Ned. Omroep Zender Maatschappij
Twee jaar in Rusland
WOENSDAG 23 'JANUARI 1935
DERDE BLAD PAG. 9
De Staat overwegende
zeggenschap
Gemengd bedrijfmet mede
werking der groote om
roeporganisaties
Bij de Tweede Kamer is een wets
ontwerp ingediend tot het in het
leven roepen van een N.V. „Neder-
landsche Omroep Zender Maatschap
pij" (Nozema), een gemengd zender-
bedrijf» waarin ©enerzijds de Staat
overwegende zeggenschap heeft, en
anderzijds de belangen der omroep
organisaties afdoende zijn beveiligd.
Bij de behandeling van de P.T.T.-begroo-
lig voor het jaar 1934 is zoowel bij de
ichriftelijke als bij de mondelinge gedach-
enwisseling met en in de Kamer het vraag
ituk van de omroepzendapparaat aan de
irde geweest.
Bij die gelegenheid mocht de minister
ijn standpunt uiteenzetten en werd dooi
lem tevens medegedeeld, dat een oplossing
iau dit vraagstuk in voorbereiding was en
laartoe o. m. overleg met de betrokken
imroeporganisaties werd gepleegd.
De minister is daarbij uitgegaan van de
loodzaak om het zendervraagstuk in dien
in op te lossen^ dat de zenders voor den
adio-omroep zouden komen in één hand.
Een commissie, onder voorzitterschap
on den heer H. v. B o e ij e n, voorzittei
an den Radio-raad, waarin naast twee le
ien van den Radio-raad en drie hoofd-
mbtenaren van het Staatsbedrijf der P. T
l, vertegenwoordigere der vier groote om-
oeporganisaties zitting hadden, heeft de
ninister overeenkomstig de door hem aan-
legevcn richtlijnen, een regeling aangebo-
len, waarmede hij zich heeft kunnen ver
enigen.
Het hierbij aangeboden wetsontwerp, hou
lende machtiging tot het oprichten van het
«doelde gemoogd bedrijf, is o. a. van deze
foorbereiding het resultaat.
De machtigingswet.
De machtigingswet heeft geen andere
trekking, dan het in het leven roepen van
iet gemengde zenderbedrijf mogelijk te
laken; zij geeft daartoe, in
iet den bestaanden rechtstoestand, den
•ereischten wettelijken
In hoofdzaak was mitsdien alleen nood-
akelijk het vastleggen van het beginsel
an medewerking door de vier algemeen©
mroeporganisaties, machtiging van den
linister om tot medeoprichting van het
lenderbedrijf over te gaan, vaststelling van
rechtsvorm van het nieuwe bedrijf en
verdeeling van den invloed tusschen
t en omroeporganisaties en buiten-
ferkingstelling van het in de Telegraaf- eu
'elefoonwet 1904 tot nu toe te dezen aan-
ïcat gehuldigde machtigingsstelsel, voor-
oover dit onvereenigbaar geacht moest
morden met het monopolie, dat het nieuwe
enderbedrijf op zijn gebied zal moeten
lebben.
Bij het aanvaarden van den rechtsvorm,
ils welke die der naamlooze vennootschap
ekozen werd, scheen het voorts gcwenscht
ich vrij te maken van die bepalingen in
iet wetboek van Koophandel, welke voor
lit bijzondere bedrijf belemmerend zouden
iunnen werken, niet alleen voor zooveel
leze betrekking hebben op de mogelijkheid
fan het wijzigen der statuten, maar ook
foor zoover deze strakke regelingen voor-
chrijvcn ten aanzien van' de teruggave
in stortingen op aandeelen en dergelijke.
De wet verleent den minister voorts de
loodigc bevoegdheden, die na het tot
tand komen van het bedrijf op hem zui-
en rusten. Met het vorenstaande is het
tarakter der wet in hoofdlijnen aangege-
De positie van den Staat
De positie, welke de Staat in het nieuwe
ledrijf zal moeten innemen, komt naast de
lerdeeüng van den invloed tot uitdrukking
n do verhouding van het aandeelenbezit
0-40.
De waarborgen voor de omroeporganisa-
.es zijn in het bijzonder gelegen in de
vijze, waarop het bestuur der vennootschap
samengesteld en waarop de invloed daar-
tusschen de verschillende aandeelhou-
lers is verdeeld en in de noodzakelijkheid
an gekwalificeerde meerderheden voor het
nemen van ingrijpende besluiten.
Het openbaar belang is daarnaast ge-
aarborgd door een vernietigingsrecht van
de Kroon en een goedkeuringsreeht van
den minister in het leven te roepen voor
bepaaldo belangrijke aangelegenheden.
üe minister moge voorts nog de aan
dacht cr op vestigen, dat in het door de
commissie ingediende wetsontwerp was op
genomen een artikel, houdende vrijstelling
oor het zenderbedrijf van de van Rijks
wege te heffen belastingen.
De minister heeft echter gemeend, met
het oog op den benarden toestand van
lands financiën, dit artikel niet te moe-
overnemen, zoodat het in het thans in
gediende wetsontwerp niet voorkomt
Hoofdzaak van het zenderbedrijf is de
erzorging der zendinrichtingen voor den
Nederlandschen radio-omroep.
In de onderhavige regeling is het daar
naast mogelijk, dat de samenwerking, wel
ke op het gebied der zendinrichtingen
thans tot stand is gekomen, er toe leidt,
dit samengaan gegeven eenmaal het ge
mengd bedrijf uit te strekken over za
ken, die, hoewel niet direct verband hou
dende met aanleg en exploitatie der zen
ders, niettemin het gemeenschappelijk be
lang der betrokkenen raken.
Zulk een samenwerking mag echter ir»
tegenstelling met de hoofdzaak van het be
drijf, niet opgelegd worden.
Monopolistische positie.
In art, 2 is de monopolistische positie
van liet nieuwe bedrijf vastgesteld.
Het beginsel, dat het gemengd bedrijf op
zijn gebied een monopolistische positie zal
innemen, houdt in, dat naast de zend
inrichtingen der Nozema niet alleen andere
omroepzendere op haar gebied onbestaan
baar zullen zullen zijn, doch ook, dat er
waarborgen noodig zijn tegen andere in
richtingen, wier werking de Nozema zou
den belemmeren in de vervulling van haar
taak.
In art. 4 is het beginsel der verplichte
medewerking voor de betrokkenen neerge
legd en wel zoodanig, dat ook bij verande-
ing in de verhoudingen op omroepgebied
het zenderbedrijf bestendigd kan worden.
Gewaakt is eenerzijds voor al te groote
beperking van de bewegingsvrijheid van
den raad van beheer, anderzijds is echter
een zeker toezicht voor zeer belangrijke en
ingrijpend© beslissingen niet te ontberen,
daar een eenheid, als het nieuwe bedrijt
zal vormen, een vergaanden invloed op het
omroepwezen zal uitoefenen.
De Raad van Beheer.
Voorgesteld wordt het bestuur der
Vennootschap te doen berusten bij
een Raad van Beheer, bestaande uit
ten minste 9 en ten hoogste 10 leden,
naar gelang de Minister bepaalt.
De Minister benoemt, als het aantal
leden 9 bedraagt, 5 en als dit aantal
10 bedraagt, 6 leden, t.w. 2 leden uit
den Radio-raad, waaronder den voor
zitter van dat college, ten hoogste 3
leden, werkzaam bij het Staatsbedrijf
der Posterijen, Telegrafie en Telefonie
en voorts, te zijner beslissing, 1 per
soon naar vrije keuze, met dien ver
stande, dat uit den Radio-raad en als
werkzaam bij het Staatsbedrijf der
P.T.T., nooit meer dan 2, resp. 3 le
den, benoembaar zijn.
De omroeporganisaties zullen teza
men 4 vertegenwoordigers in den
Raad van Beheer hebben.
Luchtlijn AmsterdamPraag
Thans is vastgesteld, dat de nieuwe K.L.M.
lijn op Praag met April in exploitatie wordt
genomen. Deze lijn zal worden gevlogen in
samenwerking met de Tsjechische Lucht
vaart Maatschappij.
JUBILEUM BIJ DE AMSTERDAMSCHE
DROOGDOK MAATSCHAPPIJ
Naar wij vernemen zal een in de kringen
van scheepvaart en techniek zeer bekende
figuur, de heer P. R. F e n e n g a, Dinsdag
16 April a.s. herdenken, dat hij veertig jaar
geleden zijn loopbaan begon bij de Amster-
damsche Droogdok Maatschappij.
MINISTERS VOOR DE
MICROFOON
De politiek in den aether
Rol der controle-commissie
getoetst
Bij de behandeling van de Postcrijen-be-
grooting in de afdeelingen der Eerste Kamer
zijn uitvoerige beschouwingen gehouden
over de radio-controle. Blijkens het voorloo-
pig verslag drongen, evenals ten vorigen
are, verscheiden leden er op aan, dat in
jeginsel de politiek, in welken vorm ook
uit den aether zou worden geweerd, mede
gelet op de huidige practijk.
Alvorens enkele voorbeelden uit die, h.L
ongcwcnschte practijk aan te halen, verklaar
den zij evenwel, dat zij zich volkomen kon
den vereenigen met de grondslagen, door
den Minister te dezer zake aanvaard. Te
recht toch heeft de Minister in de vergade
ring van de Tweede Kamer van 20 Novem
ber 1.1. uiteengezet, dat de radio-uitzending
„een zeer eigenaardig karakter heeft" en
niet moet worden verward met het „vrije
woord". „Tal van Ministers" zoo werd daar-1
aan toegevoegd, .zullen hier" namelijk
de Staten-Generaal „redevoeringen
houden, die zij door de radio niet mogen
houden."
Gaat men van dit juiste standpunt uit,
dan moet het, dus verklaarden de leden,
hier aan het woord, in hooge mate bevreem
ding wekken, dat op 24 November 1.1. rede
voeringen werden toegelaten, als welke
s. Marchant en Joekes in de algemeene
•gadering van den Vrijzinnig-Democrati-
schen Bond voor de microfoon hebben ge
houden. Beider betoogen hielden eigenlijk
een afrekening in met politieke tegenstan
ders van allerlei gading, terwijl bovendien
enkele zinsneden uit de laatstbedoelde toc-
praak kennelijk bestemd waren voor het
buitenland en gerustelijk mochten worden
beschouwd als evenzoovele proeven van min
gepaste critiek op de binnenlandsche poli
tiek van een met ons bevriende natie.
Het betreft hier geen uitzondering. Im
mers, eenigen tijd geleden, 6 Februari 1934,
hield mr. Marchant in zijn hoedanigheid
van Minister van Onderwijs, voor de micro
foon een rede over: „Onderwijs en Politiek"
welke neerkwam op een bestrijding van de
Nationaal Socialistische Beweging in Ne
derland.
In het hiervoren betoogde vonden deze
ledön tevens aanleiding, als hun overtuiging
te kennen te geven, dat leden van de Regee
ring slechts bij hooge uitzondering van de
radio gebruik behooren te maken. Als voor
beelden van een juist gebruik herinnerden,
zij aan de voortreffelijke uiteenzettingen
van den tegenwoordigen Minister v£
nanciën over de financiëele politiek,
najaar van 1933 en 1934. Zijn ambtgenoot
van Onderwijs echter neemt op dat stuk een
onjuist standpunt in, hetwelk in menig
opzicht aan het gezag van de Regeering af
breuk doet. Neemt men dan in aanmerking,
dat een redevoering, als ds. Krop wenschte
te houden over de geloofsvervolging in Rus
land, werd verboden, ook nadat deze in
hooger beroep was gegaan bij den Minister
van Binnenlandsche Zaken, en dat passages,
als waarop het lid van de Tweede Kamer,
de heer Drop, de aandacht had gevestigd,
in een rede van den heer Vliegen moesten
worden geschrapt, alvorens die mocht wor
den uitgezonden, dan moet worden erkend,
dat hier met twee maten wordt gemeten:
Ministers onder controle?
Gaarne zouden de leden, hier aan het
woord, vernemen, of, wat betreft het
houden van redevoeringen voor de mi
crofoon door Ministers der Kroon, zich
ten aanzien van de controle vooraf een
bijzondere usance heeft gevormd, of dat
deze redevoeringen ook aan de Radio-
controle-commissie ter beoordeel ing wor
den voorgelegd. Met name gold deze
vraag de toespraken, waarvan in het
vorenstaande gewag is gemaakt.
Deze leden zouden het op prijs stellen
nauwkeurig omtrent den gang van za
ken op dit stuk op de hoogte te worden
gesteld.
Radio-distributie
Met ingenomenheid had men uit de Me
morie van Antwoord aan de Tweede Kamer
ervaren, dat de Minister geen termen aan
wezig acht, om na afloop van de voor den
tijd van vijf jaren verleende machtigingen,
die voor het, grootste gedeelte in April 1937
eindigen, een anderen exploitatie-vorm voor
de verzorging van de radiodistributie in
leven te roepen.
Pers en Radio
Enkele leden stemden in met de
klacht, bij de schriftelijke en de open
bare gedaohtenwisseling over deze be-
gj-ooting in de Tweede Kamer geuit over
het feit, dat in de door de omroepver-
eenigingen uitgegeven weekbladen mocht
worden geadverteerd. Zij drongen er op
aan, dat de Minister te dezer zake stap
pen zou doen, teneinde aan die uiterst
ongewenschte concurrentie een einde te
maken.
Verscheidene leden verklaarden zich niet
te kunnen vereenigen met 's Ministers voor
nemen, op 1 Januari 1937 over te gaan tot
naasting van de gemeentelijke telefoonnet
ten in de drie grootste steden.
ROFFELRIJMEN
ZE VINDEN ELKAAR
Moge ik een heilwensch wijden
Aan de N.S.B.-partij
In Boer Braat won zij er eindlijk
Een agrarisch kopstuk bij.
n Boer Braat heeft zij gevonden
Wat zij miste tot haar spijt,
Een op 't parlement verbeten
De reorganisatie der Leder
centrale
De reorganisatie-commissie van de cen
trale H.L.S. (Leder-centrale), welke heeft
vastgesteld, dat de bestaande band, welke de
centrale vormt tusschen belanghebbenden
in de huiden-, leder-, schoenen- en aanver
wante branches, intact moest blijven, ten
einde samenwerking en overleg tusschen
de groepen te kunnen bevorderen, heeft en
kele hoofdlijnen voor een nieuwe ordening
aangenomen.
deze richtlijnen blijkt, dat er in het al
gemeen naar gestreefd is, in het nieuwe
systeem wetgeving, uitvoering en recht
spraak in handen te leggen van onderling
onafhankelijke organen, hetgeen niet te on
derschatten waarborgen biedt voor de be
scherming van de belangen der aangeslote-
Gebruikt in Uw soepen HONIG's BOUILLONBLOKJES 6 voor 10 cent
De Openbare School
En de toekomst van ons volk
Het is reeds bijna een half jaar
it in een Kerkelijk Weekblad, ten
zien van het schoolvraagstuk in Nederland,
teruggekomen werd op één der mogelijk
heden, vaak genoemd in de kring der be
lijdende Christenen in Nederland, vóór
dat, in 1920, na tachtigjarige strijd,
aan dit vraagstuk gegeven oplossing alge
meen was aanvaard; aldus begint een
hoofdartikel van den heer J. R. Snoeck
I-Ienkemans in het C h r. I-I i i
blad voor Zuid-Holland. Als oorzaak der
oproerige gezindheid onder ons volk, van
deze tijd, werd in bedoeld artikel genoemd
„de bijna onherstelbare fout van Dr. de
Visser c.s., dat men in 1920 verzuimde,
naast de financieele gelijkstelling tusschen
Openbaar- en Bizonder Onderwijs, ook de
relatieve neutraliteit van de Openbare
School in te voeren."
Hiertegen voert de schrijver in het Chr.
Hist. Weekblad aan: Mocht hier sprake
an een fout, zoo is deze niet gemaakt
door den Schoolwetgever van
door den Grondwetgever van 1917. In het
Grondwetsartikel van 1917 is, voor
Openbare School, niet overgenomen de
dachte van Heemskerk van 1912: „eerbie
diging van de godsdienstige gevoelens van
Ide ouders der schoolgaande kinderen" (fa*
cultatieve splitsing en relatieve neutrali
teit); maar is gehandhaafd.de oude forum
lleering: „eerbiediging van ieders gods
dienstige begrippen-' (absolute neutrali
teit).
Dr. de Visser was aan deze bepaling der
Grondwet gebonden.
Echter, zoo vervolgt hij, het ware ook
ons liever geweest, als de door Heemskerk
voorgestelde bepaling in de Grondwet
are opgenomen. Dit ware ook zeker ge
schied, als bij de Kamerverkiezing van 1913
de „Rechtsche" meerderheid niet verlore
ware gegaan. Het is opmerkelijk, dat de
zelfde „kerkelijke strooming", die thans
op de in 1912 door Heemskerk ont
worpen formuleering terugkomt, niet
heel zonder schuld is ten aanzien der
linksche overwinning" van 1913.
Pogingen, tijdens de voorbereiding
Grondwetsherziening van 1917, tot
verkrijgen van een redactie, als in
door Heemskerk ontworpen, konden,
de toen gegeven omstandigheden, niet
gelukken. De bestaande redactie bleef ge
handhaafd en Dr. de Visser was, bij het
ontwerpen van zijn schoolwet, aa»n haar
gebonden.
Braat, een boer van eigen Bodem,
Van het beste boerenBloed,
Die er Eer in stelt te zeggen
Hoe het in zijn moerland moet,
Braat vertoont in deze drieling,
Eer-Bloed-Bodem, zeer beslist
De nadrukkelijk vereischte
Kenmerken van den fascist.
Braat schijnt dit in alle deelen
Echt met Mussert eens te zijn:
Crisis? Larie! Bakerpraatjes!
Puur een vinding van Colijn!
Mussert zei het dezer dagen
(Niemand sprak het tegen, want
Als hij spreekt moet ieder zwijgen
In ons domme vaderland!
Mussert zei het dezer dagen:
Werk- en teelt- en fokverbod,
Nèt als al 't partij-geknungel:
Als 't geen misdaad is, is 't zot!
Zijn bevel zal luiden: Fokken!
Telen! Werken!Onze Taak
Is de Bodem uit te buiten!
Ook al loopt de uitvoer spaak
Nee, die eene dwaze regel
Voegde Mussert er niet bij,
Maar als dat ook tot zijn Taak hoort
Staat Boer Braat wel aan zijn zij
Haast zou ik mijn wensch vergeten!
Natie-StamBoek N.S.B.!
Niets Stuit Braat in z
Neem het gratis mee! Hou zee!
(Nadruk verboden.)
LEO LENS.
Eiken winter leed hij aan
Winterhanden en Wintervoeten
„Door mijn beroep moest ik den geheelen
dag op straat loopen en daardoor gingen
de plekken altijd open en begonnen te
zweren. Van alles probeerde ik, maar baat
vond ik niet, totdat ik met Kloosterbalsem
begon. Eiken ochtend en avond deed ik
die op de plekken. Ze genazen binnen een
eek prachtig en voor goed. Nu smeer ik
Is 't koud wordt van te voren mijn
handen en voeten eiken ochtend met
Kloosterbalsem in en heb sedertdien geen
meer van winterhanden en -voeten
gehad". Zoo schrijft ons de heer W.
wiens origineele brief voor ieder
ter inzage ligt. Akker's Kloosterbalsem
kost per schroefdoos 35 ct. en per pot
~"'i ct. en 1.04 en is overal verkrijg
baar. Onovertroffen bij brand- en snij
wonden. Ook ongeëvenaard als wrijfmid-
d.él bij rheumatiek', spit en spierpijn.
Gebruik Akker's Kloosterbalsem
RUBRIEK
DONDERDAG 24 JANUARI
HUIZEN 301 M. 8.00 KRO. 10.00 NCRV.
11.00 KRO. 2.00-11.30 NCRV. 8.00—9.15 en
10.00 Gramoioonpl. 10.15 Morgendienst olv. Ds.
P Boendermaker. 10 45 en 11.00 Gram.pl. 11.30
Godsd. halfuur. 12.15 Orkestconcert en gram.pl.
2.00 Cursus fraaie handwerken 3.00 Lez-cg M.
W. Barger. 3 30—3.45 Gram pl. 4.00 Bijbelle
zing Ds. G. Lans. mmv bariton en orgel. 5.00
Cursus handenarbeid v. d. jeugd 5.30 Piano
recital W. Zonderland. 6 30 Gram.pl. 6.43 Cau
serie H. Amelink. 7.00 Politieberichten. Ned.
Chr Persbureau. 7.15 Gram.pl. 7.30 Weekover
zicht. 8.00 Vaz Dias. 8.05 Gevar. programma,
mmv. leden van het Chr. Radiokoor en Arie
Post en J. v. d. Rovaart. 9.50 Gram.pl. 10.00
Vaz Dias 10.05—11.30 Gram.pl.
HILVERSUM 1875 M. AVRO-uitzending.
8 00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding. 10.15 Gra-
mofoonpl. 10.30 Het Lyra-Trio. 11.00 Kniples.
11.30 Vervolg trioconcert. 12.00 Omroeporkest
olv. Nico Gerharz. 2.00 Orgelconcert P. v. Es
mond Jr. Mmv_ Adolf Sterner (cello). 3.00—
3.45 Naailes. 4.00 Voor zieken en ouden van
dagen. 4 30 Gram.pl. 4 45 Voor de kinderen.
.530 Aeolian-orkest 6 30 Sportpraatje H. Hol
lander 7.00 Radio-Volkszang olv. P. C. Poort
man. 7.30 Engelsche les Fred Fry. 800 Vas
Dias. 8 05 Gram.pl. S.15 Caeolia-concert dcor
het Concertgebouw-orkest olv. E. v. Beinum.
mmv. L. Zimmerman (viool). F Helmann
(viool) en M Loevensoho (cello). 1030 Gra-
mofoonpl. 11.00 Vaz Dias. 11.10 Het Ensemble
Pali. 11.3512.00 Het Weensch Ensemble
„Grünhut".
DROITWICH 1500 M. 10 35—10.50 Morgen
wijding 11.25 Gram.pl. 11.50 Voor de scholen.
12.10 Het Rutland Square en New Victoria
Orkest olv. N Austin. 1.20 Gram.pl. 2.25 Voor
de scholeo. 3.20 Vesper. 4.10 Gram.pl. 5.05 Or
gelconcert T W. North. 5.35 Lou Preager en
zijn band. 6.20 Berichten. 6.50 Handel-concert.
7 10 Duitsche les. 7 40 Gram.pl. 7.50 Causerie.
8.20 ..Our Town", spel met muziek. 9.20 Gra-
mofocnpl. 050 Berichten 10.20 Korte Dienst.
1035 Het Bridgewater Kwintet mmv. H Wen
den (tenor). 11.3512.20 BBC-dansorkest olv,
H. Hall.
RADIO PARIS 1648 M 7.20 en 8 20 Gram.pl.
12.50 Pascal-concert. 5.20 „Le Mercure galant",
van Bourgault. 9.05 Nat Orkest olv. Inghel-
KEULEN 456 M. 5.20 Gramofoonpl. 6.35
Orkestconcert olv. Mager. 12.35 Weragkamcr-
orkest olv. Hagestedt. 3.20 Uit München: Om-
roepkleioorkest olv. Kloss. 5.20 Cello- en piano
concert. 6.20 Concert. 7.30 Radio-tooneel. 8.05
Soidatenmiizick mmv koreo. orkest en solisten,
olv. Kneip. 9.55—11.20 Concert.
BRUSSEL 322 en 484 M. - 322 M.: 12.21
Omroeporkest olv. André. en zang. 1302.20
Gram.pi. en zang 5.20 Gevar. programma. 8.20
Hoorspel. 8.50 Gram.pl. 9.20 Vocaal concert
olv. E. v. d. Velde. 1030-11.20 Gram.pl.
484 M 12 20 Gram.pl. 12.50 Salonorkest olv,
P Douliez. 1.502 20, 5.20 en 6.35 Gram.pl.
8.20 Omroeporkest olv. André. 9.35 SalonorkesC
olv. P. Douliez. 10.30—11.20 Gram.pl.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.35
Duitsche Volksliederen. 8.20 „Der Fall Michael
Kohlhaas". spel van W. Gilbricht. 9.20 cn
10.05 Berichten. 10.2011.20 Concert uiC
Frankfort.
HET VERHAAL VAN MIENTJE EN SAARTJE PEPERNEUT. i
door G. Th. ROTMAN.
Minder goedkoope treinen
Geen tweede klasse meer
De Tel. verneemt, rlat er een achteruitgang
valt te constateeren in de algemeene bezet
ting van de goedkoope treinen. De bezetting
vooral van de tweede klasse is zoo gering ge
worden, dat de spoorwegen tijdens den a.s.
zomer in de goedkoope treinen geen tweede
klasserijtuigen meer zullen laten loopen. Ook
za' het aantal goedkoope treinen in den a.s.
zomer worden verminderd.
19. Ik keek ook. Jawel hoor! Het was een
vrachtrijderspakhuis; de wagen stond er.
cn de pot stond er nog steeds op. Daar de
deur niet afgesloten was .slopen we naar
binnen. Ni de deur voorzichtig achter ons
dicht gedaan te hebben, liepen we regelrecht
naar den wagen. Maar wee. net wilden
we den pot pakken, toen opeens buiten aan
de deur gemorreld werd
20 Snel doken we in een der leege kisten,
waarvan er een heele stapel stond. De man,
die op den wagen gezeten bad, blijkbaar de
vracht rij dei zelf, kwam binnen, gevolgd
door zijn knecht. „Kijk eens!" riep de vracht
rijder uit, „daar staat zoowaar een bloem-
(Wordt Vrijdag vervolgdy
Ervaringen van een Hollander
in dienst der Sovjets
Waarom durtt niemand zich na 11 uur alleen en ongewapend
Hoor Asstrakan te begeven? Omdat diefstal en moord aan de orde
Waarom fverd op 12 Augustus 1934 In de Rosa Luiemburg-
Uraat te Astrakan een man op straat vermoord en letterlijk
„naakt uitgeschud"? Omdat men zijn kleeren wilde hebben.
De misdaad tiert.
Een bekend dokter werd nog niet zoolang voor mijn vertrek
te Astrakan in zijn huis doodgeschoten. Hoe? Door het sleutel
gat van zijn deur. heen, toen hij wilde kijken wie er gebeld had.
Waarom werd hij vermoord? Omdat men zijn bezit en zijn
Jtleeren wilde hebben.
Waarom gebeuren deze dingen? Omrat Astrakan hongert.
En daar kan zelfs geen zwarte GepeOe, al heeft die ook de
bevoegdheid om zonder vorm van rechtspraak menschen met
den dood te straffen niets tegen doen.
XIII
RUSSISCHE TOESTANDEN
Het volgende is een stukje kinderlectuur:
„Het oudste beroep" staat er boven en het is overgenomen uit
bot kinderblad „De Jonge Garde
„Mijn beroep is het oudste" zegt de arts. „Toen God van Adam
con rib wegnam om daar Eva uit te maken had hij voor die
operatie een arts noodig."
„Dat gebeurde op den zesden dag" antwoordde de electromon-
teur. „Ma»ar het licht was er al op den eersten dag en daar
moest ik aan te pas komen".
„Kalm-aan heeren", viel toen de dominee in. „Mijn beroep is
bet oudste. Want voor er licht was, was ei- duisternis. En die
heb ik altijd verspreid".
Wellicht huivert men in Holland over deze profanie, maar
voor Rusland is het een heel tam staaltje van de wijze, waarop
de jeugd van de godsdienst afkeerig wordt gemaakt. Men
spreekt vaak in Holland over geloofsvervolging. Die moet men
niet hierin zoeken, dat de Christenen in Rusland worden ge
marteld of zooiets. Het gaat eigenlijk veel geraffineerder.
Op het platteland laat men de kerken kalmweg staan en ook
tegen de heiligenbeeldjes in de huizen heeft men geen bezwaar.
Maar de jeugd pikt men in.
Wie de jeugd heelt
Haar wordt van het eerste begin af het communistisch begin
sel bijgebracht en dat houdt ook in: verachting van den gods
dienst. In de steden is de godloozenbeweging veel verder en daar
worden ook de kerken afgebroken, maar op het platteland laat
men ze staan, omdat men weet, dat de plattelandsbevolking er
zeer aan gehecht is. Het communisme heeft den tijd en rekent
op de jeugd.
Men weet, dat de Zondag is afgeschaft.
Om de vijf dagen heeft men een vrijen dag en dat. is de
Russische Zondag geworden. Dan luiden ook de klokken van
Chirkov, een plaatsje in de buurt van Trout Front. Maar de
jeugd wordt er van terug gehouden en de ouders mogen hun
kinderen in dit opzicht niet dwingen tegen de partijleiding in
te gaan.
Gehoorzaamheid aan de ouders is niet het hoogste in Rusland,
de partij gaat voor. Een typisch staaltje daarvan hadden we in
Trout Front.
Een Christelijk visscher had een zoontje van 9 jaar, die van
wege het pakje en de verdere voordeelen, aan het lidmaatschap
verbonden, lid was van de communistische jeugdorganisatie.
Die hield dan samenkomst en oefening, net als bij ons de pad
vinderij. Op een keer komt de jongen om 11 uur thuis en krijgt
natuurlijk een geducht standje van zijn vader. De volgende dag
had hij de partij al aan de deur: hij had zich te houden buiten
de werkzaamheden van de jeugdorganisatie en geen standjes
uit te deelen, want men zou dit in de toekomst niet toe laten.
Zeer sterk wordt in de jeugdorganisatie het materialisme aan
geleerd. Er is geen God; alles wat er op de wereld is, is de
vrucht van de energie van den mensch en door eigen kracht
moet men de wereld hervormen.
Over de militairistische opvoeding straks nog iets.
Het optreden tegen kerken en geestelijken
Ik zeide hierboven, dat er van een eigenlijke geloofsvervolging
geen sprake is. Maar voor de popen hebben de communisten
geen pardon: zij krijgen geen broodkaart en moeten maar zor
gen, dat ze op andere wijze in het leven blijven. Vandaar, dat
men vaak popen op de hoek van een stadsstraat in hun ambts
gewaad ziet bedelen. Geloofsgenooten en anderen, die medelij
met hen hebben zorgen dan van hun armoedje nog, dat ze aan
de kost komen. Dit is echter de partij een gruwel en velen zijn
dan ook om allerlei redenen verbannen.
In Astrakan werd in 1932/33 nog in één kerk dienst gehouden
(ik schreef reeds dat er 120 zijn geweest), maar dit jaar is ook
deze afgebroken. Men had de plaats of de steenen van de kerk
noodig en stuurde een boodschap, dat de kerk zou moeten ver
dwijnen.
De pastoor diende een klacht in bij het partijbestuur en zeide,
dat hij dan nergens in de stad dienst meer kon houden. Het
antwoord luidde: „U moet kerkdienst houden. Wij zullen U
een gebouw geven, maar die kerk moet weg"
Inderdaad kreeg de pastoor bericht, dat hij in een bepaald
gebouw kerkdienst kon houden, maar er was een brief bij. dat
voor het gebruik van het gebouw een belasting moest worden
betaald van 20.000 Roebel. De gemeente kon zelfs het tiende
gedeelte daarvan niet opbrengen en de diensten in het nieuwe
gebouw konden niet worden gehouden.
In de stad zijn de godloozen in het offensief, op het platteland
waar nog 95% \an de bevolking haar gebeden zegt en relequieën
heeft behouden, bepaalt men er zich toe de jeugd communistisch
op te voeden.
Krasna borgoisic
Over de voedselvoorziening heb ik reeds het een en ander
medegedeeld, maar nog niet over het onderscheid, dat wordt ge
maakt tusschen hoog en laag, tusschen arbeider en GepeOe.
Men zegt bij ons in Holland wel eens, dat het geld ongelijk
is verdeeld, maar denk rtfet dat het in Rusland andere is. Ik
heb me er wat aan geërgerd als ik zag hoe de rijken werden
bevoordeeld en de armen uitgebuit.
Heeft men dan rijken in Rusland?
„Kapitalisten" niet. maar wei menschen. die in weelde leven.
Ik heb ze wel eens spottend „Krasna borgoisie" genoemd, de
directeuren van fabrieken of trusten, de secretarissen van partij
of verbanden, de officieren en leden van de GepeOe.
De arbeider is behalve voor het weinige, dat hij in de coöpera
tie kan krijgen aangewezen op de vrije markt, waar hij schan
delijk veel moet betalen, maar alle bovengenoemden hebben hun
eigen winkels, waar ze tegen veel lager prijzen dan de arbeiders
kunnen koopen, terwijl hun inkomen toch veel hooger is.
Dat een directeur meer verdient dan een arbeider is logisch,
maar dan zou hij toch minstens even veel voor zijn levensmid
delen moeten betalen als de eerste.
De GepeOe, die een geheel eigen winkel heeft, krijgt zijn le
vensmiddelen cn verdere benoodigdheden tegen oen belachelijk
lage prijs; de directeuren betalen meer, maar de arbeiders be
talen het meest, nl. het tienvoudige van de GepeOe.
Misschien vraagt men nog, waarom toch de hooge prijzen op
de vrije markt worden toegelaten. Het zijn meestal Perzen, die
deze vrije markt in handen hebben, maar zij moeten ongeveer
90 afstaan aan de partij en dan van de rest nog zelf leven.
Geen wonder, .lat hun prijzen hoog zijn. Als men hel goed door
denkt komt de toestand dus hier op neer. dat de over winst
van de goederen op de vrije markt gebruikt wordt om de „hoo-
geren" in de Russische samenleving een extra korting op c!e
prijzen te geven.
Natuurlijk kunnen deze menschen ook het geld niet in den
zak houden. De dure restaurants in Astrakan zaten tot 2 uur
's nachts vol met de „Krasna borgoisie" die er goede sier maak
ten. Ik trof hier ook vaak een leger officier, die mij verzocht
wodki voor hem te bestellen. De bediening mocht aan officie
ren deze sterke drank niet schenken, maar als een ander het
bestelde, bad men geen bezwaar. Een glas kostte 20 Roebel,
maar de betrokkene had aan één lang niet genoeg. En zijn geld
wilde hij toch stuk slaan
£Wordt vervolgd.^ j
