PALMOLIVE
Ook al Griep?
AKKER.CACHET5
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1934
EERSTE BLAD PAG. 3
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN
Beroepen: Te Doornspijk, O. K. Bouw
man te Zaltbommel. Te Oldenzaal (hulppr.).
Joh. Ka tuten, cand. te Meppel.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te .Zundert, J. B. E. Eykman
te Antwerpen. Te Garderen, A. van der
Kooij, cand. te Maarssen. Te Muntendam,
J. K. Lofvers te Garsthuizen.
Aangenomen: Naar Noordeloos, P. Zyl-
stra, cand. te Bilthoven.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
D s. P. Moerman, predikant bij do Ned,
Herv. Gemeente te Stavenisse, hoopt op
27 Januari 1935 afscheid van zijn tegenwoor
dige Gemeente te nemen en op 3 Febr. zich
aan de Gemeente van Nieuw-Loosdrecht
te verbinden.
Caod. J. G. van Ieperen te Bunnik hoopt
Zondag 6 Januari 1935 zijn intrede te doen bij de
Ned. Herv. Gem. te Leerbroek, na bevestigd te zijn
door Ds. N. van der Sneek van Veenendaal.
JUBILEUM-Ds. A. DOORN
A.s. Zondag herdenkt Ds. A. Doorn, om.-
predrikarot te Apeldoorn, den dag waar
op hij voor 40 jaar het prediktambt bij de
Gorel. Kerken aanvaardde.
De jubilaris werd 10 Febr. 1871 te Deven
ter geboren, waar zijn vader, wijlen Ds. W.
Doorn, predikant was. Hij bezocht het gym
nasium te 's-Gravenhage, waarheen zijn va
der vertrokken was, en studeerde aan de
Theol. Sohool te Kampen. In 1894 candidaat
geworden, bc\ estigde zijn vader hém 25
Nov. van dat jaar te Axel in zijn eerste ge
meente. In 1897 vertrok hij naar.Franeker,
waar hij tot 1908 is werkzaam geweest en
waar hij kwam als opvolger van Ds. F. M.
ten Hoor die als hoogleeraar naar Amerika
vertrokken was. In 1908 nam de jubilaris
een beroep aan naar Apeldoorn, waar hij is
werkzaam geweest tot 1923, toen hij predi
kant werd te Hoerde, eveneens in de clas
sis Apeldoorn. In April 1933 verleende deze
classis hém om gezondheidsredenen eervol
emeritaat en vestigde Ds. Doom zich op
nieuw metterwoon te Apeldoorn.
Tijdens zijn verblijf te Apeldoorn modht
do nietawe kerk aan de Brinklaan in ge
bruik genomen worden. Bij herhaling vaar
digde de classis Apeldoorn hom af naar de
Part. Synode van Gelderland, die hij ook
een en andermaal als voorzitter diende. Ds.
Doorn was deputant voor de hulpbehoeven
de kerken, kerkvisitator en secundus curator
yan de Theol. School te Kampen.
Op uitnoodiging van den kerkeraad van
de gemeente van Heerde zal de jubilaris
aldaar a.s. Zondagmiddag een gedachtenis
rede uitspreken.
JUBILEUM Ds. J. SEVENSTER
Het 40-jarig ambtsjubileum van Ds. J.
Sevenster, Ned. Herv. predikant te Hoogebein-
tum (Fr.), dat op a.s. Zondag valt. zal niet
ïrd worden. Ds. Sevenster zal dan afwe
zig zijn. Hij is thans 65 jaar oud en stond ach
tereenvolgens te Beets, Drachtster Compaenie,
Nieuwe Schans, Beetgum, Kollum, Donker
broek en sedert 1928 te Hoogebeintum.
EMERITAAT Ds. J. H. BEUMEE
Met ingang van 1 Januari 1935 is door de
Classis Stadskanaal eervol emeritaat verleend
aan Ds. J. H. Beumee, Geref. predikant
2o Exloërmond. Ds. Beumee, die reeds
?3 geruimen tijd met ziekte te kampen heeft,
ft Nieuwe-Pekela geboren en thans 54 jaar
oud. Hij heeft te Kampen gestudeerd en in
1905 als eerste gemeente Opperdoes gehad.
Daarna heeft hij gestaan te Ureterp, te Ste-
dum, te Landsmeer en te Steenwijk. Zijn tegen
woordige gemeente dient hij sedert 30 Nov.
1924.
EMERITAAT Ds M. A. VAN RHIJN
Ds M. A. v a n R h n, pred. der Ned- Herv.
Gem. te Twello, heeft tegen 1 Mei, na vol
brachten 40-jarigen dienst, eervol emeritaat
aangevraagd.
Ds van Rhijn is 71 jaar oud en heeff,
in 1894 candidaat te zijn geworden, te Wate
ringen en te Apeldoorn gestaan.
Sedert 1 Mei 1910 dient hij de Kerk te
Twello, zoodat hij op zijn emeritaatsdag het
zilveren jubileum als predikant van Twello
bereikt zal hebben.
slag
Alg. Synodale Commissie
Ned. Herv. Kerk
er de zitting. De president doet
het behandelde in de vergadering der
r de Buitenlandsche Kerken. Een
gave zal gegeven worden voor het Protestantisme
Oostenrijk en andere belangen. Tot leden wordt
de vac.-wijlen Dr. Smit benoemd Dr. Wissing
tot nieuw lid Ds. C. W. Baron v. Boetzelaar
van Dubbeldam.
Langdurig wordt gesproken over de moeilijk-
beden in den Wieringermeer. De moeilijkheden
vooral in verband met de vraag of de nieuw
opgerichte gemeente al dan niet als vacant moe*
worden beschouwd. Besloten wordt een schrijven
over deze vraag aan het Classisbestnwr van Hoorn
richten. Een verzoek uit <£e gemeente om ver-
oging van de toegekende subsidie wordt toege
wezen. Vervolgens worden eenige cassatie-verzoe
ken behandeld. Het verzoek van den kerkeraad
Oudshoorn wordt afgewezen, een ander ver
zoek uit De Bilt wordt onontvankelijk verklaard;
bij een cassatie-aanvrage uit Haarlem wordt de
beslissing van het Provinciaal Kerkbestuur
Noord-Holland vernietigd, maar wordt toch de
vrage om cassatie uit andere gronden afgewezen.
Het verzoek van de vergadering van het P. K. B.
Van Noord-Brabant met Limburg met de Classicale
Besturen en Kerkeraden, coder toestemming a
van den Raad van Beheer terug
nemen, zal aan de Synode worden doorgezond*
De vraag van den Pensioenraad om goedkeuring
in het herziene huishoudelijk reglement zal bij de
Synode worden overgebracht.
Kerkelijke hoogleeraren te Leiden verzoeken
wederom spraaklessen te mogen doen houden
tevens een cursus over psychologische vraagstuk
ken. Dit verzoek wordt toegetaan.
De Geref. Kerk van Assen
1834 24 November 1934
Nauwelijks een maand na den datum, waarmee
de Acte van Afscheiding te Ulrum gedagteekend
W-as, werd reeds de derde gemeente gesticht. Op 20
November 1834 volgde Smildc en op 24 November
Assen; deze snelle opeenvolging is voldoende ver
klaard door den geringen afstand tusschen Dren
the's hoofdstad en het dorp, waar Hendrik de Cock
op 21 November gepreekt en drue dagen later de
ambten ingesteld heeft.
Gisteravond is te Assen het 100-jarig bestaan
der Geircf. Kerk herdacht, doch het Is niet
alleen met deze ras voorbijgaande samenkomst,
dat dit feit in de aandacht is gebracht Een der
twee predikanten van de Asser gemeente, Ds.
A. Bos, heeft namelijk een geschiedenis van h
100-Jarig bestaan geschreven en deze is in boek
vorm verschenen bij G. F. H u m m e le ris Boek
handel en Electr. Drukkerij N.V. te Assen. 1
is een vrij omvangrijke, met talrijke portretten
glaten gesierde uitgave gewonden, waarvan de do-
...cLe 2cep der jeugd
Gebruik uitsluitend Palmolive,
de zeep die wereld-beroemd
heid geniet om haar verzach
tenden invloed op de huid.
(2 stuks voor 25 ct.)
cumeotatie daar het kerkarchief niet veel of-
ficieele stukken bevat is aangevuld met monde
linge overleveringen. Dit laatste heeft de leesbaar
heid zeker niet verminderd.
In vergelijking met de „histaére comtemporaine"
heeft Ds. Bos een breede maat genomen voor de
geschiedenis van het ontstaan en de eerste
decenniën van de geschiedenis der Asser gemeente.
Van de 180 bladzijden zijn ruim honderd daaraan
gewijd. Maar des te beter wordt men georiënteerd
de omstandigheden, verhoudingen en moeiten,
aruit thans een bloeiende gemeente met twee
kerken en predikanten is gegroeid. In 1834 begon
met 34 personen, die de Acte van Afscheiding
teekenden!
In Assen geen Doleer en de kerk
Merkwaardig is, dat Assen een der weinige ste
len is. waar de Doleantie niet den vorm van een
deuwe gemeente heeft aangenomen. De schrijver
•erhaalt. hoe zij, die zich van de Hervormde kerk
hadden losgemaakt., zich terstond bij de kerk der
Afscheiding voegden. Hij schrijft dit voor een
groot deel toe aan een der predikanten, Ds. J. D.
d. Munnik, die van 1883—1888 te Assen heeft
gestaan, en door gedurige sametisprck-ngen met de
„doleerende" broeders een afzonderlijke kerkfor-
heeft kunnen voorkomen. De kerkeraad on
derstreepte deze gedragslijn, door op 5 Oct. 1887
te besluiten, bij gelegenheid ook een Ned. Geref.
(Doleerend) predikant te doen optreden.
De Asser predikanten, wier portretten bijna allen
zijn opgenomen, zijn eerst geweest: R. P. Medema,
H. Veenhuizen. E. Breitsma (twee keer),
S. Sijpkens, A. G. de Waal en K. van Goor. Dan
'olgt de reeks predikanten, waarvan de namen
het thans levende geslacht nader staan: A. M
Dormer, W. W. Smatt, H. W. La man, J. Gispen,
T. Gerrber. Ds. Laman en Ds. Gerber zijn in hun
duurzamen vrede en groei te effenen. Assen is
.*ente Ds. B. A. Bos en Ds. D. Scheele.
De Geref. Kerk van Assen, die in haar eerste
levensjaren heel wat te verduren heeft gehad van
de vijandschap dergenen, die haar stichting gram
i, heeft in lateren tijd geleden door inwendige
conflicten: het is Ds. van Goor geweest, die in de
jaren 1879—1883 erin geslaagd is. den bodem voor
amen vrede en gnoei te effen. Assen is voorts
s bekend door de buitengewone Gen. Synode
1925, welke de zaak van Dr. Geelkerken te
behandelen had.
Waar èn de gemeente van Ulrum èn die van
Smilde niet van zoodaaigen omvang zijn. dat men
de ontwikkeling van het Geref. Kerkelijk leven op
breede schaal int haar geschiedenis kan aflezen, is
het boek van Ds. Bos, behalve van locale beteeke-
>ok een uitnemend middel, om te overzien, hoe
het beginsel der Afscheiding zich heeft ontplooid
;n stad van gemiddelde grootte en liggende
binnen de grenzen van „wat God heeft gedaan"
(zoo is de titel van het boek) na 1834.
De herdenking
De berdenkings-samenkomst van gisteravond had
plaats onder zeer groote belangstelling. Ds. B. A.
Bos heeft de herdenkingsrede uitgesproken. De
Asser oud-predikanten ds. A. M. Donner en ds.
J. Gispen voerden het woord alsmede ds. D. v.
- namens de classis. Het Evangelisatiekoor zong
eenige liederen.
ontvangen heeft door de reddende tusschenkomst
van God". Ook den Duitschen christenen betuigt
Muller zijn warme sympathie. Maar de officieele
kerken bedreigen z.i. het jonge, pas ontwaakte
gelooven.
Deze uitlatingen vinden een verklaring in een
der lezingen, destijds door Joh. Müller in ons land
gehouden over ..de beheersching van het lot" en
waarin hij o.m. zeide: „Men moet zijn lot eronder
krijgen als een ruiter zijn ros, een zeeman den
MANNENVEREENIGING.
Te Lexmond is opgericht een Geref.
Mannen vereeniging. Het bestuur bestaat uit
Ds. D. J. Coumou, voorzitter; H. Hoek,
secretaris en P. de Ruiter.
VRIJE EVANG. GEMEENTEN
Te Veendam wordt het kerkgebouw en
de pastorie der Vrije Evang. Gemeente (Boven
Westerdiep) belangrijk gerestaureerd.
De Vrjje Evang. Gemeente te Alkmaar
kreeg een ruimer gebouw in de Van der Mey-
straat 26, aldaar.
WERELDBOND DER KERKEN
In de openbare vergadering van de NederL
afdeeling van den Wereldbond der Kerken op
Maandag 26 November a.s. in Hotel De Twee
Steden, te Den Haag ('s middags half drie)
hopen over het thema: „Kerk, Volk en Vader
land" te sprepen: Prof. Dr. J. A. Cramer en
Prof. Dr. L. J. van Holk.
UIT DE TIJDSCHRIFTEN
De tweede aflevering van „Horizon" be
vat o.m. een beantwoording van de vraag
„Is het Christendom verdedigbaar?" door
Dr. G. C. Berkouwer. Dr. J. F. Reitsma be
gint een reeks art. over het ontstaan van
het leven. Dr. K. Dijk en Dr. A. Hutter ver
volgen hun artt. ro-sp. over Christelijke ge
meenschap en geestelijke gezondheid. A
Kuiper opent een reeks over het Réveil en
de literatuur.
ONDER WIJSBENOEMINGEN
Tot hoofdonderwijzer aan de van den Ned.
Herv. Kerkeraad uitgaande school te B1 e i s-
w y k (Kruiisweg) is benoemd de heer (J. P.
K y k u i t, thans onderwijzer aan de Johannes
Bogermanschool, Stichtscheplein te Rotte
Aan de Chr. School voor L.O. en U.L.O. te
Bloemendaal werd uit 90 sollicitan»n
benoemd mej. E. H. B i e 1 k e, thans werkzaam
te Boxmeer.
CHR. LANDB.-HUISHOUDSCHOOL
Te Giessen Nieuwker zal Donderdag
29 November de officieele opening plaats hebben
van de Chr. Landbouw-huishoudschool, welke is
gevestigd in de voormalige Chr. Lagere School
De school, verdeeld in twee klassen, zal door 40
leerlingen bezocht worden. Het Kgt in de bedoeling
bij de opening gebak te serveeren, dat door de
leerlingen is klaar gemaakt.
OPENB. SCHOOL TE BOLNES
Het in 1931 opgevatte voornemen van den
Gemeenteraad van Ridderkerk om de in 1860
gebouwde openb. lagere school te Bolnes te ver
vangen door een nieuwe, kan niet worden vol
voerd. aangezien in verband met de wet-Marchant
van 1933 bezuiniging geboden is en Gedep. Staten
verbouw voldoende achten.
SPELLING-WEE
Een artikel in het Corresp. blad der Ver
eeniging van Chr. Onderwijzers, enz. begint
met dezen volzin:
„Het schijnt moeilijk te zijn voor
sommige kringen om voor idiele din
gen belangstelling te wekken."
Wij zouden willen vragen: Is dat wonder?
Als het nu nog voor ideëel e dingen
was
HET PREDIKANTEN-TEKORT IN
NED. INDIE
Betreffende het telkens bedanken voor
beroepen uit de Indische Kerk door predi
kanten in ons land, geeft het orgaan van
den Bond van Ned. predikanten nog andere
oorzaken dan wij destijds vermeld hebben.
Den Hollandschen predikanten, aldus het
blad, konden in de pers de ooren wel ge-
wasschen worden om hun gebrek aan idea
lisme, maar het groot aantal bedankjes is
toch niet zoo wonderlijk. Vooreerst ont
breekt voldoende voeling tusschen de beroe
pende kerk en den beroepen predikant en
komt ook nog de keuring tusschen beide,
zoodat het aantal bedankjes reeds grooter
moet zijn dan in de kerken alhier het ge
val is. Verder echter vernam het Orgaan,
dat de Indische Kerk sinds haar zelfstan
digwording toch niet de financieels conse
quenties daarvan voldoende op zich nam
en bijv. ge::i voldoende zekerheid geeft over
de pensioenvooruitzichten. Ontvangen toe
zeggingen dienaangaande waren „zeer onbe-
redigend". Dan nog trok de aandacht, dat
de Indische commissie hier te lande tot be-
estiging van een nieuwe predikant over
ging, terwijl het een feit is, dat er geen
zendende kerk in Nederland is, die hiertoe
het reoht heeft, daar de Indische kerk zelf
standig beroept. "En ten slotte is er de ambte
narij, welke maakte „dat ds. Nieuwpoort, die
in den voorzomer het beroep reeds aannam,
pas in October scheep kon gaan".
Kerk en Staat in Duitschland
Handgemeen te Naumberg
In hooge mate teleurstellend zijn dè tijdingen uit
Duitschland, welke gewag maken van conflicten,
die de grenzen van den burgerkrijg naderen. Zoo
wordt uit Naumburg geimeld, dat daar een botsiing
heeft plaats gehad tusschen aanhangers der belijde-
nisbeweging en van de Rijkskerkregeeriog. De
strijd betrof bet predikantenseminarie te Naum
burg, dat in het bezit van de kerkregeerixig-MüIlei
is. De voormalige stucMedirector Glöge en 14 can-
didaten van den Pfarremotbund verschenen op 13
Nov. met een omvaagrijke volksmenigte voor
het te bestormen en in bezit
Vechtpartijen tusschen de „bezetting"
de „belegeraars" vanden plaats. Ten slotte
scheen de burgemeester met een aantal land jagers
op het appèl en verspreidde de menigte.
Afgezien van de termen, voor dit bericht gebe
zigd en ontleend aan het orgaan van een der tw>
partijen („Evangelium im Dritten Reich", h
orgaan der Evangel, nat. socialisten), moet nu
zich erover bedroeven, dat met zulke middel*
wordt gestreefd naar een oplossing, die alleen
den weg der waarachtige verzoening te vinden
Johannes Müller's oordeel
De ook iti ons land door zijn lezingen bekende
Dr. Joh. Mülleir heeft zach in zijn blad „Grüne
Blatter" uitgelaten over den Duitschen kerkstrijd,
Hitier en het Derde Rijk. Hij noemt zich een
hartstochtelijk aanhanger van het Derde Rijk, prijst
„het Duitsche wonder" en eischt voor Hitier, ook
van den Christen, geloovige gehoorzaamheid.
„Adolf Hitler is geen vrucht der religie maar
het geloof, geen gewas der cultuur maar va
natuur, geen verstandsmensah maar orgaan
een roeping Gods in al de eischen die hem eiken
dag door de geboorteweeën van het ni
Duitschland worden gesteld: In hem leeft zijn volk
met al zijn nood, maar ook met de belofte die bet
ZOU HET MET DE UIVER IN
VERBAND STAAN?
dat Jan met Moeder de stad in wil? Anders
blijft hij liever lezen of spelen met de jon
gens. Moeder merkt dat Jan ergens heen
dringt Plotseling zegt hij: „Kijk Moeder,
daar hangt het" „Wat jongen?" ,,'t
Biljet van 't Uiver-boek: De Uiver, Frits
Ruyvcr en een nikkelen stuiver, door M.
van der Hilst" „Hè, bij Meinema, Delft
een Uiver-boek?" denkt Moeder, „dan koop
ik 't voor dc jongens." En ze bekent zich
zelf dat 't haar ook wel interesseert. Prijs
0.90 ing.; 1.— gec. en in prachtband 1.50.
Vraagt het Uw boekh. of stort dit bedrag
op postrekening 1850 van de N.V. W. D.
MEINEMA, Delft en U ontvangt het franco.
ZENDING EN PHILANTROPIE
GIFTEN EN LEGATEN
Behalve de reeds door ons vermelde legatei
heeft wijlen de heer J e 11 e W. Hoekstra vai
mm els (Fr.), de volgende legaten vermaakt
de Gereformeerde Kerken: te Heeg f 2000; te
Bozum f 1000; te Oosterend f 1000; te Goenga en
Sybrandaburen f 1000 en huis en erf onder
Goënga; te Tzummarum f 500 en te Oostham
f 1000.
Voorts aan de Diaconie der Geref. Kerk
Wommels perceel weiland aldaar, groot ru
4 X 36^4 Are; aan de Geref. Kerk te Heeg vc
de Zending f 2000; aan de Vrije Universiteit
Amsterdam f 3000; aan de Theologische School
Kampen f 2000: aan de Chr. Nat. School te Wom
mels f 3500 en aan het Talrna Rustoord te Veen-
wouden f 500. Alles vrij van Successierecht
Schoolnieuws.
Promotie Dr. J. Karsemeijer
Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
is heden gepromoveerd tot doctor in de
letteren en wijsbegeerte de heer Jan Ka
semeyer, geboren te Loosdrecht. I
promotie geschiedde na verdediging van een
academisch proefschrift over „De dichter
Jeremias de Decker." Promotor was Prof.
Dr. J. Wille. Dr. Karsemeyer, die te Dor
drecht woont, is conrector van het Marnix-
.ymnasium te Rotterdam.
In de rubriek Kunst en Letteren vindt men
een artikel naar aanleiding van deze pro
motie en van de dissertatie.
UNIE VAN CHR. ONDERWIJZERS
Dc algemeene vergadering
De jaarlijksche algemeene vergadering va
Unie van Chr. coderwijzers zal Vrijdag 28 Dec.
a.s. te Utrecht onder leiding van den heer T. C.
Bos aldaar, worden gehouden. De morgen verga
dering is gewijd aan de behandeling van huishou
delijke zaken.- Het hoofdbestuur stelt voor de con
tributie over 1935 te bepalen op 3/5 pet. van het
oetto-salaris op 1 Jan. '35. Voorts komt aan de
orde een voorstel van het hoofdbestuur tot nadere
vaststelling van het reglement betreffende de be
noeming en de positieregeling van bezoldigde be
stuurders der Unie.
In de middagvergadering zal als referent optreden
Ds. J. J. B u s k e s, Ger. predikant in H.V. te
Amsterdam-Zuid, met het onderwerp: „De betee-
kenis van het O. Testament voor het Chr. onder
wijs met het oog op de vragen van dezen tijd".
Dc jaarverslagen
Aan de jaarverslagen van den secretaris
heer A. P. Jungcurt van den Haag. ontleenen
dat het ledental steeg van 1292 op 30 Sept. '33
op 1426 op 30 Sept. j.I. Het aantal donateurs liep
met 24 terug en bedraagt thans 244. Nieuwe afdee-
limgen kenden niet worden opgericht Ten bale
de propaganda verscheen een brochure getiteld;
„Hou Koers".
DE ONDERWIJZERS-ORGANISATIES
Stand op 1 Jan. 1934
In het overzicht van den omvang der Vakbe-
wegng, (uitgave van het Centraal Bureau
de Statistiek) ziet men de onderwijzers-organisa
ties op 1 Januari 1934 aldus verdeeld:
N.O.G.
steeg van 5997 tot 6232, waarvan 2448 dames
De Bond
daalde van 7948 tot 7155, waarvan 3470 dames
Hoofden v. Sch.
daalde van 790 tot 780, waarvan 77 dames
Unie v. Chr. Ond.
steeg van 1250 tot 1322, waarvan 402 dames
Ver. van Chr. Onderw .essen
steeg van 6154 tot 6464, waarvan 1940 dames
De R.K. organisatie telde 9867 leden.
De heer A de Jong Ez. teekent hierbij a
liet Corresp. blad;
„Behoudens het feit, dat de R.K. organisaties dit
jaar samengevoegd werden tot het Roomsch-Katho
liek Verband, waardoor het totaal aantal de 10.000
bereikt heeft, heeft onze Vereeniging. wanneer het
getal 7000 dit jaar bereikt word», kans op de
plaats te komen ten aanzien van bet aantal leden."
Examens
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. G
Rechtswetenschap: doet. ex.. de heer E. J.
cand.ex., mej. K. J.
TE GRONINGEN,
taex. le ged.. de heeren
-laar, Y. Engelsma
i A. U Grans bergen, geb.
H. P. J on gem a
sgeleardheld:
mej. Phia VdMmg
Kunst en Letteren.
Dr. J. Karsemeijer
NED. HANDEUSHOOGESCHOOL TE ROT
TERDAM. Geel.: Handelswetenschap: cand.ex.,
heeren L. S. Schuyleman en M. D. Carrière.
GESCHIEDENIS M. 0.
AMSTERDAM. Geëx. 4 oand.. geel. de heeren
J. G. Goselink. Zolst; J. L. Amerika. Groningen;
a mej. A. de Graaf, Borgen (N.H.).
WISKUNDE L. a
DEN HAAG. Opgex. en opgek. 3 cand., afgew.
gesl. de heeren O. A. Gunst, Oud-Vossemoer;
L de Weger, Neede
APOTHEKERS-ASSISTENT
AMSTERDAM- Geel. de dames H. Schenkel
Groningen; C. G. Burema. Garmenswolde.
GRONINGEN. Gesl. de dames T. W. Beng.
Sappem -
d. Veen, Groringei
MACHINISTEN
DEN HAAG. Gesl.
dipl. B J. Bink. Leid
M. J. v. d. Boogaar
De Unie-collecte
Oostwedder-Holt
Koekange (Dr.)
Glind („RudolphbUchtlng")
BLshout (Kinderdijk)
I-eiden
Schipluiden (Den Hoon
36.65
75 42
75.6)
325.27
258 21
40 60
Geersdijk
Krabbend) jke
-akerk e
idert
locale Comlté's 50.973.87
r J. J. HANC.EL.BROEK,
i de Unie
„Een School
Die hoofdpijn, dat gevoel van
ziek zijn en aie pijnen overal
zullen dan snel verdwijnen met
"AKKERTJES"
Wetenschap.
ZIEKTE VAN WEIL BIJ MENSCH
EN HOND.
Uit een opstel in het Ned. Tijdschrift voor
Geneeskunde blijkt, dat menschelijke en
veeartsenijkundige hygiënisten in ons land
bezig zijn met onderzoekingen inzake een
vorm van de ziekte van Weil, die veroor
zaakt wordt door een micro-organisme, dat
door honden op mcnschen kan worden o*\ er-
gebracht. Het sterftecijfer yan deze ziekte
bij honden is zeer groot*
PROMOTIE
VAN Dr. J. KARSEMEIJER
De conrector van het Marnix
Gymnasium te Rotterdam
promoveert aan de
Vrije Universiteit
Op proefschrift over de Dichter
Jeremias de Decker
Aan de Vrije Universiteit is vandaag ge
promoveerd tot doctor in de letteren en wijs
begeerte. de heer J. Karsemeijer.
De heer Karsemeijer, die te Dordrecht
woont, is conrector van het Marnix-Gymna-
sium te Rotterdam.
De titel van het academisch proefschrift,
dat hedenmiddag is verdedigd, is „De dich
ter Jeremias de Decker". Promotor is prof.
dr J. Wille.
In het voor
woord brengt de
endus
de gebruikelijke
dankbetuigin-
jen aan zijn
promotor en
aan degenen,
die hem bij zijn
studie met raad
daad hebben
zijde ge
staan.
oorwoord
bevat echter
nog een noot,
die men zeer
zelden in dis
sertaties zal aantreffen en die juist nu
belangrijk is.
Zooals men weet heeft de Senaat van de
Vrije Universiteit tegen de vereenvoudigde
spelling nogal bezwaar. De heer Karse
meijer is er echter reeds jarenlang een
voorstander van. Vandaar dat zijn voor
woord aldus besluit;
Rest mij nog een woord van waarde
ring aan mijn Promotor, die, na over
leg met. de literariese faculteit der Vrije
Universiteit, niet van mij heeft willen
vergen, dat ik de schrijfwijze onzer taal
naar de opvattingen van Kollewijn, waar
van ik sinds vele jaren een voorstander
ben, voor mijn proefschrift zou laten
varen, al hebben de faculteit en hijzelf
de ernstigste bezwaren tegen de begin
selen en de practiiken van dat stelsel.
Het werk is verdeeld in 11 hoofdstukken
I. Het leven van Jeremias de Decker; II.
Levens- en wereldbeschouwing-;
Decker en de Roomsen; IV. Baptistes of
Dooper en andere vertalingen; V. Berijmde
Bijbelstoffen; VI. Lyriek; VII. Puntdichten;
VIII. Lof der Gcldsucht; IX. De Decker en
de gebeurtenissen van zijn tijd; X. Waarde
ring van De Deckers werk; XI. Slotbeschou
wing. Volgen nog een viertal bijlagen, een
bibliografie en een personenregister.
De heer Karsemeijer is met de voltoooiing
van zijn proefschrift gekomen aan het eind
van zijn academische studiën, die hij nevens
zijn gewone dagtaak is begonnen. Het dwingt
onze bewondering af, dat iemand, die con
rector is van een groot gymnasium en als
leeraar een groot aantal uren moet beste
den aan het onderwijs, en die tevens in z'n
woonplaats zich in het Christelijk V*
gingslcven niet onbetuigd laat, een derge
lijk werk tot z'n eind heeft gebracht. Dat is
nog iets anders, dan wanneer men al z'n
tijd aan de wetenschappelijke studie kan
besteden. Hoe waardevol dit laatste ook
zooals de heer Karesmeijer het heeft moeten
doen is nog iets heel anders. Dat dwingt
eerbied af.
Jeremias de Decker werd geboren in Aug.
1609, als zoon van de kruidenier Abraham
de Decker en diens huisvrouw Maycken van
-(den) Bremde(n). De haakjes duiden na
tuurlijk aan, dat de spelling niet vaststond
(Wat een heerlijke tijd moet dat to<_*n ge
weest zijn, om bijv. enquêtes te houden over
het al of niet wenschelijke van het veran
deren van de spelling van persoonsnamen.
Dat is nu dan toch maar uit!).
Dordrecht heeft Jeremias niet lang Inhou
den. In 1616 vertrok papa naar Amsterdam,
waar ook het verdere leven van de dichter
wordt gesleten. Hij overleed er in Decem
ber 1666 en werd begraven in de Nieuwe
Kerk.
Over het leven en de werken van Do
Decker kan men natuurlijk in elke lite
tuur-geschiedenis gegevens vinden. Maar
als men met de figuur zelf nader kenni1
wil maken, met de levende mensch. met
zijn opvattingen, met zijn strijd en zijn
moeite, dan kan men terecht in de disseri
tatie van de heer Karsemeyer. Zijn werk
getuigt van nauwgezette studie en van nooit
verflauwde ijver om de gegevens te
melen, die hem het beeld van het lev<
De Decker voor oogen deden staan. En zoo-
al« hij het zag, geeft hij het aan de univer
siteit en aan het publiek door.
Het hoofdstuk over de levens- en wereld
beschouwing van De Decker komt tot de
conclusie, dat het geheele werk van deze
schrijver een duidelijk christelijk stemi>el
draagt, welke stolling verder in de hoofd
stukken over de afzonderlijke dichtwerken
nader wordt uiteengezet. Dc Decker wa.
oprecht christelijk gezind man, wiens doen
en denken gericht werden door de woorden
der Heilige Schrift, ook al week zijn kerkbe
grip en zijn beschouwing van een kardinaal
leerstuk principieel af van de Gereformeer
de opvatting. De Decker helde namelijk in
zijn leer sterk over naar de Remonstrant
sche zijde ofschoon hij meestal bij de Gere
formeerden ter kerk ging, omdat hij meen
de. dat de Remonstranten daar ook hoorden.
In de „Slotbeschouwing" zegt dr Karse
meyer, dat we in De Decker zien „een merk
waardige tweeslachtigheid, in 't godsdiensti
ge, zowel als in 't artistieke". Is dat dualis-
me, zoo vraagt hij. misschien oorzaak, dat
er „zoveel verschil van beoordeling is
te netnen bij De Deckers godsdienstige denk
beelden?"
Zou het niet zoo zijn, zoo dachten wij bij
het lezen hiervan, dat bij alle geesten, die
boven het al'edaagsebe uitsteken, in hun
leven de moeilijkheden en de strijd en de
twijfel opkomen? Bij de allergrootsten leidt
dit dan vaak tot een eigen standpunt, dai
soms volgelingen vindt, <oms niet. Als wc
bijv. letten«op de Engelsche dichter Milton,
die in precies dezelfde tijd leefde als De
Docker en van wie vooral 't „Paradijs Ver
loren" en het „Paradijs Herwonnen" be
kend zijn. dan zien we hem gaan van Puri
tanisme naar Presbyterian isme, naar Inde-
pendentisme, en ten slotte, ja laten
maar zeggen naar Miltonisme. Hij durfdo
het aan geheel alleen te staan en tegen
ieder ander in tc gaan. En tocli blijft zijn
grootheid, zoodat zelfs Shelley, bij wie wel
bet minst nan sympathie riet de godsdien
stige denkbeelden van Milton kan gedacht
worden, hem noemt ,the third among the
sons of light", terwijl Drvden getuigt: „this
man cuts us all out the ancients too".
Dc Decker was niet von dit soort. Hij is
rubriek,^
ZATERDAG 24 NOVEMBER
HILVERSUM 301 M. VARA-uitzending. IC C-«
10.15 VPRO. 8.00 Gramofocnpl. 10.00 e»
gen wijding. 10.15 Voor arb. i. d. cootioube-ir.l
Orvitropéa olv, J. v. d. Horst oa C. Rijken
(declamatie). 12.20 Gratnofocnpl. 12.15 Dd
Zonnekloppers olv. C. Steyn. 12.45 Gramo»
foonpl. 1.00 De Flierefluiters olv. E. Wal:s,
I.30—1.45 Tr.oconcert. 2.00 Filmpraatje KL
Sluyser. 2.15 Gramofoonpl. 3.40 J. W. Mat-»
thijssen; Italië. 4.00 Uit dc Gem. Coocertoaal
Haarlem. De Stem des Volks olv. A. K""*'"gs
en G. Robert (orgel). 500 „In het sch -.;
kaal", spel van D. v. d. Zee mmv. het V/.RA-»
tooneel olv. W. v. Cappellen. 5.30 Strijk: sC
olv. Walis. 6.00 Literaire causerie, door
Hulleman. 6.20 Schalmei olv. P. Renes. 6:5
Pianorecital G. Dwain. 6.45 XX-Eneemj a
olv. Steyn. 7.00 De Krekeltjes olv. L. Hulscncr*
7.30 Brabaotsche uitzending. 8.00 Herh. SOS-
berichten. 8.03 Gramofoonpl. 8.30 VARA-ora
kest olv. Ed. v. Beioum mmv. J. Schmidt (te*
nor). 9.15 Toespraak A. de Vries. 9.25 „Oocie!
Keesje". 9.30 Vervolg orkestconcert. 10.15 Va^
Dias. Vara-Varia. 10.30 Orkestenparade.
Mmra. J. Jccg (orgel). 11.4512.00 Gram.ph
HUIZEN 1875 M. KRO-uitxending. 8.30-10.3(1
Vrijz, Dem. Bond. 8.009.15 en 10.00 Gramo
foonpl. 11.3012.00 Godsd halfuur. 12.15 Gral
mofoonpl. 1.00 Orkestconcert. 1-50 Grarao»
foonpL 2.00 Voor de jeugd. 2 30 Reportage.
3.00—4.00 Kinderuur. 4.10 Orkestccncert ei<
reportage. 5.30 Causerie. 5 45 Orkest concert,
6.20 Lezing. 6.45 Gramofoonpl. 7.15 Kath,
RVU. 7.35 Schlagermuxiek. 8.00 Vaz Dias,
8.05 Schlagermuxiek. 8.30 Vrijz. Dem. Bondi,
10.35—12.00 Gramofoonmuziek.
DROITWICH 1500 M. 10.35-10.50 Morgenwij
ding. 11.05 Lezing. 11.20 Gramofoonpl. 12.05
Het Schotsche Studio-orkest olv. Daines mmv.
Fr. Brady (bariton). 1.20 Commodore Grand-
orkest olv. Davidsco. 2.25 Belfaster Omroep
orkest olv. Montgomery mmv, M. McClintocld
(mezzo-sopraan). 3.20 Orgelspel H. Ramsay,
3.50 Western Studioorkest olv. Thomas mmv,
M. Maddock (sopraan). 4.35 Gevar. program
ma. 5.35 Ambrose en zijn Band. 6.20 Berichten.
6 50 Sportpraatje. 7.05 Welsch intermezzo. 7.20
Het Boyd Neel strijkorkest mmv. M- Field—
Hyde (sopraan). 8.50 Gevar. programma. 9.50
Berichten. 10.20 Piano-recital B. Headier. 10.40
„An Ambiguous Escape", spel van F. N. Gorn-
ford. 11.20—12.20 BCC-Dansorkest olv. LL
Hall mmv. solisten.
ROME 421 M. 8.05 Radiotooneel. 9.35—11.20
Populair concert en dansmuziek.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 11-20 Gramo
foonpl. 1.302.20 Salooorkest olv. Walpot,
6 40 Zangvoordracht. 6.55 Russische muziek.
8.20 Salooorkest olv. Douliez. 10-3012.20
Dansmuziek. 484 M.r 12.20 Salonorkest, olv.
Walpot. 1.30 2.20 Gramofoonpl. 5.20 Dans
muziek. 6.35 Pianoduetten. 7.10 Gramofoonpl.
8 20 Solistenconcert. 9.05 Symphonieconcert,
10.30—12.20 Dansmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 735 Geva*
rieerd programma. 9.20 Berichten. 9.50 Bench-
ten van de bokswedstrijden DuitschlandPo»
len. 10.05 Weerbericht. 10.20 Gramofoonpl,
II.20—11.50 Voordracht.
ook niet de allergrootste onder de poëten!»
Hij was irenisch van aard, wa-t niefcr in
onze twintigste eeuw past, dan in de zeven
tiende. Hij dacht zelfs, dat Gouiaristen eni
Arminianen het wel spoedig eens zouden
worden.
Maar Dr Karsemeyer heeft in hem toen
een ..onloochenbaar eigen geluid" ontdekt.
„Welluidend en zangerig zijn dikwijls zijn:
verzen en er zijn verscheidene, die aan da
vergetelheid behoren onttrokken te worden'^
zoo besluit de dissertatie.
In de eerste bijlage vindt men opmerkin
gen van De Decker over taal en spelling.
Het is interessant, liet lijkt zelfs wel of de
„bezwaren" van vele spellingridders van nu
uit De Decker zijn overgenomen. Mem
luistere:
„Vooreerst merkt hij (d.ï. De Decker) op,
dat de „verdubbeling" of „verenckeling" van
e en o regelrecht aengaen tegens d'opredhta
en behoorhjeke Uytsprake". Men handelt
daarbij veel meer in overeenstemming „met
de vuyle en walgelycke (uitspraak) van ons
Amstcrdamsch graeu". Zoo schrijven die
lieden: henen, stenen, bomen, bonen irj
plaats van beenen, steenen, boomen, boonen.
En daarentegen steeden, leeden, kooten, koo-
pcr (cuprum) in plaats van steden, leden!,
koten en koper"."
Een andere grief geldt „de verwaarloozing
van geslacht, getal en persoon". Men schrijft,
met betrokking tot de hemel „hare" en met
betrekking tot de aarde „zijne", duidt woor
den als zee aan met „hij" en visch met „zij".
Inderdaad, er is niets nieuws onder de
zon! Maar men moet het vooral niet einde
lijk eens een beetje op natuurlijke wijze
gaan regelen. Dan springen allen, die vin
den, dat ze er hoog noodig hun meening
over moeten uiten, of er een enquête over
moeten houden, overeind, en roepen van
„taaischennis" en „taalverarming"!
Enkele stellingen
Aan Dr. Karsemeijers proefschrift zijn toe
gevoegd 21 stellingen. Enkele daarvan ver
melden we:
„Do bewering, dat door 't Calvinisme „iri
breede lagon kunstgevoel en smaak voor do
artistieke zijde des levens zijn verdroogd"
(II. Brugmans, Gesch. van Amsterdam III,
327), is eenzijdig en onvolledig.
„Mr. J. J. van der Brugghen heeft voor
zijn houding bij de behandeling van zijn
onderwijswet niet de verguizing verdiend
die hem in 1S57 is ten deel gevallen.
„Het is ten zeerste gewenst, dat 't gods
dienstonderwijs op de Middelbare School ge
legd wordt in handen van docenten, die zicli
uitsluitend aan deze taak wijden.
„Sjireken en voordragen behoren een we
zenlijk onderdeel uit te maken van 't onder
wijs op de Middelbare School.
„Zullen de klachten over de resultaten
van 't Moedertaalonderwijs op de Middel
bare School verminderen, dan is meer sy
stematisch onderwijs in de grammatica drin
gende eis.
„Het programma voor 't vak Nederlands
op de scholen voor M.O. en V.H.O. behoeft
nauwkeuriger omschrijving.
„Het is niet aan te bevelen bij de oplos
sing van de spellingkwestie de flexie buiten
beschouwing te laten.
„De uitspraak van Dr. J. Huizinga dat do
art. 4, 5 en 6 der examenvoorschriften over
spelling en taal van Minister Merchant een
verarming betekenen der levende taal en
een aantasting der geestelijke vrijheid, mist
elke grond.
„De organisatie van de Christelijke Lees
zalen in Nederland dient krachtig ter hantl
genomen te worden." i
