De wonderbaarlijke uitvinding
te Wolvega
VRIJDAG 9 NOVEMBER 1934
Ook een beschuitinpakmachine
uitgevonden
Een voorvader vond reeds een
„loop-alleen"-machine
De uitvinder in overspannen
toestand in het Academisch
Ziekenhuis te Groningen
opgenomen
Ik wacht evenwel nog steeds, dat de heer
Warden:er mij zijc machine bedrijfsklaar in het
werk zal toonen."
De heer Landstra ontkende dat hij later f 100.000
geboden had. Bovendien zou hij dan eerst de direc-
an „De Beuk waar de machine voor een
groot deel zou gebouwd zijn, geraadpleegd hebben
alvorens een contract te sluiten. De heer L. ge
loofde ook oiet, dat «en andere collega zui'k een
voor de machine heeft geboden.
Zoo pas bereikt ons liet bericht, dat de
heer Wardenier te Wolvega gisteravond in
overspannen toestand naar de zenuwafdee-
ling van prof. Van der Scheer in het Aca
demisch Ziekenhuis te Gronigen is over
gebracht.
Wij meenden uit de berichten, die vori
ge week tot ons kwamen reeds te moeten
opmaken, dat men hier te doen had met
een zaak, die niet al te serieus moest opge
nomen worden en volstouden met een kor
te mededeeling, waarin duidelijk uitkwam
hoe sceptisch we tegenover deze „vinding
stonden.
Meerdere lezers vroegen ons waarom wij
zoo sober waren in onze berichtgeving over
deze opzienbarende vinding. Het antwoord
hierop vindt men hierboven.
We vinden het betreurenswaardig voor
'den jongen uitvinder, dat er de laatste
dagen zoo groote drukte over hem en zijn
vinding gemaakt is. Dit is voorzeker niet
bevorderlijk geweest voor het normaal
functioneeren van zijn zemiwgestel, dat
waarschijnlijk toch al niet zoo sterk ge
weest zal zijn
Toch willen we thans nog, terwille onzer
lezers, een en ander over deze gerucht
makende zaak mededeelen. Men kan dan
zelf oordeelen.
Volgens verhalen, die ons bereikten en die
helaas bij velen al te grif geloof vonden, zou een
22-jarige jongeman, genaamd Wardenier, wenen
de te Wolvega. een automobiel hebben uitge
vonden. die geen energie gebruikte in den
vorm van olie of benzine. Een kapitaal van
13 millioen gulden zou ter beschikking staan en in
de op te richten fabriek zouden 13.000 arbeiders
werk vinden.
Deze Wardenier is geboren te Steenwijkerwold
Op de lagere school blonk hij niet uit en meer
malen moest zijn onderwijzer het hoofd over hem
schudden. Steeds verbeuzelde hij zijn tijd onder de
schooluren met knutselwerk en het maken van
teekeningen. Toen de lagere school doorloopen
was, kon de jeugdige uitvinder-naar hartelust zijn
neiging botvieren in het samenstellen van allerlei
werktuigen.
De strijd om de uitvinding
Vier jaren moet Wardenier bezig zijn geweest
een motor te fabriceeren, welke zonder benzine,
zonder water, zonder koeling en zonder brandstof
zou kunnen loopen.
Het lijkt wel alsof de oude nachtmerrie der tech
nici der werktuigkundigen, het befaamde perpe
tuum mobile, te Wolvega herleefd is, en met de
stramme pooten achteruit slaat. Van het begin af
aan, dat de uitvindingsgeruchten uit het hooge
Noorden ons bereikten, hebben wij deze met reser
ve ontvangen. Het leek ons of er meer van Jules
Veme's geest uit de berichten sprak, dan onze
practische, nuchtere tijd verdraagt. Daarom
spraken we in ons eerste korte bericht ook over
een zekere bijgeloovigheid die het getal 13
(f 13.000.000 kapitaal en 13000 arbeiders) zou
kunnen wekken.
Volgens Wardenier zou de geheele techniek van
de mechanica een omwenteling ondergaan als
nooit te voren. De wereld zou weer voor nieuwe
vraagstukken komen te staan. Tal V3n blbeiende
industrieën zouden in het niet verzinken, andere
opstaan.
Eerst in Januari zou Warder.ier nadere gegevens
verstrekken en binnen eenige dagen zou hij voor
de radio spreken over zijn uitvinding, waarvan de
Arbeiderspers een en ander meedeelt
Samengeperste lucht de drijfkracht
Wardenier moet zich als volgt tegenover haar
üitgeslaten hebben.
„Een groote hoeveelheid lucht wordt samenge
perst m een ketel. Dit geschiedt door middel
een gewone motor en gaat aan het eigenlijke func-
tionneeren van mijn brandstofiooze motor dus
af. De samengeperste lucht wordt naar mijn motor
gepeTst. die een aantal cylinders bevat, waarva
helft der zuigers naar boven en de andere helft
naar beneden werken, net als bij een gewone
motor. Eveneens als bij een gewone motor brengt
de excentriekschijf de draaiende beweging
Het groote verschil is echter, dat de lucht
de cylinders gepasseerd te zijn, naar een luchtledige
kamer wordt gevoerd die luchtledig blijft, doordat
door middel van een zijdelingschc drukcompressoi
met tegendruk, de hicht weer naar bet reservoir
gevoerd wordt vanwaar zij eerst is gekomen. Ei
heeft dus een voortdurende circulatie plaats var
met gecomprimeerde lucht naar de
i de luchtkamer weer naar het reser-
Hoe dit technisch precies in zijn werk gaat,
mocht Wardenier niet zeggen. Men zou dit het best
kunnen vergelijken met een waterslang, waarmee
men den tuin besproeit en waar zes atmosfeer bij
voorbeeld op staat. Met den, vinger kan men na
tuurlijk den druk niet overwinnen, doch met eer
kraan, die een zijdelingschen druk op het watei
•uitoefent, houdt men den waterstroom tegen.
De beschuitinpakmachine van Wardenier
Behalve de brandstoflooze motor moet Warde-
nicr ook de uitvinder zijn van een beschuitinpak
machine. Hierover had iemand een onderhoud mzt
den heer H. Landstra, directeur der N.V.
Leeuwarder Papicrwarenfabriek.
..Het is thans ruim twee jaar geleden, zei de heer
Landstra, dat de heer Wuite. directeur va
Beschuitfabriek ,,De Beuk" te Tuk bij Steenwijk
mij in kennis bracht met J. Wardenier, die meende
een beschuitinpakmachine te kunnen uitvinden.
Terstond stend ik daar sceptisch tegenover, doch
liet hem ooze verschillende zakkenplakmachines
zien en de broodinpakmachine.
Anderhalf i
Na ongeveer een jaar kwam hij terug en vroeg
wat ik voor een patent op zijn nieuwe vinding
wilde geven. Dit kon ik zoo niet zeggen, en daar-
om vroeg ik wat de heer Wardenier meende t<
moeten hebben. Deze vroeg toen f 150.000. Die
som vond ik veel tc hoog. maar om niet alles ui
handen te geven, zeide ik tegen den uitvinder, dat
hij de machine bedrijfsklaar moest maken en dat ik
dan zou komen kijken om te zien wat zij waard
Sensationecle i
i de 19c
Een
evader van Wardenier. de rijksontvan
ger Motman te Hallum, ook in Friesland, moet
uitvinder zijn geweest van een
machine, waarvan hij hoog opgaf.
De Maasbode weet er het volgende van te ver
tellen:
Te HalVim was in 1S67 een rijksontvanger met
unc Motman. die de „Rin-allinne" (Loop-alleen)
id uitgevonden, een machine, die in enkele mi
nuten van Hallum naar Leeuwarden zou loopen.
Motman, een zonderling, liet op 9 Februari 1S67
de courant een brief plaatsen aan Z.M. den
Koning, waarin hij mededeelde een uitvinding te
hebben gedaan, die ongetwijfeld een grooten
vloed zou uitoefenen op de communicatie, op de
gebieden van handel, landbouw en industrie. Hij
beweerde, dat, indien zijn poging gelukte, de s
had ilitgediend en hij met enkele machines var
vinding een leger van honderdduizend man t
!u kunnen verslaan.
Dc „aanbiedingen" van Motman.
De ontvanger bood het geheim der uitvinding
m de regcering aan. doch onder enkele voorv
den. dat de geprojecteerde spoorlijn van Harlingen
aar Niehove (Gr.) moest loopen over Belling-
•olde zijn vroegere standplaats dat hij i
zijn betrekking als ontvanger moest worden on
heven van een borgtocht: dat de ontvangei
moesten worden vrijgesteld van het „zieldoodend"
van bekende verhuringen op te
maken, en eindelijk dat aan hem binnen zekcrci
tijd uit s Rijks kas een tegemoetkoming moest wor
den verstrekt van twee millioen gulden.
De regeering wenschte van zijn aanbieding geen
gebruik te maken. Alleen uit Engeland entving hij
uitooodigLng. „Oostcrqo", een blad. dat
Dockum werd uitgegeven, bevatte het geestige
bericht, dat men met de „Rin-allinne" van ontvan
ger Motmao in enkele minuten van Hallum naar
Brussel kon komen, zittende op een jelegraafdraad.
De eenige zwarigheid bestond slechts hierin om
broekstof tc vinden, die daartegen bestand
De
n-allinne"-koorts
Gemeente te Amsterdam, Ds. Briedé is 58 Jaar
geworden.
In 1899 candidaat geworden, aanvaardde Ds.
Briedé op 10 Fcbr. 1901 zijn ambtsbediening tc
Kolhom. In 1903 vertrok hij naar Franekcr, en
op 5 Mei 1918 heeft hij te Amsterdam rijn intrede
gedaan.
De overledene, die door zijn pastoralen arbeid
i vredelievenden geest algemeen geacht werd,
behoorde oorspronkelijk tot de vrijzinnige rich
ting. doch heeft langzamerhand een meer recht
zinnige overtuiging gekregen. Hij was inzonder
heid bekend in verband met zijn arbeid in
voor de Confederatie van Kerken voor
Vrede, welke o.m. een oecuraenischen vredes-
dienst in de Niewe Kerk te Amsterdam heeft ge
houden.
KERK OP AMBON
Bij de Indieolre rogeering zal fchwns door
het bestuur der Protestantsohe Kerk in Indic
een voortstel worden ingediend tot zelfstan-
digmaking dor InlaanMie Piioteetanlsche
Kerk op Ambon binnen het raaan der Indi
sche Kerk.
Kerk en Staat in Duitschland
De conferentie te Berlijn
Om zich te vrijwaren van krankzinnigheid, had
de heer Motman een verklaring zien machtig te
worden van twee geneesheeren, die constateerden,
dat de heer Motman „niet gek" was. Op zekeren
dag maakte de uitvinder bij ad
„Leeuwarder Courant" bekend, dat op een bepaal
den dag met de „Rin-allinne" te Hallum een pr,
zou worden gehouden.
Ontvanger Motman beleefde spannende u
Maar hij was zeker van zijn succes.
Te Hallum bereikte intusschen de spanning haar
hoogtepunt. Geen mensch bleef er thuis; honderden
bedden stonden onafgehaald. Geen meester kon
kinderen binnen de schoolwanden houden.
rin-alirme-machine zou in vijf seconden
afstand afleggen waarover de Hallumer destijds te
voet een uur deed.
Hoe de rin-allinne het dééd
Daar nadert het zware, ijzeren gevaarte, door
tal van mannen getrokken. Men plaatst het op den
weg, een rijtuig wordt er achter bevestigd, waarin
de heer Motman met zijn adjudanten smid en wa
genmaker plaats neemt. Aan weerszijden zetten zich
een paar smidsknechten, die op een gegeven sein
van den hoofdman, aan een touw moeten trekken,
waarop alles in beweging komt. De bestuurder
neemt vooraan plaats reeds wordt het hem
(volgens later getuigenis op de soos) groen en
blauw voor de oogen. Een ademlooze stilte
heerscht alom. Met geopenden mond staart men op
het vreemde toestel, dat op dit oogenblik nog te
Hallum staat, maar over enkele minuten te
Leeuwarden zal zijn.
Eindelijk klinkt het commando aan de smids
knechts:
„Trekt!"
De bestuurder knijpt zijn oogen dicht, n
De kolossus beweegt zich niet?
Nog eens klinkt het: „Trekt!" Doch
niet de minste beweging.
,,'t Is vreemd", zegt de hoofdman, „maar het
zal hem nog wel aan dat schroefje mankeeren, net
zooals ik gedacht heb".
De ondernemers waren het er allen over eens.
dat de afrit heden niet kon plaats vinden. En de
„Rin-allinne" reed weer maar door handkracht
bewogen terug naar de plaats, waar men haar
gemaakt had.
Een hoongelach onder het publiek was het loon
van de uitvinder. Met de „rin-alinne" was het uit,
al bleef de uitvinder in zijn vinding gelooven en
ken men op den zolder van Motman een machine
in miniatuur zien loopen. dat het wèl deed. Maar
tot een „rin-allinne" in de practijk kwam het niet
r hoe?!
Het officieele communiqué over de
der laodsbisschoppen, die aan Muller's kant
en waar dus Mahrarens, Meiser en Wurm
braken, is heel sober:
„Het bureau van den rijksbisschop verklaart, dat
hij een eensgezinde motie van vertrouwen heeft
gekregen en dat hij dientengevolge niet aftreden
zal"
Muller wil blijven
uit een Tel .-bericht,
waarin te lezen is. dat de Rijksbisschop een rede
heeft gehouden en er den nadruk op gelegd heeft,
dat hij voornemens was in zijn ambt te blijven.
(Naar verluidt, zou het evenwel niet uitgesloten
zijn, dat hij. nadat de aanvallen tegen hem i
buitenlandschc pers hebben opgehouden, bereid
zou zijn op zijn besluit terug te komen).
Daar de pogingen van dr. Kinder, het hoofd der
Duitsche Christenen, om zich de medewerking der
bisschoppen van de oppositie te verzekeren mislukt
zijn, zal dr. Kinder het ambt van juridisch adviseur
van rijksbisschop Müller niet aanvaarden.
resultaat van de conferentie dcT bisschoppen
van de houding der oppositie is dus voorloopig.
dat het conflict blijft bestaan.
Een massa-meeting te Berlijn
In welk stadium het conflict thans is. blijkt dui
delijk uit het feit en uit het verloop der te Berlijn
gghouden massa-betooging, gisteravond gehouden
door de Kerkelijke oppositie in de tentoonstellings
hal aan den Keiserdamm. In de Tel. lezen wij
daarvan, dat ondanks den stroomenden regen de
geweldige zaal tot op de laatste plaats toe bezet
was. Meer dan 12.000 menschen woonden de
betooging bij. welke volkomen kalm en zonder
Tegelijkertijd hebben op andere punten
stad twaalf parallel-vergaderingen plaats gehad
welke eveneens door duizenden werden bezocht.
De redenaars bepaalden zich tot de principiecle
kwestie van den kerkdijken strijd en vermeden
angstvallig een agressieven toon, aldus de bericht
gever.
Ds. a c o b i, een van de de oppositicneele pre
dikanten zette uiteen waarom de oppositioneele
kerk zich Belijdende kerk noemde. Hij wees erop,
dat de belijdenis niet als een oud vaandel onge
bruikt in het arsenaal mag blijven, maar
banier in den slag tegen dwaalleer en ongeloof
aan de spits moet worden gedragen.
De tweede spreker was praeses Koch
eveneens een verklaring aflegde over het princi-
pieele doel van den strijd, welke, aldus spreker,
slechts gaat om bet behoud van dc vrijheid des
geloofs. Voorts sprak Dr. N i e m öller, die er
den nadruk op legde, dat de vraag beantwoord
moest worden of de Duitsche evangelische kerk
teruggeleid zou worden naar het Evangelie
Ghristus of naar de dwaalleer der menschelijke
eerzucht. „Wij erkennen in de kerk slechts één
heerscher, *n.l. Ghristus en dat is de diepste
grond waarom wij rijksbisschop Muller en
zijnen de gehoorzaamheid hebben opgezegd."
Uit Hannover
De kerkleiding van Hannover heeft volgens de
Aufwarts aan de gemeenten der landskerk de vol
gende verklaring gezonden waarin zij de vol
machten van dr. Marahrens erkennen. Zij ver
klaren: „Wij plaatsen ons in vertrouwen en ge-
hoorzaamheid onder de ieidmg van onzen lands-
bisschop en staan hem ter beschikking om mede
te' werken bij de hervorming in de Hannoversche
landskerk.
De geheele ambtelijke en vrije kerkelijke arbeid
geschiedt voortaan alleen volgens de aanwijzin
gen van den landsbisschop en zijn gevolmach
tigden. Ons doei is en blijft een georganiseerde,
inwendig en uitwendig vereende Duitsche
gelische kerk."
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Oud-Vossemeer, H.
Eist te IJzendoorn. Te Haren (Gron.), als
hulppred. J. Wiersma, cand. te Workum.
Aangenomen: Naar Schiedam, D. Broers
te Asch.
Bedankt: Voor Bruinisse. P. Bouw te Me
lissant. Voor Bergharen, W. J. J. Jenny. O.I.
pred. met verlof.
CHR. GEREF. KERK
Bedankt: Voor Rotterdam-Zuid, W. Bijle-
veld te Haarlem-Centrum.
GEREF. GEM.
Tweetal- Te Gouda, J. Fraanje te Barne-
veld en M. Hofman te Krabbendljke.
TOEGELATEN TOT DEN H. DIENST
Door liet Provinciaal Kerkbestuur van
Noord-Brabant met Limburg is tot de
Evangeliebediening in de Ned. Herv. Kerk
toegelaten de heer H. van D ij k, theol.
cand. te Rotterdam
Het Prov. Kerkbestuur van Friesland
heeft tot de Evangeliebediening in de Ned.
I-Ierv. Kerk toegelaten den lieer A. v a n
der II e y te S n e e k, cand. te Utrecht.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Cand. P. long es doet 25 Nov. zijn intre
de bij de Ned. Iiorv. Gemeente te Z w ai i e-
w a a 1. Bevestiger is Prof. Dr G. A. v. d.
Bergh van Eijsinga.
Ds. H. G. W. BRIEDé f
Plotseling, terwijl hij zijn spreekuur hield in het
wijklokaal aan de Marnixstraat te Amster
dam, is gisteravond overleden Ds. H. G. W.
Briedé, sedert 1918 predikant van de Ned. Herv.
KERKBOUW
Te S c(h e venin gen beeft gistermiddag
Ds Hennephof, predikant bij de Oud-Gerei.
Gemeente aldaar, met een toepasselijk woord
den eersten steen gelogd voor een nieuw
kerkgebouw. Gewezen werd o.m. of
eeuwige goedheid dies Heeiren en de o
amderlijkheid Zijner beloften. Gezongen
werd Psalm 69 14.
Het gebouw zal sober van opzet zijn cn
verrijzen op dén hoek van den Westduin
weg en de Dr Lelykade. Het zal 400 plaat
sen bevatten en met Maart vermoedelijk
gereed zijn. Vermelden we nog, dat 's avonds
een Godsdienstoefening werd gehouden in
het gebouw Weatduinweg 172, alwaar D.
Hennephof sprak naar aanleiding van Efeze
2 20—22.
HERV. KERK TE GINNEKEN
Te Gin nek en zal de gerestaureerde
Herv. Kerk op 16 Nov. weder aan den Ker-
keraad iu gebruik worden gegeven. Tevens
zal 't tweede gebrandschilderde raam, ver
vaardigd door J. Weijnand, worden
huid. Op 18 Nov. zal voor 't eerst dienst go-
houden worden.
VRIJE EVANGEL. GEMEENTE
Te Haarlem is een vereeniging Oj>ge-
richt. welke komen wil tot stichting
een Vrije Evangel. Gemeente.
Zij begint met. eiken Zondagavond
godsdienstoefening tc houden om S uur,
voorloopig in de kerk der Broedergemeen
te aan tie Parklaan 34, waar de predik;
ten van den „Bond van vrije Evangelische
gemeenten in Nederland" hopen vooi
gaan.
VOOR 15 GRATIS KERSTBOEKJES!
Dat is wat U zocht! Reeds menige Zon
dagsschool had voor dit Kerstfeest tot be
zuiniging op de boekjes besloten, 't Is nu
niet meer noodig! Luister slechts. Meinema
teil dit jaar 100 gulden 15 gulden 100
gulden. Begrijpt U het? Juist, elke
besteller van Meinema's Kerstboekjes krijgt
het recht om voor 15 van het door hem
bestede bedrag, gratis boekjes uit te kiezen.
Ook bij Uw boekhandelaar kunt U dit doen.
Boeken boven 75 cent tellen hierbij niet
mee. Sla nu Uw slag! Vraag omgaand
nog vrijblijvend een'zichtzending aan bij rtc
N.V. W. D. MEINEMA te Delft of bij Uw
boekhandelaar.
ZENDING EN PHILANTROPIE
EVANGELISATIE IN DE WIERINGER-
MEER
In verband met het vertrek van den heer
0. Finkensieper, Cand. t. d. Hei
ligen Dienst, als Evangelist in den Wierin-
ge'rmeerpolöer naar Zaandam West. is tot
diens opvolger tijdelijk benoemd dc heer
C. Fr a nek.
Of misschien later tot een eventueele be
noeming van een Predikant Evangelist zal
orden overgegaan, zal van de ontwikke
ling der omstandigheden afhangen.
De daartoe aangewezen Commissies helv
hen besloten den door den hoer Finken
sieper aangevangen Evangelisatie arbeid op
dezelfde wijze voort te zetten.
Daarvoor is echter voortduren den financiee
le steun noodig. Bij vorkeur worden giften
ingewacht op postrekening no. 109727 ten
name van den Secr.-Penningmeester van
het Comité tot Steun der Ver. voor Evan
gelisatie in den Wieringermeerpolder te
's-Gravenhagc.
E7ANGF.LISATIEPREDIKANT
ZENDING
Ter jongste vergadering van de classis
Apeldoorn der Geref. Kerken kwam in
verband met een rapport van kerkvisitatie,
door een der visitatoren uitgebracht ter
tafel de kwestie van een nadere voorziening
in den ambtelijken dienst te Kootwijk. De
classis b°noemde een commissie bestaande
uit de predikanten P. C. de Bruijn; E. J.
F. Nawijn, beiden te Apeldoorn; Qhr. W.
Teeuwen te Lieerde; I. Tonkens te Epe en
E. T. v. Voorst te Kootwijk, die te raak e een
onderzoek zal instellen en daarbij ook on
der dc oogen zal zien de vraag: hoever die
voorziening in den ambtelijken dienst is te
verbinden met nader te regelen evangeli-
satiearbeid in dc classis.
KERKSCHIP SALEM
De Baptiste Gemeente te Amsterdam
heeft een kerkschip. „Salem", dat zijn lig
plaats heeft over het IJ, in gebruik geno
men. Het is uitsluitend voor Evangelisatie-
arbeid bestemd en bevat een zaal met ruim
honderd zitplaatsen.
Ds. B. Planting, predikant der ge
meente, heeft bij de ingebruikneming een
rede gehouden, waarin hij cn anderen het
doel van dezen arbeid hebben besproken.
GIFTEN EN LEGATEN
Wijlen de heer M. van der Molen te
Franeke r, heeft een legaat van 1000,—
vermaakt aan do Diaconie der Ned. Hen-
Gemeente aldaar ten behoeve van haai
Oude Mannen- en Vrouwen-Gasthui»-
Schoolnieuws.
ONTIJDIG GEPUBLICEERD
Van het Persbureau Vaz Dias ontvingen wij eei
inaugureele oratie van Prof. G o d d ij n aao d-
Leidsche Academie, welke publicatie „bestemd
was voor het blad van gisteravond. Tijdig gewaar
schuwd, is het ons bespaard gebleven, haar op te
nemen, want die rede is niet gehouden. Zou pa;
hedenmiddag gehouden worden.' Omdat de rede
echter in andere dagbladen wèl is opgenomen
heeft Prof. Goddijn besloten, voor zijn ambtsaan
vaarding een geheel nieuw onderwerp te kiezen!
De herdenking van het 9e Lustrum der Af
deeling Amsterdam van de Societas
Studiosorum Rcformatorum, werd hedenmid
dag in „Krasnapolsky" te Amsterdam aan
gevangen met een vergadering, waarin o.a
het woord werd gevoerd door het Eere-lid
der Afdeeling, Dr. Ryk Kramer, die een
rede hield over het onderwerp; „Historie en
Wezen der S.S.R." Na afloop werd doo/
het Bestuur een receptie gehouden.
UITZENDING INDOLOGEN
In het eerste kwartaal van 1935 zullen: volgens
de N.R.G twintig afgestudeerde indologen
Indic worden uitgezonden. Van dc 117 afgestu
deerden. die nog op uitzending wachten, worden
diegenen voor uitzending aangewezen, die het
zjjn afgestudeerd. Zooals men weet, zijn in 1931
voor het laatst candidaat-Indische ambtenaren
opleiding genomen, daarna niet meer. Er studeeren
nu nog 110 a 120. De uitzending van 20 ni
ambtenaren heeft alleen betrekking op het
kwartaal van 1935. In het ioopende jaar zijn
totaal 21 uitgezonden.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Benoemd tot onderwijzer aan de School
met den Bijbel te 's-G ra v en z an d e de
heer L. C. Voorbij, te Z a am slag.
te H a m e 1 u m de heer K. y a n M a r -r u m
Benoemd tot hoofd van de Chr. School
te Kollummerpomp.
SCHOOLVLAGGEN
De Amsterdamsche wethouder van onderwijs
heeft aan de hoofden van openba.e scholen bericht
gezonden dat hij hen machtigt, voor de onder hun
leiding staande school een vlag aan de schaffen;
de kosten moeten gevonden worden uit het c
dat de school voor leermiddelen is toegewezen. De
circulaire zegt, dat hierbij wordt uitgegaan v;
veronderstelling, dat het personeel der school
het uitsteken en weer inhalen van de vlag zorgt.
Het openbare schoolhoofd: Ik mag dus. Of ik
het wil. is een andere vraag.
Na
UIT DE TIJDSCHRIFTEN
i artikel van Prof. W a
„Principe en didactische methode" geeft Sj.
Steensma van Heerhugowaard in het Paedag.
Tijdsch. voor het Chr. Onderwijs een breedvoerige
weerlegging van het „onverdiende verwijt"
Prof. Gerbrandy in diens bekende rede van April
j.i. De schrijver herinnert eraan, dat de openbare
school onbruikbaar was (is) voor de ouders
Chr. belijdenis, niet onj haar organisatie, haar
methodiek en didactiek, maar om wat rechtstreeks
in verband stond me; het Aufklarungsbeginsel.
„Met de belijdenis: „Wij gelooven, dat de Heilige
Schrift ook in de opvoeding moet zijn de e.
genoegzame en onfeilbare regel van al ons doen
en laten, dewijl al de elementen van een waarach
tige opvoeding in haar neergelegd zijn," hebben
c!e Christen-ouders, de Christelijke onderwijzers
eigen scholen positie genomen. Geen geloof aan
onverdorvenheid van de menschelijke natuur, geen
geloof aan de almacht van de opvoeding, geen
natuurlijke godsdienst .geen moraal los van
religie. Daarom ook een gansch andere leersiof
tucht.
Op d i t terrein ligt de antithese tusschen open
bare, en. Christelijke SchooL Niet op het terrein
de organisatie".
En daarom constateert de schrijver, dat het
wijt van Prof. Gerbrandy onverdiend was.
ZATERDAG 9 NOVEMBER
HUIZEN 1875 M.
K.R.O.
S.00—9.15 Morgenconcert.
10.00—10.30 Gramofoonmuziek.
10.3011.00 Muziekuitzending voor fabrie
ken.
11.00— 11.30 Gramofoonmuziek.
11.3012.00 Godsdienstig halfuurtje door
Pastoor L. H. Pérquiii.
12.0012.15 n.m. Politieberichten.
12.152.00 n.m. Het Kro-orkest o-lv Mari-
nus van 't Woud.
leo.
230—3.00 njD. Gramofoonmuziek.
3.00—4.00 n.m. Kinderuurtje door mevr. So
phie NuwenhuisVan der Rijst en mevr.
Corrie Marresvan der Ven.
4.10—5.00 nun. Het Kro-orkest o.l.v. Mari-
nus van 't Woud.
5.00—5.20 n.m. Gramofoonmuziek.
5.205.50 n.m. De Kro-boys oJ.v. Piet Lus-
tenhouwer.
5.50—6.00 E
6.006.20 n
teohouwer.
6.206.45 n.m. Journalistiek weekoverzicht
door Paul de Waart.
6.45—7.00 n.m. Gramofoonmuziek.
7.00—7.15 n-m. Politieberichten.
7.15—7.35 n.m. Katholieke Radio Volks
universiteit. Gezondheidszorg II. Gezond
heidszorg in het gezin door Dr. L. Veeger.
7.35—7.45 n.m. Gramofoonmuziek.
7.45—8.00 n.m. R.K.F.-kwartiertjc.
8.00—8.05 n.m. Vaz Dias.
8.05—8.35 o-m. Romantische opera- en ope
rette-programma door het KRO-symphonie-
orkest (US.O.) o.l.v. Henri van Goud
oever, m.m.v. Gerda Miillcr, sopraan.
8 35—9,05 n.m. Tusschen twee werelden
(VI). „Onafscheidelijk samenzijn" door Pa
ter J. Thewisseo S J.
9.05—10.00 n.m. Verwig opera- en operette
progromma.
Gramofoonmuziek.
a. De Kro-boys o.l.v. Piet
10.00—10.15 n.m
10.15—10.30 n.r
Lustenhouwer.
10.30—10.35 o.ir
10.35-11.00
11.30 t
n.—12.00 Gramofoonmuziek.
BUITENLAND
Straatsburg: 4.05 o.m. Moderne muziek op
gr. platen. (Strawinski, Ravel, Milhaud)
Straatsburg: 5.20 nm. Symphonie-concert
door de „Société des concerts Colonne".
Stuttgart: 7.35 n.m. Friedrich von Schiller
herdenking.
North. Reg.: 7.50 n.m. Concert met den
pianist Mitja Nikisch.
Monte Ceneri: 7.50 n.m. Concert, m.m.v. Ni
cholas Roth, Georg Roth en Egon Petri.
Radio Suisse Romande: 8.00 n.m. Mozart-
concert.
Brussel (Fransch): 8.20 o.m. Liszt-concert.
Droitwich: 8.50 n.m. Music-Hall-programoia,
m.m.v. Anona Winn. 10.20 n.m. Scrap/
book for 1918",
HU VERSUM 301.5 M.
VJUUL
8.00 Gramofoonmuziek.
vj>.R.a
10.00 Morgenwijding.
VA.R.A.
10.15 Uitzending voor de arbeiders io de
continubedrijven.
12.00 Het Radio Select Trio o.l.v. Willeai
Drukker.
12.30 n.m. Gramofoonmuziek.
12.45 njn. Het Radio Select Trio oJ.v. Wil
lem Drukker.
1.15 n.m. Operaduetten (gr.muziek).
1-30 n.m. Het Radio Select Trio oJ.v. Wil
lem Drukker.
2.15 nun. Populaire kunstbeschouwingen.IV,
Een serie lezingen over beeldende kunsten.
Alb. Hahn Jr. spreekt over: „Prentkunst",
2.25 n.m. Piano-recital door Georg Dwain.
2.45 nm. „Faust". Verkorte opera in 5 ac-
ten van Gounod. Uitgevoerd door solistecj
met koor van de Groote Opera te Parijs en
het orkest „Association des Concerts La-
moureux". Het geheel o.l.v. Alb. Wolff.
(Gr.muziek).
3.30 n.m. Van het witte doek. Filmkwartier
tje door M. Sluyser.
3.45 n m. Gramofoonmuziek.
4.00 nm. Orgelspel door Joh. Jong.
4.30 njn. Het Europa van heden I. Dr. J,
Romein: „Dc regeeringsvorm van dc Sowjet-
Romcin: ,.eD regeenngsvorm van de Sowjct-
4.50 n.m. „Een droom, die een nachtmerrie
werd". Gedroomd door Nico Boer cn verteld
door Fraos Nicnhuys. geïll. met gr.muziek.
6.20 n.m. Letterkundig overzicht door A.
Pleysier. „De opstand der horden" dooC
Prof. Ortega.
6.40 turn. Platen der maand.
7.10 n.m. Groningsche uitzending m.m.v. f.
Everts, stadsbeiaardier te Groningen; mevr,
E .J. Huizinga—Onnekens, lezing. Groning
sche kinderen, zang.
8.00 n.m. Herhaling S.O.S.-bcrichten.
8.03 nm. Gevraagde gram.muziek.
8 15 n.m. Zaterdagavondfilmpjes IV. „Eert
groote stadsfantasie".
8.25 n.m. Bonte avond uit de Buitcnsocieteit
te Zwolle.
9.35 njn. Vaz Dias en varia.
9.50 njn. De „Ui .-prijsvragen". De uitsla
gen van 1 Dr. Lastpost. 2 a. Hoe sprak Par-
mentier zijn naam uit? 2 b. Kruiswoordraad
sel.
9.15 n.m. „De verkeerde trein". Naar eenl
novelle van C. Seib -t.
10.20 nm. Bonte avond uit Zwolle, vervog,
11.30 n.m. Orgelspel door Joh. Jong.'
11.40 n.m. Gramofoonmuziek.
SCHOOLHOOFDEN TEGEN DE
HERCLASSIFICATIE
Het hoofdbestuur der Vereeniging van Hoofden
an Scholen in Nederland heeft zich tot den Raac
an Ministers en tot de Tweede Kamer gewend
iet een adres, waarin met klein verzocht wordt,
an de voorgenomen herziening der classificatie af
CHR. SCHOOL TE GENT (BELG1E)
Kort geleden stond er in on- blad een verzoek
van de heer J. Jansen Jr.. te Beekbergen,
waarin hij een oproep deed tot steun voor de
Chr. School te Gent (België). Er is f 5000 per
jaar noodig. Als nu 5000 menschen ieder een
gulden per jaar geven, dan zijn we, zoo zei hij,
gered en gereed.
Helaas heeft in dit stukje een fout gestaan.
De girobiljetten werden door de girodienst terug
gestuurd, omdat de naam verkeerd was afgedrukt.
We geven daarom nog eens precies naam en
gironummer voor steun aan de Chr. School te
Gent. Het is: J- Jansen Jr., Beekbergen. Gironr.
41914.
De Unie-collecte
Zes eu vijftigste Jaarcollecte voor
de Scholen met den Bijbel
Oud-Schoonebeek
Steenwijk
Koot wijk (orbroek)
M iddfichterstees
De VaJk-Lufitercn
Vorden i/d. W0 den bar oh
lJzerloo (gean. AaJten)
R'llnnd-Bath
Zaute! aside
Werkendam
Maast richt
133.60
180.35
145.10
46.33
97.63
90.12
195.49
92.—
38.38
300 Locale Corolté's: S 33.093.0£
it der Unie-oollecte te ZauteJcund<
ïaai zoo hoog als het varlge jaar.
Mr J. J. HANGELBROEK.
Examens
ACADEMISCHE EXAMENS
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TB DELFT.
Geel.: Electrot-eohaiisoh Ingenieur: ca-nd.-ex. G
G Douw. Rotterdam; J J de Haas, Zierikzee: J
<ie Jong, Rotterdam; H. Krop. Rotterdam; C C
Jeppes (district Johaminesbung)ing.-ex..
Gerkens, Batavia; N A Bolt.
Bruynlng, Wagensingen; T
tnH N Companion,
a. (Italië); J H
J C' d'
Grijpskerk
die Coek Bi
van Dijk,
F H Gusd.
linggo; F K
Ha^ig; M J W
F F
G M van Dijk. Am
Schiedam:
Oh<
Egbei
Leiden; C C d,e Moi
Tiauw Kie, Probo-
rijk: J M Vos, Woudsend; H vj
e: HA Ro-
W Schippers. Rotterdam:
C J H A Staal. Bever-
Weg. Ol-
ieke letteren: de heer
i J. IC de Cock,
3 GRONINGEN. Cand
nej. G. Bosscher en de
Wildervanls.
TJNI
slaagd Doet.
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM: Ge-
T'~-* - rechtsgeleerdheid: de heer W.
i. R. J. E. Vogel, cand.ex.
echt.sgeleerdheidde
Üeulcn.
M. 0. ACTE K 3.
DE.V HAAG. Natuurkunde. scheikunde en
^SHe°tmansiCGinn^kpV' d' B°SCh' Do,,een en A
WISKUNDE L O.
DEN HAAG. Gesl mej G. G. H. Beckeringh.
ae H w- 3 aoMKhmldt
Wetenschap,
Luchtvaart
APOTHEKERSASSISTENT
AMSTERDAM: Gesl. de heer A. Rietveld. Rot-
STUURLIEDEN
DEN HAAG. Gesl. voor len stuurman groote
M. Zorgdrager en Oh. H. Willem-
groote stoomvaar*
GALSTEEN NA OPERATIE VAN DEN
BLINDEN DARM?
Dr. J. Scharf, „Kurarts" te Karlsbad, heeff
naar hij in de „Mediz. Kliniek" meedeelt,
opgemerkt, dat zich onder zijn patiënten
die aan galsteen leden, een zeer groot per
centage van menschen bevond, die een ope
ratie aan den blinden darm hadden onder
gaan. Dit jaar waren het niet minder dait
32 gevallen, en al deze menschen verzeker
den, na de operatie aan galsteen te zijn
gaan lijden.
Dr. Scharf trekt daaruit de slotsom, dat de
verwijdering van het wormvormig aanhang
sel van den blinden darm kenmerkende
„Ausfallserscheinungen" tengevolge heelt en
hij voert tot staving van die meening aan,
dat blijkens onderzoekingen van andere ge
leerden dat aanhangsel geen rudiment zon
der eenige beteekenis is, maar een physio-
logischen invloed heeft op dc darmfunctie
en de afscheiding van maagsap en dat hed
met name een reflectorische prikkeling op
de galblaas uitoefent.
EEN NEDERLANDSCH ZWEEF-
VLIEGKAMP
Et bestaan plannen om op den 'heuvels vai»
Teriet bij Arnhem een centraal Nederlandsch
zweefvliegkamp te vestigen ,op het voorbeeld van
de „Wasserlcuppe" in het Rhöngebergte.
Het groote voordeel van zulke kampen is, dat de
sterren aan de zweefvlieghemel zich tegen elkaar
kunnen meten, dat gemakkelijker proefnemingen
kunnen genomen worden en dat de industrie een
aansporing heeft om met het beste van het beste
in deze kampen uit te komen.
Dat de zweverij reeds groote maatschappelijke
beteekenis heeft gekregen zal een ieder wel toe
geven. men denkc maar aan de ontdekkingen op
meteorologisch gebied (thermische luchtstroom!n-
gen). aan de vliegeropleiding (Amerika oefent zijn
militaire vliegers eerst op zweefvliegtuigen, alvo
rens ze motorvliegles krijgen) aan de constructieve
vindingen en nog zoo vele andere dingen.
Het streven om een vast Nederlandsch zweef-
vliegcentrum te vormen, is dan ook zeer toe te
juichen en we zullen dan maar hopen, dat we in
de zomer van 1935 de vertegenwoordigers van een
ruim vijftiental zweefvliegclubs verzameld zullen
zien met hun diverse kisten!
DE AANVARING BIJ WALSOORDEN
Het naby Walsoorden aangevaren Deensche
stoomschip Erik Boye heeft een groot gat van
bijna vier vierkanten meter aan bakboord
zijde dwars door ruim II gekregen. Het schip
is met behulp van een viertal eleepbooten op
een zandbank aan den grond gezet om zinken
te voorkomen
Getracht wordt met bekisting voorloopig te
dichten, terwijl sleepbooten en het Belgische
vaartuig Redder IV langszij zijn gebleven
voor het aanbrengen der bekisting en het uit
pompen van het water dat in ruim I en II is
gedrongen.
Tijdens hoog water zal getracht worden het
stoomschip vlot te krijgen, waarna het schip
naar Antwerpen zal worden gesleept.
Het Duitsche stoomschip Edith Holand
heeft schade aan den voorsteven bekomen en
is op eigen kracht naar Antwerpen gestoomd»
