Naar en in Zuid-Afrika
VRIJDAG 1 MAART 1935
Kerknieuws.
GEREF. GEMEENTE
Beroepen: Tc Patersoa (N.-Amerika)M.
Heikoop tc Utrecht
NED. HERV. KERK
Drietal: Te Schoonhoven, D. J. v. d. Graaf
te Eden, L. Blok te Brandwijk en G. C. Seve-
rijo te Muiden.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
I>s. J. Henssel em. predikant der Ned.
Herv. Kerk te Apeldoorn zal 3 Maart a.s. in
trede doen hij de Nod. Hcrv. Kerk te Mun
tendam. Bevestiger is ds. H. J. de Groot
:Gz. te Voorst,
BEGRAFENIS-Ds. J. G. MEYNEN
Een rouwdienst
Voorafgaande aan de teraardebestelling, heeft
in de Geref. Kerk van Baaro gistermorgen
een rouwdienst plaats gehad ter herdenking van
den door zijn gemeente diep betreurden Ds. J
G. Meersen. De baar was opgesteld voor den
met rouwfloers omhangen kansel. Er waren tal
van predikanten uit den omtrek, ook de loco-bur
gemeester van Baarn. de heer N. G. van Door
nik, de Ned. Herv predikant Ds. E H. Blauwen-
draad eo de Ghr. Geref. predikant Ds. L. Kraan.
Gesproken heeft Ds. W. Seines. *>Uega van den
overledene te Baam, waarna zijn broeder Ds. W.
W. Meyncn van Dordrecht. Ds. R. E. van Ar-
kel te Utrecht, de heer W. Huisman namens den
kerkeraad. Ds. Chr Bruins van Breukelen als
studievriend. Ds. W. Schouten van Westbroek
namens de Classis, Ds. Heida van VTaardingen
en Dr. Kaajan van Utrecht, nog kort het woord
hebben gevoerd en de oudste zoon. Ds. Joh.
Meynen van Den Helder, woorden van dank
Dc begrafenis
- Te half 3 heeft de teraardebestelling plaats
gehad onder begrijpelijk groote belangstelling,
inzonderheid van de gemeente. Het stoffelijk over
schot van den beminden leeraar werd door de
ouderlingen ten grave gedragen Hier heeft Ds.
Joh. Meynen nog enkele woorden gesproken,
voorgelezen 1 Cor. 15 en uitgesproken de be
lijdenis des geloofs.
EEN EEUWGETIJ VOOR DW1NGEELOO
De vierde gemeente door Hendrik de Cock
als Afgescheiden Kerk geïnstitueerd, was Dwinge-
Ioo (Drente).
Zoodra hij uit de gevangenis te Groningen
-ontslagen was en hij zich te Smilde gevestigd
had, begon De Cock te Dwingeloo. in de wo
ning van zijn vriend F. A. Kok, met wekelijks
-of om de 14 dagen les te geven. De reis erheen
langs mulle zandwegen vergde veel van zijn
krachten. Ook kwamen er broeders uit Smilde,
Hoogeveen. Beilen en Diever been eo toen Ds.
Cock in 1837 naar Groningen verhuisd was,
kwamen daar nog elf broeders uit Dwingeloo om
opgeleid te worden in den zin van art. VIII,
der Dordtsche Kerkenorde (geen schoolmeesters,
handwerklieden of andere, die niet gestudeerd
hebben, tot het predikambt toelaten, „tenzij men
-verzekerd zij van hun singuliere gaven: godza
ligheid, ootmoedigheid, zedigheid, goed verstand
en discretie, mitsgaders gaven van welsprekend
heid.")
_Het is dus alleszins begrijpelijk, dat te
Dwingeloo al spoedig een Afgescheiden Kerk
.geïnstitueerd werd: in Maart 1835 had dit
plaats door Hendrik de Cock. De eerste Gods
dienstoefeningen werden gehouden in de groote
schuur van „Meister Albert",, zijnde de school
meester Kok van Diever -Na de Cock heeft de
gemeente van Dwingeloo tot predikant gehad F.
A. Kok. G. Kerssies. C. J. Wessels, G. H. de
Jccge, H. Fokkens, H Lanning, Dr. S. P. Dee.
\V. J. Smidt, H. Zandbergen en sedert 2 Dec. jJ.
M. Geertsema, wiens eerste gemeente het is. De
Geref. Kerk van Dwingeloo. waartoe ook enkele
gezinnen uit Ruinen behooren, telt 423 zielen, met
319 belijdende leden.
Kerk en Staat in Ned.-Indië
Naar de zelfstandigheid
Het is wel een merkwaardige mouc
van omstandigheden, juister gezegd
evoluties in het Staatkundig en Kerkelijk
leven, waardoor binnen zeer kort tijdsver
loop zoowel de zelfstandigheid van Inland-
sche kerken gegroeid uit het Zendingswerk,
als die van de Prot. Staatskerk middelpunt
van verstrekkende wijzigingen is. Wat de
Zendingskerken betreft, heeft het jaareinde
van 1934 ons daarvan de verheugende be
wijzen uit de Molukken en op Ambon ge
bracht, terwijl ook in de Bataklauden dit
proces zich voortzet x. T„ «a
En wat de Prot Kerken van Ned. Indie
aangaat, is eenige dagen geleden mededee-
ling gedaan van het bij den Volksraad in
gediende ontwerp van een algemeenen maat
regel van bestuur, waarbij de verhouding
tusschen Kerk en Staat in Ned. Indie in
grijpende verandering ondergaat
In de Memorie van Toelichting tot dit
ontwerp is kenmerkend met het oog op
wat zich in Duitschland afspeelt de zin
snede, waarin gezegd wordt., dat de tegen
woordige toestand „niet meer met,het be
lang van den lande vereenighaar is", omdat
de re.goeriaig voortdurend genoopt wordt tot
het nemen van beslissingen op het terrein
dat naai' hedendaagsc.be opvatting het ha
re niet is en waarop een actief optreden
haar feitelijk in strijd brengt met het onzij
dig standpunt, «lat zij moet innemen tegen
over de verschillende binnen 's lands gren-
zpn beleden godsdiensten. Maar ook het be
lang van de kerk eischt verandering, wijl
de toestand van afhankelijkheid jegens de
regeering gebleken is een ernstige belemme
ring te vormen voor den groei van een
eigen kerkelijk leven dat slechts kan
worden verwacht zich te kunnen ontwikke
len op den grondslag van zelfstandigheid
binnen de grenzen der wet.
Inhoud van het ontwerp
De algemeene beteekenis van het ontwerp
is nu, dat de aangelegenheden betreffende
de Protestantsche Kerk in Nederlandsch In-
diê voorlaan door de organen van die kerk
geregeld worden. De burgerlijke overheid
•trekt zich terug van het door haar iu jvroe-
gere tijden betreden gebied der kerkelijke
aangelegenheden en opent daardoor den weg
voor een vrijer ontplooiing van het loven der
kerk, door doze in te richten naar eigen in
zicht en wenschen.
Intussohen moet hij de uitwerking van dit
beginsel met een drietal factoren rekening
worden gehouden, u.l. met:
1. artikel 176 van de Indische Staatsrege
ling;
2. de verzekering van een zoodanig toe
zicht der Overheid, als noodig is tot hand
having van de openbare orde en rust;
3. bestendiging, zoolang niet ook op dit ge
bied een scheiding kan worden doorgevoerd,
van den tot dusver door de Protestantsche
Kerk van den lande genoten geldelijken
Art 176 heeft betrekking op de goedkeu
ring der Kroon bij e.v. veranderingen iu hot
bestuur en de inrichting der Chr. Kerkge
nootschappen. Wat punt 3 betreft, rakende
dus
de zilveren koorde,
wordt erop gewezen, dat de strekking van
dit ontwerp niet kan zijn om op financieel
gebied eenige wijzigingen te brengen in den
status quo, noch ten gunste, noch ten nadeele
van de Prot- Kerk. Geen wijziging
wordt daarom thans gebracht in de bepaling
van het aantal harer uit 's lands kas be
zoldigde voorgangers, evenmin in het thans
geldend stelsel hunner bezoldigingen,
uitzending en andere voordeelen.
De Prot. Kerk in Ned. Indië krijgt, kort-
gezegd, thans een mate van zelfstandigheid,
overeenkomende met die van de R.K Kerk.
Kerk en Staat in Duitschland
Het verweer tegen dc rassen-Godsdienst
Door de plotselinge Inperking der ruimte ia ver
band met het overlijden van Staatsraad Idenburg,
is gisteren onvermeld gehleven het slot van de
proclamatie van Dr. Mahrarens, den leider der
voorloopige kerkregeering van de Belijdeniskerken.
Dit luidde:
..Wij doen een beroep op on re regeering die
beloofd heeft de bestaande kerkgenootschappen te
beschermen. Christelijke ouders hebben hun kin
deren paar de Hitier jeugd gezonden ui de vaste
overtuiging dat hun geloof daar niet zal aangetast
worden. Wij waarschuwen de Etoangehsche christe
nen om zich niet te laten mislenden want er zal
geen vrede zijn of komen tusschen de christelijke
leerstellingen en den nieuwen rassen-godsdienst."
De klokken lulden
Vandaag hebben in geheel Duitchland de klok
ken van alle Protestantsche kerken een uur geluid
als vreugdebetoon over den terugkeer van het
Saargebied onder Duitsch Rijksbewind.
UIT HET RIJNLAND!
De overgang in het Rijnland (Provinciale kerk
in de Oud-Pruisische Uniekerk) tot de Belijde
nisbeweging, gelijk die onder den nieuwen waar-
nemenden praeses dr. Nold van Saarbriicken vol
trokken werd, verloopt gunstig Op een bijeen
komst met predikanten in het Rijnland waar meer
dan 300 predikanten aanwezig waren, schonk
men aan dr. Nold en den door hem en de
zijnen ingeslagen koers, algemeene goedkeuring.
De aanwezige Duitsch-Ghristelijke predikanten
verzetten zich niet, op twee na die de zaal ver»
UIT DE TIJDSCHRIFTEN
Een zeer belangwekkend nummer van de
Nieuwe Theol. Studiën is de tweéde
van dit jaar. Prof v. tL Leeuw geeft een
principieel® interessante beschouwing over
het begrip zonde en zondevergeving In ver
band met de R.K. classificatie van zonden
en de biecht Evenzeer verdient de aandacht
het artikel van Ds J. M. S. Bal jon over
Kerk en Zending, waarin de Ned. Ilerv.
Kerk wordt, opgeroepen ,Jvaar Zendingshou
ding te vinden". Bedoeld wordt, dat de Herv.
Kerk de verantwoordelijkheid van en de be
voegdheid tot het Zendingswerk zal dragen,
en dat daji de zendelingen een kerkelijke po
sitie zullen krijgen. Dc schrijver besluit zijn
artikel aldus:
„In 1927 heeft onze Synode in haar zitting
van dat jaar nog even aandacht geschon
ken aan de belangrijke zaak der kerkelij
ke Zending. Toen was ze nog niet. rijp voor
een beslissing, meende men. Nadere bestu
deering werd aanbevolen en daarom werd
de Commissie Schokking c.s. diligent ver
klaard.
Laat ons daarom deze kwestie in studie
nemen. Misschien komen we bij biddend
overleg tot de overtuiging, dat nu de tijd wel
rijp is, dat het moet., dat God het wil, die
alle dingen nieuw maakt en ook onze Kerk
wil vernieuwen. Dan kan Hij de wegen ba
nen. Nooit kan 't geloof te veel venvaohten."
Het dorde belangrijke artikel is dat van
Prof Dr W. J. A alders, die het kerkelijk
vraagstuk andermaal behandelt onder de
vraagstelling „Wat nu?" en in 't bijzonder
polemiseert met Prof Honig, die in de Ba
zuin inlichtingen had gevraagd omtrent de
door Prof Aalders gebezigde zinsnede over
de Herv. Kerk, de Afscheiding en de Dole-
De Februari-aflevering van Horizon be
vat o.m. 'n artikel van Dr. W. J. A. S c h o u-
t e n over de allengs meer aandacht trekken
de rede van Prof Stomps (zie ons blad van
8 Januari j.l.) over mutatietheorie en sa
menleving. Dr Schouten wijst niet alleen
de fundamenteele versohillen aan tusschen
den hoogleeraar en de Ghr. levensbeschou
wing, maar betreurt ook zeer, dat Prof
Stomps in zijn rectorale oratie een natuur
wetenschappelijk onderwerp op deze wijze
heeft behandeld. „Daardoor brengt hij de
natuurwetenschap in discrediet. Zijn optie-
den herinnert aan dat van Ernst Haeckel,
een veertig jaren geleden, die ook de con
clusies, waartoe zijn monistische wereldbe
schouwing hem voerde, uitgaf voor resulta
ten der natuurwetenschap".
Er liggen, volgens Dr Schouten, ook wen
ken in de rede van Prof Stomps: onze Chr
biologen zullen aandacht moeten schenken
aan de vragen, die weer opnieuw aan de
orde werden gesteld. Anderzijds herinnert
deze rede ook aan de noodzakelijkheid van
de Geref. Vereeniging voor geestelijke Volks
gezondheid. die onlangs werd opgericht.
In de vragenbus van deze aflevering wordt
door Prof Dr G. Ch. Aalders antwoord
gegeven op vragen betreffende den duur
der scheppingsdagen en andere Schriftuur
lijke tijdrekeningen.
De maandelijksehe Kroniek van Ds P. v.
D ij k te Zaandam in het Geref. Theol.
T ij d s c h r i ft is ditmaal geheel gewijd aan
de vele aanvallen welke in dezen tijd op de
Kerk worden gedaan. Zij doen hem denken
aan de tragiek van den martelaar St Se-
bastiaan, die de patroon van het schutters
gilde is geworden, maar tegelijkertijd zijn er
rondom hem vele schutters, die hun pijlen
op hem afschieten.
„De Kerk is St Sebastiaan, patroon van de
schutters: de meeste critici hebben zoo niet
alles dan toch zeer veel aan haar te danken;
maar zij maken haar tot object, waartegen
zich hun scherpste pijlen richten".
Van die pijlen worden er eenige op hun
scherpte onderzocht en beoordeéld in het
licht der billijkheid.
Dr C. Bouma geeft een treffende verge
lijking tusschen Jeruzalem en Babel naar
aanleiding van een tekstcritische kwestie.
ZENDING EN PHILANTHROPE
NEDERLANDSCH BIJBELGENOOTSCHAP
Prov. organisatie Zuid-Holland
Dezer dagen is te 's Gravenhage, onder
voorzitterschap van den heer J. F. W e s t e r-
man, de prov. vergadering gehouden der
afgevaardigden van de afdeelingen van het
Ned. Bijbelgenootschap in Zuid-Holland.
Tot leden der Prov. commissie werden be
noemd: in de vacature van wijlen Ds J. A
ten Bokkel, Huinink, Ds. G. v. d. W a 1, te
Dirksland en in de vacature, ontstaan door
het bedanken van Ds J. D. v. Hof uit Delfs-
haven, DsG- Grootjans te Vlaardingen.
Uit het jaarverslag van den secretaris, Jhr
Mr J. M. M. v. Asch van Wij c k bleek,
dat de afdeelingen zich uitbreiden en dat ook
de samenwerking van alle gezindten, welke
het Bijbelgenootschap tot het bereiken van
zijn doel: de verspreiding alom van den Bij
bel, zooveel mogelijk tracht te bevorderen,
1645, Napoleon voor Smolensko, Frederik Hendrik
voor 's-Hertogenbosch, Oud-Hollandse boerenbrui
loft (o. Teniers en Ostade). Buiten dc stadspoort
1780. Dezelfde plek in 1830.
Examens
PROMOTIES
Op den onbewaakten overweg te Kethel werd gisterenmiddag een groote vrachtauto
door den trein gegrepen en 150 Meter meegesleurd. De chauffeur is ernstig gewond
naar het ziekenhuis vervoerd.
steeds in broederen zin tot. uiting komt. j
In het bijzonder werd in dit verslag her
dacht. de onlangs overleden Ds J. A. ten
Bokkel Huinink, te Numansdorp, die
van het begin af lid is geweest van de pro
vinciale commissie. Aan de groote aantrek
kelijkheid van zijn persoon, aan zijn gaven
van hoofd en hart zullen zijn medewerkers
in de jaren steeds dankbare gedachten blij
ven wijden.
Ds B o e k e van het H.B. deelde mede, dat
het hoofdbestuur vertrouwt, dat de nationale
inzameling welke in 1934 f 27.000 heeft op
gebracht., ook in de volgende jaren zal ge
houden worden. Andere zou o.m. het be
langrijke werk van het Genootschap in Ned.
Indië in gevaar komen. Men denke aan de
vertaling van Bijbelboeken in verschillende
Indonesische talen, aan de opleiding en uit
zending der taalgeleerden en aan het aan
deel, welke het Ned. Bijbelgenootschap
heeft, in het Zcndings-consulaat in Ned.
Schoolnieuws.
BIOLOGIE EN RELIGIE
Te Wageningen zullen prof. dr. C. J. van
der Klaauw te Leiden en dr. P. J. Waar-
denburg, arts te Arnhem, over bovenstaand
onderwerp op de Vrijdagen 1 en 8 Maart
en Donderdag 18 Maart in de hulpaula der
Landbouwhoogeschooleen drietal lezingen
houden, georganiseerd door den Vrijz. Chr
Studentenbond en de Ned. Chr. Studenten
Vereeniging.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Tot onderwijzeres aan de afd. G. L. O. van
dc Ned Herv. School te Lisse, (hoofd de heer
J. Dekker) is benoemd mej. C. V. H. v a n G
hoven, thans onderwijzeres aao de School met
den Bijbel te Noorden (bij Nieuwkoop).
Benoemd tot onderwijzer aan de Schooi
m. d."Bijbel të Lopprisum de heer H. Pos
te Oudehaske.
Tot kweekellng met akte is benoemd
de Prins Wiilemschool A te Delft de heer J.
v. d. Plas te Schiedam.
Beooemd tot vakonderwijzer aan de Chr
School voor U.L.O. te Zutphen de heer G. J,
Steenhoff te Amersfoort.
Tot tijdelijk onderwijzeres aan de school voor
C.V.O. te Nleuv.»Schoonebeek is benoemd mej. G.
De mm er te Leeuwarden.
Tot onderwijzer aan de Chr. U.L.O.-School
te Geleen (Limburg) is benoemd de heer G.
Klaasse te Wilnis (Ud.)
Mr. J. J. HANGELBROEK
Naar wij ve-nemen is de toestand van Mr. J. J.
Hangelbroek, de secretaris van den Schoolraad,
wiens ziekte wij eenige weken geleden meldden,
op het oogenblik zeer bevredigend. De patiënt zal
echter nog eenigen tijd het bed moeten houden.
Ds. P. J. STEINZ
Ds. P. J. Steinz, Ned. Herv. predikant te
Goes, heeft naar de Ned meldt 27 Febr. j.l
den dag herdacht, dat hij 25 jaar geleden werd
gekozen tot voorzitter van de Herv. School vereeni
ging. Al deze jaren heeft hij de belangen van
het Herv. Ghr. onderwijs gediend. Ds. Steinz is
ook inspecteur van Chr. Volksonderwijs. Door
het hoofd der school, den heer W. t Hooft
door den burgemeester is de predikant hartelijk
toegespotken.
NAAR DE RUST
De heer O v. d. Wey, hoofd va de Chr.
school te V ij f h u i z e n, heeft met ingang
Juni a.s als zoodanig eervol ontslag aangevraagd
wegens verkregen aanspraak op pensioen. De heer
d. Wey heeft ongeveer 28 jaren zijn functie
vervuld.
Na de herverkiezing van mr. S. baron van
Heemstra te Arnhem (Markt 24) is de
menstelling der Commissie van Beroep,
gesteld door den Bond van Vereen, voor
Chr. Middelb. en Voorber. Hooger Onderwijs
als volgt:
Voor de besturen: prof. dr. W. J
Aalders, Groningen; plaalsverv. mr. H. de
Bie, Rotterdam; prof. dr. H. Visscher, Huis
ter Heide; plaatsverv. mr. H. v. Haeringen.
's Gravenhage; mr. dr. J. Donner, 's Grav
hage; plaatsverv. dr. H. J. Lovink, Alphen
aan den Rijn.
Voo r het personeel: Mr. B. de Gaav
Fortman, Amsterdam; plaatsverv. mr. T. A.
van Dijken, 's-Gravenhage; A. W. F. Iden
burg, 's-Gravenhage; plaatsverv. mr. P. E
Briët, Leiden; prof. mr. P. A. Diepenhorst,
Amsterdam; plaatsverv. prof. mr. L. J.
Apeldoorn, Amsterdam.
Mr. Briët vervangt sedert gister Z.Exc. A
W.F. Idenburg, wiens plotseling overlijden
ook in dezen kring diep betreurd wordt.
Do commissie houdt zitting te Utrecht,
ONDERWIJS-MUSEUM
Het Ned. Museum voor Onderwijs en Opvoe
ding te Amsterdam, Prinsengracht 151, houdt vai
27 Februari tot 16 Maart een tentoonstelling vai
nieuwe historische diorama's, vervaardigd door Dr
Wieringa te Haarlem, w.o.: Intocht van Maxi mi-
liaan I. Terugkeer der Vikingen. Karei de Gr op
het Valkhof, Slotplein in 1200, Amsterd. gracht
do hoeren A, Ra©«-
Can.d. Indisch
Wiseekcrke en A
W. Bar Jr.
UTRECHT. Oand.
v. d. Pool.
Doet. exaim
J. E. Keiclunan
?ohap: do heer
Indlsdh Tooht:
van Heerde.
Bevorderd tot art?: de hoer J. T. 3.
geboren tc Winschoten.
AMSTERD AAI: Doot. examen reohtisg i'
held: de heer J. H. B. Kernkamp.
Cand. handelswetenschappen: de heor W
A. Koster Jr.
HANDBL3HOOGESCHOOL ROTT. KI'
land. examen handelswetenschap: do hc
1. A. Surie en A. G. O. Kluit.
R.K. HANDELSHOOGESCHOOL. Doe
len: P. G. E. M. v. d. Zanden, Tilburg
MACHINISTEN
MODEVAKSCHOOL
Kampen; C Spier ingshoek en 1
Gouda: K Li'tooy. A. Radder
Moderne Sierkunst: J. Brokkii
da: J. I v. d. Einden. Zeist: W. v. l.
'erbrujr; A. C. Alphen a
Seynlnk
Apeldoorn. Utrecht.
Woddtnxveen. .\L E. v,
Einde. Doorn: J. M.
N. Spru,
Recuwtjk;
Soest; C. C. M. Ou<
Windrake, Zuilen; J. Teyth, De Bildt i
Beylaard. M. A Rej-nsoever. J. C. A. V v,
W. Mandjes. W. H Kraay te Utrecht V M.
G. v. d. Velden. Pannerdon; E. E. Rn i
v. d. Stole. Bilthoven; \V. M. de Jong. J. i.au.n-r
en W. Brokking. Gouda: M. O. v. Zi «'d n.
HelnekenswaardG. J. Oom. Hansweer. E
Booncstra. H. Bakker. Den Haag; W. v. 1 i n
DeLft; J. J. Keus. Soheveningen; .T. Br;n.,n.
Amsterdam: A. J. Ligt voet. Oosterhout J
Ridder, Waddinxveen; L. do Poer, Tii -n
Vries. A. F. Brzobaha*™*!». de* 'Croon? 13 -ó
Gouda; A. de Wilde. Moordrecht: A. Kt
gen, M. Edelman. Boskoop: F. L. Felleman.
Taussei t, J v. Veen, C. v. d. Berg, N. v. Dortt,
allen te Rotterdam.
Allen leerden volgens methode E.N.S.A.I.D,
SPORTMASSAGE
HAARLEM. (Ned. Getuigschrift voor Sport
massage uitgegeven door het Ned. Gen. voi r
HoU gymnastiek en Massage). Gasl. de hoer* u.
S. van Kordielaar, P. van der Vlugt, C.
Mink, mej. C. G. van Nlevelt, allen te Haar
lem: mej. W. P. Kreuget en mc-j. J, van d< -
c. j ij- J. J. de Rock. Let U
ïej. G. Jai
irdam. Here?
Afget
HET VERHAAL VAN MIENTJE EN SAARTJE PEPERNEUT.
door G. Th. ROTMAN.
51. „Hij haalt ons vast in!" jammerde
Saar, en wanhopig roeiden we zoo hard
we konden op een groep boomen toe, die
we in de verte zagen. We waren aan dien
kant van het meer wel nooit geweest, maar
we dachten, dat we daar wel goed zouden
kunnen wegschuilen. Bom! Daar vloog ons
bootje al half op den kant en wij sprongen
er haastig uit.
I 52- De grond, waarop wc liepen, was
week en zacht en ging bij iederen stap op
en neer. Snel verdwenen we tusschen het!
"OiRgewas en klommen in een der boomen.
""d «eeft vast geen erg, waar we zitten!"
zei ik. Maar stil! Op hetzelfde oogenblik
I hoorden we het geknars en geplas vau
roeiriemen! De veldwachter naderde!
(Wordt Maandag vervolgd.)
Reisbrieven van Prof. Dr. V Hepp
Immigratiemogelijkheden
De post brengt mij gedurig brieven van lezers van ons blad,
waarin men mij soms zeer gespecificeerde vragen stelt omtrent
de emigratie naar Zuid-Afrika. Een vrij hoog stapeltje ligt reeds
op mijn werktafel. Indien het eenigszins mogelijk is, hoop ik zo
te beantwoorden. Een stellige belofte durf ik evenwel niet geven.
Men beschouwe mij vooral toch niet als een autoriteit op dit
gebied. Dan zou ik mij in de desbetreffende vraagstukken die
per hebben moeten inwerken dan mij totnogtoe doenlijk was.
Als algemeen advies zou ik willen geven, dat men zich om in
lichtingen wende tot het Zuid-Atokaansohe Gezantschap in
Den Haag.
Wel heeft deze kwestie gedurende mijn verblijf in de Unie
mij steeds bezig gehouden en heb ik mijn licht opgestoken, waar
ik maar kon. Dat licht wal ik gaarne ten behoeve van belang
stellenden laten schijnen, al kan het niet met de modernste
Philips-lamp worden vergeleken.
Op zichzelf bestaat er gelegenheid tot emigratie naar Zuid-
Afrika. De Unie heeft haar grenzen niet voor buitenlanders ge
blokkeerd. In 1933 trokken er nog 3031 blanken binnen. Van
1924 tot 1933, alzoo in tien jaar tijds, stond dit cijfer op 32.455.
Daartegenover verlieten het land 14797 blanken, waarvan echter
het meerendeel zich hooger op in Zuid-West-Afrika en in Rho-
desië, vestigde. De Britsche bevolking neemt af. Tegenover de
29.981, die er in genoemd tienjarig tijdvak binnen kwamen,
waren er 32.801, die zich lieten afschrijven. De Regeering heeft
«ie quota sterk gewijzigd ten gunste van Noord- en West-Europa
Bedroeg het percentage van immigranten daaruit slechts 16.8
procent, Oost- en Zuid-Europa leverde 80 procent. In 1933 waren
deze cijfers respectievelijk 37.5 en 59.8. Een aanzienlijke ver
schuiving dus.
Op dit gegeven mag men echter alleen niet afgaan.
Eerlijkheidshalve dient op twee sprekende feiten te worden
'j_ XLV stund in pns blad yan 26 Januari,
Allereerst op wat met de Afrikaanders, die naar Argentinië
vertrokken is gebeurd. Zij verlieten hun geboortegerond, omdat
zij zich niet onder het Engelsohe bewind wilden buigen. De
Argentijnsche regeering ontving hen met open armen. Maar de
aanlokkelijke voorspiegelingen hun gedaan bedrogen. Zij be
schuldigen de Argentij nsche Regeering, dat zij haar houding
heeft veranderd. Zij kunnen daar niet, gelijk hun beloofd was,
als een aaneengesloten kolonie leven, maar wonen verspreid
tusschen de Argentijnen in. Ook de grond viel hun niet mee.
Maar wat het ergste is, de jongere generatie dreigt meer en meer
in de Argentijnsche bevolking op te gaan. Zij worden door het
materialistisch streven, de Argentijnsche luchthartigheid en de
Spaansche taalgemeenschap opgeslokt. Daarom richtte een groot
getal Afrikaanschc uitgewekenen tot hun broeders in de Unie
het doordringend geroep: helpt ons om weer naar ons geliefd
vanderland terug te keeren. Sommigen konden de overtocht-
kosten zelf nog betalen, anderen niet In de Unie werden door
geloofsgenooten plannen beraamd om aan die smeekbede gehoor
te geven. De sommen voor de reis konden wel worden bijeenge
bracht. Maar het groote bezwaar doemde op: hoe verschaffen wij
hun werk? Daar zag men geen kans toe. Daarop sprongen de
plannen af. Dat mag met recht tragisch heeten. Men moest
vaststellen, dat het land zijn zonen uit den vreemde niet meer
zou kunnen voeden. Wel liet men de Afrikaanders in Argentinië
niet aan hun lot over. Men breidde de geestelijke bearbeiding
onder hen uit. Doch van terugkeer was geen sprake.
Ernstiger nog is het zoogenaamde „Armeblanke-vraagstuk".
Tal van congressen zijn hierover gehouden. Het eerste reeds in
1916, waaruit men kan afleiden, dat het niet is ontstaan door
dc oecanomische wereldcrisis. Juist toen ik uit Afrika vertrok
werd er weer een te Kimberlcy verwacht. De Regeering verleende
daaraan haar volle medewerking. Zij beloofde de besluiten,
welke daar zouden worden genomen, nauwgezet te zullen over
wegen. Honderd veertig lichamen, zoowel Engelsohe als Afri-
kaansclie, zoowel kerkelijke als niet-kerkelijke, hadden verte
genwoordigers gezonden. Wel een bewijs, dat men hier voor een
nijpend probleem staat. De voorzitter, Ds. Nicol van Johannes
burg, constateerde dan ook, dat binnen betrekkelijk korten tijd
het getal van blanke armen van 80.000 tot 250.000 was opge-
loopen (anderen spraken van 300.000). „Ons voel", zoo zei hij,
,rfhier in ons land dat ons Kerk grote verpligtinge het teenoor die
gekleurde nasi es, maar ons moet ons eerste aandag gee aan ons
verarmde volksgenote." Minister Fourie deelde namens de Re-
goering mede, dat zij in de afgeioopen 18 maanden 20 miljoen
pond sterling aan de arme blanken had besteed. Schreiende toe
standen werden- openbaar. Vele blanken zijn tot pauperisme
vervallen- Anderen arbeidsschuw geworden. Niet minder dan 99
besluiten werden genomen. Als middelen werden aangeprezen:
het keeren van den stroom van het platteland naai' de steden,
dwangkolonies voor arbeidsschuwen, „kerknedersettings", werk
verschaffing, verruiming van werkgelegenheden, zorg voor
ouden van dagen, betugeling van misdaden door jeugdigen, vak
opleiding, betere huisvesting, opwekking tot liefdadigheid, zorg
voor gepaste ontspanning enz enz. Maar niemand zal wel de
hoop hebben gekoesterd, dat deze maatregelen alle tegelijk kun
nen worden toegepast en dat het probleem binnen afzienbaren
tijd zal worden opgelost.
Ieder, die naar Zuid-Afrika wil verhuizen, dient met deze
feiten consciëntieus rekening te houden.
Ik beweer daarmee niet, dat elke emigrant bij zijn aankomst
bij het leger der arme blanken zal worden ingedeeld. Ik trof Afri
kaanders aan, die immigratie van uit Holland nog altijd als
belovend beschouwden. Men wees mij op de Hollandsohe neder
zetting te Wonderfontein nabij Pretoria, waar het den pas ge-
vestigden goed schijnt te gaan. Doch op mijn pertinente vraag:
durft gij garandeeren. dat bekwame Hollanders, die eenig kapi
taal bezitten, zoodat zij het een tijdje ook zonder inkomsten
kunnen uitzingen, hier een loonend bestaan zullen vinden, ont
ving ik ten antwoord: wij kunnen geen enkele waarborg bieden,
het hangt er voornamelijk van af of iemand trekkersbloed heeft,
zoo ja, dan zal hij alle tegenslagen ten spijt en ondanks een
wie-weet-hoe-langen tijd van ontbering met Gods hulp zich op
werken.
Dit realiseere men zich: do welvaart ligt in Zuid-Afrika niet
voor het oprapen. Het land is om geen immigranten verlegen,
bepaalde beroepen, waarin een gebrek aan arbeiders is, zjjn er
niet. Weliswaar zouden m.i. de Hollanders de Afrikaanders met
handelsgeest kunnen bevruchten, maar een Hollandsch handels
man zal daar in groote zaken moeten oproeien tegen Engelschen
en Joden, in kleine tegen de Aziaten. Dat zal een harden dobber
Niemand in Zuid-Afrika durfde voor immigratie eenige ver
antwoordelijkheid dragen.
Daarom durf ik het nog minder.
Wie erheen wil gaan, moet gaan op eigen risico.
Vaarwel!
Het wordt tihans tijd om mijn reisbrieven af te sluiten.
Ik merk, dat er nog eenige onderwerpen op mijn lijstje staan.
Maar gelijk in gewone brieven blijft er ook in deze een onaange
roerde rest. Het vluchtig karakter van dit soort literatuur .ver
oorlooft de vrijheid om het een en ander over te slaan. Ik heb
echter mijn voornaamste indrukken en beschouwingen weerge
geven. Moge ik daardoor het interesse voor ons broedervolk iu
het zwarte werelddeel hebben verlevendigd, verkeerde voorstel
lingen, welke onder ons gangbaar waren door juiste hebben
vervangen, de roep van het bloed hebben laten doorklinken, er
een weinig toe hebben bijgedragen om den gemeenschapsband
van het geloof nauwer aan te halen.
Trad het persoonlijke in mijn laatste brieven overeenkomstig
den aard der onderwerpen wat meer op den achtergrond, ik wil
het nu tegen het einde weer wat meer naar voren brengen. Brie
ven behooren nu eenmaal een persoonlijk cachet te dragen.
Ik moet nog éven terug naar de laatste lezing, welke ik vóór
mijn inscheping in Kaapstad, hield. Nadat ik haar had uitge
sproken, nam Prof. Dr. E. E. van Rooyen namens Zuid-Afrika
afscheid met een toespraak, welke mij door haar ernst en har
telijkheid aangreep. Hij betreurde, het, dat ik niet langer had
kunnen blijven en vergeleek mij met den Vliegende Hollander,
zooals die in een Zuid-Afrikaansche sage voortleeft. Hij en
andere sprekers drongen er sterk bij mij op aan om mijn be
zoek tc hervatten en een stem uit het publiek, welke interrum
peerde, dat ik dan tien maanden moest blijven, ondersteunde
dit nog.
Zulk een hartelijkheid maakte het afscheid voor mij zwaar.
In gemoede kon ik verzekeren, dat ook in mij de wensch leefde
om voor een tweede maal den Zuid-Afrikaanschen grond te be
treden, mij te koesteren in de Zuid-Afrikaansche zon, met eigea
oogen tc aanschouwen den verhoogden welstand van mijn stam-
on geloofsgenooten en mijzelf te geven zooveel ik zal kunnen.
Of de weg des Heeren daartoe zal leiden, weet ik met
Den volgenden middag geleidden een aantal vrienden, van
wie ik Prof. Lategan wel afzonderlijk mag noemen, mij naar, en
tot in het schip. De laatste wenschen werden gewisseld. Veel to
spoedig moesten zij voor mijn gevoel weer aan wal gaan. Do
touwen werden losgemaakt. Maar de banden, welke mij aan
Zuid-Afrika binden niet. Wij wuifden zoolang tot we geen stipjo
meer van elkaar konden zien.
Vaartwel, Zuid-Afrikaansche Calvinisten! Christus geve u ge
trouwheid in uw samenleving, zoo vol problemen.
Vaarwel, land van plagen, waarvan er geen mij aanraakte en
land van zegeningen, waarin ook ik voor korten tijd mocht deelen
Vaarwel, trouwe Tafelberg. Zijt nog lang cn nog moer de wach
ter van de Zuid-Afrikaansche vrijheden.
(Slot volgt).
