Den Heldor. Dj
V/OENSDAG 15 MEI 1935
DERDE BLAD PAG. 10
Kerknieuws.
CHR. GEREF. KERK
Bedankt: Vcor Oosterbeek, W. F. La-man te
Middeiharnis.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Moordrecht. Prof. Dr. M. C.
van Mourik Broekman te Huis ter Heide. Te
Blijham, P. H. Kapteyn Jr. te Blija (Fr.).
TOEGELATEN TOT DEN H. DIENST
Het Prov. Kerkbestuur van Drente heeft tot de
Evangeliebediening in de Ned Herv. Kerk toege
laten de heer J. de Lange, Langestraat 24 te
Huizen (N.H.), caod. aan de R. U. te Utrecht.
AFSCHEID, BEVESTIGING. INTREDE
Na des morgens te zijn bevestigd door Ds. G.
Vcoema, van Loosduinen, met een predikatie over
Joh. 10:41, deed Zondagavond Ds. H. J.Groe-
ftewegen. die als candidaat hulpdiensten te
Loosdu.nen verricht had, zijn intrede bij de Nea.
Herv. Kerk te Wateringen, sprekende over
Zach. 4 6. De nieuwe leeraar werd toegesproken
door Ds. D A v. d. Bosch van 's-Gravenhage en
den heer L. Lagewey.
Na des morgens ingeleid te zijn door Ds, J. C.
E. van Herwerden van Groningen met een predi
katie over 1 Cor. 3 11 15, deed Ds. P. Boer
in a 5 Mei des avonds intrede bij de Herv. Evang.
te Bols w a r d, naar aanleiding van 2 Cor 4 7.
Namens het bestuur sprak de heer Oord. namens
de vereenigingen in de kring der Ev. de heer Wes
terhof, terwijl Ds. v. Deelen van Oosterend sprak
namens de aanwezige predikanten, Ds. v. Ruler
van Cubaard. Ds. Wumkes van Burgwerd, Ds.
Groot van Exmorra.
In de vacature van wijlen Ds. Verhagen werd
Zondag 12 Mei 1935 in de Ned. Herv Ge-n. van
Wateringen voorzien door de bevestiging en
intrede van cand. H. J. Gr oenewegen, voor
dien hulpprediker te Loosduinen.
De bevestiger had tot tekst Joh. 11 41. Na de
bevestiging vood de inzegening plaats. Met den be
vestiger Ds. Venema van Loosduinen namen aan
de 'handopleggig deel Dr. P. J. Krcmsigt. em. pred.
van Amsterdam en Ds. D. A. v. d. Bosch van Den
Haag.
Des namiddags deed Ds. Groenewegen intrede
»net de tekst Zach. 4 6b. daarbij sprekend over
een woord van vermaning, van belofte en van
zekerheidNa de preek -werden toespraken gehou
den tot de ringpredjjkanten Dr. Kromsigt, Ds. v. d.
Bosch enz De nieuwe leeraar werd toegesproken
door Ds. Venema oamens de ring Voorburg Ds.
|v. d. Bosch als vriend, den heer L. Lagerw J als
afgevaardigde van de studentenvereeniging v'er-
bum drvinum manet in aeternum en van het
Haagsch gezelschap ter beoefening der kanselwei-
sprekenihe.d Forum. Toegezongen werd Psalm
134 3. In beide diensten was een overweldigende
belangstelling.
Ds. G. Ploos van Amstel, em. pred. te
Beekbergen. heeft wegens vertrek naar
Kockengen zijn ambt als ouderling in de Geref
Kerk van Beekbergen neergelegd. De kerkeraad
stelde hem in de gelegenheid een afscheidspredika-
tie te houden, naar aanleiding van Rom. 14 7—9.
Namens den kerkeraad werd hij toe gespreken door
Ds. H. Estié.
Ds. A. Duetz, Ned. Herv. predikant te
D u r g e r d a m, die de Indische kerk gaat dienen,
heeft Zondag afscheid genomen van zijn gemeente
met een predikatie over EL 3 18 en 19,
Ds. H. G. BRINK
Naar men ons meldt, is Ds. H G. Brink, Ned.
Herv. predikant te Nieuw veen, erns'ig on
gesteld geworden en in een ziekenhuis opgenomen.
Ds Brink is 60 jaar en staat sedert 5 Juli 1931 te
Nieuwveen.
Ds. P. KUIJLMAN
Het Prov. Kerkbestuur van Utrecht heeft aan
Ds. P. Kuijlman te Eemoes-Binnen, op zijn verzoek
na een diensttijd van meer dan 43 jaar tegen 1
Juni a.s. eervol emeritaat verleend.
Ds. Kuijlman werd 17 Nov. 1866 candidaat in
Friesland, om 9 Aug. van dat jaar te Bunnik het
predikambt te aanvaarden Vandaar vertrok hij in
3S95 naar Oud-AIblas. welke standplaats in 1899
met Zegveld verwisseld werd. In 1902 werd Ds.
Kuijlman predikant te Bameveld. vanwaar hij ïd
1904 naar Oosterwolde (Geld.), vertrok. In 1913
'ging bij naar Lanteren en vandaar in 1920 naar
Houten U.om in 1928 te Doornspijk zijn in
trede te doen. In 1932 verbond Ds. Kuijlman zich
aan zijn negende en laatste gemeente. Ds. Kuijlman
behoort tot den Geref, Bond in de Ned. Herv.
Ktrk
SYNODALE COMMISSIE NED. HERV. KERK
Eerste zitting. Dr. P. Smit opent de ver
gadering met gebed. Hij heet de leden welkom,
herdenkt de heer Jaccbs, het overleden Synode
lid; hoopt, dat de president, die door ongesteldheid
verhinderd it spoedig mege herstellen, gelijk Prof
Haitjema
De vergadeirng is samengesteld ais volgt: D-. P.
Smit, voorzitter: Ds. Boonstra, vice-voorzitter:
Ce heer Mr. Cost Budde. oud-ouderling: Ds v.
Zwet. de heer Bolt, ouderling, Ds. Tuminers en de
beer Wolfensperger. Dr. Visser, de secundus van
Ds. Bocostra. zal opgeroepen worden.
Vervolgens aanvulling van de agenda.
De secretaris leest het verslag voor betreffende
0e handelingen van de Syn. Commissie na de na
jaarsvergadering. Behalve finantieele aangelegen
heden vermeldt het verslag het bezoek van den
secretaris der Synode op verzoek aan de Ned. ko
lonie te Berlijn, waarbij allerlei plannen en wen-
•schen naar voren kwamen vcor de geestelijke ver
zorging van de Hervormde Nederlanders te Ber
lijn. De Doodehandsbelasting is een onderwerp
geweest van conferentie van de Vereeniging van
Kerkvoogdijen. Eveneens is een conferentie ge
houden met afgevaardigden van de groote stads
gemeenten Vermeld wordt, dat Prof. Berkelbach
y. d. Sprenkel zijn ambt heeft aanvaard.
Commissies (worden benoemd voor verzoeken
Oen cassatie.
Aan de orde is de rekening en verantwoording
Van het fends voor noodlijdende kerken en perso
nen. Wordt goedgekeurd. Vervolgens worden de
aanvragen uit het fonds behandeld, ter voordracht
aan de Algemeene Synode. Aan collecten is min
der ontvangen f 433.43 en aan renten f 807.29.
Van het Koninklijk Huis kwam wederom f 2000 in.
Aan toelagen werd uitgekeerd f 27077. Nog moet
aan groote toelagen worden uitbetaald f 47.420-
Als voor kleme toelagen aan gemeenten beschik
baar wordt gesteld f 11.195 kan voor groote toe
lagen f 21.224 worden gevoteerd. De begrooting
K-oor 1936 sluit met een totaal bedrag aan inkom
sten en uitgaven van f 81.400,
GEREF. GEMEENTEN
Te Almersfoort is gister onder groote belang
stelling een kerkgebouw van de Geref. Gem welks
•leden tot op heden bij de gemeente van Zeist be
hoorden, in gebruik genomen. Ds. R. van Oordt
van Zeist leidde den eersten dienst, die o.m. werd
bijgewoond door den burgemeester van Amers
foort, en sprak naar aanleiding van 1- Thess. 5 8
en 9.
•Het keurig kerkje, bevattende 250 zitplaatsen,
heeft centrale verwarming en electrische verlich
ting en werd gebouwd onder architectuur van den
heer J. v. Heil Het verrees aan de Stoovestraat te
Amersfoort,
VEREENIGING VAN
KERKVOOGDIJEN
Algemeene vergadering te
te Apeldoorn
Vandaag is de Algemeene vergadering van kerk
voogdijen in de ..Poort van Kleef" tc Apeldoorn
aangevangen.
Nadat de vergadering op de gebruikelijke wijze
was geopend en de \x>orzitter. de heer J. A.
Bakker van Menakdum een welkomstwoord ge
sproken had kwam aan de orde het jaarverslag
van den secretaris, waaraan we het volgende ont-
Jaarverslag
Het ledenaantal nam met 70 toe In het Hoofd
bestuur kwam geen verandering Het H B hieid
zich bezig met 1. de combinatie van kleine ge
meenten en 2. de Doodchandsbelasting. In den
Raad van Beheer werd door de Synode benoemd
de heer H Eisma te Bolsward. Aan de Kerk
voogdij te Delft werd f 1000 afgedragen voor de
restauratie der Nieuwe Kerk. Uitgegeven is een
algemeene handleiding voor de Kerkvoogdijen.
Vastgesteld werd oen Reglement regelende de
verhouding tusschen Hoofdbestuur en provinciale
afdeehngen.
Voorts is vastgesteld een reglement op de
Prov. Afd, Aan art. 13 van het H. R. de.- Ver.
werd toegevoegd: ,,De verhouding tusschen het
H. B. en de Prov Afd. wordt afzonderlijk gere
geld."
Tot leden van het H B. werden herkozen de
he-eren S. K. Westerdijk, C. Roeterdink en L. A.
Na afwerking dezer punten refereerden mr. H.
F. van Meer te Amsterdam en Mr G. V ix s e-
b o x z e te Almelo resp. over: Kerkelijke Verze-
keringsbelangen en de bijzondere en de algemeene
taak der kerkvoogdijen.
Mr. G. Vi
Almelo refereerd*
Spreker stelde als grondslag van zijn referaat
dat de Ned. Herv. Kerk is een geloofsgemeenschap,
die op Nederlandse n en bodem de Algemeene Chr.
Kerk, waarvan in onze geloofsbelijdenis sprake is,
wil omvatten. Ze wordt geformeerd door plaatse
lijke kerken, die door onderlinge samenwerking
zorgen ook voor de geestelijke en stoffelijke belan
gen der geheele kerk. Do eerste worden verzorgd
aoor bestuursorganen, de laatste door de beheers
organen Over welke organen nu der Kerk dient
de algemeene stoffelijke verzorging te loopen?
Altijd heeft die verzorging bestaan uit een
bijzonder en een algemeen deel. Dit algemeene-
deel is in den loop der eeuwen vóór de Reforma
tie uitgeoefend door de kerkelijke overheid; na de
Reformatie door de Provinciale Staten; na de Re
volutie tot 1869. wat het toezicht betrof door de
Provinciale Colleges van Toezicht onder opper
toezicht van den Koning: wat het overige deel
betrof deels door de overheid, deels dcor de
Synode. Na 1S69 kwam een Algemeen College
van Toezicht voor den tijd van 3 jaar. Een regle-
mentsvoorstel werd door 3/5 van alle plaatselijke
beheerscolleges aanvaard; 2/5 kregen vrij beheer.
In de 19e eeuw. toen de overheid zich van de
kerk losmaakte heeft de Synode de algemeene
zorg op zich genomen: uit vrijwillige bijdragen zijn
een aaatal fondsen gesticht, die tot stand gekomen
zijn buiten de kerkvoogdijen om. Zoo is een
tweeslachtige toestand ontstaan. In 1920 is hierin
verandering gekomen door de invoering van het
Reglement op de predikantstractementen. hierbij
1 een finaccieele verplichting op de kerkvoog
dijen gelegd, die de kerkvoogdijen organiseerde om
de rechten van het Beheer te Verdedigen. Voorop
echter stond het doel de stoffelijke belangen te ver
zorgen, wat principieel juist is. Want de verzor
ging geschiedt plaatselijk door de beheersorganen,
die aansluiten op de geestelijke zorgen van het
Bestuur.
Omschrijving der taak
De Ver van Kerkvoogdijen tracht nu de plaat
selijke beheersorganen saam te brengen om die
algemeene taak te vervullen. Taak is te zorgen
voor een algemeene regeling der predikantstracte
menten. daarbij aanvaardende het Reglement, den
Raad van Beheer en zijn wijze van samenstelling:
verdere taak is de zorg voor een pensioenregeling
der predikanten, weduwen en weezen. Verder is
er steunverleening bij de verzorging van den «ere
dienst in noodlijdende gemeenten: materieele hulp
verleening in nieuwe gemeenten, voorzoover het
particulier initiatief te kort schiet; loffelijk is de
oprichting van het Zuiderzeefonds; al is het de
vraag of op den ingeslagen weg kan worden
voortgegaan
De financiering
Voor de financiering der Algemeene Zorg voor
den eeredienst is noodig een sterke centrale kas;
wil men de werking dier kas effectief maken, dan
moet men alle krachten daarop concentreeren.
Noodzakelijk is het, dat de vergoeding der predi
kantsdiensten ingeval van vacature moet opgaan
in de algemeene regeling der predikaotstractemen-
ten. Een instelling als, de centrale kas zal niet
kunnen blijven bestaan. Wat het College van
Toezicht betreft, wees spreker op den üweesiach-
tigen toestand na 1869.
Het College ontleent zijn bevoegdheid aan het
Algemeen Reglement op het Beheer; het is dus
een organisatie, die de daarbij aangesloten, ge
meenten hebben geregeld in het Algemeen Regle
ment op het Beheer der kerkelijke goederen. En
hoewel sommige gemeenten: het niet 'hebben aan
vaard. eisch is. dat door samenwerking van alle
gemeenten de stoffelijke belangen worden behartigd
Samenwerking van alle gemeenten
Geen gemeente mag zich aan haar verantwoor
delijkheid onttrekken. Toezicht is noodig voor de
vaste lijn in de administratie der gelden voor den
eeredienst. Het worde geregeld door de plaatse
lijke beheersorganen. d:c kiezen de provinciale
colleges en deze weer het Algemeen College. De
kerkvoogden hebben alzoo te zorgen voor de stof
felijke belangen der eigen gemeenten; dat is de
bijzondere taak; verder wordt er gezamenlijk ge
zorgd voor de stoffelijke belangen buiten eigen
gemeente. Met de verzekering, dat de Ver. voor
Kerkvoogdijen het Bestuur dr Kerk niet op zij wil
zetten, dat de Ver weet. dat de geestelijke zaken
gaan boven de stoffelijke en met den wensch. dat
de Synode de goede gewoonte der laatste jaren
getrouw voortdurend meer contact met de Ver.
zoeke, eindigde spreker.
N S.B. EN GEREF. GEMEENTEN
De classis Rotterdam der Geref. Gem. heeft
besloten om hen, die lid zijn van de N.S.B. en
Belijdenis des Geloofs wenschen af te leggen io
een der Geref. Gemeenten, tot het afleggen van
Belijdenis niet toe te laten, tenzij de Synode anders
mocht beslissen. „Steeds meer komt openbaar, dat
de N.S.B. terugvoert naar het heidendom Men
moge de Nederlandsche Beweging willen onder
scheiden van de Duitsche, doch het is nier te
loochenen, dat beide loten zijn van denzelfden
stam en den Staat stellen boven God en gods
dienst. Het lidmaatschap der kerk zal.zich met
dat der N S.B. niet verdragen."
LITURGISCHE VEREENIGING
De Liturgische Vereeniging vergadert coder
voorzitterschap van Prof. Dr. G. van der
Leeuw, van Groningen, 10 en 11 Juni op
kasteel H e m m c n; sprekers Ds W. A. Zeydner
over „De Kerk"; architect F. B. Jansen over „Kerk
opbouw" (met lichtbeelden). Ds B. ter Haar Ro-
meny over „Het beginsel" en Ds. J. K. van den
Brink over „Liturgie en de H. Schrift" Voorts
vindt mede in het raam der conferentie den eer
sten dag in den namiddag een concert van kerkmu
ziek plaats, te geven door den heer Simon Jansen.
KERK EN CRISIS
De classis Grootegast der Geref. Kerken
nam in haar laatste vergadering inzake de emc-
ritaatsgelden het volgende voorstel aan: „De clas
sis Grootegast spreekt uit dat de bijdragen naar
art. 13 haar draagkracht te boven gaan. verzoekt
mitsdien dringend aan de particuliere synode van
1936 maatregelen te nemen tot verlaging der eme-
ritaatsgelden binnen de provincie",
KERKBOUW
Naar men ons meldt, heeft de Geref. Kerk van
's-G ra venpolder besloten, haar tegenwoor
dige kerkgebouw te doen afbreken en een nieuw
te doen verrijzen op dezelfde plaats. Sedert 1
April 1S95 is het oude gebouw, dat vroeger een
Chr school was, in gebruik geweest; door Ds.
Dcnner van Nieuwdorp werd het aan zijn be
stemming gewijd en op 24 Nov. 1S9S zijn er de
ambten ingesteld en is de kerk geïnstitueerd door
Ds. R. J. v. d. Veen, toen te Goes De nieuwe
kerk zal uitgevoerd worden dcor den heer West-
DE KATHEDRAAL TE KIEFF
De Times-correspondent te Riga deelt aa
zijn
blad mede, dat de Sovjets op het plan
beroemde kathedraal van Kieff af te breken, zijn
teruggekomen. Zij maakten bekend, dat zij de ver
vallen deelen van het gebouw zouden restaureeren
en het gebouw zouden bewaren als „het grootste
monument van de architectuur der He en der 12e
eeuw". Echter zal het gebouw niet meer aan de
oorspronkelijke bestemming teruggegeven worden;
het wordt museum
EEN GERMAANSCHE „GELOOFS
BELIJDENIS"
Ofsohoon met huivering gelezen hebbende
wat hier volgt, willen wij toch, ter kenschet
sing van de atmosfeer waarin de z.g. üiiit-
sche geloofsbeweging ademt, overnemen uTt
haar tc Stuttgart uitgegeven „Germaansche
Bijbel" de „Geloofsbelijdenis", luidende:
„Ik geloof in den mensch, den machligsten
heer van alle dingen en krachten op aarde.
Ik geloof in den Germaan, Gods geliefden
anderen zoon, de heer van zichzelf, die ont
vangen is onder een Noordelijken hemel, ge
boren tusschen Alpen en zee, geleden heeft
onder Papisten en Mammonisten, gelasterd
is, geslagen en in ellende gedompeld, ver
oordeeld door duivels van iedere soort tot
de hel, na tientallen jaren van wanhoop en
verarming steeds weer opgestaan is uit den
staats- en nationalen dood. opgestegen naar
de geestelijke wereld van Eckehardt, Bach
en Goethe, gezeten met zijn broeder uit
Nazareth ter rechterhand van den Eeuwige,
vanwaar hij op de wijze van den Verlosser
van tijd tol tijd zal nederdalen om de levend
begravenen en de dooclen op te wekken. i
„Ik geloof in den goeden geest der mensch
heid, en de heilige kerk der toekomst, de ge
meenschap van elk ernstig, zuiver en on
baatzuchtig willen, de gelijkmaking van alle
vergeving, wederopstanding van de volko
men verschijning en een eeuwig leven, zoo
wel in het verleden als in het hiernamaals."
Kerk en Staat in Duitschland
Alweer een creatie
Naar de Frankfurter Ztg. meldt, heeft Joseph
Wittig een „Matthias-Bund" gesticht, die zien ten
doel stelt de vorming van een Duitsch Nationale
Katholieke Kerk. Dogmatisch zal deze kerk vol
komen op Roomsch-Katholiek standpunt staan,
maar de paus is niet meer de hoogste kerkinstantie
wel is hij dat in de leer, maar disciplinair zal
Duitschland een eigen primaat krijgen.
ACCOUNTANTSKANTOOR ■WIELENGA
MA Uit ITS WEG S ROTTERDAM
ALLE BELASTINGZAKEN
Tel.i R'ilam 15606, Den Hang 716474 cn 30423S
ZENDING EN PHILANTHROPIE
ZEISTER ZENDINGSGENOOTSCHAP
Bazar 200-jarig bestaan
Op 23 en 24 Mei zal in de Aula van de Meis
jesschool. Zusterplein 20, te Zeist, een bazar ge
houden worden. Op 23 Mei om half 11 zal hij ge
opend worden door den heer Legêne.
Bestuursfuncties
In de vacature L. J. van Wijk. die vanwege
zijn leeftijd heeft gemeend te moeten bedanken als
lid van den Raad van Bijstand, werd benoemd
Dr. A. A. L Rutgers, oud-Gouverneur van
Suriname en in de vacature van wijlen W. Ver
heef, Geref. Predikant te Zeist. J. Gillebaard,
Predikant dierzelfde Gemeente.
EMMA-KINDERHUIS TE TREEBEEK
Het bestuur van bet Limburgsch Prot. Emma-
Kindeihuis heeft, naar de N.R.C. meldt, uit Den
Haag het bericht ontvangen, dat voor het bouwen
van het kinderhuis te Treebeek, uit het werkfonds
krachtens het zestigmillioenen-plan, een subsidie
van f 15000 is toegezegd.
CONFERENTIE VOOR GEREF
EVANGELISATIE
Op Woudschoten van 12—14 Juni
De derde Evangelisatie-conferentie, uitgaande
van het Verband van Geref. Evangelisatie-com
missies. wordt in de a.s. Pinksterweek, van 12—14
Juni, in Woudschoten gehouden. Als voor
zitter zal ditmaal optreden Ds. J. R. Goris van
Apeldoorn.
Sprekers: Ds. J. Overduin van Kampen, op
wekkende rede; Ds. P. Prins van Deventer: „Bvan
gelisatie en sociale nooden"; Ds A. Schouten Jr.
van Stadskanaal: „Het motief tot Evangelisatie";
Dr. K. Sietsma van Aimsterdam-Zuid: „De Evan
gelisatie en het komende Koninkrijk"; de heer A.
Scholtens van Groningen: „Is onze kerk ïoderdaad
Evangelisatie-kerk?'; Ds. D. Ringnalda Jr. van
Weesp: SI uitingsrede.
Over deelname, huisvesting, enz. worden uit
voerige inlichtingen gegeven in het April- en Mei
nummer van „Witte Velden".
Aan de conferentie gaat op 12 Juni vooraf: de
jaarvergadering van het Verbond onder presidium
van Ds. T. J. Hagen van Delft
Op deze jaarvergadering hoopt Prof. Dr. F. W.
Grosheide te refereeren over: „De Evangeli
satie en het kerkelijk vraagstuk".
STRANDZENDING
Werkers en gevers voor Scheveningen
De sleep van liet winterkleed is ditmaal
wel heel lang. Niettemin moet paraat zijn
voor den zomer, wie in eenig opzicht plan
nen heeft. En dan denken we daarbij niet al
leen aan de bezoekers van bosch en zee,
maar ook aan hun belangen. Hun
hoogste zijn de geestelijke. En dus vraagt
een organisatie als do Strandzending zich
af: Zullen wij weer voorzien worden van de
middelen om ook dezen zomer het goede
zand uit te strooien over strand en duin?
Het antwoord is aan onze lezers.
Als een ieder een kleine gave zendt aan
den penningmeester der Stadszending te
Scheveningen H. Cannemeijer, Boreelstraat
40, Den Haag, gironr. 16620, kan de arbeid
voortgang hebben. Wie wil meehelpen in
het. verspreidingswerk zelf, wende zich tot
den secretaris: A. Roest, Batjanstraat. 2S,
Den 1-Iaag. Voorzitter van deze organisatie,
die reeds een kwarteeuw haar (dat is ook
u wtaak vervult, is de heer J. II. van
Ricssen, Red. van „Timotheüs", Den I-Iaag.
ZENDINGSDAG TE ZWOLLE
De Jaarlijksche Zendingsdag van dc Clas
sis Zwolle der Chr. Geref. Kerk zal dit
jaar gehouden worden op Woensdag 10 Juli
a.s., in „het Engclsclie werk" te Zwoller
kerspel.
Schoolnieuws.
Dr. J. A. WARTENA
De Gemeenteraad van Winschoten heeft
bericht ontvangen, dat dr. J A. Wartena zijn
eenigc maanden geleden ingediende ontslagaai
vrage als rector van het gymnasium en leeraar
het Hebreeuwsqh op verzoek van curatoren heeft
ingetrokken. De heer Wartena zal in functie
blijven.
Ir. J. HEIDEMA
Met ingang van 1 October, is op zijn verzoek
eervol ontslag verleend aan den directeur va
middelbare landbouwschool en de rijkslandbouw-
winterschool te Groningen, ir. J. Heidema
J. Th. R. SCHREUDER
Een bekende figuur in Chr, onderwijskringen,
de heer J. Th. R. Schreuder, zal met ingang van
1 Sept. a s. zijn functie als hoofd van het Instituut,
Jan Luykenstraat 19. Amsterdam, wegens het be
reiken van den pensioengerechtigden leeftijd, i
leggen.
Met ingang van dien datum zal als hoofd der
school voor M. U. L. O. optreden de heer N. P.
Dekker en als hoofd der school voor G L, O.
de heer A. J. Schreuder.
In de onderwijs- en opvoedkundige leiding der
school zal hferdoor geen wijziging ontstaan.
De heer J. Th. R. Schreuder blijft als paedago-
gisch-adviseur aan de school verbenden.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Tot hoofd der Chr. school te Nederhorst den
Berg is benoemd de heer H. vanPaassc
te Bussum.
ONTSLAG GEHUWDE ONDERWIJZERES
Terzake het entslag van Mevr. L Brouwer-
Scheeres als onderwijzeres aan de openb. school
te Nieuweschans (waarover het Kamerlid
Mevr. Bakker-Nort den Minister vragen gesteld
had) heeft de Gemeenteraad thans besloten, dit
ontslag te handhaven en een wachtgeldster te be
noemen. De heer Brouwer is volontair aan
school te Vlagtwedde, zoodat door het ontslag
van zijn echtgenoote het gezin zonder inkomen
geraakt.
UIT DE TIJDSCHRIFTEN
Men maakt er ons attent op dat het debat
(waarvan 11 dezer is melding gemaakt bij een
aankondiging van het P a e d a g. Tijdschrift),
over een bestreden uitdrukking van Prof. Wate
ring in diens werk over de Paedagogiek, niet ge
voerd is tusschen Prof. Waterink en den heer A.
Janse, doch tusschen Prof. W. en den heer A.
Bloot van Gorcum. De heer Janse schreef naar
aanleiding van dit debat. In het Paed. Tijd
schrift was dit niet te onderscheiden.
VOORBEREIDEND HOOGER EN
MIDDELBAAR ONDERWIJS
In het jaar 1934
Reeds thans publiceert de afdeeling Ontler-
•wijsstatistiek van het Centraal Bureau \oor
de Statistiek de voorloopige cijfers omtrent
tie aantaillen scholen en leerlingen bij het
voorbereidend hooger en middelbaar onder
wijs in het afgeloopen jaar. Bedoelde cijfers
zijn neergelegd in No. 40 van de reeks Mede-
deelingen, welke door genoemde afdeeling op
ongeregelde tijden worden uitgegeven^
In deeerste plaats letten wij op de veran
deringen, welke plaats vonden in
de aantallen scholen
Het voorbereidend hooger en middelbaar
onderwijs is een levendige tak van onderwijs.
Er heeft zich weliswaar een vaste kern van
scholen gevormd, waaraan behoefte bestaat,
die derhalve hun bestaan verzekerd kunnen
achten, doch aan den buitenkant openbaart
zich een zoeken naar steeds ander en beter
onderwijs. Daar trachten de nieuwe ideeën
zich baan te breken. Dit blijkt het beste,
wanneer wij elk jaar opnieuw ons oog laten
gaan over de lijst van omgezette scholen.
Hieruit blijkt telkens weer een veranderend
inzicht met betrekking tot wat het meest ge-
wenschte onderwijs is. De verandering vol
trekt zich weliswaar niet snel 4 t\ 5 scho
len per jaar doch juist voldoende snel om
over een reeks van jaren een gewijzigde
structuur van ons yoorb. hooger en middelb.
onderw. te kunnen waarnemen. Zoo aan
stonds komen wij hierop nog terug.
In het jaar 1934 werden drie scholen op
geheven, t.vv. de eerste gemeentelijke H.B.S.
met 3-jarigen cursus te Amsterdam, de ge
meentelijke Handelsschool met 4-jarigen cur
sus te Hilversum en de neutrale bijzondere
met 5-jarigen cursus te Dordrecht.
Drie scholen werden voor het eerst in de
statistiek opgenomen. Vooreerst het „Nieuwe
'Haagsohe Lyceum" te 's-Gravenhage; voorts
de neutrale bijzondere handelsschool te Am
sterdamsen de Roomsoh-Katholieke middel
bar meisjesschool te Maastricht.
Vijf scholen werden omgezet. De neutrale
bijzondere H.B S. A met daaraan verbonden
afdeeling handelsschool te Middelburg werd
omgezet in een handelsschool met 4-jarigen
curoiiï- Di Rooms-.h-Katholieice middelbare
meisjesschool te Arnhem werd getransfor
meerd in een lyceum voor meisjes. Te Alk
maar werd de gemeentelijke handelschool
met 3-jarigen cursus met daaraan verbonden
afdeeling met 5-jarigen cursus hei-schapen
tot een eenvoudiger type met 4-jarigen cur
sus. De gemeentelijke handelsschool met 5-
jarigen cursus met daaraan verbonden aid.
met 4-jarigen curus te Amersfoort onderging
een zelfde vereenvoudiging. De neutrale bij
zondere handelsschool met 3-jarigen cursus
voor verkoopsters te Amsterdam tenslotte,
werd met ingang van 1 Januari 1934 tot het
nijverheidsonderwijs gerekend.
Door al deze veranderin ren telde ons voorb.
hooger en middelbaar onderwijs op 15 Sept.
1934 de navolgende aantallen scholen, waar
bij wij de aantallen van het vorig jaar tus
schen haakjes vermelden: 55 (55) gymnasia.
10 (11) h.b.s'en met 3-jarigen cursus, 10 (11)
h.b.s.'en A, 118 (118) hf.b.s.'en B met 5-jarigen
cursus, 46 (44) lycea, 19 (19) middelbare
meisjesscholen en 40 (44) handelsscholen van
uiteen loopen de constructie.
Schenken wij thans aandacht, aan
dc aantallen leerlingen
en letten wij daarbij eerst op het totaal aan
tal, dan zien wij, dat de gezamenlijke scho
len voor voorb. hooger cn middelb onderw.
door 54.283 leerlingen bevolkt worden, dat is
1870 leerlingen of 3.6 pet. meer dan het vorig
jaar. Dit accres is belangrijk geringer-dan
verleden jaar. Toen bedroeg de toename 3172
leerlingen of 6.4 pet. Wij zien er van af te
dezer plaatse alle absolute cijfers te vermel
den. Daarvoor verwijzen wij naar de Mede-
deeling. Wij beperken ons hier tot het ver
melden van de relatieve, vooruit- of achter
uilgang der diverse schoolsoorten of soorten
van onderwijs, waarbij wij wederom het over
eenkomstig percentage van het vorige jaar
tusschen haakjes noteeren.
Bij de gymnasia zien wij een aanwas van
4.8 pet. (7.!) pet.), bij de gezamenlijke h.b.s.-en
een van 2,7 pet. (7.4 pet.), bij de lycea een
van 9.4 pet. (4.2 pet.), terwijl wij bij de mid
delbare meisjesscholen en handelsscholen 'n
achteruitgang, respectievelijk met 1.4 en 7.7
pet. vaststellen. Laatstgenoemde twee school
soorten boekten verleden jaar een winst, on
derscheidenlijk van 2.9 pet. en 4.9 pet.
Richten wij onze aandacht op dc soort van
onderwijs, dan constateeren wij bij het gym
nasiaal onderwijs een winst van 5.9 pet.
(8.4 pet.), bij het wis en natuurkundig h.b.s.-
onderwijs een van 2.4 pet. (6.3 pet.), bij het
literair-economisch h.b.s.-onderwijs een van
7 pet. (8.1 pet.), bij de ondenbouwklassen van
lycea en samengestelde middelbare meisjes
scholen een van 1.1 pet. (7.3 pet.). De veran
dering in de bezetting der liandelsklasscn
is gelijk aan die hierboven voor de han
delsscholen genoemd.
Bij den aanvang wezen wij er op, dat
het v. h. en m. o. een levendige tak van on
derwijs is. Cijfers als de hierboven opge
somde zijn daarom niet alleen op zichzelf
van belang, doch mede omdat zij ons in
staat stellen na te gaan of ex* een
tendentie in de ontwikkeling van
ons voorbereidend hooger en
middelbaar onderwijs
gelegen is cn zoo ja, in welke richting deze
gaat. Wij hebben tot dat doel do cijfers over
1930 vergeleken met die over 1934.
Bij deze vergelijking blijkt, dat de ly
met 35.3 pet. veruit de grootste winst te
boeken hebben gehad. Op de tweede plaats
volgen de h.b.s.sen B met 5-jarigen cursus
(22.9 pet.). Dan eerst komen dc gymnasia
(16.9 pet.), dc h.b.s.sen A (12.3 pet.) en de
middelbare meisjesscholen (4.2 pet.). De
h.b.s.sen met 3-jarigen cursus gingen met
32 pet. achteruit.
Eei} vergelijking met betrekking tot de
soorten van onderwijs brengt aan het licht,
dat het gymnasiaal onderwijs met. 23.6 pet.
het grootste gedeelte van het accres tot zich
getrokken heeft. Dan volgt het literair-econo
misch h.b.s.-onderwijs met 20.8 pet., vervol
gens het wis- en natuurkundig h.b.s.-onder
wijs met 19.8 pet., het speciale meisjesonder
wijs mot 9.7 pet. en ten slotte het handels
onderwijs met 0.3 pet.
De onderbouwklassen van lycea en samen,
gestelde middelbare meisjesscholen, waar de
toename niet minder dan 30.9 pet. bedroeg,
moeten wij in dit verband anders bezien,
omdat zij niet wijzen op een voorkeur voor
een bepaald soort van onderwijs, doch in
hoofdzaak op een trek naar dc lycea.
Wij hebben de cijfers voor de lycea nog
even aan een nadere bewerking onderwor
pen, waaruit bleek, dat het gymnasiaal on
derwijs op deze instellingen in de genoem
de 4-jarige periode met niet minder dan
54.3 pet. was vooruitgegaan, het wis- en na
tuurkundig h.b.s.ondcrwijs met 23.1 pet. en
het literair h.b.s.-onderwijs met 28.2 pet.
De conclusie, welke uit bovenstaande cij
fers valt te trekken, ligt voor de hand. Dui
delijk blijkt, dat het lyceum in de laatste
jaren sterk de voorkeur geniet, doch e
zeer ziet men, dat deze voorkeur voor
belangrijk gedeelte samengaat met de vraag
naar gymnasiaal onderwijs.
de handelsavondscholen
naar den toestand op 31 December 1934.
Twee scholen werden in don loop van 1934
opgeheven, terwijl er 7 voor het eerst in de
statistiek werden opgenomen. Het aantal
scholen steeg daardoor met 5' en bedraagt
thans 133.
Het aantal leerlingen nam toe van 14.737
tot. 15.394, dat is een aanwas met 657 leer
lingen of 4.4 pet. Verleden jaar bedroeg de
toename 209 leerlingen of 1.5 pet.
Examens
PROMOTIES
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM
Bevorderd tot doctor in de Rechtsgeleerdheid
op proefschrift: „De verkrijging van de onaf
hankelijkheid der PhiJippijnen", Mr J. A. E.
Buiskool, geb. te Koedijk.
DELFT. Technische Hoogeschool. Hedenmiddag
promoveerde tot doctor in de technische weten
schap, de heer G. Sloof, scheikundig ingenieur,
geboren te Rotterdam.
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Ges].-
Geneeskunde-doet ex.. de heeren A. B. Kho-
hanggièm en N. Waltkie.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Gesl.:
Godgeleerdheid: propaed. ex.. de heeren J. A.
Taln
H.
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONINGS!»
Gesl.: Wis- cn Natuurkunde (phairmacie)doet
ex.. de hoer S. L. Muller
R.K. HANDELSHOOGESCHOOL TE TIL
BURG. Gesl.Handelswetenschappen: propaed.
ex., de heer G. W. A. Smulders. Lieshout.
MACHINISTEN
DEN HAAG. GesJ voor diipl. B: de heeren H
Sloof, Heerjamsdiani; Oh. Musso-n, Groningen-
P. H. Ivonn, Rotterdam.
STUURLIEDEN
DEN HAAG. Gosl. voor 3en stuurman groote
stoomv.: de heeren J. Alenson en P. H. C. Aarts
APOTHEKERSASSISTENT
LEIDEN. Gesl.i
AMSTERDAM. Geal de du.
Janssen, Venlo; M J. Cornells, Niouwvliet; j. G.
BEWAARSCHOOLONDERWIJS
DEN HAAG. Gesl. voor het theor. ged. ex
hulpakte der Var van Ohr. Bewaarsch.ond.easien
A. Borsje. H. G. Onans
Nederland de 'da.L
■n D. S. de Graaf, Den Haag; j'. G. C. Mooi
1, Al kmc
E. M. Brinkn
EINDEXAMEN H.B.S.
Data en examinatoren
Door den Minister van Onderwijs zijn de data
n deskundigen aangewezen voor de eind-exa-
ïens dor H B S. c-n de afdc-elinseu H E.S. van
Deze zijn:
bij do eindexamens van de: air. H.B.S. to
Dordrecht op 20. 21. 22 en 21 Juni: Rijks H.B.S
to Gorki ah em op 25, 26, 27, 28 en 29 Juni; Gei
een tel ij ke H.B.S. to Dordrecht op 1. 2, 3, 4. 5,
8, 9 en 10 Juli; deskundigen: W. van Rija-
tik de Jong, tc Den Haag: Dr J. Roos, Utrecht
Mcj. i u- c. w. ïluMainns, to Groningen
bij de eindexamens van de: 2de Clur, H.B.S,,
ezuidenhout te Den Haag op 15, 17. 18. 19. 20,
en 22 Juni: (ie Gemeentel. H.B.S. met 5-j,
irwus, Nic-uwe Duinweg, te Den Haag op 23,
26, 27. 28, 29 Juni, 1, 2. 3 en 4 Juli; deskundigen
D. Laverman te Den Huag: Dr C. E. B. Brcinc-
kamp te Bilthoven; Mevr. M. E. JamesBnaui'
te Den Haag.
j do eindexamens van de: 1ste gemeentelij"
ke H.B.S. met 5-j. cursus, 3de v. d. Boschatraat
e Den Haag op IS. 19, 20. 21, 22. 24. 25. 26. 27.
:S en 29 Juni: 7d.- gemeentel. H.B.S. met 5-;
:urauis. Raamstraat te Den Haag op 1. 2, 3.
en 5 Juli; Bijzondere H.B.S. te Voorschoten o
1. 8. 9. 19 en 11 Juli: deskundigen: A. J. A Bus
luet te Den Haag: Dr Ir. H. van dor Vêcn t.
Jen Haag (voor de_eerstgenoemde school); ln
(vonMiArifiMMÉMl
mde scholen): Dr Z St<
bij do eindexamens van de: 2do gemeentelijke
H.B.S. met ü-J. cursus. Lib uw ons tra at te llottc:
dam óp 15. 17. IS, 19, 20, 21 en 22 Juin: 2de ge
meentelij ke H.B.S met 5-j. cursus. Stad'
laan te Dc-n Haag op 24 25. 26. 27, 28, 29 Juni
I. 2, 3. 4 en 5 Juli: deskundigen: Dr F Schub
Utrecht; Dr H}
de: 3de gemeentelijke
Juli; Rijles HBS. te Oud-Beljerland op 3 eu
Juli; Rijks H.B.S. te MiddeLhorms op 5 cn i
Juli; Rijks H.B.S. te Brlello op 8. 9. 10. 11 ca
12 Juli. deskundigen: Dr Ir C. B Bairto, Den
Haag; Dr Th. Figee, Dea Haag; Ds G, J. W.
18, 19, 20. 21. 22, 24. 25. 26 en 27 Juni; ld'c G(
H.B S. met 5-j. cursus, Bergsingol, Rotterdam,
op 28 en 29 Juni, 1, 2 c-n 3 Juli; Gem. H.B S. voor
mensjes, Mecklcnburgluan, Rotterdam, óp 4, 5.
6 en 8 Juli; afd, H.B.S. vani het Rotten-damsei
Lyceum, Pleten- de Hooohöbraat, Rotterdam, o®
9, 10, 11 en 12 Juli; deskundigen: O. Gunning
Velp bij Arnhem; Dr W. E. van Wijle, Den Haag
Dn- L. A W. M. Lasoudor, Den Haag:
bij de ©indiexaniXiS va,a de: 2de Chr. H.I
Oranjeboomstraat 306. Rotterdam, op 18. 19
20 Juni: 1 ste Chr. H BR. Populierstr.. Den H;
op 21, 22, 24. 25. 26'. 27. 28. 29 Juni, 1. 2 ei
Juli; Gem H.B.S.. Delft, op 4. 5 6. 8. 9 10
11 Juli: deskundigenIr H. C. Volkers.' Delftj
Dr P. E. Verkade. Rotterdam: Dr J. van
Lee. Schiebroek; Dr A. F. Krull, Arnhem:
bij de eindexamens van de: 1ste Gom. H.I
cursus. 's-GravendlJkwaa, Rotterdam
:>p 19. 20. 21. 22. 26. 27. 28. 29 Juni en 1 Ju
Den Hoi
Tijmstra's H.B.S., Sw
op 2. 3. 4. 5 en 6 Juli; afd. H.B.S van hot Ncd
Lyceum. Willemstraat, Den Haag.'op 8. 9, 10. 11
12 en 13 Juli: deskundigen: mevr. Dr H. Z. vu
Bilderbeek—Van Meurs, Dordrecht; Dr C. Lake
man. Heemstede: Dr W. Leendertz, Rotterdam
hij de eindexamens van de: 3de Gom. H.B S
met 5-j. cursus. Afrikaanderplein, Rotterdam'
op 18, 19, 20 .22. 24, 25, 26 en 27 Juni: afd. H.B,
van het Gem. Lyceum voor meisjes, WaJldeoli
Py-rmontkaide, Den Haag, op 28 en 29 Junii, I
2 en 3 Julidc-skundigenDr J. J, Rakmcxnd
D de Lanigo Utrecht; Dr J.
is van de: Chr. H.B.S., Vlaair
i 17 Juni; afd. H.B.S. van hei
jsplein. Den Haag. op 21
Krop, Rotterdam":
bij de eindc-xai
15
Gem. Ly«
22, 2 4. 25. 28. 29 Juni en 1. 2 en 3 Juli: Iste'Ohi
H B.S.. Henegouwerplein, Rotterdam, op 5, 6. 8
10. 11. 12 en 13 Juli: deskundigen: L.
Willemse. Rotterdam; Dr lr A. M. de Wil
Haag: Dr J. Zwaan. Leiden;
bij de eindexamens van de: afd. H.B.S. 3
Chr Lyceum te Zeist op 17, IS. 19 20. 21.
25 en 26 Juni: Chr. H.B.S.. Alphen a. d. RUn. oj
27. 28. 29 Juni en 1 Juli: Gem. H.B.S. voor metis,
jes. Leiden, op 2 en 3 Juli; Rijks H B.S.. Gouda
op 4. 5. 6 en S Juli. deskundigen: Xr'J. M. Rade.
F. W. Stapel. Den Haag;
Bij de eindexamens van
Utrecht op 27. 2S. 29 Juni
o|. 6 -6 s g l0 u" 12
de-: Chr. H.B.S., t(
bij de -eindexamens voor de: afd. H.B.S. vai
het Gem Lyceum voor meisjes te Utrecht op 1'
en IS Juni: Gem. H.B.S. met 5-j. cursus tt
Utrecht, op 22. 24. 25. 26. 27. 28, 29 Juni en 1 er
2 Juli; Bijz. H.B.S. met 5-j. cursus tc Ufcrech
op 3. 4. 5. 6. S. 9 en 10 Juli; deskundigen: Ir H
van He.vst, Zeist: Dr W. Mand era Loot, Den Haag
Dr J. Heinsius, Wassenaar;
bij de eindexamens van de: Gem. H.B.S.
Leiden op 17, IS. 19. 20. 21,-22. 24, 25 26 27 r-,.
2S Juni: Chr. H.B.S., Leiden, op 4, 5. *6. S. 9. 1(
en 11 Juli; deskundigen: Qr G van Rij. Amcrs,
foort: Di- H. A. W. Aten, Hilversum; Dr A. J
GROOTE BOERDERIJBRAND
Twee boerderijen geheel, een gedeeltelijk
afgebrand
Door tot nog toe onbekende oorzaak is gis!
termorgen brand on';staan in het achterhui]
van de boerderij van den heer van Boxtel, gd
legen aan den Provincialen weg in de konj
van het dorp Nistelrode.
Het vuur, da'; gretig voedsel vond in de opl
geslagen voorraad hooi en stroo, greep snd
om zich heen, zoodat het achterhuis spoedii
geheel in lichter laaie stond. De brandweej
slaagde erin het voorhuis te behouden. Zn
kon evenwel niet voorkomen, dat de vlammel
oversloegen naar de nabijgelegen boerderS
van den bejaarden heer van Donzel. Deze wal
alleen thuis. Hij kon slechts met moei'ce uil
het brandende perceel worden gehaald. Dl
boerderij van den heer van Donzel ging geheel
in de vlammen op. Niets kon worden gered!
De landbouwgereedschappen, de inboedel, beï
nevens een bedrag aan geld, groot f200, gin]
verloren. De derde boerderij van den heer vai
Geurts raakte eveneens in brand. Men slaagdl
erin de inventaris te redden. De boerderij ging
evenwel geheel verloren. De brandweer stonq
vrijwel machteloos tegenover het vuur. 1)«
eigenaars van de drie boerderijen waren vei]
zekerd.
BOTSING TUSSCHEN TRAM EN AUTOl
Gisteravond omstreeks half acht heeft nabij
Oldenzaal, op de plaats waar de stoom trail
OldenzaalLosser de Enschedeschestraai
kruist, een ernstige botsing plaats gehad tusl
schen een tram komende uit Losser en eeij
personenauto, bestuurd door den heer J. fl
Blijdenstein uit De Lutte bij Oldenzaal. D-:
auto werd door de tram gegrepen en een vijf.
tigtal meters over de rails meegesleurd. Dl
heer B„ die zwaar gewond uit de geheel vei»
nielde auto te voorschijn gehaald werd, is
nadat door eenige doktoren de eerste huif
verleend was, naar het R.-K. Ziekenhuis t»
Oldenzaal overgebracht. De tram had ongel
veer drie kwartier vertraging. Hoe he>; ongel
luk geschied is, heeft men nog niet kunnei
vaststellen. De heer B. was ter plaatse
bekend met de situatie van den weg.
INBRAAK IN EEN KRÜIDENIERSZAAK|
f 600 ontvreem
Gisternacht hebben ongewensch'te person*
zich toegang weten te verschaffen tot e
kruidenierszaak, gevestigd in de Langestrc
45, te Amersfoort, een filiaal van de N.\j
Unie-Maatschappij te Schiedam. Aan de l..,
terzijde zijn de indringers in het magazyj
gekomen, waarna zij een deur hebben gef
ceerd. welke toegang gaf tot de winkel.
de kassa, die niet gesloten was, is een
van f 600 ontvreemd. De politie stelt een oij
derzoek in.
MOLESTATIE VAN WERKWILLIGEN
De arr&idissementsrechbbank te Alkmaaj
deed uitspraak in de zaak tegen P. A. f7
bouwvakarbeider te Alkmaar, beschuldigd, tijl
dens een staking steenen te hebben gegooij
naar een auto mek werkwilligen op den Ken!
nemerstraatweg. F. werd overeenkomstig des
eisch veroordeeld tot tien maanden gevangej
nisstraf,
