche uitzending. 8.00
SOS-ber. 8 03 Vaz Dias. Vara-vana. 8.10
Wij vragen uw aandacht voor8.15 Gr.
pl. 8.30 Dc Bohemians olv. J. v. d Horst.
900 The Twinkling Three, mmv. Jack Miller
(piano). 9.10 Vervolg der Bohemians. 9.30
Voordracht J. v. Ocgen. 9 50 Vervolg der
Twinkling Three. 10.00 N. dc Klijn (viool)
en J. Jong (plano). 10.15 De Flierefluiters
olv. E. Walis. 11.00-12.00 Gram pl.
pianosoli Isja Rossican.
HUIZEN 1875 M. KRO-uitzcndiug 8 00-9 15
cn 10.00 Gram.pl. 11.30-12.00 Godsd. half
uur. 12.15 Gram pl cn orkestconcert, 2.00 Le
zingen. 3.00—-4.00 Kinderuur. 4.15 Gram.pl.
4.30 Orkestconcert. 5.20 Orgelspel cn gram.
pl. 6 20 Lezingen en gram.pl. 8.00 Vaz Dias.
8 05 Reportage. 8.35 Causerie. 8 55 Schlager-
muziek. voordracht en gram.pl. 11.00—12.00
Gram.pl
DROITWICH 1500 M. 10 35-10 50 Morgen-
wijding 11.20 BBC-Northcrn orkest olv. Mor
rison. mmv. E Armitage (tenor). 1.20 Com
modore Grand Orkest olv. Davidson. 2.20
BBC-Northern-Irclaod Orkest olv. E. G.
Kunst en Letteren.
EEN KUNSTZINNIGE SMID
Men meldt ons uit Pijnacker:
De heer F. I. v. d. Burg, die in dc Stations
straat alhier sinds jaren een flinke smederij
drijft, heeft opnieuw van zich doen spreken.
Van stalen vlampijpen heeft hij een klokken,
spel gefabriceerd, dat in zijn eenvoud en
Brown. 3.20 Orgelspel H Ramsay. 3.50 Or-
kcstconcert olv. A. Beckwith. mmv. F. Hall
(harp). 4.50 Troise cn zijn orkest, mmv. Don
Carlos (zang). 5.35 Ambrose en zijn Band.
6 20 Berichten. 6.50 Sportpraatje. 7.05 Welsch
intermezzo. 7.20 Orkest v d. Royal Air For
ce. olv. R P O'Donneïl. mmv J Thorne (ba
nton) 8.05 Fred Hartley s Novelty Kwintet,
mmv B Lawrence. 8 50 Variété-programma.
9.50 Berichten. 10.20 BBC-orkes; aiv. J. Lewis,
1120—12.20 BBC-dansorkest ólv. H Hail,
mmv. solisten.
RADIO PARIS 1648 M. 7.20 en 8 20 Gram.pL
12.35 Orkestccocert olv. J. Doven 8.20 Vo
caal concert dcor kwartet cn soliste. 9.05 „La
Favorita". opera van - Donizetti. Mmv. solis
ten, koor en orkest, oiv. Bigot. Hierna dans
muziek.
KALUNDBORG 1261 Meter. 12 20-220
Concert uit rest. „Wivex", 3.50—5.50 Om
roeporkest olv. Gröndahl. 8.20 Kalman-coo-
cert olv. Mahler 9 20 Tschaikowski-concert.
9 55 Zang door The Mills Bros (gr.pl). 1005
Pianorecital 10.40 Suppé-concert olv. Mahler.
11.2012 35 Dansmuziek
KEULEN 456 M. 6.35 Orkestconcert. 12 20
Orkestconcert en solisten. 4 20 Vroolijk pro
gramma mmv. solisten eo orkest, olv. Kneip,
6.35 Concert. 7.30 Kwartetconcert. 8.30 Con
cert mmv. orkest, koor. dansorkest en solisten*
olv. E. Kalthoff. 11.00—12.20 Dansmuziek.
ROME 421 M. 9 10 „La nave rossa opera
van Sepiüi. Leiding: Cl. de Fabritius eo V*
Veneziani.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.i 12.20
Gram.pl 12.50 Omroeporkest olv. Douliez.
I.50-2.20, 4.20. 4 50 en 5.20 Grara.pl 6.50
Salonorkest. 7.35 Gram.pJ. 8.20 Omroeporkest
olv Douliez. mmv. zangsoliste. 10.30 Gratn.pl.
II.20—12.20 Populair concert. 484 M.:
12.20 Granupl. 12.50 Salonorkest. 1.50—2.20
eo 4.35 Gram.pl 5.20 Populair coocert, 6.20
Gram.pl. 8 20 Het Don-Kozakkenkoor. 9.05
Svmphonieconcert olv. J. Vereist. 10.30—-
12.20 Populair concert.
DEl'TSCHLANDSENDER 1571 Me«er.
8.30 „Es lebe der Rcservetnanngevar,
militair programma. 10.20 eo 11 05 Berichten,
11 20—1.15 Uja Livschakoffs orkest.
Rheumatische pijnen na volkomen
verdwenen
Hier hebt ge het oorbeeld van een man,
wiens been gezAvollen en uiterst pijnlijk was.
In één maand waren zijn klachten volkomen
verdwenen. Ziehier zijn brief:
„Uw Kruschcn Salts heeft mij meer goed
gedaan dan eenig ander middel. Mijn rechter
been deed mij steeds pijn, soms meer, soms
minder en dat bleef zoo gedurende de laatste
5 jaren. Mijn been Avas gezwollen en steeds
pijnlijk, maar na één maand Kruschen Salts
gebruikt te hebben voelde ik mij een ander
mensch. De pijnlijkheid verdween, tegelijk
met de zwelling. Voordat ik met Kruschen
Salts begon, kon ik mijn schoenen niet
dicht krijgen, terwijl ik er nu, na een maand
niet de minste last meer mee heb. Ik schrijf
U om U te zeggen, dat ik Kruschen Salts
als het beste middel beschouw, dat ik ooit
genomen heb."
G. A. P.
Wanneer ge snelle en -afdoende verlichting
van Uw rheumatische pijnen wenscht, begin
dan morgen, of beter nog vandaag, met
Kruschen Salts. De 6 verschillende zouten,
Avaaruit Kruschen Salts bestaat, zorgen door
de aansporende werking op lever, nieren en
ingewanden, dat urinezuur en andere opge
hoopte afvalstoffen, die het bloed veront
reinigen en de oorzaak der pijnen zijn, langs
de natuurlijke kanalen volkomen uit het
lichaam worden verwijderd. Met het weg
nemen der oorzaak verdwijnen tevens de
pijnen, terwijl tegelijkertijd Uw gcheele ge
zondheidstoestand enorm zal verbeteren.
Weg de rheumatische wijnen en stralende
gezondheid voor één cent per dag.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten a 0.90
1.60 per flacon, omzetbelasting inbegrepen.
Let op, dat op het etiket op de flesch, zoowel
als op de buitenverpakkinï. de naam Rown-
tree Handels Maatschappij voorkomt.
(Adv.)
•heldere klank, een waar kunststuk mag wor
den genoemd. Het is een vol octaaf groot,
en alle bekende liederen Avorden er door liet
slaan met een houten hamer op gespeeld.
Het pijpers- en fanfarecorps „Jubal" on-
derafd. der C.J.M.V. te Dordrecht, heeft liet
aangekocht, zoodat velen het wel eens zullen
hooren, daar dit corps door dc radio groote
bekendheid heeft. Aan het eind dezer weck
wordt het naar Dordrecht vervoerd.
HET GENOOTSCHAP W. BILDERDIJK
beoemde dr. E. F. Malon. minister van binnen-
Jandsche zaken en onderwijs der Unie vao Zuid-
Afrika tot eerelid. Dr. Colijn en dr. H. D.
Broekhuizen waren dit jaar reeds als zoodanig
benoemd.
MENGELBERG
heeft te Parijs concerten van den Beethoven-
cyclus gedirigeerd. Het succes was zeer groot.
HITLER ALS SCHILDER
Dc Br. St. ontleent aan de „News Chronid
het bericht, dat Hitier vóór den oorlog een 70
a 80 waterverfschilderijen heeft vervaardi
meerendeels in het bezit van particulieren. Enkele
bevinden zich in het nat.-soc. archief te München.
vijf zijn het eigendom van een apotheker te
München. Hitier maakte ze, toen hij in 1912 tc
Müochen met sahilderen zijn brood trachtte tc
verdienen.
MAATSCHAPPIJ VAN NED. LETTERK.
In verband met de betreurenswaardige beslis
sing in zake de Van der Hoogt-prijs. is prof. dr.
J. de Vries als voorzitter der Maatschappij af
getreden.
HET MULTATULI-MUSEUM
zal 10 December a s. het 25-jarig bestaan ded
atuli-vereeniging herdenken.
„DE HECHTE BAND"
e Wekker
avonds 9 uur
in H.M.'s 55en
de microfoon
Naar Prof. J. W. Geels in
meedeelt, hoopt hij 10 Juli as.
het nationale gedenkboek ter eere
jaardag De Hechte Band vo
der N.CR.V te bespreken.
PORTRET MARIE GARTUNG
Het Tolstoj-museum te Moskou verkreeg het
cenige portret, dat bestaat van Maric Gartung.
de dochter van Poesjkuj. Zij diende Tolstoj a'u
model voor zijn heldin in Anna Karioioe.
CHALJAPIN
de beroemde zanger, die ernstig ziek is geweest*
i thans geheel hersteld.
VAN SCHENDELS FREGATSCHIP
verscheen in Engelsche vertaling van Brian Wi
Door G. TH. ROTMAN
Opa was kwaad, dat snap je terstond, i
Hij pakte zijn wandelstok van den grond,
Waarmee hij Pietcrs broek ging meten,
In de lengte en in de breedte!
De stok kwam neer
Keer op keer!
Au, au. au.
Wat deed dat zeer!
48. Den and'ren middag na den eten
Was Piet het leed al weer vergeten;
Hij zat met Hilda aan den waterkant,
En daar was 't buitengemeen amusant:
'n Hond moest lecreii
Apporteeren;
Telkens moest hij
t' Wéér probëeren.
(Wordt Maandag vervolgd).
FEUILLETON
TOEN MOEDER WAS
HEENGEGAAN
Een klein nichtje bij zeven neven
(ii
De kat Avas in een keldergat Verdwenen.
Thérèse opende de deur van ons huis en
dadelijk nam ik mijn plaats in de keuken
weer in, eenigszins ontevreden over den
slechten -afloop van mijn bezonk bij de
kleine zieke."
„Wat een ruw mensch is die portierster
zei ik tot Thérèse.
„Zacht is ze niet, maar zij heeft toch veel
goeds. Het is een vlijtige, zinde'ijke vrouw,
die al het huiswerk doet cn heel goed is
voor het. kind... Alleen tegen haar is zij
.vriendelijk."
Ik vroeg of Anna al sedert lang lam was
en Thérèse vertelde mij, dat zij het al heel
jong, uit een ziekte had gehouden; haar
beenen Avaren altoos krachteloos gebleven
en zij had nooit kunnen loopen. Eigenlijk
Avas zij bijna nooit uit die donkere kamer
geweest. Toen haar vader nog leefde, zette
die lvaar bij een der buren, maar toen wr-
7.ij nog zoo klein, dat zij liet zich namv
lijks herinnert. Na zijn dood is het nooit
meer gebeurd.
„,Zij ziet nooit andere kinderen, evenals
jij, lieveling",, voegde Thérèse er bij.
„Maar ik kon ten minste buiten loopen
en alles zien: beesten, bloemen cn de lucht.
terwijl zij die arme kleine gevangene, nau-,
welijks Aveet wat een zonnestraaltje is."
Eensklaps kwam de gedachte bij mij op:
„Haar moeder komt vanavond terug!...
Zij telt de uren, zij verwacht haar... Ach!
hoeveel gelukkiger is zij dan ik!"
Ik stond op zonder iets te zeggen en ging
naar mijn kamer.
Toen de etensbel luidde, zat. ik bij het
open raam met een opgezwollen gelaat, zóó
had ik geschreid. Haastig veegde ik mijn
tranen weg en knapte mij een jjeet.jp op,
maar jawel... in een donkere vreemde
kamer gaat dat zoo gauw nieten
iedereen zat reeds aan tafel toen ik binnen
kwam.
Het licht verblindde mij zoo. toen ik uit
het donker kwam, dat ik eerst niets kon
onderscheiden, maar ik hoorde tante zeg
gen: „AIavccj- tc laat! Dat is wezenlijk een
onvcrdragelijke geAvoonte."
„Kom, kom niet knorren!" zei een andere
stem die rnij goed deed, hoewel die toen
ik haar kort geleden voor het e°rst hoorde,
een geheel anderen indruk op mij gemaakt
had. „Kom hier naast mij zPtcn, klein
ding: het is Avel een klein plaatsje maar
toch groot genoeg voor jou. Ken je mij
nog?"
Ik ging gauw op mijn plaatsje zitten.
„Wat zie je er koud uit", zei oom, die
mij medelijdend aankeek. „Waar heb je
toch gezeten?"
„Mijn raam had ik opengelaten."
„Het raam open cn dat in het begin van
November 's avonds om zeven »ui!... Je
hebt het verstand van je grootte, maar
niet van je leeftijd, mijn kind."
Die laatste woordeü deden mij zoo goed,
dat ik begon te lachen. Ik dacht niet dat
zijn bijzijn., dat mij den vorigen avond nog
vrees aanjoeg, mij nu zoo welkom zou zijn,
hoeAvel hij zich, toen ik eenmaal op mijn
plaats zat niet verder met mij bemoeide.
Over het algemeen sprak hij zeer weinig en
haastte zich met het eten, om Aveer aan
zijn bezigheden te kunnen gaan.
Tegen het einde van den maaltijd nam
hij een bockyuit zijn zak en begon al etende
te lezen. Het verwonderde mij, dat hij zijn
gedachten bepalen kon bij hetgeen hij las.
te midden van al die praatjes -lie men om
hem heen hield. Hoe kostbaar moest zijn
tijd wel zijn, als hij niet rustig kon eten,
evenals de anderen! Oom Rebel had im
mers gezegd dat zijn tijd goud Avaard was.,
dat gaf mij stof tot nadenken. Hij besteedde
du? zijn tijd, zoo goed om meer geld te
verdienen... Het. vortromven dat ik een
oogenblikje geleden in liem gesteld hacl
maakte toen opnieuw plaats voor vrees en
het onaangename gevoel, dat mij voor één
oogenblik had verlaten, maakte zich weer
van mij meester. Men praatte, lachte en at
om mij heen en ik geA'oelde mij een ellen
dig verlaten ding te midden van al die
luidruchtige, opgeruimde menschen.
Het meest hinderde mij het gelaat van
tante, die tegenover mij zat. en haar door
dringend, strenge, koude blik zoodra die op
mij,-ami klein ding gevestigd werd... Het
was pas de tweede maal dat ik aan dezen
Avelbereiden disch plaats nam en miin hart
klopte van angst als ik bedacht, dat ik iede
re» dag en wel driemaal per dag er deel aan
moest nemen.
Och! A's men mij maar de restjes had
willen geven in de keuken bij Thérèse!...
als juffrouw Rosalie er ten minste niet bij
was. Thérèse en haar kat, dat was voor mij
prettig gezelschap dat mij den eetlust niet
benemen zou, maar daar was geen denken
aan. Thérèse had AA-el gelijk; toen ik haar
mijn wensch meegedeeld had, zei ze dat ik
een jongejuffrouw Avas en mijn plaats in de
eetzaal was zonder twijfel een eereplaats,
maar zeker niet voor mijn pleizier.
HOOFDSTUK VI
Een botsing
Het scheen mij nu toe alsof mijn neven
niet zoo onverdragelijk waren als 's morgens;
zij kibbelden ten minste minder en waren
niet zoo vijandig jegens elkaar. Zelfs Piet
gedroeg zich beter en niet -als zoo'n bedor
ven kind dat altijd .gelijk meent te hebben en
alleen voor den vorm beknord wordt. Even
voor het. eind van den maaltijd had er even
wel nog een kleine twist plaats, aan het
andere gedeelte der tafel tusschen neef Al-
bert en twee andere broers van wie één die
hatelijke Paul was, mijn aartsvijand; den
□aam \an don ander kende ik nog niet.
„Het was louter om vertooning te maken
on nergens anders om" ,zci dc/.è; „als nie
mand het gezien had. zou je het wel gelaten
hebben".
„Het was ïen minste niet fatsoenlijk", zei
neef Albert. „Ik kan me voorstellen, dat men
zoo iets eerder doet wanneer men niet gezien
„Je zoudt er althans je handschoenen voor
moeten uittrekken, Albert, en je weet hoe
veel tijd je noodig hebt om ze weer aan te
krijgen; daarom houd ik vol dat Paul het
alleen gedaan heeft om opzien te baren".
„Wat heeft Paul gedaan?" vroeg tante.
Oom Gérard. steeds in zijn boek verdiept,
scheen niets te hooren.
Verscheiden stemmen spraken door elkan
der, totdat eindelijk één het woord kreeg.
Toen zij 's middags naar school gingen,
waren zij een armen ouden man tegenge
komen die, blijkbaar uitgeput van vermoeie
nis, een zvvaar geladen kar voortduwde. Paul
had-zijn boeken aan een van zijn broens ge
geven, met geweld de plaats van den ouden
man ingenomen en de kar tot boven aan de
steile straat voortgeduwd.
Dit Avas het wat één van de broers hem
verweet, omdat het niet. fatsoenlijk Avas, en
een ander, dat hij het alleen gedaan had om
attentie te trekken.
«Tiij was zoo oud!" zej Paul tot zijn ver
ontschuldiging.
„Als je handschoenen had aangehad zoo
als Albert", zei dc neef, dien ik 's morgens
aan tafel zoo gedecoreerd had, „dan zou je
ze zeker gescheurd hebben, cn dan..."
„Welnu, Avat dan?" riep Paul met een
stem als een bulhond, „ik had geen hand
schoenen aan, ik draag ze nooit cn kan ze
dus ook niet scheuren".
„Het spreekt vanzelf", hernam de eerste
beschuldiger op zijn dofticon afgemeten toon,
„dat men onmogelijk handschoenen kan
dragen als men er zulke liefhebberijen op
nahoudt."
„Als men eens alle karren die men op
straat tegenkwam wilde voortduwen, Avaar
zou het dan eindigen?" zei Albert.
„Maar de menschen, die ze voortduwen
zijn niet altijd ^oo oud a's die mail", zei
Paul half boos, half verlegen, „en ik ver
klaar je, dat deze minstens tachtig jaar oud
-Het verwonderde mij erg, dat men Paul
zoo hard viel, omdat ik niet Inzag, wat er
afkeurenswaardig was in zijn handeling.
Oom Gérard nam nu het woord en zei:
„Komaan, kinderen!... wat een drukte
over zoo'n kleinigheid. Paul heeft niets
moer dan zijn plicht gedaan en het zou mij
spijten als een van je allen in zijn plaats
niet hetzelfde zou gedaan hebben.
Pauls rechters schenen op dit gezegde een
Aveinig verlegen.
„Ja maar, vader", zei neef Albert.
En de ander herhaalde op vinnigen toon:
„Het was hem toch alleen maar tc doen om
vertooning te maken, daar sta ik voor in".
Paul scheen evenwel voldaan en ik was
het ook. Ik vergat geheel het liedje van dien
morgen cn hield nu meer van Paul dan van
één van de anderen: vooral hem kon ik niet
uitstaan,, die maar telkens op spottenden
toon A'an vertooning maken sprak.
Ik begreep eerst niet, Avat hij er mee be
doelde, want op „Wilgenhof" had ik nooit
zoo iets gehoord, hoewel ik zeer goed be
greep, dat er niet in Pauls voordeel gespro
ken werd. Ik vernam bij die gelegenheid
ook den naam van zijn beschuldiger: hij
heette Ernst en was mijn tweede neef, van
Avien ik m het geheel niet hield-
Paul was zeker de leelijkste, de ondeugend
ste en de ruwste van de zeven broers, maar
hij had blijk gegeven ook voor anderen iets
o\er te hebben, anders had hij zich voor
dc plagerijen \an z(jn broers wel gewacht
en zich nit| zooveel moeite gegeven, om een
armen man van dienst te zijn, alleen omdat
hij oud en vermoeid was. Ik keek hem een
oogenblikje vriendelijk aan, maar nauwe
lijks zag hij dit of hij trok een leelijk ge
zicht tegen mij, wat mij ook al weer ont
moedigde. (Wordt vervolgd.)
