Cinderilla, door Rie van Rossunb
Bosch cn Keuning, Baarn.
Binnen het jaar na de verschijning van „De
Kloof zonder Brug" is daar de nieuwe roman van
Rie van Rossum.
Was de „Kloof" het resultaat van vijf jaren (zij
't onderbroken) arbeid, vijf jaren waarin haar lite
rair talent gevormd is, een vorming waarvan „de
KJoof" duidelijke sporen draagt; dit nieuwe boek
is in veel korter spanne tijds tot stand gekomen.
De schrijfster heeft gedebuteerd. Zij heeft haar
plaats gevonden, de kritiek is over haar hoofd
gegaan en als zij zich zet tot het schrijven van
een nieuw werk tellen deze factoren natuurlijk
méé.
Dat het schrijven haar als 't ware in 't bloed
zit, constateerden wij reeds bij haar eersteling.
Rie van Rossum
Rie van Rossum beschikt over dat benijdbare
tPluIdum, dat no,g altijd levensnoodzaak is voor dé
ware verteller. Het zien der dingen, het onfeil
baar aanvoelen van sfeer- en niet te vergeten een
instuïtieve kennis van het menschelijk hart.
Het was te verwachten, dat de schrijfster nog
niet geheel los was van de vele figuren uit „De
Kloof"; de aardige kweekschoolklas, waarvan zij
©ns zoo'n duidelijk beeld gaf.
Toch heeft zij er ditmaal slechts één figuur uit
gevolgd op haar verdere levensweg, en biedt ons
in Cinderilla, de levensstrijd van Lena Denekamp;
Cinderilla; de roman van een leelijk meisje.
Laat ik U direct zeggen, dat zij haar „geval" tot
op de nerven behandeld heeft, voor zoover een
christelijk auteur kén en mag gaan, heeft zij het
leven van dit leelijke meisje opengelegd op het
zéér pijnlijke af.
Trilde niet overal de deernis, die de
schrijfster met haar hoofdpersoon heeft, dan zou
den we geneigd zijn aan opzettelijke overdrijving
te denken. Ik denk hier aan de bladzijden 15, 56,
59, 87, 158 en 176.
Want de schrijfster heeft het wel héél erg som
ber gemaakt; er is in Lena geen sprankje humor
te vinden, het is alles bittere gal.
Er waart door dit boek.vóór de geestelijke
bezinning aan het slot een fataliteits-gedachte,
die niet nalaat een diepe sombere indruk op de
lezer te maken.
Vaak denken we: maak het niet te èrg.
Het is alsof de schrijfster ons eens en voor goed
in de ziel wil branden: zóó is nu een leelijk
meisje.
Ik heb dan ook alle respect voor de eerlijkheid
waarmee Rie van Rossum dit moeilijke onder
werp behandeld heeft. Want in Lena Denekamp
heeft zij ten slotte èlle vrouwen begrepen, voor
wie het leven datgene onthouden heeft dat haar
krachtens scheppingsordinantie kon maken tot
een volkomen vrouw.
Ik geloof dan ook, dat duizenden vrouwen die
dit boek lezen de tragiek van Lena Denekamp
tullen verstaan en de schrijfster dankbaar zullen
zijn voor de wijze waarop zij de nood van het
onvervulde verlangen heeft gepeild en verwoord.
Hier zie ik voor de christelijke literatuur een
eigen taak: het staan néést alles wat ellendig,
verdrukt en misdeeld is. Een boek als Cinderilla
zal voor menige vrouw die nimmer met een
medemensch over de diepste nood van haar leven
sprak een steunpunt zijn, een toegestoken hand,
een tweegesprek in de stilte.
Het is deze menschenliefde, welke voor de chris
telijke literatuur in het bizonder IevensvooP»
waarde is.
Ik sprak reeds over de beklemming waaraan de
lezer allengs niet meer ontkomt een beklem
ming welke eerst ontspant in het allerlaatste
gedeelte van het boek, als Lena, na de diepste
teleurstelling in haar leven, zich bezint op God.
Zelfs de bijbel schijnt haar- tegen: zij leest alleen
maar van schoonc vrouwen. „Zij hadden de
primaire levenswet vervuld; bloeien, behagen en
vruchtdragen."
„Waar kón het troostwoord geschreven staan,
dat haar van die schuldelooze schuld verlossen
kon? Wie was het die haar zou aanzien met een
onvertroebelde blik, met oogen, die niet in hun
diepte de onlust verrieden, die haar blik op
wekte?
Leelijkheid was een schuld, een tekort tegenover
de diepste en meest primaire levenswet; een
tekort dat niet te dekken viel.
Totdat het keerpunt komt, aan het ziekbed van
Betje, het bultje van de naaikrans. Dan spreekt
zij met een die weet wat leed is, een die in het
eindelijk-mogen uitspreken bijna opstandig wordt
en door haai-, Lena, getroost wordt met de zalig
sprekingen.
Het zijn deze bladzijden, waarin de schrijfster
geslaagd is een scheurkalender-blaadjes-motief te
herscheppen tot diepe schoonheid in eeuwigheids-
licht.
Dan is er toch Eén, „wiens oogen onvcrtroebeld
blijven, als Hij haar aanziet".
„De mens ziet aan wat voor ogen is, allemaal...
allemaal hebben zij het gedaan, zij hebben haar in
een hoek gedreven.
Maar God ziet het hart aan."
Christus maakt Lena Denekamp van de
schandpaal los.
De schrijfster heeft het zich niet gemakkelijk ge
maakt. Ik heb reeds opgemerkt dat Lena, een
vrouw die alle lichamelijk schoon mist, geen
humor bezit.
Hoe vaak gebeurt het niet dat vrouwen, minder
of in 't geheel niet, bedeeld met lichaamsschoon,
van God bizondere karakter eigenschappen hebben
ontvangen en zielegrootheid? Het is bij dezen, dat
de uiterlijke onschoonheid wordt teniet gedaan
door zie'erijkdom, die zich baanbreekt door dc
oogen, de stem, het gebaar.
Het valt daarom de lezer niet zoo gemakkelijk
als hij zou willen, Lena's ommekeer te aanvaar
den. Ik zeg niet: begrijpen, want wanneer Hij
de menscli heeft aangezien, is er geen plaats voor
begrijpen".
Heeft de schrijfster in te kort tijdsbestek het
slot moeten schrijven?
Er schuilt hier een leemte, want de „verander
de" Lena is toch ook nog de Lena met het stugge
moeilijke karakter. Zij 't dan dat dit in beginsel
gebroken is.
Hoewel ik geloof dat de schrijfster de onschoon
heid ziet als gevolg van de zondeval heeft 't mij
verwonderd, dat zij dit niet vooral in het slot meer
geaccentueerd heeft. Dit versterkt mijn indruk, dat
de schrijfster zich in het begin niet genoeg geremd
heeft en toen aan het slot een sprong moest wagen
over een bijna niet meer te overbruggen kloof.
Resumeerende, geloof ik, dat Rie van Rossum de
belofte heeft ingelost dat zij een roman kan
schrijven.
Zij pijnigt zich niet met experimenten, ze sluit
eenvoudig aan bij de realistische school en is ook
niet bevreesd voor de slanke lijn. Ook nu heeft
het bijvoeglijk naamwoord haar speciale liefde
nog, doch, zij heeft zich thans meer bekommerd
om de compositie.
Die valt, behoudens een mat begin en ecnige
inzinkingen in het midden, te loven.
En nu eerst eens zoo maar een jaartje rond
kijken, Rie!
Bartje, door Anne de Vries,
Nijkerk, G. F. Callenbach, 1935.
Toen Anne de Vries op de vorige Pinkster-confe
rentie te Woudschouten op een der avonden (het
uur was reeds vergevorderd) de eerste bladzijden
uit Bartje voorlas, was er onmiddellijk „contact"
tusschen auteur cn publiek.
Geen wonder. Bartje te lezen is reeds een ver
heugenis; wie er echter de schrijver zelf uit hoor
de voorlezen geniet bij her-lezing dubbel.
Zoo zijn we dan eindelijk een ras verteller
rijk geworden.
Want al ie het mogelijk dat Anne de Vries nog
meer snaren op zijn instrument heeft; dit staat
vast, dat hij een geboren verteller is.
Een echte verteller nu, kan niet bestaan
zonder effect. Ook dit element is dan ook ruim
schoots, zij 't op niet hinderlijke wijze, vertegen
woordigd in Bartje.
Een goed verteller doet met zijn gehoor wat
hij wil.
Zoo ook Anne dc Vries.
Auteurs met minder humor zouden het niet
moeten wagen in onze kring te doen wat Anne
de Vries doet. Want, schrijvende over een straat
arm Drentsch bocren-arbeidersgezin, neemt hij
Anne de Vries
geen blad voor de mond en flapt er dingen uit,
die door vele menschen „niet netjes" genoemd
worden.
Het gevolg hiervan is dat wij Bartje kennen
zooals Bartje i s. Een leuk Drentsch boerenjoggie
dat in de versie verte niet doet denken aan een
stadsjongetje-met-manieren.
Neen, de schrijver gaf ons een mgefatsocneerd
Bartje waaraan wij een heelc leergang paeda-
gogie kwijt kunnen, als we daar genoegen in
vinden kunnen.
Op bl. 17 zegt Bartjes moeder:
„Ons Bartje is nog een pork maar hij is een
gluipertien". Een pork, (dit ter verduidelijking) is
een kind dat nog niet op school gaat.
Van Bartjes slimmigheden, zijn berekening, zijn
manier om zich „gedekt te houden" zouden vele
.voorbeelden te geven zijn.
Zelfs wanneer 't onweert, is er nog „berekening"
als hij bidt: „Dan za'k 't ook wel bekennen an
Moeder, da'k snoept liebbe. As wij d'r nog maar
goed afkommen. Amen."
Wanneer Bartje liefjes zegt: „Dag moe, zal ik
holties hakken vcur moe?" dan kan zijn moeder
er van op aan dat er iets anders tegenover staat.
Toch, en dit is de verdienste van dc schrijver in
de uitbeelding van Bartje, houden wij van 't
ventje.
Als hij zijn vader wegbrengt en deze zijn nood
klaagt aan Bartje als hij later, wanneer het
gezin in de „Lange Jammer" terecht gekomen is,
zijn moeder tot een stille steun wordt, ja ook als
hij bij zijn zuster Lammechien in dc keuken van
haar mevrouw zit en hij plotseling gewaar wordt
dat zij haar huis ontgroeid is.
Wel heel goed ie de sohrijver er in geslaagd
zich in te leven in de gedachtensfeer van dit
kind en al ontkomt hij zeker niet aan het euvel
dat hij Bartje laat kijken door de oogen van An-ne
de Vries*), daar staat zóóveel naast dat wc on
middellijk als echt erkennen, dat een woord van
bijzondere lof hier zeker niet misplaatst is.
Wat ook zoo voelbaar is, dat Bartje ondanks
alle misère zijn droom'eventje behoudt, ja zelfs
in de „Lange Jammer" nog wel een plekje in het
opgestapelde hooi vindt, waar hij zijn eigen leven
tje kan leven.
Want Bartje is een kleine levensgenieter èn hij
heeft fantasie.
Dit b'ijkt al de eerste middag op school, als hij
'de geschiedenis van dc verloren zoon spelender
wijs transponeert in zijn eigen omgeving.
En zijn meevoelen met ouderen als hij de juf
frouw „in gedachten" ziet; bl. 92; „Dat staren
naar een berg van verdriet in die verte is hem
bekend. Zo zit moeder iedere morgen, als zij pas
'is opgestaan."
Er is over dit boek een uitvoerige studie te
schrijven. Voor pacdagogen ligt hier prachtig ma
teriaal.
De hakkelende Arie, van wiens innerlijk leven
ons eigenlijk te weinig bekend wordt, de figuur
van de vader, een brute kerel, geknecht door de
boeren in zijn eigen drift, en dc moeder, dio
zeker het zwaarste deel van het huisoldjik leed
draagt en er aan bezwijkt.
Wanneer Bartje, onder haar oogen, twee kippen
van de boer slacht om te verkoopen, en voor het
eerst de nood moeder en kind vereent in de
zonde, kan er niets meer bij. Dan is de maat
van het leed vo' Zoo ook voelt het do lezer.
Ook de bladzijden van haar dood en begrafenis
zijn navrant. De schrijver heeft ons niets bespaard.
Het leed van deze arbeiders in Drenbhc heeft
voor goed gestalte gekregen in dit boek, waarin
de auteur zeker zijn diepste deernis heeft ver
woord. („De morgen ié lang en verschrikkelijk")
biz. 226.
Vóór in het boek staat een aan de schrijver
'opgedragen vers van Roel Houwink afgedrukt, ge
titeld „De Kinderen", dat eindigt met:
„Maar Die zegt: „Laat de kindren tot Mij komen",
Spreekt daarmee over ons een streng gericht,
Want wij staan tusschenj}e.n en hunne droomen
Vaak als een muur van angsten opgericht,"
De jonge strooper van
de Rietpias
(Vervolg)
Zjvijgend voldoet Jan aan vaders verzoek cn
samen stuppen ze weer in het bootje.
Tien minuten later staan alle vier netten onder
water.
Jan zegt niet veel .Hij heeft genoeg aan zijmge-
dachtcn.
In deze afgcloopen week is er wat vreemds met
Jan Bcukels voorgevallen.
De eerste vier dagen na zijn avontuur op de
plas heeft Jan het bed moeten houden. De koorts
was na een dag wel geweken, maar moeder oor
deelde het toch beter, dat Jan nog wat onder do
wol bleef.
Jan lag zich al gauw te vervelen, in zijn ledi
kant onder de dakpannen.
Hij had niets te doen, veel boeken waren er in
het kleine huisje niet té vinden.
Jan was aan 't rommelen gegaan in de oude
kist, die in een'hoek van de vliering stond. En
daar had bij, tusschen rollen behangselpapier, de
Bijbel ontdekt.
Jan had de Bijbel meegenomen. En om de tijd
te dooden was hij er in gaan lezen. Natuurlijk
kende hij die geschiedenissen wel, want Jan was
op de Christelijke school geweest Maar toch, in
de eenzaamheid was het of die dingen meer tot
hem spraken dan vroeger, toen hij er nog zoo
weinig van begreep.
Gods Woord is tot Jan Beukels gaan spreken.
En in het licht van dat heilige Woord heeft Jan
gezien hoe verkeerd het leven van zijn vader is,
het leven, dat ook hem zoo bekoorde. Hij heelt
langzamerhand gevoeld, dat moeder gelijk had.
Stroopen is stelen. En stelen is zonde voor God.
Aan al die dingen denkt Jan nu.
Maar hij wordt in zijn overpeinzingen gestoord.
Vader heeft de riemen laten ruston en gaat het
bootje vastleggen. Ze zijn bij het weiland ge
komen.
Siem neemt zijn geweer uit het bootje. Jan
draagt de pols en de strikken.
Ze hebben zoo nog maar een klein eindje ge-
loopen, als vlak in hun nabijheid een eend op
vliegt uit een greppel. Hier zit wel buit!
Dc maan verspreidt een zacht, vredig schijnsel
over de donkere aarde.
In het kreupelhout ritselt iets.
Siem legt zijn geweer aan de schouder, en
haalt knarsend dc haan over. Wijd in de omtrek
weerklinkt het schot.
Siem is een goed schutter. Hij heeft den haas
door de kop geschoten.
Hij neemt het doode dier op en bindt een
touwtje om de achterpooten. Zoo kan Jan het
gemakkelijk dragen.
Jan kan haast niet naar de^bloedende kop van
het diertje kijken.
O, Vader, stroopen is zonde
Maar Siem voelt het stroopersbloed vlugger
door zijn aderen bruisen.
Vooruit, hij zal vanavond zijn slag slaan. Te
lang heeft hij het werk moeten laten rusten!
Zoo gaan ze verder, vader en zoon, in het
zachte maanlicht.
V. Groote smart
Vrouw Beukels zit te breien bij het flauwe
schijnsel van de lamp. Keetje bekijkt haar
prenteboeken, die ze misschien wel honderd keer
gezien heeft
„Keetje, je moet naar bed!", verbreekt vrouw
Beukels de stilte.
Het meisje trekt een priiilend snoetje. Maar
toch gaat ze haar prenteboeken wegbergen.
Er valt iets op de grond, als ze met het sta
peltje wegloopt. Vrouw Beukels raapt het op. Het
is de brief van den poelier, die zeker tusschen
Keetje's boeken is geraakt
Vrouw Beukels zucht. Ach, die prijsverhoogin-
gen maken haar man nog meer belust op buit
Ze legt de brief op tafel, en gaat Keetje naar
bed brengen. In de verte klinkt een doffe knal.
„Wie doet dat, Moeke?", vraagt Keetje.
Vrouw Beukels trekt Keetje het nachtponnetje
aan. Ze zwijgt. Dat kleine hartje hoeft nog niet
verontrust te worden.
„Wie doet dat, Moeke?" vraagt Keetje nog
eens, als ze geen antwoord krijgt.
„Dat doen de jagers, zusje."
„Maar wddrom dan, Moeke?"
„Om eenden te schieten, Keef je."
„Gaan ze dan dood?", vraagt Keetje verder, „en
worden ze dan geslacht?"
Vrouw Beukels knikt.
„Arme eendjes, hè Moeke!"
Vrouw Beukels kust Keetje, en stopt haar
dekentjes in.
„Welterusten, zusje."
„Welterusten, Moeke."
Vrouw Beukels gaat naar benoden, en neemt
haar breiwerk weer ter hand.
Haar hart is zwaar van zorgen cn angst.
Ze ziet de brief van den poelier op tafel lig
gen, en neemt die gedachteloos in de hand. Weer
haalt ze de prijscourant er uit. Maar wat is dat?
Er zit nog méér in de enveloppe. Behalve de ge
drukte prijscourant valt er ook nog een beschre
ven velletje uit.
Vrouw Beukels begint haastig te lezen. Een
roode kleur bedekt haar gelaat, haar lippen trillen
Als ze de brief heeft gelezen, bergt ze haar ge
zicht in haar handen cn laat het hoofd op de
tafel zinken.
Ze snikt.
Dan neemt ze de brief weer op, en leest hem
nog eens door.
Waarde Beukels,
Bij deze prijscourant zend ik U tegelijk een
brief. Dit doe ik, omdat uw vrouw hem dan niet
in handen zal krijgen. Ik moet U nl. mededeelen,
dat er vanmorgen twee politie-agenten bij mij
in de winkel zijn geweest. Noodgedwongen heb ik
moeten opgeven, van wien ik mijn hazen en een
den betrok. Ik weet dat U zonder vergunning
jaagt, en daarom waarschuw ik*U maar. Er zal
dc eerste tijd wel op U geloerd worden, denk ik.
Verder houd ik mij aanbevolen.
Hoogachtend,
P. J. RENALDI, Poelier.
Vrouw Beukels snelt naar buiten, de duisternis
in. Bij het aanlegstei.gertje blijft ze staan. Ze
luistert, maar al wat zb hoort is het verwijderd
looien van een koe. Wat moet ze beginnen?
Radeloos is de arme vrouw.
„Ze zijn verloren,' hamert het door haar hoofd.
Vannacht zal de politie wel op de plas surveil-
leeren, en danO, dat Sicon toch geen erg in
die brief gehad heeft!
(Wordt vervolgd)
'Hv
Eén gehoorzaam seiUidj,,.
Slechts die Herder kan mi, Agen
Langs het moeielijkste pad,
En langs wegen vol gevaren
Na^p de gouden hemelstad.
Heer, al ben zwak en klein,
Laat ook mij een van cit, Paapje*.
Van den Goeden Herder zijn!
Uit: Vrij en Blij. C. VAN DER VECHT.
WIST JE DAT
Onder de poliepen komen ware monsters voor,
die een lichaamslengte van wel zeven meier
hebben, en armen, die soms tien meter lang
zijn. Een poliep kan vijftig pond zwaar worden.
Er zijn in het geheel ongeveer 300.000 soortc»
kevers. Een van dc grootste Europeesche kevers
is het vliegend hert, dat een lengte van 52 mil
limeter kan bereiken. Ilij heeft voor zijn vol
komen ontwikkeling zes jaar noodig en leeft
daarna nog maar vier weken.
De meeste dieren hebben, evenals de menschen,
last van zeeziekte, behalve varkens en slangen,
die er niet vatbaar voor zijn.
Als je hard moet loopen, pas dan altijd op, lat
je nog door den neus kunt ademhalen. Moet je
door den mond ademen, dan loop je te hard.
Niet minder dan 20 van den oogst in de tro
pen wordt door insecten vernield!
Schaaketukken en dobbelsteenen, datecrend uit
het jaar 500 vóór Christus werden onlangs ge
vonden in een afgelegen jungle in de binnen
landen van Britsch-Indië.
Nateekenen en kleuren
.183
