NEDERLAND WAAKZAAM
Prov. Staten van Z.-Holland
CHRISTELIJK-NATIONAAL VOLKSBLAD
HET COMITÉ VOOR CHRISTELIJKE VOLKSLECTUUR „PRO PATRIA ET REGINA"
TALM ASTRA AT 13 AMSTERDAM»ZUID telefoon 90115
ZATERDAG 15 DECEMBER 1934
EERSTE BLAD PAG. 3
De Provinciale begrooting
aan de orde
Historische gebouwen
V eerverbinding
Zomerhuisjes
De zitting van de Provinciale Staten van
iiifl-Holland werd in het Eerste Kamergc-
juw voortgezet
DE BEGROOTING
De heer Schil thuis (v.d.) verheugt
ch erover, dat Gcd. Staten een sluitende
«rooting hebben weten te bereiken, te meer
iar de financieelo toestand ongunstig
worden geacht. Talloozen hebben hun
unisten zien verminderen, waardoor ook
belastingopbrengst gevoelige verminde-
pp ondergaat, terwijl het werkloosheids-
jfor opnieuw een stijging vertoont. Alleen
J uitvoering van het wegenplan staat er
nanrieel gunstig voor, dank zij de stijgende
jcirage uit het Rijkswegenfonds en de ver-
lindering van rentelast van de voor die
(voering benoodigde leeninggelden. Aan de
erkverruiming komt een daardoor mogelijk
•maakte voortgang van wegenverbetering
i -aanleg ten goede.
Do uitvoering van het provinciaal wegen-
an dient in onverminderd tempo te ge-
hieden; het sjoijt spreker wel, dat er niet
jvendien nog gelden kunnen worden ver
rekt uit de provinciale middelen aan de
iderhoudsplichtigen der tertiaire wegen,
ich daarin moet worden berust Wellicht
innen deze onderhouds-plichtigen een be-
lep doen op het Rijk om aldus ook de ter-,
lire wegen verbeterd te krijgen.
De heer T c r L a a n (s.d.) schetst het
cld, dat de burgerlijke colleges, waaronder
k deze Gcdep. Staten, ten opzichte van de
beidersbeweging voor oogen houden als
srunstig. De Reeeering gaat vooraan in het
breken van veel schoons, dat de arbeiders-
weging had opgebouwd. Zij dwong ook
Rotterdam tot ingrijpende loonsverla-
ig. Bij Gedep. Staten geldt bliikbaar als
nig doel het administratief sluitend maken
begrooting. Doodsbenauwd zijn zij
;n opcent uit de belasting bij te doen
om een ton uit de reserves te putten,
leindc de werkloosheid met eenigo kracht
bestrijden. De s.d. fractie heeft daarom
Inngs een tweetal werkverruimingsvoor-
llen gedaan, welke inmiddels in handen
n Ged. Staten om prae-advies zijn gesteld,
idat zij helaas thans niet kunnen behan-
ld worden bij de begrooting. De werkloos-
el is in plaatsen als Krimpen en Capelle
den IJssel tot pl.m, 85 pet der bevol-
pg gestegen.
spr. meent, dat het standpunt van Ged.
aten als zoude er geen plaats zijn voor
uwe uitgaven, moet worden losgelaten,
thans dient te worden getracht, nieuwe
gaven voor werkverruiming te voteeren.
)e heer Jansen Maneschijn (a.r.):
achten en kunnen is niet hetzelfde, even-
n als praten en doen.
)e heer Ter Laan: Stelt u zich maar
iter Ged. Staten.
Voortgaande zet spr. uiteen, dat werkver
ruiming op zeer nuttige wijze zou kunnen
worden verkregen door diverse wegen van
een gesloten wegdek te voorzien, door aan
leg van recreatie-oorden enz.
Spr. betwist de juistheid van de raming
van Ged. Staten, volgens welke moet worden
gerekend op 15 pet. achteruitgang van op
brengst van provinciale belastingen, hetgeen
een vermindering van meer dan vier ton zou
beteekencn. Naar zijn meening is die raming
veel te ongunstig geschied. De nieuwe sala
risverlaging voor het personeel zou z.i. ook
niet noodig zijn geweest
Spr. betreurt, dat de vcerverbindingen op
Goeree en Overflakkee nog steeds niet zijn
verbeterd, hoewel de commissie-van Rijcke-
vorsel reeds in 1930 daartoe adviseerde. De
verbinding MiddelharnisHellevoetsluis laat
nog zeer veel te wenschen over. Spr. vraagt
of en in hoeverre Ged. Staten de voorstellen
der commissie-Van Rückevorsel hebben
gewezen.
Spr. besluit met de opmerking, dat hij
geen heil ziet in het almaar „aanpassen en
afbreken Daartegenover is ordening van
het bedrijfsleven en krachtige werkverrui
ming noodig.
De heer Jansen Manenschijn (a.r.)
acht het in dezen tijd in de eerste plaats
noodig met beleid te werk te gaan. Hij
brengt in herinnering, dat het lid van Ged.
Staten, de heer De Bruin, zeide, dat we
thans in de eerste plaats het hoofd en pas
daarna è\et hart moeten laten gelden; woor
den die spr. ter overweging geeft aan 's hee-
ren De Bruins soc.-dem. partijgenooten.
Spr. brengt lof aan God. Staten voor hun
sluitende begrooting en hij keurt de politiek
van den heer Ter Laan, als zou de daling
van de belasting-opbrengst zoo groot niet
zijn, af. Ondanks de cijfers gaat de heer
n jaar op jaar daarmee doör, zooals
Iderspers het doet voorkomen, dat
de crisis zoo erg niet is.
De heer Ter L a a'n Ik heb juist met
het oog op den omvang van de werkloos
heidscrisis aangedrongen op werkverrui
mingsmaatregelen.
De heer Jansen Manenschijn, voort
gaande, zegt, dat de heer Ter Laan ten op
zichte van de inkomsten van de werknemers
en ambtenaren altijd somber is gestemd,
doch ten opzichte van de belasting-opbrengst
altijd licht wil zien.
Spr. juicht de voorzichtige leenings-poli-
tiek van Zuid-Holland toe: wij hebben daar
door op onze renten kunnen besparen. In
dien wij de politiek van den heer Ter Laan
volgden zou dat niet mogelijk zijn.
Wanneer wij alle maatregelen hebben ge
nomen, dan komen wij precies met onze
hakken over de sloot.
De reserve moet niet worden aangespro
ken. Gelukkig kon het provinciaal wegen
plan nu nog worden uitgevoerd, doordat de
bijdrage van het Rijkswegenfonds voldoen
de is om rente en aflossing van de leenin
gen voor wegenaanleg te dekken. Maar dio
bijdrage zal straks niet meer voldoende zijn
en dan zullen wij de reserve moeten aan
spreken, welke ook ten doel heeft om
schokken op te vangen als gevolg
minderde belasting-opbrengst.
Thans bedraagt de reserve 2.4 millioen
gulden, d.i. minder dan enkele jaren gele
den. Rekening is gehouden met een vermin
dering van ruim vier ton belasting-opbrengst
De maatregelen, door Ged. Staten voorge
steld hebben het bewijs geleverd, dat hun
beleid juist is geweest, en dat de politiek
van de S.D.A.P. verkeerd is. De sociaal
democraten hebben door hun deelneming
in het college van Ged. Staten, waarin zij
één vertegenwoordiger hebben (zij hadden
er twee verlangd) de verantwoordelijkheid
willen helpen dragen. Maar zij zijn jaar op
jaar voortgegaan met het voorstellen van
extra-uitgaven voor allerlei sociale doel
einden, twee ton voor werkverschaffing enz.,
hoewel de middelen ontbraken.
Hierna wordt pauze gehouden.
Na de pauze zet de heer Jansen Ma
nenschijn (a.r.) zijn rede voort
Spr. stelt de vraag hoe het er zou uitzien
indien de sociaal-democraten hun voorne-
uitgevoerd hadden kunnen krijgen,
n.l. wanneer zij de macht hadden gehad in
deze vier crisisjaren. Hun voorstellen in den
loop van die jaren zijn toch niet alleen
maar praatobject geweest mag spr. aanne
men. Welnu, wanneer spr. dan de kosten
van die voorstellen optelt, dan komt hij
tut een totaal dat gelijk is aan het bedrag
van de reserve. Deze zou dus geheel uitge
put zijn geweest bovendien zouden wii
thans meer dan 20 opcenten hebben moeten
heften.
Spr. eindigt met de hoop uit te spreken,
dat Let college van Gcd. Staten zal voort
gaan in de lijn, welke het tot nu toe heeft
ge\olgd.
heden bij de uitvoering behoeven te worden
gevreesd.
De heer De Kanter (lib.) meent tegen
over den heer Ter Laan, die gewaagde van
.afbraak" te moeten zeggen, dat we nop
maar aan het allereerste begin staan. Onze
geheele leefwijze zal moeten worden inge
steld op wat we eigenlijk geworden zijn:
een arm volk.
Spr. erkent, dat in deze provincie goed
gefinancierd is, maar het zal voor de toe
komst nog grooter zorg eischen om het
hoofd boven water te houden. De uiterste
soberheid van provinciale uitgaven is z. i.
geboden.
De heer Kersten (s.g.) betoogt, dat het
stabiliseeren van de uitgaven op het tegen
woordige peil niet kan worden volgehou
den.
De menschen op Flakkee en Voorne heD-
ben z. i. geen behoefte aan een streekplan.
Do heèr Bergmeijer (s.d.) betreurt,
dat niets is uitgetrokken voor de verdere
restauratie van den toren der Groote Kerk
te Dotdrecht.
Voorts wijst hij op den verwaarloosden
toestand van het zaaltje van het voormalig
Augustijnerklooster (het Hof) te Dordrecht,
iar in 1572 de eerste Statenvergadering
van Holland werd gehouden. Dit zaaltje is
uit historisch oogpunt zeer belangrijk
het zou met f 90Ö0 behoorlijk kunnen wor
den hersteld. Destijds is het geld voor deze
tichting toch ook bijeengebracht. Sprekers
overtuiging is trouwens, dat, wanneer iets
er komen moet, het geld er voor altijd te
vinden is. Wanneer men tot de kern van de
historie uoordringt dan eerst kan men be
grijpen, welke waarde het behoud onzer
historische monumenten beteekent. Spr., die
over een half jaar uit de Provinciale Staten
zal zijn getreden, koestert de hoop dat Ged.
Staten in elk geval een volgend jaar een
bijdrage zullen willen verleenen voor de
voltooiing van de restauratie van den Dordt-
schen kerktoren en voor het herstel van het
historische Statenzaaltje.
De heer Van Eesteren (c.h.) bestrijdt
eveneens het betoog van den heer Tér Laan,
wiens wenschen thans financieel niet te
verwezenlijken zijn. De bronnen, waaruit de
provincie moet putten, drogen hoe langei
hoe meer uit. Gelukkig heeft de provincie
in de afgeloopen jaren vele millioenen kun
nen laten venverken, o. a. aan de uitvoe
ring van het wegenplan; dat was mede
door het rustig gevoerde financieele beleid
mogelijk.
FLAKKEE, VOORNE EN PUTTEN
Bij de voorbereiding van streekplannen
op Flakkee en op Voorne en Putten wenscht
spr. rekening te zien gehouden met den
aard van de bevolking, opdat geen moeilijk
De heer Gardenier (s.d.) klaagt over
de onhygiënische zomerhuisjes rondom de
Kagerplassen. Deze schoone landschappen
worden erdoor ontsierd. Hoe is het moge
lijk, dat dit wordt toegelaten? Kunnen de
gemeentebesturen niet een wer.k krijgen om
een vergunning te eischen voor het hebben
van een zomerhuisje? Er dreigt een afschu
welijke randafsluiting te ontstaan. Ged. Sta
ten maken desnoódig gebruik van de be
voegdheden, hun gegeven in de Woningwet
met betrekking tót uitbreidingsplan
nen.
De heer Bergshoeff (s.g.) bepleit we
genverbetering in de Rijnstreek. Spr. be
tuigt zijn instemming met het leenen tegen
een lager rentetype. De geldschieters moe
ten dan echter kunnen rekenen op een zui
nig beheer.
De heer Trouw (lil?.) bespreekt de veer-
/erbindingen met Flakkee. De verbinding
Middelharnis—Hellevoetsluis is een mono
polie. Ged. Staten stellen daarom alles in
het werk voor de vrije verbinding Dintel-
sas—Ooltgensplaat om de R.T.M. te prikke
len, de andere verbinding te verbeteren. Het
veer zal nu verbeterd worden op grondslag
van het rapport-v.- Rijckevorsel. Maar dat is
niet voldoende. Dat rapport is alweer ver
ouderd in verband met de wegenverbete-
ring. De provincie krijge meer bevoegdheid
om in te grijpen. Spr. betreurt, dat het rap-
port-v. Boeyen nog niet in behandeling kon
worden genomen. De conclusies van dit
rapport zijn belangrijk genoeg.
De heer In 't Veld (s.d.) ziet de toe
komst niet zoo donker in. In verscheidene
andere landen, ook in Amerika, is eenige
opbloei te constateeren. Alleen hier is do
toestand nog dezelfde.
Geroep: Daar zitten we nu juist meel
Spr. meent, dat de deflatié-politiek niet
gunstig werkt, maar hij begrijpt, dat de
Staten dit vraagstuk niet kunnen oplossen.
Spr. bepleit het belang van zuiver opge
zette streekplannen. We moeten zuinig zijn
met het beetje natuurschoon, dat er in
Zuid-Holland bestaat. Dit klemt te meer als
men in aanmerking neemt den groei der
bevolking. Waarom is het ontwerpen van
een streekplan voor Voorne en Putten op
gedragen aan een particuliere instelling""
Dit. is een overheidstaak.
De heer v. Voorst tót Voorst (r.k.)
begrijpt niet, hoe de heer Ter Laan kan
zeggen, dat nu maar eens constructief werk
dan constructief werk. Wanneer de heer'
Ter Laan meer wil, laat hij dan een paar
millioen op tafel leggen! Sprekers fractie
gaat accoord met het beleid van Ged. Sta
ten. Spr. vraagt hoe het staat met de cor
respondentie met den minister van water
staat over de Hoornbrug.
De heer v. S1 e c n (s.d.) bepleit de be
langen van het personeel, in dienst van de
waterschappen en critiseert de wijze, waarop
in de Alblasserwaard een salarisverlaging
is ingevoerd. Aan de rechtspositie van hi
waterschapspersoneel ontbreekt nog veel.
De heer Deerenberg (r. k.) bespreekt
de kwestie van waterwinplaatscn.
ANTWOORD VAN GED. STATEN
De heer Von Fisenne neemt het eerst
het woord om namens Ged. Staten te ant-
oorden.
Spr. constateert, dat inzake de afwerking
an hei wegcnplan de heer Bergshoef heeft
gesproken in afwijking van den leider van
zijn fractie. Ged. Staten hebben den gulden
middenweg bewandeld en Wenschen dit ook
verder te doen. Trouwens, een vluggere uit-
oering zou niet mogelijk zijn zonder dat
dit meer geld zou kosten.
Op de vraag van den heer v. Voorst tot
Voorst antwoordt spr., dat omtrent een
nieuwe Hoornbrug het college niets bekend
is. Het is Rijkszaak, maar de Staten zijn be
reid een bedrag te geven ter bevordering
dor scheepvaartbelangen.
Wat de rechtspositie betreft van het per
soneel bij de waterschappen wijst spr. op de
gewijzigde ambtenarenwet. De beslissing is
nu in laatste instantie bij de Kroon. Ged.
Staten staan op het standpunt, dat derge
lijke kwesties niet meer moeten worden be
handeld nd art. 22 der Waterstaatswet, maar
na het gewijzigde artikel der ambtenaren-
Dr. Ritter zal aan deze uitgave een litte
rair radio-halfuur wijden. Wij hopen, dat het
Comité, Laan Copes van Cattenburch 6, Den
Haag, veel genoegen mag beleven van haar
opzet. Dat dus het boek druk zal worden
verkocht. Opdat in nood verkeerende kun- 1
stenaars wat soulaas mogen ontvangen in
een wereld, die hun thans helaas niet gun
stig is.
BRIEVEN VAN NAPOLEON
In de zalen van Droust te Parijs kwam
•n verzameling brieven van Napoleon van
af den tijd, dat hij te Valence tot luitenant
der artillerie werd benoemd tot zijn balling
schap op Sint Helena, onder de hamer. Do
prijzen varieerden en brachten het tot
46.300 francs. Dit laatste bedrag werd be
steed voor een liefdesbrief van den over
weldiger aan Joséphine.
Schaakrubriek.
wet betreffende de rechtspositie. Hierop zijn
eenige uilzonderingen. Art der Water
schapswet wordt nog veel toegepast. Ged.
Staten geven zooveel mogelijk inlichtingen
aan den Minister bij strijd over de rechts
positie. De Alblasserwaard laat verschillend
werk niet meer in loondienst 'oen, maar als
aannemingswerM*' Deze zaak zal een punt
van behandeling in het college van Ged.
Staten uitmaken. Over 't algemeen ls de
toestand bij de waterschappen niet zóó
lecht. Natuurlijk zijn hier en daar kortin
gen toegepast.
De vergadering wordt verdaagd tot Dins
dag elf uur in de Ridderzaal.
Kunst cn Letteren.
Winterboek 1934/1935
Het Comité voor Arbeid aan
Werkloöze Intellect uee! en heeft
een Wihterboek uitgegeven, om met de op
brengst hiervan zijn nuttigen arbeid te kun
nen voortzetten. De Kunst is in nóód. Dat is
voldoende bekend. Haar beoefenaren hebben
het voor een deel moeilijk, zeer moelljlk.
Het Winterboek is goed uitgevoerd
door drukkerij Spaarnestadte Haar
lem. De medewerkers, allen van naam,
hebben in proza of poëzie hun bijdragen ge
leverd. De illustraties zijn alleszins fraai.
Natuurlijk draagt het boek een modern
cachet. Anders zou het geen spiegelbeeld
moet gebeuren. De Staten doen niet anders I vertoonen van dc huidige kunst
Pat, Mat en Zelfmat
Oplossing der St. Nicolaas-
opgaven
Opgave No. 1. Eindspel van J. BERGER
Wit: Kh2, pionnen g2, g4, f3 en h3 (5
stukken).
Zwart: KL?8, pionnen a6, g6 en go (4 st)
Wit begint en maakt remise.
Oplossing: 1. f4 (dreigt h4 en wit
krijgt een vrij-pion) Kc7; 2. fXgö aó (de
zwarte koning is dicht genoeg bij de witte
pionnen om ze te kunnen tegenhouden;
zwart gaat dus nu met zijn onhoudbare vrij
pion naar voren)3. Kg3 a4 ;4. Kh4 a3; 5. g3
a2 pat!
Opgave no. 2. Eindspel van J. Berger
Wil: Dbl, Kh3 (2 stukken).
Zwart: Khl, Lgl, Lfl en pion g2 (4 stuk
ken).
Wit begint en wint.
Oplossing: 1. DbS Lc4! 2. De5 La6
(Lfl? 3. Dg3t); 3. Dc7 Lb5; 4. Del! Lfl (nu
correct wegei.s de dreiging 4. Kg3); 5. Df4
Le2 (of ander veld>; 6. Dg5 (g4) Lf3 (of
Lb7 of Lc6); 7. Del Le4 (of Ld5 of LcSf); 8.
Kg3 en 9. Dh6 t (of 8. Dal en 9. DhS t).
Na 1La6; 2. Dc7, of 1Le2
(d3); 2. Df4, is het eerder afgeloopc i. Op 4.
Ld7f volgt 5. Kg3 Lh3; 6. Dal L§; 7.
Dh8f.
Opgave no. 3. Zelfmat van J. BERGER
Wit: Kh5, Da7, Ta6, pionnen a2, b2, c2, d2,
e2, f2, g2 en g5 (elf stukken).
Zwart: Kb5, Th3, Pg6T pionnen b4, c4, d4,
e4, f4, g4 en h4 (10 stukken).
Zelfmat in 22 zetten.
Oplossing: Wij geven alleen dc zetten
van wit; die van zwart zijn gedwongen cn
spreken dus vanzelf. 1. a4+; 2. Db7f; 3. bit;
4. Tc6t; 5. Dd7f; 6. Dd6t; 7. DXg6f; 8. Df6+
9. c4f; 10. De6f11. Dd7f; 12. d4f; 13. Te6f;
14. e4f; 15. Dd5f; 16. Dc4t; 17. TfGf; IS. f4*;
19. Dc5f; 20. Te6f; 21. Dd6t; 22. git hXg3
(en passant) mat.
tegenover cijfers. Waarheid tegenover onwaarheid.
NEDERLAND WAAKZAAM verzoekt U zich te
abonneeren. De prijs per jaargang van 24 nummers
is slechts f 1.- Geef U nog heden op.
NEDERLAND WAAKZAAM vertrouwt, dat
kiesvereenigingen en andere in aanmerking komende
organisaties zullen propageeren met het blad, en
voor vaste getallen gaan inschrijven.
Wie met NEDERLAND WAAKZAAM wil gaan
werken tegen eenige verdienste, geve zich op aan
ons bureau. Inlichtingen en proefnummers volgen
per omgaande.
Een groote reeks van anti-revolutionaire voormannen
beveelt NEDERLAND WAAKZAAM aan. Dat
ieder deze poging steune om Christelijke volkslectuur
aan den man te brengen.
ONMISBAAR VOOR DE WANKELENDEN;
NUTTIG VOOR DE OVERTUIGDEN.
Het doel van dit blad is vooral materiaal te geven
in den strijd tegen marxisme, communisme en fascisme.
Ook om scheurpartijtjes te weerstaan. In het algemeen
om den invloed der anti-revolutionaire beginselen te
versterken.
NEDERLAND WAAKZAAM is dus een regeerings-
getrouw blad, hetwelk in duizenden bij duizenden
exemplaren moet worden verspreid.
Niet door ontevredenheid te zaaien zal ons volk door
de moeilijkheden komen. Wel door acht te slaan op
de geboden Gods en door eenheid te betrachten.
Ook eenheid dus tusschen het anti-revolutionaire volk
onderling, hetwelk uit alle standen der samenleving
voortkomt, en waarin het zijn groote eere vindt.
NEDERLAND WAAKZAAM werkt op de
onmisbare eenheid aan en geeft wapenen in de hand
tegen het ondergraven van het regeeringsgezag en
van de volkseenheid. Feiten tegenover feiten. Cijfers
