DINSDAG 13 NOVEMBER 1934
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Dinteloord, J. Fokkema te
I Amstelveen.
Bedankt: Voor Rijnsaterwoude, cand. C.
1 C. H. de Loos te Utrecht.
GEREF. KERKEN,
i Beroepen: Te Nieuwolda, L. Praamsma,
I cand. te Sneek.
Aangenomen: Naar 's Gravemoer, G.
Koenekoop, cand. te 's-Gravenhage.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE.
Beroepen: Te Westzaan Noord en Zuid,
M. A. Hylkema te Drachten.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Na des morgens bevestigd te zijn door
Prof. P. J. M. de Bruin van Apeldoorn, met
een predicatie over 1 Petrus 5 2a, deed Zon
dagmiddag cand. J. v. D ij k e n van W o 1-
tersum, zijn intrede als predikant bij de
Chr. Geref. Kerk te A a 11 e n.
L»c jeugdige predikant bediende het
1 Woord over 2 Thess. 31, waarbij hij sprak
over: De voorbede der gemeente gevraagd,
en die is lo. noodzakelijk voor den bedienaar
des Woords en 2e. vruchtbaar voor den
dienst des Woords.
De nieuwe leeraar werd toegesproken door
Prof. de Bruin als leermeester; den heer J.
II. Bos, namens de gemeente; den heer Joh.
Prins, namens het studentencorps te Apel-
I doorn, waarvan Ds. v. Dijken het vorig stu
diejaar praetor was; zijn vader; en den heer
I F. H. Somsen, wethouder der gemeente.
Toegezonden werd in den morgendienst
Ps. 134 3."
Zondag j.l. heeft Dr J. van der Linden,
cand. te Leeuwarden, zijn ambtsbediening
aanvaard in de Geref. kerk van Tzum,
bevestigd te zijn door Ds J. D. Wielenga
Franeker met een predicatie over 1 Petr. 2
Dr van der Linden had voor zijn intrede tot
tekst gekozen 2 Petr. 1 19.
Hij werd toegesproken door ouderling A.
Hoekstra, door Ds. T. de Boer van Achlum, na
mens de classis en door den bevestiger als af-
gevaardigde van de naburige gemeenten. Bur
gemeester W. Elgersma van Franekeradeel,
woonde den dienst bij.
Na de prediking sprak Dr. v. d. Linden
eerst tot zijn ouders. Spr. zeide, dat zijn
I vader steeds had gehoopt dat hij eens geroepen
zou zijn dat Woord te mogen brengen. Gods
wegen waren anders, maar thans is een zijner
zonen daartoe verwaardigd, terwijl andere
hem misschien zullen volgen.
Na een gezegenden arbeid van 3 jaren
j nam D s. W. Ramaker Zondagavond af-
scheid van de Chr. Geref. Gemeente te Har-
li ngen, wegens vertrek naar Kamp en
II Ds. Ramaker ontvouwde in deze laatste be-
ciiening des Woords 't Schriftwoord uit Lukas
I 12 13 en sprak over. „Een liefelijke bemoedi
ging van den Hemelschen Herder door zijn
kudde ontvangen in een ure van Bcheiding.
De aandacht werd bepaald: 1. hoe zij wordt
geschonken, omdat er veel is, wat zou doen
kunnen vreezen, en 2. hoe zij openbaart, dat
t er alles ie, wat kan doen blijven hopen. Aan
het einde van deze troostrijke predicatie richt
5 te Ds. Ramaker toespraken tot Kerkeraad,
l Catechisanten, vereenigingen, Evang. Commis-
1 fie, B. en W. van de Stad Harlingen, die
tegenwoordigd waren door Weth. van
Wal, afgevaardigden van de gemeente Frane-
ker, waarvan Ds. Ramaker consulent was en
de organisten en kosters. De scheidende
leeraar werd hartelijk toegesproken door oud.
C. Baarda, namens Kerkeraad en Gemeente,
I door oud. Nydam namens de gemeente Fra-
I lieker en door Weth. van der Wal, namens B.
j. en W. van Harlingen. Het kerkgebouw was
overvol. Velen maakten nog van de gelegen-
j lieid gebruik om van De. en Mevr. Ramaker
i afscheid te nemen.
Ds. K. ENGELS MA.
Morgen herdenkt D s. K. Engelsma,
predikant bij de Ned. Herv. Gem. te Yerseke,
I den dag waarop hij voor 25 jaar in zijn am'ot
I werd bevestigd.
Ds. Engelsma werd 3 Dec. 1882 te Workum
1 geboren. Na te Sneek het gymnasium te heb-
ben bezocht studeerde hij theologie aan de
Rijksuniveristeit te Utrecht. In 1909 candi-
daat geworden in Zeeland, aanvaardde hij 14
ij Nov. van dat jaar het predikambt te Paesens,
w-aar Ds. P. Flieringa van Scharnegoutum
hem tot zy'n ambtswerk inleidde. Bijkans 6
i jaar arbeidde de jubilaris in zijn eerste ge-
meente, waar hij ook voorganger was van de
Evangelisatie te Lioessens en Morra. In
1918 vertrok hij naar Zwartsluis. Hier maak-
i te h\j deel uit van het classicaal bestuur van
j Kampen en was hij sec. lid van het Prov.
Kerkbestuur van Overijsel terwijl hij zitting
had in de besturen van meerdere organisaties
i op maatschappelijk terrein. 26 April 1931 be-
i vestigde Ds. J. D. Peterse van de Meern, hem
in zijn tegenwoardige gemeente. De jubilaris
I is raserve-legerpredikant voor het garnizoen
i Bergen op iZoom.
i OUDERLINGEN-CONFERENTIE.
Zaterdagmiddag werd te Almelo onder
presidium van den heer G. J. Roersel-
man van Enschedé de 12e Ouderlingencon-
ferentie der Geref. Kerken in de Classis
Deventer gehouden.
De Conferentie was zeer druk bezocht, ook
door verscheidene predikanten uit deze Clas
sis. De heer G. J. M u 11 e r van Almelo hield
een referaat over „Geloofsverzekerdheid en
i ambtelijke zielszorg". Referent behandelde
daarbij de volgende punten:
1. Wat wij overeenkomstig de H. Schrift
onder geloofsverzekerdheid hebben te ver-
staan.
2. Waardoor haar ontwikkeling wordt be
lemmerd.
3. Dat de zielszorg er op gericht moet zijn
deze ontwikkeling te bevorderen.
Op dit referaat volgde een breede bespre
king, waaraan o. m. werd deelgenomen door
de predikanten W. de Jong, P. G. Kunst, P.
Prins en J. J. Bouwman.
Tot lid van het Comité voor de Ouderlin
genconferentie werd gekozen de heer F. v.
Stege ren van Almelo.
Nadat de penningmeester, de heer R.
B o s m a van Rijssen, eenige mededeelingcn
had gedaan ging de heer Muller voor in
dankgebed.
GEREF. KERK VAN DINXPERLO.
De Geref. Kerk te Dinxperlo heeft Vrijdag
middag haar vergroot kerkgebouw in ge
bruik genomen, waarbij de pastor-loci Ds. J.
P. Schouten sprak naar aanleiding van
Jesaja 40 5.
Toespraken werden gehouden door de hee-
hen Ds. A. Schouten, namens de Geref. Kerk
to Aalten; Ds. M. Wielemaker, namens de
kerk van Silvolde; Ouderling G. J. Colcn-
brander, namens de kerk van Varsseveld en
den heer G. Klein Stekekink te Glanerbrug.
KERKORGELS.
Aan de orgelbouwers S, J. Dekker
ïe G o e s is opdracht gegeven tot den bouw
van een nieuw pijporgel, ten behoeve an de
Ned. Hervormde Gemeente te Wicringer-
waard. Het orgel wordt gebouwd volgens
electrisch systeem, en zal van de beste vin
dingen .worden .voorzien.
KERK EN STAAT IN
DUITSCHLAND
Dr. Wifn nog ontzet?
Onder het schaarsche feitelijk nieuws van dezen
dag is er het merkwaardig bericht, afkomstjg va
de Rijkskerkregeering, dat zij wel Dr. Metser, ma;
neet Dr. Wurm, den Württembergschen laodsbi;
schop in zljo ambt heeft hersteld. Dit zou dan ve;
klaren, waarom Dr. Wurm zijn ambtswoning nog
niet betrekken kon (zie verder ons blad van 10
Nov.).
Uit Silezië.
In aansluiting op het bericht over den massalen
overgang van 850 Silezesche predikanten nas
Belijdeniskerk is nog van belang de tijding, dat de
Rijksbisschop Dr. Muller den landsbisschop v;
Breslau dr. Zanker. wegens een arculaire waar
hij tot ongehoorzaamheid aan de kerkregeer.ng-
MüMer opwekte, in zijn ambt heeft geschorst. Te
lefonisch werd daarna van bisschop Zanker bericht
ontvangen, dat men zijn circulaire verkeerd had uit
gelegd. Daarop werd op Maandag 12 Nov. eer
conferentie te Berlijn belegd tusschen de kerkregee-
ring-Müller en bisschop Zënker, van welke afhangt
of de schorsing van bisschop Zanker zal worden
ingetrokken of niet.
Dr. Miiller spreekt den overgang der 850 predi
kanten tegen met de opmerking, dat er slechts 750
zijn, van wie een aanmerkelijk deel niet aan de
zijdie der Belijdenisbeweging zou staan.
V erzoenlngspogingen
Hoewel de ontwikkeling der kerkelijke wrijving
eer wijst op verscherping dan op verzachting, wor
den nog telkens pogingen gedaan, ora eenheid te
bereiken. Zoo zijn in de vorige weck vertrouwe
lijke onderhandelingen gevoerd tusschen vertegen
woordigers der kerkregeering-Müller eenerzijds en
vertegenwoordigers der belijdenisbeweging ander
zijds. „Das Evangelische Deutschland", waaraan
dit bericht ontleend is, voegt hieraan toe, dat deze
besprekingen „nog niet" tot eenheid gevoerd heb
ben en spreekt de hoopt uit, dat alsnog de onder
handelingen slagen mogen.
Proclamatie in beslag genomen.
Begrijpelijk Is. dat Dr. Müller, zoolang hij nog
Rijksbisschop blijft, doet wat des Rijksbisschops is.
Zoo is op zijn last de proclamatie van de synode
der belijdenisbeweging te Bertiijn-Dahlem (van 19—
20 Oct. J.l.) in welke prodamatie de synode ver
klaart de regeering der Duitsche Evangelische kerk
in handen te nemen, door de politic in beslag ge-
Het t
i handen
Merkwaardig Ls de voortvarendheid, waarmee
de landsbisschop van Hannover de consequenties
trekt uit zijn herstelde positie. Hij heeft n.l. gebruik
makende vao de herkrijging zijner volmachten, den
theologischen en den juridischen vice-president van
het Hannoveraansché kerkbestuur („Landeskir-
chenamt") resp. de heeren Hahn en Richter uit hun
functie ontzet; in de pïaats van den tegelijkertijd
ziek geworden president beeft hij „voorloopig" een
ander benoemd. (Hahn is de man, bisschop, met
wien hij handgemeen is geweest).
Krasse maatregelen
Ook in andere vormen toont de Rijksbisschop,
dat hij van geen wijken wil weten. In Wittenberg
bijv. zijn 15 candidaten, die de zijde der belijdenis-
beweging kozen, uit het seminarie verwijderd (vijf
van hen trokken naar 't Geref. seminarie te Elber-
feld)In Hessen werd1 het Nóvembertractement van
weerspannige predikanten „gesperrt"; ook werd het
voorlezen van de proclamatie der belijdenissynode
hiier en daar door beambten onderbroken (op last
dien landsbisschop), enz.
Tot Inperken gedwongen
Maar ook aan de zijde der Belijdeniskerken weet
men voet bij sbuk te houden.
In Neurenberg, waar de bekende antisemiet
Julius Streicher (de man van den „Stürmer") gouw
chef ds, demonstreerde het volk zoo geweldig
sterk voor bisschop dr. Meiser en de belijdenisbe
weging. dat Julius Streicher de predikanten tot een
bespreking noodigde. Io deze bespreking, aldus
deelt de Reform. Kirchenzeitung mede, vroegen de
predikanten, die in massa verschenen, dat eerst de
commissarische bisschop Sommerer de zaal verla
ten zou. daar zij anders niet spreken wilden. Som
merer ging. Vervolgens vroegen zij, of Streicher
handhaafde wat in de Stürmer eemge tijd geleden
stond, dat het H. Avondmaal iets met ritueele
moordideeën van doen had. Streicher verklaarde,
dat tot zijn leedwezen dit in den Stürmer gestaan
had. Daarop zetten de belijdenispredi kanten hun
standpunt uiteen in zoo sterken overtuigenden
rm. dat Streicher beloofde, alle politie-ingrijpen
hunnen nadeele te zullen nalaten en een ver
bod dn dit opzicht te zullen uitvaardigen (hetgeen
sindsdien ook geschied is).
Publicaties van Dr. MülLi
Nu ons merkwaardigerwijze pas sinds enkele
igen ook publicaties van den Rijksbisschops
zetel rechtstreeks bereiken, is het met meer
billijk, er gewag van te maken. Zoo is verschenen
een „Gesetzblatt der Deutschen Evangel. Kirche'
dat Dr. Müller opent met een groet aan de ge-
ten en dat verder de Synodale besluiten en
reglementen bevat, zooals die thans gelden (na de
regeling van 11 Juli, welke ook nog door Wurm
Meiser en Mahrarens ceiöerteekend is). In dien
groet zegt Dr. Müller, dat hij dankbaar is vooi
„het eenmoedige beshnt der Nationale Syncde", er
dat nu „de taak begint, om de Kerk zoo „volksver
bonden" in te richten, als dat noodzakellijk is vooi
bet leven van volk en kerk". Deze 'bewoordingen
coders trepén slechts wat we gisteren opmerkten:
in de Rijkskerkregeering heerschen (doelbewust
overgenomen uit het Duitche Staats-handvest van
1933, of onbewust aanvaard) begrippen, welke
met dat der Kerk als lichaam van Christus moe
ten botsen. Gelijk geschiedt.
Het begrip Belijdeniskerk
En nu moge het waar zijo, dat in het woord
Belijdeniskerk ook iets anders te lezen is dan wij
hier in Nederland onder verstaan, wij stellen
hiernaast: a. dat dit slechts een deel der kerken
betreft: en b. dat juist het woord „belijdenis" de
kern vormt van het nu al zoo droevig lang duren
de conflict tusschen den Rijksbisschop en de op
positie. Daarom stuiten zijn eenheids-
pogingen telkens weer af op degenen, die
begrijpen, wat de Belijdenis waard is, ook in
oaiionaal-sodali.stischen Staat.
Rome en het naticmaal-socialismc
Tenslotte maken wij melding van een correspon
dentie uit Boedapest, waarin een met het Vaticaan
goed bekende Journalist, mgr. Pucd, uiteenzet, hoe
het Vaticaan op 't oogenblik het nationaal-socia-f
lisme ziet.
De Roomsche curie aldus deze correspondent/
is noch voor noch tegen "t nationail-socialismei
op dezelfde wijze, als het indertijd een standpun/
innam ten opzichte van politieke bewegingen LI
andere landen.
„Het Vaticaan keurt den vastbesloten strijd van
het nationaal-socialisme tegen het atheïsme en de
onzedelijkheid goed, terwijl andere punten van het
nationaal-socialistische program, gelijk de opvattin
gen omtrent het rassenvraagstuk en de sterilisatie,
volgens verklaring van den Paus niet kunnen
worden goedgekeurd. Dit standpunt van
het Vaticaan heeft echter het afsliuiten van een
concordaat met het tegenwoordige Duitscbland niet
verhinderd. Helaas zijn in Duitscbland niet alle
afr«.aken van het concordaat ten uitvoer gelegd.
Op eenige gebieden zijn zelfs bepalingen uitgevaar
digd, die In strijd zijn met het concordaat. Thans
echter is de toestand verbeterd. Er
bestaat kans op overeenstemming betreffende vele
problemen, waarover nog enkele maanden geleden
overeenstemming comogeldjk scheen. Men kan na
tuurlijk niet van Duitscbland, waar slechts een
kwart der bevolking R.K. is, een R K. georiënteer
de politiek verwachten. Er bestaat thans vol
strekt kans op een overeenstemming
tusschen het Vaticaan en de oationaal-socialistische
Duitsche regeering.
EEN 250-JARIG BESTAAN.
In een bijzondere Godsdienstoefening heeft
Vrijdagavond de Leidsche Remonstrantsche
gemeente in haar kerkgebouw aan de Hoog-
landsche Kerkgracht het feit herdacht, dat
zij voor 250 jaar door het stadsbestuur offi
cieel werd erkend. Namens het gemeente
bestuur was aanwezig wethouder Romijn,
terwijl de dienst voorts o. a. werd bijgewoond
door de hoogleeraren Heering, Knappert en
Sevenster. Als voorganger trad op Dr. P. D.
Tjalsma uit Rotterdam.
KORTE BERICHTEN
In het Diac. Correspondentie
blad voor de Geref. Kerken is opgenomen
een. uitvoerig verslag van de 45e Centrale
Diac. Conferentie, op 26 Sept. j.l. te Hilver
sum gehouden.
In druk verschenen is de gedachtenis-
predicatie, door Ds. J. C. Brussaard te
Bloem en daal uitgesproken bij gelegen
heid van zijn 25-jarig ambtsjubileum. Uit
gave van firma G. Eikelenboom te Haarlem,
Ged. Oude Gracht 47.
In het Geref. Theol. Tijdschrift
van Oct.-Nov. vindt men drie artikelen in
verband met de Afscheiding, t. w. van Dr.
F. L. Bos, Prof. Dr. G. M. den Hartogh en
Ds. D. van Dijk. De Kroniek handelt over
hetzelfde onderwerp.
voor onze Kffiderjsr»
altijd voor een bocKvon MOinCmO
ZENDING EN PHILANTROPIE
CLASS. ZEND. COMMISSIE AMSTERDAM.
In een openbare samenkomst der Classi-
cale Zend. Commissie voor de classis Am
sterdam der Ned. Herv. Kerk is afscheid ge
nomen van den Zendeling G. F. C. B a k k e r,
die binnenkort weer naar zijn werk in de
binnenlanden van Borneo teruggaat. Wet
houder J. ter Haar Jr., vele afgevaardigden
van de gemeenten der classis en van ver
scheidene corporaties waren aanwezig.
Het woord werd gevoerd door den voor
zitter der Commissie, Dr. W. van Li m-
b u r g h, door den oud-voorzitter Ds. G.
Mansve 11, Ds. R. Dijkstra namens
het Classicaal Bestuur, Ds. Alkema uit
Aalsmeer en den heer Veltman uit Arn
hem van de Zendingscommissie van het Ned.
Jong. Verbond, welk Verbond het mogelijk
heeft gemaakt, voor den heer Bakker een
motorboot aan te schaffen door de helft der
kosten bijeen te brengen.
DE MEDISCHE ZENDING.
En het verlof van haar personeel.
Dr. L. W. Kuilman te Buiten zor_
vraagt onze aandacht voor een belangrijk
besluit van het Indische Gouvernement,
dat voor vele doktoren, apothekers, ver
plegend personeel, helpsters enz. gelijk
staat met een streep door de rekening van
hun verlof, daar de subsidie voor de des
betreffende kosten wordt ingetrokken.
Hij doet dit met dezen open brief aan al
len, die het wèl meencn met onze Medische
Zending:
"jt is een heel simpele en heel korte ge
schiedenis.
Die wij toch maar niet kwijt kunnen wor-
len
De Nederlandsch-Indische Regeering zag
zich, bij de opstelling van de begrooting voor
1935, voor de vierde maal genoodzaakt om
zeer sterk te bezuinigen. Voor de vierde
maaldus was niets voor het snoeimes
veilig. Ook de subsidie aan de particuliere
ziekenhuizen niet. Er werd een bepaald be
drag vastgesteld, dat daarop gekort moest
worden.
Door dezen maatregel zouden dus vooral
onze zendingsziekenhuizen ernstig in hun
schoonen arbeid worden gestoord. En men
kan het aan de Indische Regeering moeilijk
euvel duiden, dat zij tot deze versobering be
sloot: Het geld is er eenvoudig niet. En dan
verliest zelfs hier de Keizer zijn recht
Maar er viel natuurlijk te praten over de
wijze, waarop het gevraagde bedrag gevon
den zou worden. En er is ook gepraat.
Het Hoofd van den Dienst der Volksgezond
heid, Dr. J. Offringa, heeft overleg gepleegd
met de leidende figuren in de medische zen
dingswereld. Opdat zij zelf de weg konden
wijzen, waarop de voorgestelde bezuiniging
de minste schade zou aanrichten.
Het resultaat van dit overleg? Een pro
testmeeting? Een algehecle afwijzing van de
maatregelen der Regeering als onaanvaard
baar?
Niets daarvan.
Het resultaat vindt ge in een ontwerp-
ordonnantie, die reeds eenige maanden gele
den bij den Volksraad werd ingediend en
waarover dezer dagen de schriftelijke ge-
dachtenwisseling tusschen Regeering en
Volksraad beëindigd werd. Een ordonnantie,
waarbij de subsidie, welke tot nog toe aan
de besturen van de zendingsziekenhuizen
voor de uitzendings- en verlofskosten van
het Europeesch personeel werd verleend,
wordt ingetrokken.
Ziedaar liet antwoord, dat uit de kringen
der medische zending klonk toen de Over
heid haar bezuinigingseisch moest stellen:
Dan maar op ons verlof.
Zeker, wij weten het, het gevolg van dozen
maatregel zal niet zijn, dat geen der arbei
ders in de Medische zending meer met ver
lof komt. Maar evenzeer is het waar, dat
velen door dezen maatregel hun verlof nog
wat uit zullen stellen... totdat het geld er
is. En zal dat komen?
Al het geld, dat men in de zendingszieken
huizen ontvangt is thans hard noodig voor
ide ziekenverpleging, En het aantal patiënten
breidt zich ieder janr uit; van een crisis is
'laér niets te merken. Hen weigeren, om zoo
liiet geld voor een verloffonds te vinden?
Maar >vie3 die deze gedachte bij zich elt
opkomen, werpt haar niet aanstonds verre
van zich?
Dan maar geen verlof voor onze medische
artsen, verplegers, apothekers, helpsters in
de huishouding? Maar wie ooit met eigen
oogen zag, hoe ddar van den vroegen mor
gen tot den laten avond gewerkt wordt, hoe
men daar bij nacht en ontij gereed slaat om
barmhartigheid te betoonen kan ook deze
gedachte niet onder woorden brengen.
De Regeering van Nederlandsch-Indië ver
klaarde in de Memorie van Antwoord op
deze ontwerp-ordonnantie, dat zij goede gron
den heeft om te hopen, dat het medische
zendingsziekenhuiswezen onder dezen maat
regel niet te ernstig zal lijden. En men kan
op die woorden onder de hier weergegeven
omstandigheden, althans van Christelijke
zijde, niet veel critiek verwachten. Daar is
de sfeer nu niet bepaald naar.
Maar het geld zal gevonden moeten wor
den. Hoe dan? Weet gij het?
GIFTEN EN LEGATEN.
Het Zendingsgenootschap der Evang. Broe
dergemeente te Zeist heeft van N. N. te
Utrecht een gif van f 2000 ontvangen.
Schoolnieuws.
ONDERAVIJSBENOEMINGEN.
Benoemd tot onderwijzer aan de Dr. de
Visserschool te Ginneken, de heer jM. B.
Herwijnen te Terneuzen.
Tot rector van het gemeente-gymnasium van
Arnhem is benoemd (buiten de voordracht
om) Dr. C. A1 bers, thans conrector, met
17 van de 32 stemmen. (Dr. W. Hoving te
's-Gravenhage was no. 1 van de voordracht).
UNIE VAN CHR. ONDERWIJZERS.
Op 28 Dec. a.s. zal de algemeene vergade
ring van de Unie van Chr. Onderwijzers en
Onderwijzeressen gehouden worden.
Des middags spreekt Ds. J. J. Buskes van
Amsterdam, over: „De beteekenis van het
Oude Testament voor het Christelijk Onder
wijs met het oog op vragen van onzen tijd".
Te Duisburg is dezer dagen in de Evang.
Volksschule een Nederlandsche school ge
opend voor Prot. Chr. onderwijs aan schip
perskinderen. Onder de aanwezigen waren
de heer A. van Lith, consul der Neder
landen als vertegenwoordiger van de Ned.
Regeering, Ds. K a s t e ij n uit Amsterdam,
dc rector van de Evang. school te Ruhrort,
alsook pastor Ackermann, namens do
Evang. Schiffercommission. Mej. Kleine
treedt op als onderwijzeres. De gemeente
Duisburg heeft een schoollokaal afgestaan.
In de schoolvereeniging, die de zaken van
dit onderwijs aan schipperskinderen behar
tigt, werken Gereformeerden en Hervormden
samen; de leiding berust bij Ds. Wiepke-
ma, Geref. predikant, en den heer H. San
ders, Ned. Herv. godsdienstonderwijzer.
EXAMENS.
Radio-technicus en Radio-monteur.
(Uitgaande van de Ned. Ver. voor Radio-
telegrafie.)
Voor de in October en November gehouden
examens hadden zich aangemeld 88 candi-
daten voor radio-technicus en 29 voor radio
monteur. 12 candidaten radio-technicus trok
ken zich voor het examen terug, zoodat in
totaal 105 candidaten werden geëxamineerd,
die allen aan het op 1 October j.l. gehouden
schriftelijk examen hebben deelgenomen.
Op 5, 6, 7 en 8 November werden het mon
deling en practisch gedeelte van het examen
gehouden met 81 candidaten.
Van de 51 candidaten radio-technicus kon
aan 76 het bewijs van voldoend afgelegd
examen worden uitgereikt en van de 30 can
didaten raclio-monteur werd aan 17 het be
wijs van voldoend afgelegd examen uitge
reikt.
Voor radio-technicus slaagden de heeren:
J. M. Kuyl, Den Haag; J. de Bruyn, Den
Haag; Y. Best, Eindhoven; J. W. Walburg,
Den Haag; A. Miermans, Amsterdam; A. J.
J. Oppelaar, Rijswijk; H. C. v. d. Bos, Den
Haag; M. Preso, Amsterdam; K. L. L. v. d.
Bos, Den Haag; J. Bon, Amsterdam; D. v. d.
Vlies, Hoorn; D. L. Groeneweg, Amsterdam;
T. de Jong, Drachten; F. D. Pothaar, Am
sterdam; H. C. v. Bingen, Amsterdam; H. de
Vries, Amsterdam; L. Traarbach, Donh-ecbt;
K. W. F. Groothof, Amsterdam; J. Th.,Schepp
Rotterdam; K. R. Hofland, Amsterdam; A. A.
G. Bekking, Amsterdam; J. Bakker, Hilver
sum; J. Sterringa, Assendelft; J. L. Arends,
Den Haag; C. J. Karman, Eindhoven; P. Jan
sen, Rotterdam; G. A. v. Weele, Krabben-
dijke; W. J. Dumas, Amsterdam; J. A. J.
Schneider, Den Haag; C. W. Ruijsink, Zaan
dam; B. Andriessen, Bergen op Zoom; M. C.
Visser, Haarlem; L. G. Kilpfer, Den Haag,
B. Kooistra, Ameland (Nes); II. Mulder, Hul
zen; II. J. M. Verberne, Amersfoort.
Voor radio-monteur slaagden de heeren:
L. Nelemans, Eindhoven; E. M. Morsch, Eind
hoven; K. Houpst, Eindhoven; M. Hildering,
Enkhuizen; C. v. d. Wijngaard, Utrecht; P.
L. Ganderheijden, Rotterdam; J. Verboom,
Zeist; G. C. A. v. Mourik. Utrecht; J. B.
Bolte, Amsterdam; J. Th. Heeres, Woerden;
B. J. Veurman, Noordwolde; P. S. Postma,
Bakhuizen; A. Butteling, Den Haag; E. J. v.
Bleek, Wageningen; II. J. Niernan, Hilver
sum; J. F. Signer, Gouda; H. v. d. Wal,
Zwolle.
Examens
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gesl.:
Reohten: oind.ex.. de heeren H. André de la
Por te Jr. Oh. Jang-enee-1. H .M. C. Mendel.
NED. TAAL EN LETTERKUNDE M. O.
AMSTERDAM. Geëx. 1 cand. Ge^l. <ïe htMjr
M. Th. Uit den Bogaard te Zoist.
APOTHEKERSASSISTENT
Kunst en Letteren.
DE VONDELKRONIEK JUBILEERT
No. 4, Jaargang V.
Prof. Molkenboer heeft alle reden tot dank
baarheid, nu dit onder zijn leiding staande,
door de W. B. te Amsterdam uitgegeven,
driemaandelijkschc tijdschrift zijn eerste lus
trum viert. De medewerking van omstreeks
vijftig kenners van Vondel cn zijn werk of
zijn tijd, heeft dit blad gemaakt tot een
bron voor elk, die omtrent onzen grootsten
dichter nader wil worden ingelicht. Wie zijn
dat? Van welk publiek moet dit zeer spe-
iale l>lad liet hebben? De redacteur zegt:
„Zij die krachtens hun ambt of persoonlij
ken aanleg tot de voortrekkers van onze va-
derlandschc beschaving heliooren; zij wier
loffelijk streven naar heilbrengcnden voor
uitgang gedragen wordt door het historisch
besef onzer oude cqltuurwaarden; zji die
Prof. Molkenboer
de harmonieuze schoonheid in leven en
werk van een begenadigd dichter als Vondel
zóó veel hart kunnen toedragen, dat ze haar
niet enkel in haar verschijningsvorm, maar
ook in haar .opspoorbare oorzaken en ge
volgen wcnschen te kennen; zij allen die de
huidige voortzetters zijn van onze eigen Ne
derlandsche beschaving, zij zijn onze par
tuur, bij hen weten wij dat wij verstaan, ja
gewaardeerd worden".
Het jubileum-nummer, dat deze vijfde jaar
gang beëindigt, is zeker wel in staat ons
nog eens van de bcstaansnoodzakelijkheid
van dit kwartaalblad (e overtuigen. Met de
opwekking tot allen, die Vondel eeren, voor
al door hem te lezen en te bestudeeren, zich
op dit mooie, voortreffelijk geredigeerde tijd
schrift te abonneeren, mogen wij hier vol
staan deze inhoud beknopt weer te geven.
Lodewijk van Deyssel noemt Vondel „in
tijdsorde tusschen Dante en Goethe, een der
enkele grootste, ja de grootste dichters van
de wereld". Albert Verwey wijst op een ont-
lecning in Vondels „Pascha" aan Rousards
tweede „Eclogue". Gerard Brom verdiept
zich in de „Bespiegelingen van God en gods
dienst" en zegt o. m.: „Bij herhaalde lezing,
die zijn overgeleverde leer in zijn zelf ver
overde taal iaat ineenvloeien, merken we
telkens beter, hoe het leerdicht als gedragen
orgelmuziek tot een lierdicht stijgen kan.
Schrijft een dichter het best, waar hij ons
toevertrouwt wat hem wezenlijk aan het
ligt, dan moet de godsdienst wel Vondel bo
ven alles bezielen". Prof. de Vooys vertelt
van het blijspel „Maria Tesselschade Vis-
scher op het slot te Muiden" van Adrianus
Beeloo (1819), waarin de auteur een gefin
geerde verzoening doet plaats vinden tus
schen Vondel en Hooft Prof. van Ginneken
wijst op Vondels dramatische invoeling bij
de reien in „Jephta", Anton van Duinkerken
tracht het beeld te ontwerpen, d&t Adriaan
Loosjes in zijn werken, speciaal „Maurits
Lijnslager" van Vondel geeft. Dat beeld
draagt duidelijk de sporen van Loosjes' eigen
opvattingen. In Vondel ziet hij „den idealen
voorlooper van patriottisme, tolerantie en
verlichting". Maar al heeft Loosjes den dich
ter gesteld in dienst van zijn eigen ideaal,
hij heeft hem toch gezien: „Hij is de eer
ste geweest, <ie voor een groote schaar van
lezers de gestalte opriep van Joost van den
Vondel, al te nadrukkelijk geportretteerd
naar het burgerlijk leven, maar toch een
mensch, die leefde en leed onder menschen,
hun droefheid deelde en hun verrukking
uitzong".
C. R. de Klerk bewondert Vondels didac
tisch vormschoon. Dr. A. Geerts geeft een
zeer interessante verklaring van het ont
staan van Vondels motto van de „Leeuwen
dalers" in Pax Optima Rerum. Prof. A. A.
Verdenius verklaart het ongewoon compo
situm ..snelriem" voor snelvoetig paard en H.
F. Wijnman schetst leven en streven van
een kennis en helper van# Vondel, nl. den
Amsterdamschen boekverkooper Jacob Vin-
ckel. L. C. Michels onderzoekt de verhouding
van Van Lennep tot het handschrift der
„Herscheppinge".
Daarop volgt de rijk gevarieerde rubriek
..Kantteekeningen". Ook uit deze afdeeling
halen wij een en ander naar voren.
Prof. Molkenboer bestrijdt het art. van Hul
zinga in „Onzen Taaltuin", waarin deze de
meening uitsprak, dat Bilderdijk wel objec
tief over Vondel vermocht te oordeelen. O vee
genomen wordt een artikel uit het „Handels
blad", waaruit blijkt, „dat de zijdehandel
dien Vondel in den winkel „De Trou" aan
de Warmoesstraat gedreven heeft, van veel
grooter omvang en beteekenis geweest is,
dan men aanvankelijk beeft aangenomen".
C. R. de Klerk publiceert binnenkort een
nieuw boek „Grooten en Vromen" De too-
neelafdeeling van de St. Augustinuskring te
Antwerpen zal deze winter „Jephta" op-
voeren.
Het zij ons vergund ten slotte Prof. Molken
boer hulde te brengen voor zijn tot hiertoe
geleverde arbeid, welke voortgezet
vrucht moet afwerpen Z.H.G. vinde de
kracht rustig met dit hoogstaande en belang
wekkende cultureele werk voort te gaan!
BINNENLAND.
Yoedingstoestand Schooljeugd
Onderzoek wordt ingesteld.
Besprekingen zyn gaande omtrent het in-
stellen door de Inspectie van de Volksgezond
heid van een commissie van onderzoek ovec
den voedingstoestand van de schooljeugd, om
te kunnen beoordeelen of er gevaar is voor
ondervoeding dan wel hoever deze reeds is in
getreden.
De schoolartsen-diensten zouden bij dit on
derzoek medewerking verleenen.
De Prinses naar Engeland
Op 20 dezer vertrek van Rotterdam
Naar wjj vernemen, zal Prinses Juliana zichi
op 20 dezer naar Engeland begeven, voor het
bijwonen van de huwelijksplechtigheden en de
daaraan verbonden feesten, van den Hertog
van Kent en Prinses Marina van Griekenland.
H.K.H. zal zich dien avond te Rotterdam
inschepen.
De aankomst van de „Uiver'
Schiphol maakt toebereidselen
De havendienst Schiphol deelt mede, daf
het ter Voorkoming van teleurstelling raad
zaam is de toegangsbewijzen voor Schiphol'
voor de bijwoning van de ontvangst van de
Uiver op 21 November a.s. alleen te koopen
bij de aangewezen voorverkoopers.
In verband met de te verwachten groote
drukte zal het korps Pontonniers en Torpe-
disten over de Ringvaart van den Haarlem
mermeerpolder twee bruggen slaan. De eene
bestemd voor het heengaand verkeer, komt
te liggen naast de vaste brug in de ver
keersweg Sloten-Schiphol; de tweede komt
te liggen bij het café VJietzicht, en is be
stemd voor het terugkeerend vervoer in da
richting Amstelveey.
Beide bruggen tfulen een lengte hebben
van 50 M. en berekend zijn op een gewicht
van 71/2 ton- Het plan is opgemaakt in over
leg met den burgemeester van Haarlem
mermeer en de Amsterdamsche Verkeerspo
litie.
Het A.I.D. de Preangerbode, welk blad
heeft vernomen, dat indertijd de beman
ning van de Pelikaan op Schiphol invoer
rechten heeft moeten betalen voor meege
brachte souvenirs en geschenken, wijst er
thans op, dat een herhaling hiervan bij aan
komst van de Uiver niet is uitgesloten. Het
blad bepleit vrijstelling van tolrechten te
meer daar ditmaal het aantal geschenken
legio is zoodat dit eventueel voor de beman
ning een kostbare geschiedenis kan worden.
Aneta-Batavia voegt hieraan toe, dat uit
Soerabaja alle geschenken reeds franco ver
zonden zijn, juist ter vermijding van deze
moeilijkheden.
Uitreis „K XVIII"
Naar Ned.-lndië
Over Kaap de Goede Hoop
De onderzeeboot K XVIII, welke via Kaap
de Goede Hoop naar Ned. Indie zal varen,
is, zooals bekend verondersteld mag worden,
de nieuwste onderzeoboot der Koninklijke
Marine en bestemd voor de verdediging van
Nederlandsoh-Indië.
De boot, werd 10 Juni 1931 bij het voor
malige etablissement Fijenoord te Rotterdam
op stapel gezet en aldaar 27 September 1932
tc water gelaten, waarna zij afgebouwd werd
bij de N.V. Wilton-Fijenoord te Schiedam en
in dienst gesteld den 23en Maart 1934.
De boot heeft een waterverplaatsing van
865 ton bij een lengte van 73.8 M., een bi-eedte
van 6.52 M. en een diepgang van 39 dM.
De bewapening bestaat uit 8 lanceerin-
richtingen, waarvan 4 boegbuizen, 2 hek
buizen en 2 lanceerinrichtingen in den bo
venbouw, alle voor torpedo's van 53 cM.; ver
der een artilleriebewapening van één kanon
van 8.8 cM. en 2 mitrailleurs van 40 mM.
Met dc twee Dieselmotoren van 1600 PK.
elk kan een vaart van ongeveer 17 mijl bo
ven water worden geloopen; de vaart onder
water bedraagt ongeveer 9 mijl.
Met zuinige vaart kan de boot een af
stand van 10.000 k 12.000 zeemijl (1 zeemijl
is 1.85 KM.) afleggen.
Het ligt in het voornemen Woensdag li
November a.s. te half twaalf te vertrekken
uit Nieuwediep te Den Helder.
Het is te hopen, dat het overgroote deel
van het Nederlandsche volk de wereldreis
van deze onderzeeboot, met de belangstelling,
die het feit verdient, zal blijven volgen.
Het reisplan luidt als volgt: 14 November
vertrek Nieu..ediep; 24 Nov. aankomst
Funchal; 3 December vertrek Funchal; 10
Dec. aankomst St. Vincent; 14 Dee. vertrek
St. Vincent; 1920 Dec. assisteeren Kerst-
vlucht Snip van de K.L.M.! 29 Dec. aankomst
Dakar; 5 Januari vertrek Dakar; IS Januari
aankomst Femambuco; 26 Jan. vertrek Per-
nambuco; 2 Febr. aankomst Rio de Janeiro;
15 Febr. vertrek Rio de Janeiro; 21 Febr.
aankomst Montevideo; 25 Febr. vertrek Mon
tevideo; 26 Febr. aankomst Buenos Aires; 7
MftWt vertrek Buenos Aires; 22 Maart aan
komst Tristan da Cunha: 22/23 Maart ver
trek Tristan da Cunha; 2 April aankomst
Kaapstad; 23 April vertrek Kaapstad; 2 Mei
aankomst Durban; 13 Mei vertrek Durban;
22 Mei aankomst Mauritius; 31 Mei vertrek
Mauritius; 20 Juni aankomst Fremantle; 2
Juli vertrek Fremantle; 11 Juli aankomst
Soerabaja.
He! reist1, n tan ie K XVIII
