Theol. Schooldag Chr. Geref. Kerk
DONDERDAG 13 JUNI 1935
DERDE BLAD PAG. 10
Kerknieuws
OHR. GEREF. KERK
Beroepen: Te Nieuw-Venncp, W. F. Laman
te Middclhaitiis.
NED. HERV. KERK
Beroepen. Te Noordwolde. G. K. Wicrsma
te Schiermonnikoog. Te St. Laurens, J. P.
Simoons, cand. te Amsterdam.
GEREF. GEM.
Bedankt: Voor Rijssen en Iecsckc. J. Fraanje
BEROEPBAAR VERKLAARD
De classis Utrecht der Geref. Kerken heeft in
^aar vergadering van gisteren (Woensdag) prae-
paratoir geëxamineerd en met algemeene stemmen
beroepbaar verklaard den heer H. de Moor, te
Zeist. cand. aan de V. U.
Gaarne 3al hij des Zondags de kerken dienen,
en een eventueel beroep terstond in overweging
nemen. Het adces is: Sanatoriimlaan 42, Zeist
.(telef. p/a. Ds. D. Ringnalda 3821).
De heer G. Leene Jz. heeft gisteren praep.
examen afgelegd voor de classis Harderwijk der
Geref. Kerken en is met algemeene stemmen be
roepbaar verklaard. Hij zal gaarne terstond een
eventueel beroep in overweging nemen.
Adres: Horsterweg D 193, Ermelo.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
In de Westerkerk te Den Haag had gisteravond
de bevestiging plaats van Ds. F de Vries, ge
komen van M ij d r e c h t. als predikant bij de
Geref. Kerk te 's-Gra ven ha ge-Oost.
Bevestiger was Dr. C. Bouraa van Den Haag-
Oost, die een predikatie hield oaa.- aanleiding van
Efeze 2:22.
In dit woord van Paulus is sprake van Gods
wonderwerk aan U en dit werk spreekt lo. van
groote eerijkheid; 2o. van Goddelijke souvereini-
teit; 3o. van menschelijke bediening.
Na de bevestiging zong de gemeente staande den
nieuwen leeraar Ps. 90:9 (gewijzigd) toe.
Chr. Geref. Predikanten
conferentie
gehouden te Apeldoorn
(Vervolg)
In tie voortgezette vergadering van de
Chr. Geref. Predikanten Conferentie te
Apeldoorn sprak Ds. B i n e e, van Zaan
dam, over:
De Buchmannbeweging
In een historisch deel wees spr. op den
naam, ziel, aanvang en toekomst der be
weging. In een principieel deel zette hij uit
een, wat de beweging verstaat onder leiding
Gods, bet klaarspelen niet de zonde, bet
deelcn, overgave, de noodzakelijkheid het
ontvangene door te geven, liet rentmeester
schap en groepsarbeid. In een critisch ge
deelte bracht bij ter sprake beoordeelingen
uit buiten- en binnenland; aangetoond werd
dat de beweging geen elite-religie is of wi!
zijn; dat ze niet is anli-kci'kelijk. maar wel
tot onkerkelijkheid leidt en geleid heeft.
Zondeleor, zondebegrip (barnattologie) der
beweging is vaag en ondiep.
Verder wees spr. op de bezwaren (soterio-
logische) inzake den weg der verlossing.
Uitdrukkingen als: Ik voltrok, overgave c.d.
in de geschriften der beweging, wijzen in
de richting van het Arminianisme.
Verder wees spr. op de bezwaren psy
chologische en moreele bij de zgn. biecht,
op de house-parties, op de gevaren, welke
dreigen bij den zgn. stillen tijd. Wat de
houding tegenover de beweging betreft wees
spr. er op. dat bv. het vuur der eerste lief
de, bet positief persoonlijk liezil van 't heil
in Christus, liet doorgeven er van aan an
deren, jaloersch kan maken en ons herin
neren moge aan wat de taak der leeraars
en leden is. maar, dat wij ons niet kunnen
conformeeren naar de groepsmenschen en
hun beginselen,
Waardeerend wat er goeds in is, afwijzend
wat af te keuren valt, wekte spr. op tot hel
houden van wat we hebben.
LITURGISCHE CONFERENTIE TE HEMMEN
Maandag en Dinsdag heeft te Hemmen de
tweede liturgische conferentie plaats gevonden van
de in Januari j.l. opgerichte liturgische vereeni-
ging. De bijeenkomsten stenden onder leiding van
prof. dr. G. vaD der Leeuw, van Groningen.
Dinsdagmiddag werd er een ledenvergadering ge
houden. waarin het voorloopig bestuur in een
definitief werd omgezet. Het bestaat uit de heeren:
prof. dr. G. van der Leeuw, voorzitter: J. Bran
denburg. secretaris: F. A. baron van Lynden, pen
ningmeester; dr. P. Blaauw. C. Leef lang Jr.. en de
dames M. den Boer en M. Pont.
NIEUWE KERK TE HOOFDDORP
De officieele ingebruikneming van de nieuwe
Geref. Kerk aan de Burgemeester van Amersfoort-
Jaan te Hoofddorp is vastgesteld op 20 Juni a.s,
DE EENHEID DER FRANSCHE
GEREF. KERK
De beide Fransche Geref. Kerkelijke groepen
Willen tot één Fransch Geref. Kerk samen smelten
en hebben een Geloofsverklanng opgesteld als
basis van overeenstemming bij de samensmelting.
Deze geloofsverklanng (Declaration de foi) moet
thans door de beide synoden der afzonderlijke
groepen worden aanvaard en dan kan de samen
smelting practisch «en feit worden.
Een belangrijke stap op dezen weg was 2 April
5-1. een vereenigde vergadering van een commis
sie uit de beide kerkgroepen. benoemd tot onder
zoek der bovengenoemde Declaration (de beide
kerken heeten: Eglises reformées evangéliques en
Eglises reformées). welke vergadering na uitvoeri
ge bespreking met op één na algemeene stemmen
een formule van instemming met de geloofsdeda-
ratie aannam en enderteekende. Het opstellen en
aannemen dezer formule heeft het doel de dogma
tische interpretatie der declaratie eenigszins
rijer te maken. Deze formule van instemming
zegt ol.. dat „waar men in de declaratie de
eeuwige waarheden van het evangelie en de blij
vende beginselen der reformatie heeft neergelegd,
dit niet de bedoeling heeft de kerk vóór alles op
het terrein te brengen van leerstellingen en theolo
gische definities, maar veeleer beoogt aan het
ambt van dienaren van Christus een gemeen
schappelijke basis voor het denken en voor het
handelen te geven De declaratie benevens deze
formule zijn vervolgens aan de regionale en
rationale synoden toegezonden: de definitieve be
slissing kan eerst in 1936 vallen.
Opkomende bezwaren
Tegenstand is er echter ook sindsdien opge
komen. Sommigen in de Geref. Evangelische kerk
xreezen. dat de leervrijheid te groot zal worden;
anderen in de Geref. kerk vreezen dat de decla
ratie een te zv/aar juk voor bepaalde schouders
zal blijken. In beide kampen zijn reeds petiti
opgesteld en worden in deze richting handteeke-
ningen verzameld. Een classis (regionale synode)
te Marsillargues (Geref. Evang kerk) verwierp
zoowel instemming als afkeuring en vroeg een
nieuwe en andere declaratie (3 en 4 Mei jl.)Een
classis der Geref. Kerk te Grand Combe op 7
8 Mei keurde de formule van instemming zoo'
ais de declaratie af. en wierp formeele bezwaren
op. De oppositie (van twee zijden) schijnt
groeien. Het is dus nog geheel onzeker, of de
yoorgestelde fusie wel doorgang zal vinden.
CONFESSIONEELE
VEREENIG1NG
Conferentie op de Ernst
Sillem Hoeve
„De taak der Kerk en de tegen
woordige nood van het volk"
Gisteren en vandaag wordt op de Ernst
Sillemhocve te Den Dolder de conferentie
(alg. verg.) van de Confessioneele Verceni-
ging gehouden. De vergadering ving gister
middag om twee uur aan. Van do/.e ope
ning hebben wij gisteren kort verslag ge
geven.
Referaat Ds D. A. v. d. Bosch
Op het openingswoord van den voorzitter
volgde een referaat van Ds D. A. v. d.
Bosch, van Den 1-Iaag, over: „De taak der
Kerk en dc tegenwoordige nood van ons
volk".
Tot recht begrip, zeide spr., is noodig een
zuivere diagnose te stellen over het. ziekte
geval, waartegenover de Kerk als dokteres
of verpleegster een taak heeft te verrichten.
Wat een tegem aller is de nood geweest, die
over de wereld kwam. Maar 't moest wel
komen, want alle vooruitgang lag slechts
aan de oppervlakte. Op alle terreinen is die
nood doorgedrongen. Maar het ergste is de
geestelijke, zedelijke. Godsdienstige ellende
in ons land en in het buitenland. Dc resul
taten van de volkstellingen wijzen op de
groote geestelijke verwarring. De diepste
oorzaak daarvan ligt in het feit, dat d e
Bij be 1 uit 't openbare leven ge
bannen s; uit de rechtszaal, uit de raad
zaal en uit de school.
Wat moet de Kerk er tegenover doen,
vroeg spr., en kan .de Kerk wat doen?
Helaas ze is zelf krairk en gebonden.
Ze heeft het vertrouwen verspeeld bij de
breede schare der onverschilligen en ook bij
de velen, die in seete-vorming hun heil heb
ben gezocht. Ze ligt gebonden in de organi
satie^ die haar belemmert als Kerk haat-
Woord ie spreken. Wel is ze van haar fun
damenten niet weggeschoven, nog ligt de
aloude Belijdenis der Vaderen als grond
slag onder haar muren, maar als Kerk
spreken kan ze niet.
Macht en onmacht
Nog gaat, Gode zij dank, onschatbare
zegen van de Kerk uit. Welk een ramp zou
liet zijn, zeide spr., als zij eens plotseling
uit ons volksleven werd weggenomen. Nog
is door die Kerk de verkondiging des Woords
mogelijk, nog heeft zij haar taak van Ar
menzorg. Maar hoevele zaken zijn er die die
Kerk quali'ate qua buiten zich om ziet ge
beuren als: Zendingswerk/ jeugdwerk en
sociale arbeid. Rn tegenover de groote vra
gen, die de geesten bewegen, staat de Kerk
zwijgend. Kon daarover maar eens in offi
cieele kerkelijke samenkomsten gesproken
worden.
Tot de Kerk klinkt de roep tot reorga
nisatie, opdat zij als Kerk haar taak
weer zou kunnen opnemen.
Maar we moeten goed verstaan, besloot
spr. reorganisatie op zichzelf doet
het niet. Het is pas Pinksterfeest geweest
De H. Geest zal de stuwende kracht moeten
zijn. Daarom past éllen, die de Kerk lief
hebhen, de bede om den H. Geest.
Op het. referaat t an Ds. v. d. Bosch volg
de een breedvoerige discussie.
Ds Lingbeek (Voorthuizen) wilde, dat
de predikanten een eensgezind geiuid doen
hooren. De Roomsuhe Kerk heeft haar en
cyclieken ter bespreking, maar dc organi
satie. der Hervormde Kerk heeft haar doen
zwijgen.
D s Douwers (Friesland) stelde een
vraag over de \erhouding tusschen Kerk-
herstel en de Conf. Vereen.
Ds Bakker (Amsterdam) vond de posi
tie van de Kerk niet zóó hopeloos. In 1886
werd aangaande de Herv. Kerk gesproken
over: „Een Synagoge des Satans", maar zóó
is het er toch niet mee. Spr. wilde gaarne
weten of al wat op sociaal gebied gedaan
wordt, niet kerkelijk moet zijn.
Ds Pop (Spijkenisse) wees erop," dat niet
teveel nadruk gelegd moet worden op de
nood dei' tijden en dat er van „machteloos
heid dei Kerk" geen sprake kan zijn, omdat
Christus het Hoofd is. Als we Kerk zeggen,
dan hebben we Christus gezegd.
De heer X. G J. v. Schouwenburg
(Amsterdam) wilde gaarne een en ander
zeggen als gemeentelid en jongere. De Kerk
heeft altijd teveel haar verplichting voorbij
gezien voortvloeiende uit het Woord van
God Toch behoeven we volgens spr. niet
wanhopig te zijn, omdat de jeugd in dezen
tijd tot de Kerk terugkeert.
In verband met de volgens spr. noodzake
lijke medische saneering der Kerk is de
lieer Van Schouwenburg van meening, dat
het de Kerk geen kwaad zou doen als er
eens wat zg. Chr. Vereenigingen worden op
gedoekt.
D s v. d. Bosch diende de sprekers van
repliek en wees erop, dat de Confessioneele
Vereeniging aan inwendige Zending al veel
heeft gedaan en dat de toestand van de
Kerk machteloos is, blijft spr. onderschrij
ven. Wat Ds Pop zeido, achtte referent een
begrips\ erwarring. Voor verschillende orga
nisaties wil referent, dat op soicaal terrein
daarvoor vrijheid gelaten wordt.
Enkele punten werden ter bespreking op
geschort tot een volgende discussie.
Avond-samenkomst
Gisteravond werd gediscussieerd over dc
N.S.B. en de beginselen van de Conf. Vereen.
Voor deze bespreking is Dr W Th. Bois-
sevain, van Leiden, lid van de N.S.B., uit
genoodigd. Aangezien deze bespreking niet
voor de pers toegankelijk v.as, konden \ye
nog geen verslag uitbrengen. Wij zullen in
ons nummer van morgen daarop terug
komen, aangezien een communiqué daarvan
zal worden verstrekt.
TWEEDE CONFERENTIEDAG
Vandaag is de conferentie voortgezet met
een morgenpredikatie, gehouden door Ds
J o h. W. Groot E n z e r ink, van Leiden.
Om tien uur wertf vanmorgen de ledenver
gadering gehouden, waarbij in bespreking
kwamliet jaarverslag. Voorts werd
bestuursv ei kiezing gehouden.
Openingswoord prof. Geels
Na het zingen van Ps 118 1 en li opende
de rector der Theol. School Prof. J. W.
Geels het samenzijn met gebed en het
lezen van Ps. 33. De talrijke schare werd
een hartelijk welkom toegeroepen. Uit liei
voorgelezen Schriftgedeelte vestigde spreker
inzonderheid dc aandacht op het wooiP:
,.De aarde is vol van de goedertierenheid
des Heeren". Oog en hart mogen niet ge
sloten zijn voor dc goedertierenheid Gods.
Ex- is onuitsprekelijk veel dat tot danken
roept, 's lleeren bemoeienissen waren in
den cursus 19341935 vele. Zonder onder
breking mocht voortgcarbeid worden aan
de taak der opleiding. Niemand werd door
den dood weggenomen. Spr. memoreerde
bet 12%-jarig jubileum van Prof. v. cl.
Schuit. Een drietal jonge mannen heeft zich
voor' het candidaaisexamen gepresenteerd.
Een teveel aan candidaten kent de Kerk
niet. Curatoren zijn er op uit het onderwijs
met den huidigen stand der wetenschap op
peil te houden. Zij kregen van de Synode
mandaat uit te zien naar geschikte krach
ten, inzonderheid in verband met de klas
sieke vorming der studenten.
Na deze toespraak kreeg Ds H. Vele ma
van s'-Gravenzande het woord voor zijn rede
Na gewezen te hebben op de feestelijke
herdenking te Parijs van de uitgave van
Calvijns Institutie, memoreerde spr. dat er
destijds overal beroering en verwarring was.
De aanhangers der Hervorming werden door
Frans I vervolgd. De Wedcrdoopers bedreig
den de kerk, staat en maatschappij met ver
nieling. Juist in die dagen verscheen Cal
vijns Institutie; niet als een wetenschappe
lijk werk voor theologen, maar als een on
derwijzing voor liet eenvoudige volk, waarin
voor kerk, staat en maatschappij de lijnen
werden uitgestippeld naar de H. S. De her
denking van het ontstaan der Institutie valt
ook nu in een tijd van verwarring. De kerk
ligt verzwakt ter neer. Revolutionaire woe
lingen zijn aan de orde van den dag. De vol
ken worden bedreigd (de absolute staat).
Het heil voor keik en staat ligt in de geloo-
vige aanvaarding van de beginselen der In
stitutie. Want deze beginselen zijn van
groote beteekenis. De absolute souvereiniteit
Gods, de volstrekte autoriteit der H. S. en
de overeenstemming tusschen leer en leven
zijn dc hoofdbeginselen van Calvijns Insti
tutie.
Hoewel nooit op de spits gedreven vond
de praedestinatie in Calvijn een krachtige
verdediger. I-Ieerscht Gods souvereiniteit
over alles, dan is alle creatuur van Hem
diep afhankelijk en moet tot Zijn verheer
lijking dienen. De Institutie roept dan ook
Gods glorie uit en werpt den mensch in het
stof. Deze souvereiniteit Gods dringt ons te
erkennen, dat bet. initiatief der zaligheid
alleen van God uitgaat on daarom God ook
alleen alle eer der verlossing toekomt. Cal
vijn boog onvoorwaardelijk voor het Woord
Gods en aanvaardde dus de volstrekte auto
riteit der H. S. De besliste toon die wij in
de Institutie beluisteren, is geen oorzaak van
het vasthouden aan eigen meening, maar
van het zich laten leiden door de H. S. Hij
behandelde de H. S. met teerheid der ziel.
In de Institutie vindt men geen veronderstel
lingen, maar waar dc H. S. Calvijn leidde,
daar kwam lnj uit. De leer der Institutie is
God.verheerhjkp.bd, maar het leyen moet
daarmee in overeenstemming zijn. Calvijn
zegtHet. Evangelie is een leer.
niet om over dezelve met de t on g
te spelen, maar om naar te leven.
Calvijns leven en wandel waren gelijk een
spiegel. Waarin zijn Instil.ut.ie zich duidelijk
weerkaatste. En hel eons zoo bandelooze Ge
neve heeft hij in Go-ls kracht tot een mo
delstaat der Reformatie gemaakt. De erkeu-
tenis van Go'ls souvereiniteit is het genees
middel voor de wereldnood onzer dagen.
Maar dan moet deze erkentenis uit bet iiart
komen, dat zich onvoorwaardelijk heeft loe
ren buigen voor de H. S., en aldus zijn
schuld gevoelende, wederkeert tot den
ere. In onzen tijd vcrbleeken de grenzen
schen wereld en kerk. De invloed van
Calvijns Institutie is onder Gods zegen zeer
groot geweest. De Hugenoten in Frankrijk,
Puriteinen in Engeland en ons eigen volk
zijn di.or het leven uit Calvijns beginselen
hun gcloofsstijd gestaald. Voor den vader
der Afscheiding was Calvijns Institutie me
ten middel tot waarachtige bekeering.
Ds. de Cock is voor dc beginselen der Insti
tutie in het strijdperk getreden.
Na gewezen te hebben op de gevaren, die
de kerk bedreigen, wekte spr. op tot herle
ving en beleving van de beginselen der In
stitutie. Ze is mensphenwork, maar ont
staan uit. groote gehoorzaamheid aan het
Woord Gods. De geloovigc omhelzing dezer
beginselen doet ons Gods heerlijkheid aan
bidden en met Paulus jubelen: „Want uit
Hem en door Hem en tot Hem zijn alle din
gen, Hem zij de heerlijkheid in der eeuwig
heid".
Geloofsverzekering
We leven in een tijd, aldus spr., van twij
felzucht Er is een bedenkelijke zwakte van
overtuiging. Niets is meer vast. Allerminst
dc godsdienstige waarheden.
Na deze inleiding legde spr. de nadruk op
de behoefte aan gelooJsverzekering. Dit geldt
zoowel voor- als onderwerpelijk. Voorwerpe-
lijk geldt de vraag: is er lust tot onderzoek
omtrent de geloofswaarheden? Onderwerpe
lijk: hebben wij kennis aan de geloofswaar
heden om .daarmede getroost te leven en za
lig te sterven? Omtrent de waarheid Gods
voor ons persoonlijk leven moeten we zeker
zijn. Zorgeloozen en bekommerden moeten
en kunnen tot verzekering komen.
Hierna wees spr. op den grond, waarop cl
verzekering rust. Er zijn veel gevoelf
verzekeringen, die niet opkomen uit
het Woerd. Het moet zijn een geloofs
verzekering en het geloof loopt altoos
langs de baan van het Woord. Het omhelst
de beloften. De bevindingen kunnen de
grond onzer verzekeringen niet zijn. Ze gaan
het geloof niet vooraf. Ze volgen er op. De
verzekering des geloofs moet verankerd lig
gen in het M oord Gods. door den H. Geest
gewerkt. Het gevoel is meer met den mensch
bezig, het geloof met Christus. Vastgesteld
kan worden, dat verzekering des geloofs mo
gelijk is. De. Roomsche kerk ontkent dit.
Enkele heldenfiguren komen tot deze hoog
te; de massa blijft twijfelen: vandaar dat
de bijstand der kerk noodig is. Dit is echter
niet de doelstelling Gods met. Zijn kerk. Het
moet komen tot een kinderlijk vertrouwend:
Abba Vader! Dc weg daartoe is een geloo-
vig aannemen van het woord der belofte.
Zoodoende heeft het wezen des geloofs een
zekeiheid tot inhoud. Noodig is eên naa
gebruik der genademiddelen, alsmede het
gebed.
Verder wees spr. op de belommeringen, die
het. doorbreken van het geloofsleven kunnen
stuiten: 1. Eigen hart, 2 het rijk der duister
nis, 3 het moeilijke leven. Spr. stelde de
vraag: zijn wij der zonde vijandig, is de zuig
kracht der wereld niet te groot? Satan heeft
van een slappe geloovige minder te vreezen,
dan van een sterke. Maar ook het moeilijke
leven heeft invloed. Het gaat op i» zuchtin
gen. 1-Iet moest het geloof meer sterken
kinderlijk vertrouwen.
Ten slotte wees spr. op den zegen der '0_
loofsverzekering. Een bekommerd Christen
is juist geen blijmoedig Christen. Er gaat
weinig heiligende invloed van hem uit, noch
voor de wereld, noch voor zijn naaste
geving. Ook missen zij voor eigen levei
vreugde in God. De geloofsverzekering
maakt veerkrachtig.
Spr. eindigde met den wensch dat diena
ren en a.s. dienaren deze geloofsovertuiging
mogen kennen. Dan zullen ze krachtige" ge
tuigen zijn. Een krachtig getuige is altijd
nog meer dan een levend getuige.
Met de bede, dat de kerk wat meer uit dat
welverzekerd geloof moge opbloeien, opdat
eenmaal het geloof overga in eeuwige aan
schouwing sloot spr.
Nadat Ds. II i 1 Li e r s van Groningen
een slotwoord allen dank had gebracht om
dezen schooldag te doen slagen, werd de bij
eenkomst gesloten.
Kerk en Staat in Duitschland
De heidensche beweging.
Over den nieuwen (gedwongen) koers der
heidensche beweging in Duitschland vernemen
we nog nader:
Prof. dr. Wilhelm Hauer te Tübingen, de
leider dezer beweging, heeft twee verordenin
gen voor zijn beweging uitgevaardigd. De
eerste zegt, dat „er dwingende gron
den voorhanden zijn, dat tot nader order
alle openbare lezingen enz. achterwege blij
ven moeten, opdat des te sterker de innerlijke
organisatie en de oprichting van plaatselijke
afdeelingen ter hand kan worden genomen",
"".e tegen deze bepalingen overtreedt, „zal
verbiddelijk ter verantwoording worden
geroepen".
De tweede verordening, eveneens van prof.
Hauer, „herinnert dc beweging nadrukkelijk
aan de verordening, dat vijandige polemiek
met de Ludendorffsche beweging, alsook alle
andere verwante bewegingen, o.a. ook de
Krause-beweging, achterwege moet blijven'.
Zij die hiertegen zondigen, worden „onver
biddelijk door uitsluiting uit de beweging
bestraft".
Deze twee verordeningen brengen aan den
dag, in de eerste plaats, dat de rijksregee-
ring aan den wensch der belijdenisbeweging
thans, na de synode van Augsburg, nu de
gematigden gezegevierd hebben en in de for
niuleering de rijksregeering niet gekwetst
werd, tegemoet komt. De belijdenisbeweging
en met haar ook de orthodoxe vleugel der
Duitsche Christenen (Ludwig Müller, Dr.
Kinder) beklaagden zich, dat terwijl de ker
kelijke openbare discussie buiten de kerken
voorloopig verboden is (de verordeningen van
minister dr. Frick van 6 en 7 Nov. 1934) de
heidensche beweging in het openbaar vrij de
kerken aanvallen mag en dit niet rechtvaar
dig is. Blijkbaar (de Reichsbote bevat hier
over een bevestiging) heeft de heidensche
beweging een officieusen wenk gehad, dat als
ze niet zelf direct aan de openbare aanvallen
op de kerk in deze omstandigheden een eind
maakte, de verboden van 6 en 7 Nov. tot de
heidensche beweging zouden worden uitge
breid. „Dwingende gronde n", zegt
prof. Hauer, maakten dus zijn maatregel
absoluut noodzakelijk. Deze dwang is de
genoemde dreiging voor welke de beweging
thans snel geweken is. In Duitsche kerkelijke
kringen heeft dit direct groote ontspanning
tengevolge gehad. Een toestand, waar de
orthodoxe groepen zich zeer aan stootten, is
hiermede weggenomen.
De tweede verordening toont aan, dat de
heidensche groepen, onderling zeer verdeeld,
thans trachten gaan toenadering tot elkan
der te verkrijgen. De grootte der heidensche
beweging leent men het best uit het oplage
cijfer harer leidende tijdschriften. En dan
blijkt, dat niet Hauers groep, maar Luden-
dorffs beweging de grootste is. Zijn tijd
schrift „Am heiligen Quell deutscher Krafft"
klom sinds eind 1933 van 26700 op 50943
abonné's. (Weliswaar gingen inmiddels twee
andere kleinere tijdschriften dezer beweging
ten gronde). Het tijdschrift van Hauer en
graaf Reventlow, de Reichswart, zonk sinds
1934 met 5500 abonné's tot thans 23275
abonné's. Daarnaast telt het eigen tijdschrift
van Hauer „Deutscher Glaube" het beschei
den cyfer van 5068 abonné's. Het blad van
dr. Krause „Unsere Volkskirche" telt 4400
lezers. Daar naast deze drie heidensche orga
nen nog eenige kleinere tijdschriften bestaan,
geven de ahonnementscijfers geen precies
inzicht in den omvang der beweging,
een betrekkelijk juisten indruk geven ze
dege en de verhoudingscyfers tusschen de
drie hoofdgroejien komen er ook op de juiste
wijze door aan het licht. Bijeengenomen
maakt de heidensche beweging in den laat-
sten tijd ontzaglijk veel propaganda, gebruik
makend van de voor haar gunstig lijkende
situatie, nu de kerk zich niet vrij uit ver
dedigen kon, doch heeft niet een omvang, die
aan deze reclame beantwoordt, alhoewel de
cijfers natuurlijk wel wijzen op een beweging
van beteekenis. Voorts is hierbij nog op te
merken, dat de geheele beweging buiten oe
kerken staat, uit ook vroeger niet-kerkelijke
kringen voortkomt en onder de niet-berke-
lijken haar meesten aanhang vindt. De Luden-
dorffbeweging staat van den aanvang af
absoluut buiten de kerk. De beweging van
prof. Hauer heeft eveneens het bedanken voor
lidmaatschap der kerk tot voorwaarde ge
maakt voor haar leden. Alleen de groep van
dr. Krause houdt nog een band met de kerk
aan (haar leden zijn deels nog kerkleden, dr.
Krause echter niet), maar deze groep is klein.
Ook uit het zeer gering aantal uittredenden
uit de kerk, waartegenover dan nog staat eer
breede stroom van tot de kerk terugkeeren
den, blijkt dat de heidensche beweging er
niet in slaagt onder de kerkelijke kringen in
Duitschland vasten voet te verkrijgen.
De verklaring der Augsburger Synode.
De verklaring der Synode van Augsburg
(zie ons blad van 7 Juni j.l.), die aan de
gemeenten der Belijdeniskerk zou worden
gezonden met de bedoeling haar van de
kansels te doen voorlezen (wat echter nog
niet is geschied), besluit volgens den Bei-lijn-
schen correspondent van de Neue Zürcher
Ztg. met deze woorden:
„Niemand kan Christen zijn zonder daarvan
te getuigen. Zwijgen en afzijdig-staan zijn
gelijk aan een verloochening van God. Tactiek
en propaganda zijn geen diensten voor God.
Wij vermanen u tot gehoorzaamheid aan de
overheid, die haar macht aan God ontleend
heeft en aan wie ieder Christen onderdanig
moet zijn. Maar de gehoorzaamheid jegens
de overheid heeft haar grenzen als iemand
door deze gehoorzaamheid tot zonde tegen
Gods Woord gedwongen zou worden.
„Waar de belijdenis verhinderd of verboden
wordt, begint de plicht jegens God om zonder
vrees voor de menschen van de genade
heerlijkheid in Jezus Christus te getuigen".
ZENDING EN PHILANTHROPE
Jaarvergadering „Bartimeus"
Chr. Blindeninstituut
Onder leiding van den heer P. L. dc Ga
o r t m a nn, burgemeester van Dordrecht, heeft
gisteren de Vereen, tot bevordering van Chr. op
voeding en onderwijs voor blinde kinderen en
jongelieden haar jaarlijkschc algemeene vergade
ring in de stichting te Zeist gehouden. In zijn
openingswoord deelde dc voorzitter mede, dat
het geleidehond-fonds door de vereeniging ge
steund wordt. In zijn jaarverslag memoreerde de
secretaris kort het vierde lustrum van dc vei
ging. Uit het jaarverslag van den penning
meester. den heer A. Oosterwijk, van Den Haag.
bleek dat dc ontvangsten met f 16-009.% v
teruggeloopen. De vooruitzichten zijn niet bemoe
digend, zeide de penningmeester, en een ernstig
beroep zal op Christelijk Nederland gedaan
ten worden. Het hoofd der school, dc heer J.
Laansma. deelde mede. dat het aantal leerlin
gen 59 bedraagt. In het bestuur waren twee
tures. Daarin werd voorzien door dc 'benoeming
van Ds. Van Voorst Vader, Ned. Herv. pred.
Middelburg en den heer Bruin Slot .gem. ontvan
ger te Hoogeveen.
Als gebruikelijk werd de jaarvergadering beslo
ten met een openbare les.
DE RIJNSCHE ZENDING
Het Duitsche Zendingsgenootschap der Rijnsche
Zending, dat ook in Ned. Indië werkt, deelt mede
dat in de laatste 10 jaar het aantal inheemsche
Christenen op Nias van 61 000 tot 10S 000 steeg,
op Sumatra (de Bataks) van 216.000 tot 356.000.
Behalve op Nias en Sumatra in Ned. Indic werkt
de Rijnsche Zending ook in Zuid-West-Afrika
en ui China. De zendingsarbeid op Nieuw-Guinea
en Borneo werd in deze jaren losgelaten ei
andere zendingsgenootschappen overgegeven.
Een der oud-zendelingen van de Rijnsche
Zending, de heer H. Kling, is onlangs overleden
aan boord van de Wangoni, waarmee hij uit
Zuid Afrika op weg was naar zijn vaderland
Duitschland. dat hij nog éénmaal zien wildi
waar hij de graven van zijn verwanten
bezoeken.
Schoolnieuws.
UNIVERSITEIT TE BRUSSEL
Tweetalige colleges
„Het Laatste Nieuws" meldt dat de rechtskun
dige faculteit van de Vrije Universiteit te Brussel
besloten heeft met ingang van 1 October a.s. al
haar leergangen te zullen verdubbelen, d.w.z. dat
alle lessen :n het vervolg zoowel in het Fransen
als in het Ncderlandsch gegeven zullen worden.
Dusver bestonden er reeds Vlaamsche leergangen
in burgerlijk recht, openbaar recht en strafrecht.
Thans zullen ook de andere leergangen in de
Nedcrlandsche taal aan de Brusselsche hooge-
school gegeven worden.
ONDERWIJSBENOEM1NGEN
Benoemd tot onderwijzer aan de Chr, Nat.
School (hfd. G. Haarman) te Murmerwoude de
heer H. Kieft te Musselkanaal.
Benoemd aan de Chr. School te GoriDchem
(Lingewijk) mej. Vossen te Daarle,
Chr. Volksonderwijs
44e Algemeene Vergadering
De Ver. voor Chr. Volksonderwijs kwam
hedenmorgen in de concertzaal Schaaf te
Leeuwarden in 44ste algemeene vergadering
byeen.
Te half elf ure opende de voorzitter prof.
D r. W. J. A a 1 d e r e van Groningen de
gadering op de gebruikelijke wijze, waarna
de heer Ir. C. Rodenburg namens het
bestuur der scholen voor C.V.O. te Leeuwar
den de vergadering een welkom toeriep.
Vervolgens hield Prof. Aalders de ope
ningsrede, waarin de beteekenis der Psalmen,
het schatboek der Kerk, voor de menschelijke
ziel in het algemeen en voor de school in het
byzonder werd uiteengezet. Spr. deed dat aan
de hand van Psalm 111, waarin gewezen
wordt op den eisch van lofprijzing Gods, op
Gods genade en barmhartigheid, op Gods zorg
voor het stoffelijke, op Gods verbond, op
beteekenis van den Heiligen Doop, op
vreeze des Heeren. Prof. Dr Aalders bracht
dit alles in verband met Kerk en school
volk. Ten slotte wees spr. erop, dat het thans
aan komt op het brengen van offers, n
de begrooting van onderwijs 14 op de 150
mlllioen moet worden bezuinigd.
Jaarverslagen
Het verslag van den secretaris, den heer
K. Brants van Haarlem, alsook dat var
penningmeester, den heer C. W. F. Baron
Mackay van Ermelo, werd na eenige bespre
king goedgekeurd en vastgesteld. Een
etei van het bestuur om de contributie der
schoolbesturen voor 1936 vast te stellen op
f4.50 per onderwijzer, werd aangenomen. De
heeren Mr W. C. C. van Romondt Vis
's Gravenhage, S. Stemerding van Voorburg,
en Ds J. J. P. Valeton van Zwolle werden als
bestuursleden herkozen.
De heer K. v. D ij k van Hilversum, sprak
tot de vergadering over de Zending en de heer
B rakel sprak over het onderwijs aan kin
deren van Hervormde schippers. De heer J.
C. Ligtvopt van Wassenaar refereerde
over: De stand van de wetgeving op het ge
bied van net Lager Onderwijs.
Na rondvraag volgde sluiting op de gebrui
kelijke wyze.
Lukas
De algemeene vergadering
Onder presidium van den heer A. Br:
van Rotterdam, kwam Lukas, vereeniging ter
uitoefening van barmhartigheid aan Chr.
derwyzers en onderwijzeressen gisteren te
Leeuwarden in algemeene vergadering bijeen.
Na opening der vergadering op de gebrui-
keiV'.ke wyze, las de secretaris, de heer D.
Z e i 1 s t r a van Rotterdam Psalm 121. De
voorzitter spr;k een kort woord waarin hij
wees op het groote voorrecht, barmhartigheid
te mogen oefenen in zoovele gevallen, w
onder er zyn van zoo groot leed.
Het verslag van den secretaris werd goed
gekeurd. De penningmeester, de heer M.
Lürhman van Rotterdam, gaf een korte toe
lichting op het finantieel verslag en beant
woordde enkele vragen, waarna ook di"c ver
slag werd goedgekeurd.
De contributie werd voor 1936 wederom op
f3 geeteld.
De heer T. Bloos te Rotterdam werd met
algemeene stemmen als bestuurslid herkozen.
Naar aanleiding van een vraag van den heer
K. Seinstra Azn, werd nader van gedachten
gewisseld over de taak der correspondenten
van Lukas en met dankbaarheid geconstateerd
dat er door sommige buitengewoon veel voor
de vereeniging gedaan wordt. Over uitbrei
ding van het aantal zal in de bestuursverga
dering gehandeld worden. Na rondvraag werd
de vergadering op gebruikelijke wijze gesloten.
VEREEN. VAN CHRISTELIJKE
ONDERWIJZERS ENZ.
De 82e algemeene vergadering
In dc gistermorgen te Leeuwarden voort
gezette 82e algemeene vergadering van da
Vereeniging van Chr. Onderwijzers enz.
sprak dc heer Novack, uit de Oekraïne,
tie vergadering toe. In de Oekraïne heeft
men thans den Heidelberger Catechismus
aanvaard en wil men tot stichting van een.
Chr. school overgaan, waarvoor hij allee
medewerking inriep.
De heer A. de Jong Ezn. vulde dezd
mededeelingen aan. De voorzitter wek
te allen op tot steun, herinnerend aan dem
geweldigen strijd in de Oekraïne.
De heer Attema, van Groningen, spral^
in het belang van het Paed. Tijdschrift.
Het Bezuinigingsontwerp.
Na discussie werd op voorstel van hefi
hoofdbestuur met op 17 na alg. stemmen
een verklaring inzake de regeeringsvoor-
stellen tot bezuiniging op het o n-
d e r w ij s aangenomen.
Hierin wordt gezegd, dat de vergadering,
hoewel bereid achter de regeering te staan
bij haar saneeringspogien, van meening is,
dat in verschillende harer voorstellen het
beginsel der vrije school ernstig in het ge-
drang komt. Uitgesproken wordt, dat de in
standhouding dier scholen in de Grondwet
gewaarborgd en deswege gebaseerd is en
moet blijven op objectieve vormen.
Verklaring,
De vergadering verklaart zich niet to
kunnen vereenigen met deze voorstellen;
waar zc het voortbestaan van verschillen
de bijzondere scholen, die uit overtuiging
en niet groote opofferingen vaak zijn ge
sticht, onmogelijk maken;
waar zo een deel der onderwijzers een po
sitie) zullen doen innemen, die absoluut, on*
aanvaardbaar is en een salaris doen ont
vangen ver beneden het peil, dat in het b'.B,
voor Burgerlijke Rijksambtenaren vastge
legd is;
waar ze de opleiding met vernietiging
dreigen en het. bestaansrecht dier inrichtin
gen niét vastgelegd blijft in de wet; en
waar ze, bij de vervroegde pensioneering
zonder uitzonderingsmaatregelen, verschil
lende oudere onderwijzers in groote moei
lijkheden brengen.
Referaat Dr. J. Brederveld.
Dr. J. Brederveld van Leiden refe
reerde dan over: Het Christelijk be
ginsel en de schoolvorm, van welk
referaat we reeds gisteren verslag gaven.
Bij de discussie vroeg de heer Kuiper
van Leeuwarden, of de schoolvorm ook iets
heeft te maken met het beginsel. Kan ook
de doe-school Christelijk, ja Gereformeerd
zijn?
De heer Schreuder Van Hqarlem,
legde er den nadruk op, dat we geen begin
selen en feiten hebben maar bot feitelijk
gegeven moeten zien in het licht der begin
selen.
Repliek.
De heer Brederveld, repliceerend,
zeide dat dc doe-school zeker Christelijk
kan zijn. Hij erkende, dat er geen scheiding
is tusschen principe en feit, maar zeide,
dat er wel onderscheid is. Onze kennis van
dc werkelijkheid is door de zonde bedorven.
God gaf ons verstand cm de dingen te kun
nen bestudeeren en beoordeelen. Onze be
schouwing van den mensch heeft, haaf axio
ma's. Naast de vraag: wat onderscheidt ons
van anderen is er ook die andere: wat doet
ons met anderen overeenstemmen.
Na het gemeenschappelijk zingen van
Gez. 205 1, 3 en 6 sloot de heer Brederveld
de morgenzitting met gebecL
De slotzitting.
Te 2 uur ving de slotzitting aan, waarin
Ds. G. D. A. Oskam p, Ned. Herv. predi
kant te Harlingen, sprak over: „Blijven bij
het altaar", waarvan we eveneens reeds ver
slag gaven, alsook van de andere agenda
punten.
De drukbezochte vergadering werd door
den heer P. v. A a 11 e n, van Arnhem, met
dankzegging gesloten.
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gesl.t
Doet. ex. rechten mej. F. Th. B Brandts
J. H. Boomstra, P J. M. Simou
ie, de iiuer
urkunde, hoofdv. ph£
Taaïk. doet. indologie, de heer W. Heübc
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Gesl.j
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM. Ge-
slaagd Prop. theologie mej. M. Knot en do
heeren Mr. J. A. Ooa'terbaan en J. M. Wedde-
macie. de heer P. Kuiper
Bevorderd tot arts de
Zutphen. T. W. Lettinga.
Lindenbergh. Kruiningen.
Arisex. Ie ged. de heer I. A. van Gooi
g Q Meijer, den Hm
F. Gomni., Wise
leologie de heer H. Speckmcan,
GYMNASIA EN LYCEA
BAARN. Boarnach Lyceum: Eindexamen.
amineerd 17 cand. Gesl. voor diploma A
ïren L H. J. van Bavel. G. Danibrink.
Sail,
M.
Hillei
•s, H. v. d. 1
i Randw
d.
jrg. M.
eek, W. P. C.
M. H. v d. Riv
Geslaagd voor diploivc„
tokkel Huinink. J H. Gunning. J. P. Portielje,
r j p Willeumier en de dames
F. Wilmink.
nasium. Geëx. 15 cand. Gesl.
mej. C. Brinkman en mej. J.
n na verlengd herexamen. 11
i>n de heeren L. A. Snijders
F. L. Ru tg.
Strlck van Linsehote
KAMPEN. Gem. Lycei
laagd i oor diploma A:
Lei zet-, D. Lamberts.
B. Biegman en Jhr. C.
i. Afgew. 3. herex. 3.
ium afd. gymnasium. G
L: C. Brandt Corstius,
na, mej. A. C. Moerma
vmnaslum. Elndexame
Hartsinck. J. en Ho.
Mevcring. G. Peterse.
Steenge. a
EINDEXAMENS-KWCEiSC SOOL
COEVORDEX. Akte i.e. Rijkskweekschool,
slaagd de heeren P Bok. Nieuw Amsterdam: J.
Jansen, Borger;J. Kallcwijk. Dalen; B. Krauze
Klnzlenavoanj. Popken, Wes'tdorp. Afgowe-
TESSELSCHADE
i T^ssclsehadc. Diploma. A. gesl.
Ie dames A. A. Klaassen, X. H. Koolman, belden
>en Haag. en G. Keijzei, AI. H. van der Mast
n G. A. L. van der Kaaden. allen Delft
MACHINISTEN
DEN HAAG. Gesl. voor diploma A de heeren
Nood, Rotterdam,
A. Husen, Utrecht.
STUURLIEDEN
DEN HAAG. Gesl. voor Son stuurman ~roote
toor/v. ,T. L. F. Vermeulen --n J. H. Enklaar.
kleine stoomvaart
R. Salomons en H, P, yeling.
