AAN DE NOORDKUST
VAN SPANJE
BIJ HAENDEL'S
250STE GEBOORTEDAG
.KIJKJES OP ZUIDELIJK LEVEN
Misschien hebt u nog nooit van Gijon ge
hoord? Dat is u niet kwalijk te nemen.
Voor wij het aantroffen op hel reisplan van
de boot, waarmee wij een trip naar Spanje
zouden maken, was het bestaan van deze
Spaansche stad ook ons practisch gespro
ken onbekend. Gijon, Chiehon zeggen de
Spanjaarden. is een vrij aardige stad, in
het Noorden van Spanje. Vooral de zeekust
is hier heel interessant. Reeds vanaf het
water bekoort u de aanblik: rotsen, welke
afwisselen met prachtig begroeide bergen
mooie buitenverblijven op uitgezochte plek
jes aan zee. die het oog streelen. Tegen de
berghellingen eenvoudiger woningen, bijeen
gegroept tot blinkende dorpjes. Op sommige
plekken aan de zee is het strand- en bad
leven in vollen gang. waar breede strook en
zand daartoe de gelegenheid verschaffen.
Maar ook treft men er zeer aantrekkelijke
stille hoekjes aan. waar door grillig ge
vomde rotsen een stukje strand als "t ware
van de rest is afgepaald en daardoor moei
lijker te bereiken.
Zoo'n mooie, rustige plek zouden wij met
ons reisgezelschap eens gaan bezoeken. Het
tochtje had ons bijna het leven gekost. De
weg erheen leidde over de berg, een vnj
vermoeiende klimpartij, of wel door een
tunnel, waarvan de ligging ons werd aange
duid. Wij kozen dezen laatsten weg, welis
waar speciaal bestemd voor een goederen
treintje, zóodat er niet veel plaats voor de
voetgangers zou zijn. maar, naar ons gezegd
was, was dit treintje momenteel buiten ge1
bruik. Jammer genoeg was deze tunnel niet
verlicht en mankte zij bovendien in 't mid
den een bocht waardoor het daglicht niet
geheel doordrong, zoodat wij een gedeelte
van onzen tocht al struikelend en tastend
hadden af te leggen. Toen wij afdaalden
naar zee blauw als kobalt en stralend
van zonneschijn wij hadden onze tunnel
nauwelijks verlaten, hoorden wij daarbin
nen eensklaps een aanzwellend geraas en
gefluit en begrepen wij, dat er een misver
stand in het 6pel was gpweest. Het treintje
liep toch! Wat er gebeurd zou zijn, indien
het ons in het donker was voorbijgesneld
waagden wij ons nauwelijks in te denken!
Maar ik wilde u eigenlijk van Gijon ver
tellen. Het is een stadje, met bijna 80.000
inwoners. Men voelt er zich onmiddellijk in
Spanje, zooals men dat uit boeken en tijd
schriften reeds zoo'n beetje kent. Vrouwen
en meisjes, waaronder mooie, zuidelijke
typen, ziet men ongelooflijke vrachten op
het hoofd dragen. Trage, gemoedelijke ezels,
voortgedreven door luchtig gekleede, onge
schoeide en zon\erbrande jongens, trekken
rustig voorbij. Boerenwagens met spaak-
looze, dichte houten wielen, knarsend en
piepend voortgetrokken door wiegende os
sen, versterken den indruk van een idylle.
Zie dien wijnkoopman ginds, die huis aan
huis zich meldt, om uit zijn groote meege
brachte voorraad mee te deelen, tot in de
armste woningen, zooals bij ons de melk
boer 's morgens van deur tot deur gaat.
Het is alles echt geen plaatje en ook geen
droom. Het is het Zuiden.
En dat alles trekt aan ons oog voorbij
in een omgeving, die even echt is en even
sterk ons bij iedere steen zekerheid geeft,1
dat wij werkelijk in Spanje zijn. Weliswaar
heeft ook Gijon zijn moderne stukken, bree
de straten en pleinen, maar die zochten wij
niet op. Wij dwaalden door de oude wijken,
de smalle steegjes en trappenstraatjes, waar
de huizen elkander bijna raken, waar kleine
ramen, zonder glas, doen vreezen, dat niet
teveel zon en licht in de woningen dringt,
waar sierlijke balkonnetjes zijn uitge
bouwd en van dikwijls zeer fraai smeed
werk zijn voorzien; balkonnetjes, zoo be
too verend romantisch, dat je ieder oogen-
blik venvacht een senore te zien komen, die
aan zijn guitaar zulke smachtende tonen
ontlokt, dat zijn Donna niet weigeren kan
zich op het balkonnetje te vertoonen
En waar jammer genoeg niet al te veel
zindelijkheid heerscht
Van die straatjes zijn er vele. Zij zijn niet
druk: zij zijn op de zonnige uren zelfs zeer
stil. En zij ziin altijd smal, zeer smal en
bochtig. De roomkleurige, zachtroode of hel
derwitte huizen zijn gesloten en op de heet
ste dagen van het jaar overspannen ze er
deze straatjes met strakke zeilen van huis
tot huis, om zich wat te beschermen tegen
de al te groote hitte en om buiten te sluiten
het al te felle licht.
Bedaard stappen er de ezels voort, behan
gen met groote manden vol koopwaar; wa-
terventers, boeren uit de omtrek, met hun
waar naar de stad gekomen in hun nauwe
fluweelon buisjes en met de typische bas-
konmutsen, slenteren zonder haast van
straat tot straat. F.n om in de stijl Ie blijven
en de harmonie niei te verstoren, meldt dï
reizende koperslager zijn komst niet door
schel hamTgeklank, doch door naar buiten
lokkende tonen van een meflodieuze herders
fluit
Na Gijon te hebben verlaten voeren wij
bij Portugalette de Nervion binnen, om het
verder landwaarts gelegen Bilbao te be
reiken.
De Nervion is, volgens algemeen zeggen,
een rivier. Maar de strooming heeft zoo wei
nig beteekenas, dat zij de indruk geeft van
een kanaal, dat nooit wordt gespuid. Zij is
daardoor geworden tot een logge, slijkerige
gele stroom, die er lusteloos langs de kaden
spoelt, zonder haast, zonder een spoor van
spattend, bruisend schuim. Kleverig onrein,
modderig en soms zeer onaangenaam van
geur; de gedachte aan een bad hierin deed
ons rillen. Maar de jeugd, minder kieskeu
rig, plaste hier en daar naar hartelust.
Dat is de ramp en het grootste probleem
van dit land. dat het gezegend is met meer
dan driehonderd groote en kleine rivieren
en toch arm aan water, aan levend, spran
kelend water, dat in de barste woestijnen
oasen vermag te scheppen, aan rivieren,
tintelend als vloeiend zilver, die smachtende
kaJe stukken aarde kunnen omtooveren tot
groene landouwen. Daaraan heeft Spanje
behoefte. Want de woestenijachtige aard
van het landschap van groote gedeelten van
het land. vooral in Kastilië, de ondragelijke
droogte, de geringe vruchtbaarheid en het
gebrek aan boomen is alles het gevolg
gebrek aan water. En daardoor ook is de
zeer geringe bevolkingsdichtheid te verkla
ren, want „waar boomen zijn, zijn men-
schen".
Toch maakt de Nervion nog niet eens een
slecht figuur. Want zij heeft althans nog
water, zelfs zooveel, dat zeeschepen Bilbao
kunnen bereiken. Zij heeft dus nog niet te
wachten de spot van Cervantes, die vai
Manzanares, waaraan Madrid ligt, zeide,
dat "net was een ..Arroyo con honores de
rio": een beek met de rang van een ri'
en die zulk een medelijden voelde met deze
arme rivier, dat liij er een glas water in
wierp. Een buitenlandsche ambassadeur zei-
de eens van de Manzanares, dat hij aan
haar de voorkeur gaf boven alle andere ri
vieren, omdat zij bevaarbaar was zoowel
met het rijtuig als te paard. En de geschie
denis vertelt, dat toen Ferdinand VII er
eens overheen moest, haar stoffige bedding
werd natgespoten, uit beleefdheid voor den
koning!
Bilbao ligt eenige tientallen kilometers
landwaarts. Even vóór Bilbao legt de boot
aan; een wandeling van een kwartier
bracht ons in de stad, die in het groot het
zelfde te zien gaf als Gijon. De oude gedeel
ten weer even echt Spaansch; de groote
boulevards en pleinen weer als elke andere
groote stad Moeilijk valt het soms te geloo-
ven, dat men niet is in Brussel of Parijs,
Lyon of Toulousetot zich plots loch
weer zulk een karakteristieke noot voor
doet
Het zijn bijvoorbeeld de ontelbare schoen
poetsers, die op je afkomen als je zit op
een bank of caféterras, en die niet rustpn
oor je toestemming tot poetsen geeft
De omgeving van Bilbao is wel de moei
te waard. Soms rijdt men er over stille
landwegen, met sprookjesachtige landhui
zen, half verscholen onder granaatappel
en oranjeboomen. Vaak waren ze geheel
apart van stijl, andere keeren ook mocht
men denken, dat ze slechts waren overge
plant, bijvoorbeeld uit ons mooie Wasse
naar. Maar alle met die wondere, bloeien
de tuinen rondom, met bloemen in vensters
en op balkons. Dan weer ging het door ol
langs dorpjes, omringd door boschjes van
olijven, kurkeiken, vijgen en oleander.
Daartusschen de donkergroene laurier, en
langs de wegen de grillig groteske vormen
van de fakkeldistel.
Steeds zien wij voor en achter, links co
rechts de bergen. En heuvel op heuvel af
ging het even later, langs gevaarlijke ra
vijnen, om onaangename bochten, in naar
mijn meening soms al te dolle vaart
Ik weet natuurlijk niet, of alle Spaansche
chauffeurs zoo zijn, maar ik heb hier vaak
in spanning gezeten, zoodanig dat de
schoonheid van het landschap mij ontging.
Daar kwam nog bij, dat de chauffeur er
pleizier in scheen te hebben, om bijna
voortdurend te toeteren met de langgerekle
klagende toon van zijn hoorn, die bleef toe
teren, zoolang hij trok. En dat ook daar,
waar naar mijn meening niet het minste
gevaar was; maar als hij een scherpe bocht
moest nemen op een berghelling of waar
het uitzicht geheel belemmerd werd, dan
stond zijn claxon stil. Gelukkig was d«-
greep van de hoorn ook onder mijn bereik,
omdat.ik naast hem zat, en in zulke ge
vallen trok ik dus
Be oevers van de rivier de Nervion.
Getoeterd werd er altijd: door den chauf
feur, als er geen gevaar was, en door mij
als dat wel het geval was. Ten slotte was
ik toch blij, toen wij veilig en wel terug
waren op onze boot.
G. Friedr. Handel.
Op 23 Februari a.s. herdenkt men in
Duitschland den 250sten verjaardag van de
geboorte van den grooten componist Genre
Friedrich Haendel. Het is wel een zeld
zame coïncidentie geweest, die in hetzelfde
jaar, ja in dezelfde maand, twee muzikale
genieën deed geboren worden, zooals slechts
zelden aan de menschheid worden geschou
ken: Haendel en Bach. Hoe verschillend
echter, zoowel in wezen als in leven, waren
deze beide buitengewone kunstenaars! Bach
voerde het stille bestaan van een eenvou
digen „Kantor", hij kende weinig van
Duitschland en niets van het buitenland.
Haendel daarentegen ondernam meerdere
reizen naar Italië, was in liet algemeen veel
r.p reis en woonde meer dan 10 jaar lang
in Engeland. Hij was een bekende ver
schijning in de hoogste maatscliappelijne
kringen. Hij was de vertrouweling van vor
sten. Hij sprak vier talen en onderhield De
trekkingen met de muzikale kringen der
verschillende landen.
Het leven van Bach was een en al een
voud. Schitterend daarentegen was de loop
baan van Haendel.
Daar, waar Midden-Duitschland begint,
nauwelijks twee uur sneltrein zuidelijk van
Berlijn, ligt „aan het blanke strand der
Saaie" Halle, de oeroude zout-, handels- en
Universiteitsstad. Hier werd Haendel gebo
ren. Hier zal hij officieel worden herdacht
in Februari en voorts ook op het populaire
Haeridel-Ffistival in Juni. Gedurende den
ganschen zomer zullen zeker de bevvoncie
raars van Haendel uit alle landen naar
deze stad stroonien. In het hart van de
oude stad, slechts weinige schreden verwij
derd van het prachtig-grootsche Markt
plein met. zijn vijf trotsche torens, ligt, in
de Nikolaïstrasse Nr. 5 op den hoek van de
Kleine Ulrichstrasse, het geboortehuis van
Haendei.
Men hepft lang vermoed, dat de meester
in het naburige huis het levenslicht aan
schouwde en daarom werd ook de gevel
van dit huis getooid met een borstbeeld van
den kunstenaar, terwijl een gedenksteen
zijn voornaamste werken vermeldde. Uit de
studie der laatste jaren is echter gebleken,
dat het flinke hoekhuis, met het lage dak,
het woonhuis van de familie Haendel was.
Hier dus werd Haendel op 23 Februari
1685 geboren. Hier bracht hij de eerste
achttien jaar van zijn leven door, hiei
heeft hij ook bij zijn drig latere bezoeken
aan zijn geboortestad gelogeerd. Ter gele
ppnheid van den 250sten verjaardag van
zijn geboorte zal hier nu een boven de deur
OPLOSSING VORIG KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
Rouw
Aard
Elche
Wee
Lek
Lepra
Rad
Rauw
Eland
Nat
Wel
ach
Dirk
Raaf
Eland
Talk
Fair
Eelde
Lor
Slak
Capua
Nes
NIEUW KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1 Familielid 17 Rivier in Rusland
4 Ankerplaats jg Plaatsje in Gel-
7 Toorn derland
9 Zweedsch eiland
12 Priem
1 19 Eerste vrouw
20 Eiland in Ned.-
Indië
14 Plaatsje In Gel- 22 Sleeds
derland
15 Zwaar
16 Heryormer
24 Nederl. land
schapsschilder
26 Edel
1 Brandstof
2 Ontkenning
3 Lastdier
5 Siertafeltje
6 Dwaasheid
7 Bewaarplaats
10 Bitter vocht
11 Germ. Godheid
21 Stookplaats
23 Voedingsmiddel
25 Herkauwersmaag
INZENDEN VAN OPLOSSINGEN
De oplossingen der Kruiswoordraadsels
gelieve men in te zenden binnen een week.
na de datum van verschijning. Op de lin
kerbovenhoek vermelden: Gedachtenkracht;
adresseeren aan de redactie.
PREMIES:
M. DE JONG, Columbusstraat 110, Den
Haag.
H. J. VAN ZELM, Jac. v. d. Borchstraot
41 bis, Utrecht,
geplaatste gedenksteen worden onthuld
Hel plan bestaat dit huis in te richten als
„Haendpl-Museum" en het aldus te behou
den voor latere geslachten. Dan zullen de
bezoekers dezelfde mooie, oude trap bestij
gen, langs welke eens de kleine Georg
Friedrich Haendel, in zijn nachtpon, naa;
de zolderkamer sloop, om hier, in het ge
heim, bij het licht van een enkele kaars,
op een zwak-klinkend, half onbruikbaar
klavier te oefenen. Zijn ouders voelden er
namelijk weinig voor hem muziek te laten
studeeren.
In de kleine barok-kerk van St. Bartho-
lomaus sloot de „Kamerdienaar en Chirurg"
Georg Haendel, op zes-en-dertigjarigen leef
tijd, toen hij reeds zes kinderen had, zijn
tweede huwelijk met Dorothea Taust. Uit.
dezen band werden nog verdere vier kin
deren. twee jongens en twee meisjes gebo
ren. De huwelijksoorkonde is behouden ge
bleven, zooals ook de inscriptie in het
doop-register. Reeds één dag ha de geboor
te werd Georg Friedrich, het jongste kind
van den ouden Haendel, over de zich nog
heden in gebruik bevindende doopvont van
den Dom gehouden.
jekt" niet al to gaarne werd gezien door de
hervormde gemeente.
Niet alleen de toetsen van dit rijk-ver
sierde orgel herinneren ons hier aan Haen
del. Hij speelde ook In de Markt-kerk „Un-
serei Lieben Frauen", in de kerk, die, no-
halve talrijke andere kostbare herinnerin
gen aan Luther, het doodsmasker van don
Hervormer bezit. Toen Haendel het „Lu-
therische Gymnasium" bezocht en zich ta
ter, op wensch van zijn vader, als student
inschrijven aan de Universiteit van
Halle. had hij reeds een grondige muzikale
opleiding genoten. Met dankbare gevoelens
zal. menig bewonderaar van Haendel daar
om ook een bezoek brengen aan het graf
zijner ouders, die, zooals alle families uit
Halle van dien tijd, rusten op den indruk-
vvekkenden „Stadtgottesacker"
j al onze wandelingen door de oude
stad. komen wij echter telkens weer op de
Markt. Omgeven van geweldige gebouwen
verheft zich hier het standbeeld van Haen
del. den grootsten zoon der stad. Duitsehe
en Engelsche bewonderaars van Haendel
hebben het samen opgericht, op den 200sten
verjaardag van de geboorte van den Mees
ter. En buiten stroomt als vanouds de Saaie
voorhij. Twee en een halve eeuw geleden,
toen de sport nog niet was uitgevonden,
heeft de jonge Haendel hier leeren zwem
men. In Juni 1935 zal hier zijn „Wasser-
musik" worden uitgevoerd.
Als achtjarige knaap was Haendel eon
mijl achter het rijtuig van zijn vader ge*
loopen, waarop deze besloot hem verder
mee te nemen op zijn tocht. Gelukkig voor
hem! Want zoo kwam hij naar Slot Weis-
senfels en de prins, die toen het Slot be
woonde, besefte, dat men hier met een mu-
zikaal genie te doen had. Hij wist zijn va
der te bewegen hem muziek te laten stu
deeren! Op elfjarigen leeftijd wordt hij
reeds bewonderd in het Berlijnsche Slot,
waar de geestige keurvorstin Sophie Char
lotte, de philosophische vriendin van Leib
nitz, opera's en concerten dirigeerde.
Op 9 Juli 1703 maakte Ilaendel op het
orgel van de Maria M'igdalena-Kerk te
Hamburg kennis met Johan Mattheson, een
geniaal musicus, schrijver en diplomaat
die Haendel toegang weet te verschaffen tot.
de voornaamste families van Hamburg en
ook zijn benoeming tot lid van het orkest
der Opera dezer stad doorzet
Tusschen Mattheson en Haendel heersch-
te echter een geweldige rivaliteit, bijvoor-
Een straalde
in Portugalette.
Niemand vermoedde toen, dat Haendel
reeds op zeventienjarigen leeftijd als orga
nist in dezelfde kerk, een Romaansch»
Dominikaner-Kerk uit het jaar 1300, de ha>-
ten zijner medeburgers zou verheugen en
dit, alhoewel hij eerst als „Luthersch Sub
VALKENJACHT
Naar aanleiding van het aitikcl over de valkenjacht, dat wij eenigen tijd geleden
opnamen, stuurde een lezer ons bijgaande oude afbeeding u't den tijd, toen dit soort
van jachtvermaak nog bij den adel in eere was. Wij verleencn haar gaarne 'n plaatsje.
beeld op het gebied van dirigeeren. De
vriendschap ontaardde in een wederzijdsche
jaloerschheid en eindigde met een vecht
partij op den Gansemarkt, nadat zij in den
herfst van 1703 samen naar Lübeck waren
gereisd, om aldaar het heden nog bestaan
de orgel van de Marienkirche, een der
grootste en welluidendste orgels van de
wereld, te hooren, toen de vermaarde
Buxtehude het bespeelde. Het eervolle aan
bad de opvolger van Buxtehude te worden,
wees Haendel van de hand, zooals Bach
het twen jaar later deed omdat de func
tie slechts bestemd was voor hem, die ook
de niet meer jonge dochter van den bedaag
den Meester huwde wat afschrikwek
kend werkte voor eiken kandidaat-organist!
Na een kort verhlijf op het Slot der W el
fen te Hannover trok Haendel naar het
buitenland. Later heeft hij nog slechts wei
nig Duitsehe steden, zooals Dnsseldorp of
Ansbach, met zijn bezoek vereerd, In 1737
zocht hij, nadat hij door een beroerte was
getroffen, welke zijn rechterarm had ver
lamd. herstel van gezondheid in het om
zijn baden toen reeds vermaarde Aken. Hij
trachtte zijn doel met geweld te bereiken
en zweette drie maal zooveel als voorschrift
was. Hij genas zoo snel, dat men zijn her
stel te Londen als een wonder vierde. Tien
jaar later componeerde hij, ter gelegenheid
van den „Vrede van Aken", zijn zooge
naamde „Fcuermusik" en wellicht heeft de
vroolijke herinnering aan zijn geforceerde
kuur hem toen geïnspireerd voor het eigen
aardige einde van deze compositie: 101 ka
nonschoten, welke gelijktijdig worden afge
vuurd, en een vuurwerk, door hetwelk
biina de bibliotheek in brand geraakte
een klein ongeval, hetwglk niet in het
minst afbreuk deed aan de algemeene
f°est vreugde
In het bezit van de Staatsbibliotheek van
Berlijn bevindt zich een kostbare relit|uie:
'es bladzijden noten van zijn hand. een aria
"it de opera „Radamisto". Het is een van
de weinige autogrammen van den Meester,
welke zich in Duitsch bezit bevinden, wel
licht het eenige van dezen omvang. Het is
ook het duurste stuk van de verzameling
Voor den oorlog heeft de Pruisische Staar,
er 30.000 Mark voor betaald. Ook dit zeld-
'/arï|e stuk. zal als vele andere documenten
van zijn leven, op de Haendel-Tentoonstci-
"ng te Halle te zien zijn Het zal de groot
ste Haendel-Tentoonstelling worden, welke
ooit is gehouden. Een Engelsche bèwon le
raar van 'den Meester zal persoonlijk een
portret. \an hetwelk hij niet kan scheiden,
voor de gelegenheid naar Halle brengen.
