GRIER
Naar en in Zuid-Afrika
MAANDAG 25 FEBRUARI 1935
De weldadige invloed
van Thermogène verdrijft
spoedig: rillerigheid, hoofd
pijn, benauwdheid, stijfheid.
T 0 G A's - HEERENKLEEDING
Firma C. JöRG Sr. UTRECHT
OPGERICHT 1819 SCHOUTENSTR. Nr. 7
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN
Drietal: Te Rijswijk (Z.H.), J. C. Hagen
te Sprang, H. Pestman te Grijpskerke (Z.) en P.
van Strien te Haarlemmermeer (O.Z.).
Aangenomen: Naar Rotterdam, (als derde
miss. pred. voor de Zending coder de Joden). R.
Bakker te St. Pancras.
NED. HERV. KERK
B e r oe p e n: Te Harderwijk, W. Vroegiodewey
te Zegveld.
afscheid, bevestiging, intrede
Ds D Drijver heeft na bijna lS-jari-
een arteid te Haarlem gisteren afscheid
genomen als predikant bij de Evang. Lutn.
Gemeente aldaar, wagens vertrek naar Den
Haa°\ Onder de aanwezigen merkten wij op
Prof! H. A. van Bakel die vroeger predikant
te Haarlem is geweest en den secretaris van
de Evang. Luth. Gemeente te Den Haag. Ds.
Drijver sprak naar aanleiding van Efeze 4 3.
Aan het einde der predikatie volgden de ge
bruikelijke toespraken. Ds. Duvvendak bracht
den scheidenden predikant een woord van dank
voor hetgeen hij voor de gemeente heeft ge
daan. Hierna zong eeji zangkoor een Afscheids
lied.
Gister heeft Ds. L. F1 o o r, gekomen van
TJlrum, onder groote belangstelling zijn intre
de gedaan in de Chr. Geref. Kerk te Assen.
Zijn intreetekst was Psalm 110 3. De belofte
dfs Vaders aan Koning Jezus aangaande Zyn
volk; 't Is een volk, waarvan 1. des Konings
eigendomsrecht vastligt; waaraan 'i. des Ko
nings genade zich verheerlijkt; waarin 3. des
Konings eer wordt verhoogd; waannt 4. des
Konings eeuwige jeugd zich weerspiegelt, ioo
spraken werden gehouden tot de kerkeraad, de
bevestiger, Ds. Hilbers, tot Ds. Hovius als
vertegenwoordiger der classis, tot de catechi
santen enz. Daarna werd de nieuwe leeraar
toegesproken door ouderling, van Deventer, na
mens Kerkeraad en Gemeente; door Ds. Hil
bers en door Ds. Hovius, namens de classis.
Toegezongen werd Psalm 132:6. Mede waien
aanwezig afgevaardigden van de genabuurde
gemeente Groningen.
Ds. J. van der Wiel,, overgekomen
van West-Capelle, werd Zondagmorgen door
Ds K. H. E. Gravemeijer, van Den Haag, tot
zijn arbeid, als predikant van de Vereemgmg
tot Bevordering van de Belangen der Ned.
Herv. Kerk te R y swijk (Z.-H.l, ingeleid tot
zijn dienstwerk. Deze plechtigheid had plaats
in de groote zaal van het Gebouw voor Chr.
Belangen. Ds. Gravemeijer koos tot -ekst -
Tim. 4 2a (Predik het Woord) en stond aan
de hand van deze woorden achtereenvolgens
stil bij- a. Hoe een prediker heeft te brengen
het scheppende Woord, b. het vleesch gewor
den Woord, c. het geschreven Woord. Nadat
door Ds. van der Wiel bevestigend geantwoord
was op de door den bevestiger namens de Ver-
eeniging gestelde vraag, werd den herder toe
gezongen Psalm 134 3.
Hedenavond hoopt Ds. van der Wiel m het
zelfde kerkgebouw intrede te doen. Aanvang
half acht.
Ds C. C. J. W. WIERTS VAN COEHOORN
Na vijf maanden, waarvan drie maanden
ïn het Diaconessenhuis to Eindhoven, onge
steld te zijn geweest ,is Ds Wierta van Coe-
hoorn, Ned. Herv. predikant te Blade
voor het eeret weer voor zijn gemeente op
getreden. Deze toonde haar belangstefllmg,
door in grooten getale in het met groen en
bloemen versierde kerkgebouw samen te
komen en, toen hij den kansel had beklom
men, haar leeraar staande toe te zingen
Gezang 913.
Ds M. S. ZUIDEMA
Het adres van Ds M. S. Zuidema die
waarschijnlijk in September 1936 naar Indoe
zal gaan, is thans Kloppersingel 81, Haar-
Ds. J. G. MEYNEN f
Hedennacht is te Zeist na een ernstige onge
steldheid, ruim 64 jaar oud, overleden Ds. J. G.
Meyoen, predikant bij de Geref. Kerk van Baa ra
De overledene werd 19 Dec. 1S70 te Groningen,
waar z'n vader een van de voortrekkers van het
Chr. onderwijs, hoofd eener School was. Ds.
Meynen studeerde aan het gymnasium te Groningen
aan de V.U., waar hij in 1897 candidaat werd.
5 Septembervan dit jaar aanvaardde hij zijn
__abt te Rinsumagecst, om in 1899 te Voorburg
z'n intrede te doen. In 1904 verbond hij zich aan
de Kerk te Vlaardingcn om 3 September 1911 te
Raam z'n intrede te doen.
Ds. Meynen bekleedde enkele deputaatschappen
zor de classis Amersfoort. Hij stond bekend als
m uitnemend prediker.
Ds. D. L. ROOK. t
Te Arnhem is in den ouderdom van 34 jaar
overleden Ds. D. L. Rook, predikant bij de
ed. Herv. Gem. van Heerwen en Aerdt.
Ds. Dirk Leendert Rook werd 7 Maart 1900
„jboren en in 1928 candidaat in Overijssel om
11 Aug. 1929 het predikambt te aanvaarden te
Assendelft (N.-H.). Vandaar vertrok hy 30
Ned. Herv. Gem. van Herwen en Aerdt.
De teraardebestelling van zijn stoffelijk
overschot zal morgen (Dinsdag) plaats vinden
op de begraafplaats Moscowa te Arnhem.
WIJLEN J. IJSERINKHUIJZEN
Dichter van „Stille nacht"
Het Amsterdamsche schoolhoofd, de heer
IJserinkhuijzen, van wiens overlijden wij Za
terdag bericht hebben gegeven, was ook de
dichter van het bekende „Stille nacht" in de
Nederlandsche bewerking. In 18S2 werd aeze
tekst voor het eerst in ons land gezongen.
De heer IJserinkhuijzen is overleden twee
dagen na zyn 77sten jaardag, was dus aanmer
kelijk ouder dan wij gemeld hebben.
Reeds in zijn jeugd trok het Godsdienston
derwijs hem aan en in 1876 begon hy zijn on-
derwijzersloopbaan. Het Zondagsschoolonder-
wijs zonder meer placht hij te kwalificeeren
als een surrogaat en een zijner bekende uit
drukkingen was, dat onderwijs zonder Gods
dienst een onding is. In de beginjaren trad hy
o.m. op als bestuurslid van de Kinder Zen-
dingsvereendging. In 1890 werd hij hoofd der
Christelijke Burgerschool voor jongens en meis
jes, een bij de Amsterdammers bekende inrich
ting. Aan deze instelling was hij tot 1915 ver
bonden en velen hebben hier hun eerste vor
ming gehad.
Op zijn 70sten jaardag is de heer IJserink
huijzen voor zijn vele en velerlei verdiensten
i gehuldigd.
ABSENT TEP. CLASSIS
In de 1.1. gehouden vergadering der clas
sis Th o 1 en van de Geref. Kerken, bleek
de kerk van Poortvliet geen afgen
digden te hebben gezonden. Er is toen be
sloten aan deze kerk een schrijven te rich
ten, met de vraag, welke motieven hebben-
gekdd tot het niet aanwezig zijn op de cias-
sis. Voor deze zaak werd voorts een com
missie benoemd, bestaande uit Ds Joh.
Spoelstra, Ds C. A. Vreugdenliil, de brs C.
Haverhoek en J. van Strien.
Kerk en Staat in Duitschland
Dat \vy onlangs niet ten onrechte twijfelden
aan den vlotten gang van zaken met het
unificeeren der Duitsche Evangel. Kerk, be
wijst een telegram van de Un. Press, dat te
Dre&den ontvangen is. Daarin wordt be
richt, dat bisschop Koch van de Duitsche
Christenen (dus van de nog altijd onder Dr.
Müller zynde Rijkskerk) niet minder dan ne
gentig predikanten van de Belijdende kerk in
den vrijstaat Saksen in totaal tot ca. 12.000
R.M. boete veroordeeld heeft omdat zij gespro
ken hebben over het „het onrechtmatige
Duitsch-christelijke kerkregime". Verscheiden
hulppredikanten zijn ontslagen. Verder is de
bekende leider in de Belijdende kerk dr. Ame-
lung uit Plauen, uit zijn ambt ontzet; den
leider der Belijdende kerk in Saksen, Hahn,
dreigt eenzelfde lot.
In een vergadering van het kerkbestuur heeft
bisschop Koch zich ook tegenover een zekeren
ds. Otto zeer scherp uitgelaten. Woordelijk
verklaarde Koch: „De door de landskerk inge
slagen weg zal ook in de toekomst worden be
wandeld, zelfs wanneer hy over lijken zot
gaan". Deze laatste woorden lijken ons vooi
verbetering vatbaar; gelet op de bron, zullen
zij wellicht door een tegenspraak achterhaald
worden.
Vierde eeuwfeest Calvijn
Naar wij vernemën, luidt de volledige
lijst van sprekers voor de viering van het
vierde eeuwfeest van de „Institution Chré-
tienne de Jcan Calvin" te Parijs aldus;
Wensdag 13 Maart:
10 uur: Prof. Eug. Choisz (Genève):
Calvin et Bunion des Eglises.
15 uur: Ds E. de K a 1 i f o y (predikant
an de Hongaarsche Kerk te Parijs): L'In-
fluence du Calvinisme sur la Réforme
hongroise.
15% uur: Ds J. Courvoisier (predi
kant te Genève): Les catéchismes de Stras
bourg et de Genève.
Donderdag 14 Maart:
10 uur: Prof. H. Strohl (Straatsburg):
La théorie et la practique des quatre mi
nistères dans l'Eglise de Strasbourg en
temps de Calvin.
15 uur: Prof. Mr V. H. Rutgers (Am
sterdam): La calvinisme et l'Etat c-hrétien.
Deze zitting staat onder presidium van
Prof. Dr H. H. Kuyper. Na afloop zal de uit
reiking der eeredoctoraten plaats vinden aaü
de Professoren Kuyper en Rutgers.
17% uur: Ds Cadix (secrétaire de la
Société Calviniste de France): La calvinisme
et 1'ex-périènce religieuse.
Vrijdag 15 Maart:
10 uur: Ds A. Lecerf (président do la
Société calviniste de France): Le calvinisme
et les sciences de la nature.
15 uur: Prof. Dr Wencel ius (Pensyl-
vanië): Le calvinisme et Tart.
16 uur: A. M. Schmidt (lector aan de
Universiteit te Marburg): Calvinisme et
poésie au XVIe siècle.
Buiten de vergaderingen, Donderdag 14
Maart 20% uur: Ds J. de Saussure van Ge-
ève: La doctrine calviniste des sacrements.
Tentoonstelling, Concert, Excursie
Van 1—31 Maart zal in de, Nationale Bi
bliotheek te Parijs een Tentoonstelling ge
opend zijn in verband met het vierde eeuw
feest van Calvijns Institutie en de .■Refor
matie in Frankrijk. Daarmee gaan gepaard
„journées d'études historiques et religieuses
op 13, 14 en 15 Maart, waar de hoogleeraren
Choisy, Lecerf, Rutgers, Strohl en Wencel ius
zullen spreken. Voorts is er op 16 Maart een
excursie naar Noyon, waar het geboortehuis
van Calvijn staat'. Op 15 Maart des avonds
te 9 uur is er in de zaal .van het Conserva
toire te Parijs een vocaal Hugenoötsch con
cert, waar psalmen en liederen uit den tijd
der Hugenoten zullen gezongen worden.
GIFTEN EN LEGATEN
Ten behoeve van het Oudeliedenhuis kwam
by de Diaconie der Ned. Herv. Gem. te Am
sterdam onder letters X. Y. Z. een gift van
f 2000 in.
EEN DOODE OPGEWEKT
Door inspuiting met adrenaline
Uit Milaan: De dagbladen alhier publicee-
ren berichten over een interessant geval, dat
zich heeft voorgedaan in het Milaansche Ste
delijke Ziekenhuis. Daar overleed ondanks me
dische maatregelen en kunstgrepen een aan
ernstige hartziekte lijdende man. Nadat
zyn dood volgens doktoren buiten twijfel vast
gesteld was, trachtte toch nog een dokter Iets
te bereiken met een inspuiting' van adrenaline.
Precies 30 minuten later begon het hart- zeer
zwakjes te kloppen en na verscheidene uren
functionneerde het weer volkomen normaal,
zoodat thans geen gevaar meer schijnt te be
staan voor den weer in 't leven teruggeroe-
GEREF. KERKEN IN HERSTELD VEBBAND
Deputaten voor de samenspreking met predi
kanten en anderen die. zich in dienst der
Geref. Kerken in Hensteld Verband willen stel
len, hebben aan den heer H. A. ten Bruggen-
cate te Voorburg, theol. docts. aan de Rijks
universiteit te Leiden na, een persoonlijk on
derhoud en na overlegging eener schriftelijke
verklaring van instemming met de door deze
kerken aanvaarde verklaring inzake de ver
houding van H. Schrift, kerk en belijdenis,
toestemming verleend om in de samenkomsten
der gemeente 'n stichtelijk woord te spreken.
De heer ten Bruggencate is van Remonstrant-
sche huize en werd in 1931 proponent bij de
Remonstrantsche Broederschap. Hij gang reeds
een en andermaal voor in de Godsdienstoefe
ning der Ger.Kerken in H. V. o.m. te 's-Gra-
venhaige en te Middelburg.
ACCOUNTANTSKANTOOR WIELENGA
MAUKITSWKG 5 ROTTERDAM
o CONTROLE
Tol.: R'rïunt 15606, Den Unag 716474 en f
ZENDING EN PHILANTHROPIE
Dr. J. RONDA
Dr. J. Ronda geneesheeer-directeur der
stichting Wolfheze is benoemd tot psychiater,
belast met de nazorg over de patiënten van
de Valeriuskliniek en der stichting Vogelen-
Wetenschap.
Kunst en Letteren.
D. VAN VVILGENBURG
Tot stads-klokkenist-beiaardier, organist der
Ned. Herv. kerk, dirigent van het symphonie-
orkost en verschillende koren te Enkhuizen is
benoemd de heer D. van Wilgenburg te Laren
(N.-H.)
FRITS KREISLER
De beroemde violist Kreisler, die sedert drie
jaar ons land niet meer bezocht, zal in
maand Maart twee recitals in ons land komen
geven en wel te Amsterdam en in Den Haag.
ARCHITECT J. DUIKER OVERLEDEN"
Te Amsterdam is overleden de bekende i
chitect ir. J. Duiker, ontwerper o.a. van 1
sanatorium Zonnestraal in het Gooi en den te
Hilversum te bouwen schouwburg met hotel
restaurant. Hij is te Delft opgeleid en heeft
saamgewerkt met ir. Bijvoet.
NIEUWE NATTONALE BIBLIOTHEEK
IN BELGIë
De Belgische regeering 'heeft een wetsont
werp ingediend tot stichting van het Al-
bert 1 Bibliotheekfonds, waaruit een nieu
we nationale bibliotheek zal Worden b,e-
JAKOB BÖHME
Het hoofdwerk van den mysticus. Jakob
Böhme „Aurora oder Morgenröte im Auf-
gang, das ist die Wurzel der Philosophic,
Astrologie und Theologie", dat lange tijd
verdwenen is geweest, is weer door drBud-
deke uit Gottingen. tegelijk met andere wer
ken van Böhme, ontdekt,
HERDENKINGEN
Te Madrid zullen deze zomer groote fees
ten worden georganiseerd ter herdenking
van de driehonderdste sterfdag van Span-
je's groote dramaturg Löpe de Vega, den
grondlegger van het Spaanschc drama
(15621635). Te Amsterdam zal bij deze ge
legenheid „een Spaansohe week" worden
gehouden.
In Italië wordt dit jaar de ?000e gehoor-
Tegen
gebruikt men
anHEEB3IQ
de watten, die warmte opwekt.
Doozen a
35 =n55cr.
I Bij alle apothekers en drogisten.
DINSDAG 26 FEBRUARI
HUIZEN 301 M. KRO-Uitzending. 8,00-9.15
en 10.00 Gram.pl. 11.30—12.30 Godsd half
uur. 12.15 Gram.pl. en orkestconcert. 2.00 Vrou
wemiur. 3.00—4 00 Modecursus. 4.15 Piano
recital en gram.pl 5.10 Orkestconcert. 6 00 Le
zing. 6.20 Gram.pl. 6.40 Cursus. 7 15 Causerie.
735 Gram.pl. 8.00 Vaz Dias 8.05 Orkestccn-
cert mnw. tenor. 9 00 Causerie. 9.15 Vervolg
concert. 9.45 Zang en piano. 10.00 Populair
concert 10.30 Vaz Dias. 10.35 Zigeunermuziek.
14.00 Populair concert, 11 30—12.00 Zigeuner
muziek.
HILVERSUM 1875 M. - AVRO-uitzending.
5.30—6.00 VPRO. S.00 Gram.pl. 10,00 Morgen
wijding. 10.15 Gram.pl. 10.30 Ensemble Rent!
meester. 11:00 Causerie mevr. R. Lotgering—
Hillebraod. 11.30 Vervolg concert. 12.30 Kon.
Marine-Kapel olv. L. H. F. Leistikow. 2.15 Om!
roeporkest olv. N. Treep. 3.004.00 Knipcur
sus. 4.15 Gram.pl. 4 30 Radio-lönderkoorzaDg.
olv. ij. Hamel. 5.00 Voor kleine kinderen. 5.30
Jeugdhalfuur v. d. VPRO olv. Ds. B. J. Aris.
6 00 Omroeporkest olv. N. Treep. 7.30 E-ngel-
sche les Fred Fry. 8.00 Vaz Dias. 8.05 Gram.
pl. 8.15 Kon. Ghr. Oratorium-Vereeniging mmv.
solisten co het Residentie-orkest Leiding: B.
Diamant. *9 15 3de en 4de bedrijf van „Het Po-
litieraadsel", van E. Wallace. Vert.: J. C. v. d.
Horst. Regie: Kommer Kleyn. 10.00 Ray Forest
en zijn Band. Refreinzang: Bert van Dengen.
10 30 Uit het Gebouw voor K. en W. te Den
Haag: Kovacs Lajos en zijn orkest, en Lud;
tedag gevierd van den klassieken dichter
Horatius. Te' Rome zullen zijn werken
den ten gehoore gebracht. Brindisi.de plaats
waar Horatius veel verbleef, zal den groo
ten dichter in 't bijzonder huldigen.
Uit dc An tirev. Partij*
HULPCENTRALE HOEKSCHEWAARD
De vergadering van de hulpcentrale de
Hoekschewaard zal gehouden worden Don
derdag 7 Maart om 6.30 in de Chr. School
te Klaaswaal. Op deze vergadering zal het
plan de campagne voor de a.s. Statenver
kiezingen voor het eiland worden bespro
ken, waarna door burgemeester R. Tja 1-
m a van Goudswaard zal worden gerefe
reerd over het stemrecht (art. 9 van hei
A.-R. program).
(-mondharmonica). 11.00 Vaz Dias. 11.10 Uit
„Psdhorr Rotterdam: Sarközy eo zijn ensem
ble. 10.30 „The Ramblers" olv. Theo Uden
Masman.
DP^'TWICH 1500 M. 10.3510.50 Morgen
wijding. 11.20 Orgelspel S. Torch. 11 -50 Voor
de scholen. 12.10 Gram.pl 12.35 John Reynders"
orkest 1.20 John Muskant en het Troxy Grand
Orkest. 2.25 Voor de scholen. 4.20 Causerie,
4.40 Het Britsche Strijkkwartet mmv. W. Whi
te (alt). 5.35 BiBC-Dansorkest olv. H. Hall.
6 20 Berichten. 6.50 Handelconcert. 7.10 Fran-
sche les. 7.40 Gram.pl, 7.50 Lezing. 8.20 Radio-
tooneel. 9.20 Pianorecital L. England. 9.50 Be
richten. 10.10 Causerie. 10.20 Nieuws uit Ame
rika. 10.35 „The February Revue", met Nelson
Keys. 11.35—12.20 Dansmuziek door Lew
Stcne en zijn orkest.
RADIO PARIS 1648 M. 7.20 en 8.20 Gram.pl.
12.20 Orkestconcert olv. Letombe. 8.20 „Gar-
gan/a", operette van Mariotte.
KALUNDBORG 1261 M. 11 20-1.20 Concert
uit rest. „Wivex 2.20—4.20 Omroeporkest olv.
L. Gröodahl. 7.20 Harmondcamuciek door Gellin
en Borgström. 8.20 Hoorspel. 8.55 Eogelsche 15e
deren. 9.35 Kamermuziek door Strijkkwartet,
10.30— 11.50 Dansmuziek.
KEULEN 456 M. 5.20 Gram.pl. 6.35 Orkest
concert. 11.20 Omroepkleinorkest olv. Eysoldt.
1.35 Concert. 3.20 Uit Hamburg: Omroeporkest
cu -dansorkest. 5.05 Pianorecital E. Grape. 6 20
Vocaal concert. 7.35 Uit Berlijn: Omroeporkest
olv. Frickhoeffer. 8 20 Marschenccncert.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.20 Gra-
mofoonpl, 12.50 Omroeporkest. 1.50—2.20,5.20.
6.50 en 7.35 Gram.pl. 8.20 Radio-potpourri
„Puzzle en Co.". 10.30—11.20 Gram.pl,
484 M" 12.20 Gram.pl. 12.50 Salonorkest oh
Walpot. 1 50-2.20. 5.20 en 6.35 Gram.pl. 7.00
Zang. 7.15, 7.35 en S.20 Gram.pl. 9.35 Sym-
phonieconcert. 10.30—11.15 Gram.muziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 m. 7,35
Herdenking van Richard Wetz, mmv. orkest
olv, Frickhoeffer. 8 20 „Das Schaufenster a r
Welt", berichten van de Leipziger Messe. 9.20
eo 10.05 Berichten. 10 20—11.50 Dansmuziek
door Hans Bund en zijn orkest.
HILVERSUM IN ADEN GEHOORD
De onderzeeër K 18 heeft op 21 Febr. des nachts
om half twee de zender vao de Ned. Serntoestcl-
lenfabriek, die op de golflengte van Hilversum
werkt, gehoord. Dit is een afstand van 6000 KM.
Voorwaar een mooi resultaat!
DE OMROEPER WEITZEL HERSTELD
Naar het N. v. d. D verneemt as de bekende
A V.R.O.-omroeper Guus Weitzel thans gehe.-l
hersteld en zal hij begin Maart weer zijn dicr.it
voor de microfoon met tusschenpoozen hervatten.
HET VERHAAL VAN M1ENT1E EN SAARTJE PEPERNEUT,
door G. Th. ROTMAN.
47. Het was de veldwachter, die ons ze
ker binnen had zien gaan, en die nu met
„de vrouw des huizes" achter zich aan de
kamer binnenstapteSaar kon nog gauw
overeind krabbelen; beiden holden wc de
achterdeur uit. en sprongen, hup! in een
roeibootje, dat daar lag. Want het huis lag
óók aan den plas, en alle menschen die daar
woonden hadden een roeiboot.
48, Terwijl Saar de boot afduwde, greep
ik de riemen. Net op dit oogenblik bereikte
ook de veldwachter den waterkant. „Kip, ik
heb je!" riep hij, en bukte zich snel om do
boot nog te .grijpen. In zijn haast deed hij
het echter zoo onhandig, dat hij, in plaats
van de boot te pakken, met zijn halve boven-
lij f in het water terechtkwam... O foei, wat
een schrik. Wordt Woensdag vervolgd)
Reisbrieven van Prof. Dr. V Hepp
XLIV
HET RASSENPROBLEEM IN ZUID-AFRIKA (Vervolg)
Men maakt er den Airikaander dikwijls een verwijt van, dat
hij een kaffer nooit de hand geeft. Doch naar men mij inlichtte
doen de Kaffers als zij in eigen omgeving zijn, dit elkander ook
niet. Wordt een kleurlinge voor de huiselijke godsdienstoefening
binnengeroepen, dan zal zij op een stoel gaan zitten, doch Kaffer
en Kaffermeid zetten zich op den grond. Dat wordt hun niet
hevolcn, dat doen zij eigener beweging. Helaas worden zij niet
door alle blanke Ghristenen bij Schriftlezing en gebed genood.
Doch wie hiervan een grief wil maken, steke eerst de hand in
eigen boezem. Geven ook in ons land niet vele gezinnen blijk,
van dezelfde nalatigheid? Als eigenaardigheid teeken ik ook
aan, dat Kaffers, die jarenlang gewend zijn om in een helder
en zacht bed te slapen, zoodra ze naar hun stam terugkeeren
zich weer op een matje uitstrekken.
Met het Kafferpersoneel kan de blanke geen overleg plegen
zooals de Europeaan in zijn land dat doet Daarvoor staat het
intelligentie- en het beschavingspeil te ver heneden dat van
het onze. De meester en meesteres moeten eenvoudig bevelen.
Ook zij, die het best met de Kaffers konden vinden, deelden deze
meening. De ervaring leert, dat een zekere mate van vertrou
welijkheid den zwarte brutaal maakt. Verschillende Engelschen,
die van huis uit negrophiel waren, stemmen thans toe, dat het
psychologisch inzicht van de Afrikaanders in deze juister is
geweest dan het hunne. Het staat ermee, als wanneer men een
kind van tien jaar als een volwassene behandelt. Daaruit groeit
een aanmatigend, onuitstaanbaar schepsel.
Daarmee wil ik volstrekt niet goed praten, dat de Kaffers door
de Boeren weieens te stug zijn behandeld. Doch nooit hebben
zij kleurling of Kaffer tot slaaf gemaakt. En dc practijk wees
uit, dat de tactiek door hen tegenover de Kaffers gevolgd meer
opvoedende kracht bezat dan die der Engelschen.
Men denke ook niet, dat de zwarte arbeidskrachten zoo bui
tengemeen goedkoop zijn. Een Kaffermeid verdient met fooien
mee in de groote steden van 2 tot 3 pond in de maand, een
Kaffer van 3 tot 4 pond boven vrij kost en inwoning. Vanzelf
mag men dit bedrag niet omrekenen naar de goudbasis-koers
van 7.25 voor een pond.
Maar ook op „plaase" en in huizen heeft de uitlichting uit het
stamverband nadeelige gevolgen. Dronkenschap, onzedelijkheid
en zwerverslust komen ook hier, zij het in mindere mate dan
in de „lokasies", voor. Iemand vertelde mij, dat hij nooit meer
een Kaffermeid in dienst wilde hebben. Eens was het. hem over
komen, dat een Kaffermeid voor korten tijd naar haar verwan-
V XLIII stond in ons -blad yan 23 Februari.
ten vertrok. Zij kwam niet alleen met een baby terug, waaraan
zij het licht had geschonken, maar tevens met een kindermeid
om op het kleintje te passen. Voortaan neemt hij enkel
„boys" aan.
Het nadoen van de
blanken vertoont
zich hier niet min
der sterk. Ik hoorde
de volgende verma
kelijke geschiedenis.
Een Kaffer zei
hoogst ernstig tot
de vrouw des hui
zes, dat hij toch zoo
graag wilde weten,
welk haarfixeermid-
del mijnheer ge
bruikte. Hij had er
ook een gekocht,
onaar daarvan werd
zijn kussen zoo vet.
En nu pijnigde hem
ihet probleem, hoe
het kwam, dat het
kussen van zijn
meester zoo schoon
bleef. Het mevrouw
tje verwijderde zich
snel om het in de
huiskamer uit te
proesten. Immers, op
het Kafferhoofd
wordt alle haargroei
door de glasbewer-
king, waarover ik
schreef, in de kiem
gesmoord.
Segregasie
sterK worm m zuia-AiriKa geijveru voor „segregasie" als een
van de doeltreffendste middelen om het rassenprobleem, voor
zoover het blanken en niet-blanken betreft, op te lossen. Onder
ons wordt deze actie dikwijls misverstaan. Zij wordt dan uitge
legd als een volstrekte afscheiding tusschen blanken en niet-
blanken liefst door de laatsten uit de blanke samenleving radi-
te verwijderen en hen in een bepaald gedeelte binnen of buiten
de Unie af te zonderen. Dat is eohtor in Zuid-Afrika de gang
bare opvatting niet. Dan zou men trouwens het onmogelijke
najagen. Daarvoor zijn beide rassen te vast op Afrikaanschen
bodem geworteld. Ze zullen wel tot in de verste toekomst op
elkander zijn aangewezen. Het historisch proces valt niet onge
daan te maken. Wat zouden de blanken zonder kleurling en
Kaffer moeten beginnen? De arbeid op het land en in de mijnen
zou worden lamgeslagen. Ook de gang van het huiselijk leven
zou worden ontwricht. Het is toch ondenkbaar, dat dc plaats
van ettelijke miljoenen door blanken zou kunnen worden inge
nomen. Ook zou bet uit een ethisch oogpunt niet te verdedigen
zijn. God heeft kleurling en Kaffer op den weg van den blanke
geplaatst. Dat brengt een verantwoordelijkheid mee, welke men
niet op zij mag schuiven.
Neen, segregasie bedoelt juist om dc verbastering en verwil
dering met name van den Kaffer, tegen te gaan on hem in zijn
eigen karakter te handhaven. Vloeien zijn ondeugden voort, uit
de losmaking uit zijn stamverband, men wil door segregasie
juist dit. verband zooveel, mogelijk herstellen. Op een kongres in
1929 te Kroonstad gehouden zeide een der Afrikaansche referenten
van den naturel: „Hy moet gekeer wordt om nie ons beskawing
holus bolus over te neem nie tot skade vir homself, maar geleer
en gelei word om die tradisioneele en ingebore karaktertrekke
van sy ras te ontwikkel en te suiwer van die onedele en onreine
daarin, en uit ons beskawing alleen oor te neem wat goedskiks
geassimileer kan word. Om van die naturel 'n prototiepe van die
Europeaan te maak beteken eenvoudig om hom uit sy rasse-
verband los te ruk en hom die skaduwee vir die werklikheid
In de Kaapprovincie hebben kleurling en Kaffer gelijk stem
recht met de blanken. Dit wordt door de segregasie-beweging
afgekeurd. En wel-omdat „dit aan die naturelle self meer
skade berokken dan dit vir die blanke beskawing 'n gevaar is."
Zij wil aan de naturellen de volste vrijheid verleeneu .,om hulle-
self te segregeer in 'n eie samenlewe, afsonderlik van die blanke
samenlewe, waai- hulle selfstandigheid met hulle saamhorigheid
vrij kan opgroei tot 'n status van selfregering in elke opsig."
Segregasie sluit alzoo voor Kaffer en kleurling zelf regeer ing in.
Als einddoel stelt men zich voor den naturel alle rechten toe
te kennen, welke overeenstemmen met zijn aard. .Langs die weg
wil ons hom help om regte te geniet wat gelijkstaan aan ons
onderlinge regte, of wat dit selfs kan oortref as hij 'n beska
wing vir sy ras kan ontwikkel wat hoër as die van ons kan
Het edele en gezonde van dit standpunt kan zeker door nie
mand worden betwist. Het Engelsche nivelleeringssysteem staat
daar ver beneden. Het lijdt aan een schromelijk gemis aan
psychologisch doorzicht.
De verwerkelijking van dit streven naar segregasie plaatst zon
der twijfel voor ingewikkelde moeilijkheden. Het kan niet door
een paar besluiten worden bereikt. Langdurige steun der blan
ken zal daarbij noodig blijven. Bij de niet-blanken, die nog in
ongerept stamverband leven, zal de tegenstand het minst sterk
zijn, al moeten ook zij door overtuiging hiervoor worden ge
wonnen. In de reservaten, maar bovenal in de lokasies, op de
„plaase" en onder het huispersoneel, waar het stamverband
zoek is, zal er een nieuw moeten worden gekweekt.
De weg is lang.
Doch als de eerste schreden niet worden gezet komt men er
nooit.
De Zending
Reeds enkele jaren vóór de Hollandsche kolonisatie werd er
reeds ovér Zending onder de kleurlingen gesproken. In 1649
richtten Leendert Jansz. en N. Proost aan de bewindvoerders
van de Oost-Indische Compagnie een verzoekschrift, waarin zij
te kennen geven: „Wel ende in goede correspondentie met haar
(d.z. de kleurlingen) levende sal men metter tijd eenige vau
haer kinderen tot jongens ende dienaers connen gebruijeken
ende in de Christelijcke religie opt'recken waer door als Godl
Almachtigh dese goede saecke gelieffde te segenen, gelijck als
Tayona ende Forniase heeft gedaen, veel sielen tot de Christe
lijcke Gereformeerde religie ende Godt toegebracht werden." Vail
Riebeek droeg hiervan kennis. Eenmaal aan de Kaap geland
wijdde hij ook daaraan zijn zorgen. Treffend is de passage uit
het gebed, waarmeo hij de vergaderingen placht te openen: dat
„onder dese wilde en brutale menschen mogelijck synde Uwe
ware gereformeerde Christelijcke leer mettertijt mochte voortge
plant ende verbreijt worden, tot Uwes II. naemens lof ende Eere
ende welstant onser Hren Principalen." Al werd ook de rechte
zendingsmethode
niet toegepast en al
had men te worste
len met gebrek aan
arbeiders, het zen
dingswerk bleef niet
rusten. Op het eind
van de 18de en aan
het begin van dc
19de eeuw ontwaak
te in Europa een
buitengewone Zen
dingsijver. Op initia
tief van het Londen-
sche Zendingsgenoot
schap werd te Kaap
stad het Zuid-Afri
kaansche Zendings
genootschap ge
sticht. Ongelukkig
genoeg stond dit
onder humanisti-
schen invloed en
huldigde het een
verwaterd chrsten-
dom. Dr. Van der
Kemp en Read ves
tigden aan de Oost-
kust een zendings-
post, welke, docr he.v
Bethelsdorp werd
genoemd, wat door de Boeren werd veranderd in Bedelaarsdorp.
Zij trouwden met Hottentotsche vrouwen en namen tegenover
de Boeren een vijandige houding aan. Later voegden ook andere
zendingsgenootschappen zooals het Rijnsche, het Berlijnsche,
het Wesleyaanschc Zuid-Afrika bij hun tex-reinen,
HEPP
Kafferechtpaar met baby
