Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | 5 november 1934 | pagina 3

Elke sigaar is nog geen GUSTAAF ADOLF

MAANDAG 5 NOVEMBER 1934

EERSTE BLAD PAG. 3

Firma C. JöRG Sr. UTRECHT

OPGERICHT 1319 SCHOUTENSTR. Nr. 7

TOGA'S - HEERENKLEEDING

Kerknieuws.

GEREF. KERKEN

Aangenomen: Naar Draohltsterr-Com-
pjLgnie, J. van Dijk, cand. te Zwolle.

NED. HERV. KERK

Bedankt: Voor Suavvoude—Tieitjerk, E.
Sohimmel te Aaneida.

CHR. GEREF. KERK

Tweetal: Te Haarlem-Noord, N. Brand-
sma te Bunschoten en D. Henstra te Dokkum

DOOPSGEZINDE GEMEENTE

Aangenomen: Naar Leiden, F. ten
Ca te te Saippeuueer.

AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE

In de Ned. Harv. Kerk aan de Ten Hagestraat
te Eindhoven had Zondagmorgen door Ds. v.
v. Heyden, de bevestigog plaats van den heer P.
Smit als hulpprediker in de gemeente Eindhoven.

Ds. v. d. Heyden sprak zijn bevestigingswoord
naar aanleiding van Psalm 121, waarna de heer
P. Smit de gemeente toespraak in een prediking
over Matth. 22 39, waarna spr. zich in een afzon
derlijk woord tot de gemeente richtte over de aan-
vaarding van zijn arbeid.

Onder de velen die waren opgekomen waren ook
enkele studievrienden uit Leiden, die mede door
hem werden toegesproken.

Op Zondag 9 December a.s. hoopt cand. W.
J. II o 1 z s c h e r e r, van Arnhem, zijn in
trede te doen in de Ned. Herv. Kerk te Zalk,
na bevestigd te zijn door Ds. H. 0. Roscam
Abbing van Arnhem.

Ds. IJ. B. KALMA f

Op 49-jarigen leeftijd is te Beetsterzwaag
overleden Ds. IJ. B. Kalma, predikant der Ned.
Herv. Kerk aldaar. Ds. Kalma is candidaat ge
worden in 1908 en in hetzelfde jaar, op 18 Oct. in
het ambt getreden. In 1911 g:ng hij naar Bergum, in
1914 naar Oudshoorn en sedert 21 Sept. 1919
diende hij de gemeente van Beetsterzwaag, waartoe
ook Beets en 01 ter terp behooren.

Begrafenis Ds. C. Ferguson

De plechtigheid op Oud Eik en

Zaterdagmiddag had op Oud Eik en Dui
nen te Den Haag de ter aarde bestelling
plaats van het stoffelijk overschot van Ds
C. Ferguson, in leven predikant der Haag-
eche Hervormde Gemeente. Daar voor was
in de Groote Kerk een rouwdienst gehouden,
waarvan we reeds verslag gaven.

Was de belangstelling in de kerk reeds
heel groot, op Oud Eik en Duinen was ze
overweldigend. Eenige duizenden wilden
door hun tegenwoordigheid de laatste eer
bewijzen.

Behalve de hier na te noemen sprekers
werden o.m. opgemerkt: alle dienstdoende
predikanten van de Ned. Herv. Gemeente
en de emeriti Ds. Bieshaar, Dr. de Bie en
Ds. Hogerzeii. Voorts de minister-president
Dr Colijn; de oud-gouverneur van Surina
me, de heer Staal; de voorzitter van de
Eerste Kamer baron de Vos van Steenwijk.
Voorts Ds. Zwahler van de Ev. Luth. Ge
meente; Mr. baron van Lynden, president-
kerkvoogd en voorzitter der Commissie van
Toezicht voor de C.J.M.V.; Ds. BarkeyWolf
van de Geref. Kerk Den Haag-Oost; de heer
Potter, directeur van de Boaz-Bank; Ds. den
Brink, secretaris van de Synode; de hoer
.T. G. Kruis van Maatsch. Hulpbetoon; Dr.
Poorthuys, arts; notaris Arriëns; burge
meester Bins van Weesperkarpsel en vele
anderen. Bovendien waren tal van leden van
den Kerkeraad aanwezig.

Om half een arriveerde de met tal van
bloemstukken omhangen lijkwagen met een
groot aantal volgrijtuigen op het kerkhof.
Terwijl de stoet zich naar de groeve begaf,
speelde de CJ.M.V.-muziekvereeniging „So-
norita": „Rust mijn ziel, uw God is Koning"

Daarna werd de kist, waarop de Bijbel
van Ps. Ferguson en een wit bloemenkruis
lagen, boven het graf geplaatst, terwijl de
tientallen kransen en bloemstukken rondom
en langs het spreekgestoelte werden opge
stapeld.

Eerste spreker was Dr. H. Schokking,
die las 1 Cor. 13 en het woord voerde na
mens het ministerie van predikanten, kerk
voogden, de Commissie betreffende de za
ken der ProL Kerken in Oost en West-In-
dië, het Indo Europeesch Verbond, de re
genten van het Weeshuis, de Wijkvereen.
Bidt en Werkt, de C.J.M.V., de Jeugdkring
Bethel, de Jeugd-commissie afd. Julianakerk
en de Chr. Meisjesschool.

Volgende spreker was de heer Van Sta
veren, vertegenwoordiger van den minis
ter van Binnenl. Zaken, die sprak als voor
zitter der Centr. Commissie voor de Film-
keunngT

Namens de geheele Zending voerde het
woord Zendingsdirector Dr Joh. Rauws
en ten slotte namens alle vrienden Ds.
Postma uit Heerlen.

Vooral gedurende de toespraak van laatst
genoemde maakte groote ontroering van
velen zich meester, zoodat zij hun tranen
niet meer konden bedwingen.

Dr. Schokking, die in 't begin reeds
Woorden ven troost gericht had tot de fa
milie, hoopte, dat de belde zoons de kroon
van hun vader zouden dragen.

Daarna zongen allen: „Jezus, Uw verzoe
nend sterven", waarop de heer A. d e
Vries, vooratter van de C.J.M.V., namens
bestuur en leden een palmtak met een lint
in de vereenigingskleuren op de kist legde.
Tegelijkertijd brachten zes afdeelingen van
de C.J.M.V. ,die alle met omfloerste vaandels
om het graf waren geschaard, met die vaan
dels een stille groet,

„Sonorita" speelde vervolgens: „Van U
zijn alle dingen", waarna Dr. Schokking het
„Ónze Vader' bad.

Hiermede was de plechtigheid geëindigd
en trok de groote mensschenmassa, terwijl
„Soronita" nog speelde: „Ruwe stormen
mogen woeden", diep onder den indruk
huiswaarts»

JUBILEUM LUTHSRBIJEEL

In een predikatie over 1 Pert.rus 25a:
„Maar het Woord des Heeren blijft in der
eeuwigheid", beiktaaht pastor F. Hertbst
gistermorgen in de Duitsche Kerk te Den
Haag, dat voor vierhonderd jaar de eerste
Lutherbijbei bij Hans Luft in Berlijn ver
scheen. Het thema van de indrukwekkend©
preek was, dat het niet gaat om de Duit
sche Bijbel, welke de moedertaal verrijkte
en de cultureele opbloei van Duitschland
bevorderde, maar om de Duitsche B ij b e I,
die een zondig en verloren menschel ij k ge
slacht, ongeacht stand of ras, leeftijd of
ontwikkeling de weg des heils openbaart.
Hoe de Bijbel geschreven of vertaald wordt,
is bijzaak en kan zich wijzigen; de waar
heid, de Godsgedachte, welke hij predikt,
blijft En daarom schreef Luther op het
titelblad: Het Woord des Heeren blijft in der
eeuwigheid en „dat Woord zal tnon laten
staan"; wij zullen, aldus de prediker, het
vast houden met beide onze bandon.

VóóR ALLES KWALITEIT

GUSTAAF ADOLF SIGARENFABRIEK - ZEIST

KERK EN STAAT IN
DUITSCHLAND

Dr. MEISER EN Dr. WURM TERUG

Door duizenden verwelkomd

Zooals te voorzien was, heeft de voldoening der
gemeenten over de herstelling in hun ambt va
landsbisschoppen Meiser en Wurm zich op den
eerst mogelijken Zendag afgetcekend in een zeei
hartelijke verwelkoming. Dr. Meiser, die ook da
delijk weer te Neurenberg gepreekt heeft, werd
door een menigte van 20.000 personen begroet
en op plechtige wijze door den geestelijke van de
Lorenz-kerk aan den ingang van het Godshuis ont
vangen. Toen Dr. Meiser den kansel besteeg, sten
den de tranen hem in de oogen, aldus de bericht
gever van Un. Press.

Duizenden, die geen plaats meer in de kerk
hadden kunnen krijgen, wachtten op straat zijn
terugkeer af. Op de Lorenz-kerk waren de vlaggen
van de BelIJdendskerk (een rood kruis op witten
grend) en van het rijik geheschen. Dr. Meiser be
groette de menigte met den Duitschen groet. De
monstraties op straat vonden op uitdrukkelijk ver
zoek dor kerkelijke autoriteiten oiet plaats.

Te Stuttgart is het minstens evenzoo ge
gaan: duizenden, aldus het V.D.-bericht, jubelden
daar Dr. Wurm toe.

Uit Neurenberg meldt V.D. ook nog, dat de
menigte den nazileider voor het Frankenland. Julius
Streicher die de demonstratie verboden had ne
geerde en de politie-afzetling verbrak. De Rijks-
weer beslechtte het geschil tusschen Strcicher en
de Protestanten en zond een muziekcorps io de af
gezette zóne.

Te Berlijn

Ook in de Rijkshoofdstad hebben uiteraard de
kerkelijke aangelegenheden bijzondere belangstelling
gewekt. Drie vooraanstaande predikanten van de
belijdenis-synode hebben er gepreekt, o©. de voor-
van den Broederraad, dekaan Koch uit Oeyn-
hausen. De kei kgebouwen, waarin deze geestelijken
het woord voerden, waren natuurlijk tot op de
laatste plaats bezet. Koch bepaalde zich bij een
tekst uit psalm 81, waarin het volk Israels ver
maand wordt te lusteren oaar het Woord des
Heeren. De predikant trok een vergelijking tus
schen de oooden van het volk Israëls en het Duit
sche volk in den tijd van Luther en in onze dagen

bond zijn toehoorders op het hart, op den in
geslagen weg onversaagd voort te gaan en te
strijden voor de boogste autoriteit van Gods
Woord en het Evangelie. Zoowel bij 't beklimmen
den kansel als na afloop van de godsdienst
oefening zong de gemeente haar voorganger het
strijdlied van Luther toe.

Een verzoening op tfl?

In tusschen worden de pogingen, om de conse
quenties uit het aftreden van Dr. Jager te trekken,
voortgezet, doch niet op een wijze, die allen be
vredigt Blijkens een bericht uit Berlijn, zijn de
drie bisschoppen, die verleden week een onderhoud
met den Führer hebben gehad, ni. dr. Meiser, dr.
Wurm en dr. Marahrens, gisteren te Berlijn aange
komen om te onderhandelen met dr. Kinder, het
hoofd der Duitsche Ghristenen. Déze stap der drie
bisschoppen heeft, volgens een Tcl.-telegram,
groote opwinding In oppositioneele kerkelijke krin
gen veroorzaakt, daar de Belijdeniskerk 20 maan
den lang tegen dr. Kinder in verzet is geweest. De
idee van een compromis stuit de oppositioneele
geloovigen tegen de borst Men is van meening,
dat pogingen worden gedaan om de drie bisschop
pen te overreden tot een compromis over te gaan,
dat de Duitsche Christenen zou bevredigen en rijks
bisschop Muller als hoofd van de kerk zou hand-

Aan de bisschoppen zou zijn medegedeeld, dat
indien zij reet tot een compromis komen, de Staat
opnieuw In het conflict zou interveniëeren.

Naar uit Zuid-Duitschland verluidt zouden de
mfoder gematigde leden der natlonaal-socialistische
partij pogingen doen deze politiek van vrede, welke
rijkskanselier Hitler wenscht te volgen, te voor-

Om deze mededeelingen goed te verstaan, citee-
n we een gedeelte van een juist ontvangen artikel
in het Ned. Perskantoor te Berlijn, een bron,
aarvan de berichten overigens manen tot „lezen
met onderscheiding".

In de kringen der Belijdeniskerk, aldus het N
P. K., bestaan thans twee opvattingen. „De eene
groep hoopt en verwacht, dat Rijksbisschop Mul
ler het voorbeeld van Dr. Jager zal volgen en zijn
demissie zal nemen. Zijn positie is natuurlijk door
de gebeurtenissen der laatste weken volkomen ge
schokt. Hij is onhoudbaar en men meent, dat hij
dat ook zelf wel inziet. Wanneer nu iemand, die
het volle vertrouwen van de kerkelijke oppositie
hebben, tot Rijksbisschop zou worden benoemd,
volgens die groep bet conflict onmiddellijk
opgelost zijn.

„De tweede groep der oppositie is veel radicaler.
In een proclamatie. die voor enkele weken in alle
kerken der Belijdcnisgemeente werd voorgelezen, is
de Rijksbisschop een „werktuig des duivels" ge
noemd. Derhalve, zegt men, Is het onmogelijk met
Rijksbisschop Mtiller in relatie te treden. Men hul
digt erbij een soort „besmettingstheorie": iedereen,
die met den Rijksbisschop in aanraking is geweest,
beschouwt men als besmet. Dat wil dus zeggen, dat
predikanten, wier orthodoxie overigens niet in
twijfel getrokken wordt, reeds door het feit, dat zij
onder Muller hebben gediend, gedesauvoueerd
worden.

.Tot de eerste groep, veelal met Miinchen aan
geduid, behooren de Zuid-Duitschc rechtzinnigen,
die nagenoeg zonder uitzondering op politiek gebied
enthousiast nationaal-socialist zijn. Tot de tweede
groep schijnt de meerderheid van Oeynhausen.
thans de Synode van Dahlem geheeten, te behooren
Hiertoe rekenen wij dus in de eerste plaats pastor
Koch, thans President der Synode van Dahlem, en
den bekenden Dr. NlemÖller, die het initiatief nam
tot de oprichting van den .Pfarrer-Notbund".
waaruit de Dahlemer Synode is voortgekomen."

Koch In plaats van Muller?

BIJ deze uiteenzetting sluit zich zeer wel aan de
opmerking in het Maandagochtendblad, dat de
gang van zaken betreffende een verzoening tus
schen Muller en de drie bisschoppen in de kringen
der Belijdeniskerk slechts weinig belangstelling trekt.
Hier toch vraagt of verwacht men meer, en op
deze lijn is te verklaren, ofschoon weinig waar
schijnlijk, dat na Müllers aftreden gedurende eeni-
gen tijd er geen opvolger zou worden benoemd, en
dat dr. Koch zoolang de functies als boofd van de
Duitsche Evangelische kerk

De invloedssfeer der Belijdeniskerk

Volgens hetzelfde blad hebben verscheiden pre
dikanten over geheel Duitschland reeds de autoriteit
van het nieuwe kerkbestuur, boewei dit nog niet
officieel is. aanvaard: 75 pet. der theologische
studenten hebben hun aanhankelijkheid aan praeses
Koch reeds betuigd. De studenten der theologische
faculteit te Frankfort a. d. Main telegrafeerden

gisteren aan dr. Koch, dat zij slechts z ij n autori
teit erkennen.

Opmerkelijk is ook, dat volgens een Tel.-tele-
gram uit Berlijn de werkzaamheden der examen
commissie van de theologische universiteit te Ber
lijn zijn stopgezet, daar zes der examineerende
professoren het kerkbestuur hebben medegedeeld,
dat zij de studenten niet langer kunnen examinee-
ren voor de kerkelijke regeering der Duitsche Chris
tenen. Men veronderstelt, dat hun zal worden voor
gesteld, om voor het nieuwe kerkbestuur als exami
natoren te fungeeren.

Buttmann

Eindelijk is te vermelden, dat de pogingen van
dr. Buttmann van het ministerie van Binnenland-
sche Zaken, om den vrede in de kerk te herstellen,
zeer op prijs gesteld worden, doch men heeft hem
medegedeeld, dat vrede slechts mogelijk is, wan
neer het Rijksbestuur aftreedt, en de ccntróle van
de kerk overgelaten wordt aao den Raad van de
Duitsche Evangelische Kerk, welke 14 dagen ge
leden op de synode te Dahlem onder den naam
van Broederraad der Synode in het leven werd ge
roepen.

Do hoogste weerstandskracht

De jongste gebeurtenissen in kerkelijk
Duitschland overziende, merkt Prof. Dr. H.
H. Kuyper in de „Heraut" op:

„Een scheuring, die tot een blijvende ver
deeldheid in de Kerk zou leiden, zouden
we betreuren, maar niet minder een zich
buigen onder dit hiërarchische regiment

„Er zat in deze oppositie een kracht, dat
is thans gobleken, waarmede zelfs een Hit-
Ier rekening heeft te houden. Al bezit hij
een macht zoo groot als geen keizer ooit
heeft gehad, al buigt en zwicht alles voor
zijn bevel, al durft men nauwelijks fluiste
rend meer kritiek oefenen op zijn leiding,
toch heeft hij ondervonden, dat althans in
de Kerk nog een weerstandskracht zit, die
met geen ijzeren vuist zich laat breken.
Het moge juist zijn, dat zelfs deze oppositie
partij op politiek gebied Hitier als den door
God aangewezen leider beschouwt en er van
verzet tegen het nationaal-socialisme bij hen
geen sprake is, voor dc Kerk wil men toch
de zelfstandigheid handhaven".

De houding der Belijdeniskorken

Gelijk In meerdere berichten reeds is uit
gekomen, houdt de Belijdeniskerk zich strikt
aan het op 20 October bepaalde standpunt,
iets wat vooral in de gegeven omstandighe
den begrijpelijk is. Id een correspondentie in
de „Maasb." lezen wij, dat er thans een ver
klaring is afgegeven, waarin de Belijdenis
kerk met groote dankbaarheid begroet de
door Hitler jegens de drie oppositioneele bis
schoppen ingenomen houding, en diens ver
klaring dat de staat zich thans van het ker
kelijk gebied zal terugtrekken.

De door rijksbisschop Dr. Mueller gepu
bliceerde mededeeling over de door hem ge
troffen maatregelen tot opheldering van den
rechtstoestand en tot een nader onderzoek
van de disciplinaire verordeningen komen
te laat, aldus de leiding der Belijdeniskerk.

Volgens haar opvatting bestaat rijksbis
schop Mueller in het geheel niet, daar hij|
uit zijn ambt ontzet is verklaard door de
Belijdeniskerk, de eenige rechtmatige Evan
gelische Kerk in Duitschland.

Met betrekking tot de door Praeses Koch
den 20en November voorgelezen proclamatie
van do Belijdeniskerk, waardoor de breuk
met de rijkskerk voltrokken wordt, zijn
thans uitvoeringsbepalingen uitgevaardigd,
waarin o.a. het volgende wordt verordend:

Het is den predikanten van de Belijdenis
kerken verboden brieven van de rijkskerk-
regeering te beantwoorden. Tegen de orga
nisatie van de rijkskerk moeten zij in zeer
scherpe oppositie treden. Superintendenten
die tot de rijkskerk behooren, zullen zij niet
als zoodanig erkennen.

Het is den predikanten van de rijkskerk
verder verboden tezamen met collega's, die
aanhangers van de beweging der Duitsche
Christenen zijn, hun ambt uit te oefenen.

Nog onzekerheid

Blijkens een corresp. aan het „Hbld."
blijft de situatie in den Duitschen kerkstrijd
nog zeer ondoorzichtig. In het kamp der
Duitsche Christenen heerseht allesbehalve
eenheid en harmonie. De radicalen en de
gematigden blijven elkaar met toenemende
heftigheid bestrijden, wat tengevolge heeft
dat vele gematigden naar de Belijdenis-
Synode overloopen. Dat is dan ook de re
den waarom het nog zeer onzeker is, of de
leider der Duitsche Christenen, Dr. Kin
der, als opvolger van Dr. Jager in aanmer
king komt. Voorts schijnt Rijksminister
Frirk over te hellen naar de oplossing, dat
de Rijksbisschop blijft, maar een vicaris uit
het gematigde kamp naast zich krijgt. De
oppositie wil van zulk een oplossing na
tuurlijk niets weten en denkt aan bisschop
Marahrens van Hannover en zelfs aan den
afgetreden eersten rijksbisschop Von Bodel-
schwing als opvolger van Müller. Van Duit
sche regeeringszijde ontkent men dat een
aftreden van rijksbisschop Müller voorloopig
actueel is,al wordt dit aftreden in breede
kringen gewenscht.

GEREF. KERK TE SMILDE

Heeft 100 jaren bestaan

Op 19 en 20 Nov. a.s. hoopt men bet 100-
Jarig bestaan der Geref. Kerk te Smilde
feestelijk te herdenken.

Het 100-jarig bestaan der Geref. Kerk In
vroeger jaren de Chr. Afgescheiden gemeente
van Smilde, voert de gedachten terug tot de eerste
wqken na 14 Oct. 1834. Smilde toch was de eer
ste gemeente die tot stand kwam na Ulrum. Hen
drik de Cock heeft er gepreekt op 19 November
in de schuur van zekeren Dirk, na afloop waarvan
een gemeente werd gesticht met 75 leden. Reeds
hadden 38 personen er de Acte van Afscheiding
geteekend; zij verzochten de Cock ook te Smilde
een Afgescheiden gemeente te ordineeren. Nadat
dit geschied was, is als oefenaar aangesteld Luitsen
Dijkstra, een pootige turfarbeider uit Smilde. die In
1842 predikant is geworden en tot 1871 Smilde
heeft gediend. Het was deze Dijkstra, die op 11
Maart 1834 te Groningen met krachtige hand de
Cock heeft ontrukt aan een troep joelende studen
ten, die poogden den prediker uit Ulrum onder de
hoeven van hun paarden te krijgen. Hij heeft ook
nog het lot der gevangenzetting met de Cock ge
deeld: op 2 Dec. 1834 is hij te Assen opgesloten,
omdat hij in Juli te Grootegast „geoefend" had
en de daarop geëischte boete van f 100 niet beta-

Hendnk de Cock heeft ook te Smilde gestaan,
waarheen hij in Februari 1835 verhuisd is, omdat
de pastorie te Ulrum hem 14 Februari ontzegd was.

In het Handb. der Geref. Kerken vindt men dan
ook als eerste predikant van Smilde opgegeven Ds.
Hendr. de Cock van 1835-1837. Zijn verblijf al
daar werd echter reeds in Juni onderbroken door
dat hij opnieuw in de gevangenis gezet werd, thans
te Zwolle.

Na de Cock hebben te Smilde gestaan de predi
kanten E. Lindman, K. J. van Goor. E. Teunis. E
F. Smit, E. Breitsma, W. J. Thijssen. B. Vellekoop.
W. H. Eskes, H. Dijkstra (de Zendingsmao)G.
Kerssles, T. van der Ploeg (oefenaar), Ds. R.
Grunthc, N. d. Blom (oefenaar), G. Kerssies,
F. H. van Loon. Dr. L. v. d. Zanden (tot 26 Jan.
1930). Sedert 20 Dcc. 1931 is te Smilde predikant
Ds. D. van Enk. De gemeente telt thans 1324
zielen, met 555 belijdende leden.

GODSDIENSTONDERWIJZERS
Voor het examen voor Godsdienstonderwijzers

JUBILEUM GODSDIENSTONDERWIJZER

Onder veel belangstelling vierde „Broeder Bij
Vrijdagavond 2 Nov. zijn 25-jarig Jubileum als
Godsdienstonderwijzer in 't Ned. Herv. Jeugdhuis
te Treebeek.

Wij hopen hierover nog iets meer mee te deelen.

J. VAN DALEN f

Te Antwerpen is plotseling, dooi1 een
ongevafl., overleden de heer J. van Dalen,
administrateur van het „Maandblad ten
diionste dar Gereformeerde Kerken in Bel-
gio". De heer Van DaJen begaf zich, zoo
•meldt de Stand., Dinsdagavond per fiets
van de voorstad Berchem naar Antwerpen
en werd bij het oversteken van den grooten
Steenweg te Berchem plotseling verrast door
een uit Brussel komende luxe auto. Met een
schedelfractuur werd hij in het gasthuis
opgenomen en overleed den volgenden avond
na niet meer tot bewustzijn gekomen te zijn.

Eerst 32 jaar oud zijnde, laat hij een jonge
vrouw en twee kinderen aohter. OOk de kerk
van Antwerpen is door dit verlies zwaar
getroffen, daar zij in Èen heer Van Dalen
een trouw diaiken verliest

GEREF. BOND IN DUITSCHLAND

De datum der algemeene vergadering van
Geref. Bood in Duitschland is verschoven t
Donderdag 29 November; zij zal te D e t-
mold gehouden worden. Aan de orde komt: „De
practische positie der Gereformeerden t.a.v. de
Dultsch-Christelijke kerkregeeringNa de bepa
ling dezer positie zal te spreken zijn over het Geref.
Kerkenconvent, het orgaan (Reform. Kirchenztg.),
het Seminarium, de Theol. School enz.

Op Maandag 1 Nov. zal te B a r m e o de herfst-
vergaderlng van de Geref. Conferentie voor Rijn
land en Westfalen bijeenkomen. Pastor B a r t h
uit Oberfischbach zal daar spreken over „Belijde-
nisposilie en Belijdenishouding".

HERDENKING DER AFSCEIDING

In Duitschland

Men schrijft ons:

Door de Geref. Kerken in Duitschland (die
altreformierten Kirchen Deutschlands) werd
op Hervormingsdag een vergadering belegd
ter herdenking van de Afscheiding. Daags
tg voren werd de vergadering der Synode
dezer Kerken gehouden. In het kerkgebouw
had Ds. J. E. Goudappel de leiding, ter
wijl de neven vergadering geleid werd door
Ds. L. M e n s i n k. Daar werd des morgens
een rede gehouden door Dr. G. Keizer
van De Steeg, over het onderwerp: „Iets uit
de Geschiedenis der Afscheiding".

Des middags werd een groet overgebracht
van de Freie reformierto Kirchen in Schle-
sien en Sachsen, die vertegenwoordigd wa
ren door den heer R. G. L i e b s c h e r, ouder
ling van do Kerk te Ebersbach. Ook werd
een groet overgebracht van de Chr. Geref.
Kerk in Noord-Amerika; persoonlijk kon Ds.
I. van Dellen van Denver, echter niet
aanwezig zijn, daar hij zich, zooals bekend,
reeds weer op de thuisreis bevindt

Daarop betrad Prof. Dr. K. Schilder
het podium om een rede te houden over
„Hendrik de Cock en wij".

Beide redevoeringen werden in dc Neder-
landschc taal gehouden, die hier algemeen
nog goed veretaan wordt, en in sommige
Kerken nog uitsluitend gebruikt wondt.

De laatste rede, die van Ds E. Kofthofi
uit Veldhausen: Einige Parallelen zwischen
der Rückkohr der alttestamentlichen Ge-
meinde aus Babel und der Abscheidung
hundont Jahren, werd in de Duitsche taal
voorgedragen.

In het kerkgebouw wei-den dezelfde rede
voeringen gehouden in ©enigszins andere
volgorde, terwijl daar ook nog een telegram
van meeleven in kwam van den Reforaiier-
ten Bund.

Hot was voor de Gererformeerde Kerken
in Duitschland een gezegende dog.

Te Grand Rapids

Te Grand Rapids in Michigan, het centrum
der Nederl. Geref. beweging in Amerika werd
de afscheidingsherdenking, gelijk blijkt uit de
Grand Rapidö Herald, door ruim 5000 i
schen bijgewoond. Sprekers waren dr. Henry
Beets, Ds. J. K. van Baaien en Prof. Dr.
Clarence Bouma. Op de vraag van Dr. Beets,
hoevelen nog het bloed van de afscheidinge-
voortrekkers die eenmaal naar Amerika kwa
men. in de aderen hadden, stak een massa
menschen de handen omhoog. Dr. Beets zeide,
dat die afstamming een Christelijk adelspa-
tent was. De vergadering zong met groot
enthousiasme een aanmerkelijk getal van de
meeist bekende oude Nederlandsche psalmen.
Ps. van Baaien sprak in het Nederlandsch.

KERKBOUW

Te Schevdringen

Ter langste vergadering van den kerkeraad der
Geref. Kerk kwam ter tafel de toestand in D u i o-
d o r p waar het aantal vestigingen door verhuizing
naar dit stadsdeel al maar toeneemt en daarmede
het plaatsengebrek Zondags al chronisch wordt.
De kerkeraad droeg de bouwcommissie op zich
onverwijld in verbinding te stellen met de commis
sie van beheer tot het beramen van plannen om te
komen tot den bouw van een nieuwe kerk.

ZENDING EN PHILANTROPIE

Rusthuis „Avondlicht"
Te Haren geopend

Zaterdagmiddag had onder groote belangstelling
de officieele opening plaats van het Tehuis voor
Ouden van Dagen „Avondlicht" te Ha ren. uit
gaande van de Diaconie der Ned. Herv. Gemeente
te Groningen, door den Minister van Sociale
Zaken. Prof. Dr. J. R. S1 o t em a ker de
Bruine.

Een zolderverdieping van bet groote gebouw van

de Rijksstraatweg was zoodanig aangekleed, dat zij
n feestzaal herschapen was. waar de honder
den belangstellenden een plaats kenden vinden.
Door een luidspreker-installatie konden tevens de
hun bed of kamer verbonden inwoners van het
tehuis het gesprokeoe volgen.

De Voorzitter van den Kerkeraad der Ned. Herv.
Kerk, Dr. J. C. Roose. opende het samenzijn met
gebed, waarna allen een voor deze gelegenheid sa
mengesteld danklied aanhieven.

Namens de Diaconie heette vervolgens de heer
M. J. M o o y de aanwezigen, in 't bizonder den
Minister, van wien gezegd werd dat hij pioniers
werk verricht voor de Diaconie, welkom.

Onder de aanwezigen merkten we op de Com
missaris der Koningin in deze provincie Dr J. P.
Fockema Andreae. de griffier der Staten, Mr. H.
W. Scheltema, de heer Tj. Krol, lid van Ged.
Staten, de burgemeester van Groningen, Mr. Cort
van der Linden e.a.

Mnister Siotemaker de Bruine verklaarde gaar
ne gevolg te willen geven aan het verzoek om dit
gebouw te openen.

Het eerste wat mij hier treft, aldus de Minister,
is dat de kerk een daad stelt in het midden van het
volksleven. Nu leven wij In een tijd die meer dan
anders behoefte heeft aan veler daad. Alleen als
allen die iets kunnen zich ook opmaken hun daden
te toonen zal het gelukken door de zware tijden
zonder ernstige havening. door te komen.

Een verkwikking is het, als uitzondering,
sprekend symbool te ontmoeten van een kerk die
een daad doet. Want de kerk leeft uit geestelijk*
overtuiging. Persoonlijk is spr. van oordeel dat da
den, die in dezen tijd worden gedaan, slechts dan
zegen afwerpen, als zij door geestelijk bezit gedra
gen worden. Want inspanning volharding nopen
ons voortdurend terug te tasten op de bron van
geestelijke kracht.

Wat hier gebeurt is dat de Diaconie, als orgaan
van de kerk die de barmhartigheid beoefent, door
middel van een daad. die er wezen mag, getoond
heeft wat men innerlijk bezit naar buiten uit te
dragen. Als voorzitter van de Federatie en als Mi
nister is spr. overtuigd dat we alleen door da
den, liefst innerlijk gesterkt, er komen zullen.

Een tweede is dat deze daad zich richt op ouden
van dagen en lijdenden, maar zoo dat er beide
len een bijzonderheid aan te ontdekken valt. Dat
men iets voor ouden van dagen doet als de levens
avond komt. is niet buitengewoon, maar hier
gen de leiders dat zij hierbij hun oog richten op
menschen uit meer dan een maatschappelijke groep,
niet alleen de minder gesitueerden, maar ook op
anderen, die in andere tijden gewoonlijk niet
de Diaconie te maken kregen. Dit gebouw is
nieuw stuk geestelijk goed voor ons volk.

Spr. wees er op dat hier plaats komen zoeken
ouden die een omgeving zoeken die overeenkomt
met den geest waarin zij voortdurend hebben ge
leefd. Als hier niet slechts een verblijf en thuis
voor hen, maar een geestelijke sfeer die zij in hun
huis hadden dan doet de kerk daarmee een goed*

Spr. richtte zich tenslotte tot degenen die hie:
hun taak moeten verrichten, een taak die niet altijd
gemakkelijk is. Spr. wenschte hen toe die kracht
en taak die noodig is, om tot een dubbelen zegen

De Minister verklaarde daarna het gebouw vooi
geopend.

Daarna werden verschillende toespraken gehou-

TER NAVOLGING

„Hervormd Amsterdam" maakt melding
van een plan, dat wel niet nieuw, maar ook
nog allesbehalve door druk gebruik versle
ten is, nl. „payer de sa personne". Om een
duizend gulden als Kerstgave aan de Dia
conie te vinden wordt gevraagd, op de ko
mende Maandagen tot en met 17 December
den meest eenvoudigen kost te eten en het
daardoor bespaarde geld beschikbaar te stel
len voor een Kerstgave aan de armen.

„De akeligste dag der weekMisschien

wel; misschien hebt ge dien dag na den
maaltijd wel een gevoel van: eigenlijk is
mijn honger niet gestild. Maar als we dan
denken aan die duizenden kleinen, wier
honger zeven dagen van elke week niet ge
stild wordt

Soortgelijke betaling wordt ook toegepast
in de Ned. Herv. Gemeente te Amsterdam
door een „niet-rook-week" ten bate der
werkloozen in die gemeente. Er zijn al
divense bijdragen ontvangen, o.m. 100 siga
ren van een rooker, eiu.

GIFTEN EN LEGATEN

Wijlen de heer J. Boot in leven kerkvoogd
der Ned. Herv. Gem. te Delft heeft gelegateerd
aan de kerkvoogdij aldaar een som van f 4000.

Schoolnieuws.

INAUGURATIES

Hedenmiddag heeft prof. dr. H. T. D e e 1 r
in de aula de. Amsterdamsche Univer
zijn ambt als hoogleeraar la de ziektekundige
leedkunde en gerechtelijke geoeeskunde aanv
met het uitspreken van een rede, getiteld: „Eenige
aspecten van de gezwelstudie".

Dr. ir. W. F. Brandsma, benoemd tot hoog-
leeraar aan de Techn. Hoogeschool te Delft, om
onderwijs te geven in de mechanische technolog.e
en de metallography, zal op Woensdag 14 Novem
ber zijn intreerede houden.

LEIDSCH UNIVERSITEITSFONDS

Legaat van f 10.000

Blijkens bericht in het Universiteitsblad
heeft iemand, die onbekend wenscht te blij
ven, aan het Leidsch Universiteitsfonds een
bedrag van f 10.000, vrij van successierech
ten, gelegateerd.

LEERSTOEL VERLICHTINGSKUNDE

Op indiioa tie van Prof. O r n s t e i n, voor
zitter van het Nod. Genootschap voor Ver-
lichtingskunde, eu van Prof. G e e 1 e n, heb
ben curatoren van het Utrechtsch Univerei-
teitsfonds een bijzonderen leerstoel voor
verliohtingskunde ingesteld en tot buitenge
woon hoogloeraar benoemd Ir G. B. v. d.
Werfhorst.

ONDERWIJSBENOEMINGEN

Benoemd tot onderwijzeres aan de school voor
C.V.O. te Waspik. Mej. J. M. Ossen te
a n d w ij k.

Benoemd tot tijdelijk onderwijzer aan de Chr.
Nat School (Voorstraat 77) te F r a n e k e r de
wachtgelder B. v. d. Werfhorst te N w.
Beets met incang van 2 Jan. '35.

Benoemd tot kweekeling met akte aan de Her
vormde school te N i e u w-V e n n e p de heer J.
W. van der Laan te Hillegom.

JUBILEUM R. J. PRINS

Te Veeneudaal is herdacht het 40-ja-
rig onderwijs-jubileum van den heer R. J.
Prins, hoofd der Chr. U.L.O.-school.

De heer Prins heeft als onderwijzer te Ab
coude, Amsterdam en Utrecht en daarna als
hoofd te Wormerveer gewerkt, waarna hij
in 1915 te Veenendaal als hoofd van de Vrije
Chr. School optrad. In 1923 bij de slichting
der U.L.O.-school werd hij als hoofd daar
van benoemd.

Donderdag is het bestuur der school bij
eengekomen en werden een paar leden af
gevaardigd om den heer Prins met zijn fa
milie van huis te halen. Dc heer J. van.

Schuppen Hzn. voorzitter van het be
stuur sprak den jubilaris op hartelijke wijze
toe en overhandigde hem een geschenk on
der couvert. Tal van cadeaux van personeel,
leerlingen en vrienden waren reeds ingeko
men.

Ook B. en W. gaven van hun belangstel
ling blijk tijdens de receptie.

CONCENTRATIE BIJZ. SCHOLEN

Hoezeer ook op redelijke gronden tegen de
door Minister Marchant laten we liever
zeggen: de Regeering ge wenschte concen
tratie van bijz. scholen bedemcingen en be
zwaren kunnen worden ingebracht, ook de
factor van goeden wil zal ongetwijfeld recht
moeten wedervaren. Hoever deze gaan kan,
leert het voorbeeld van de samensmelting
der kweekscholen te Solo, waarvan we des
tijds bericht hebben gedaan. Niet dus om
het feit, maar om de wijze waarop het i3 tot
stand gekomen, citeeren we hier wal in het
Tijdschrift voor Zendingsweten-
schap te lezen valt:

„Een voorbeeld van verblijdende samen
werking is de stichting van de Holl. InL
Kweekschool te Solo voor opleiding van on
derwijzers aan de Holl. Inl. en Holl. Chin.
Scholen. Deze nieuwe school is gesticht door
de Zending der Geref. Kerken en de Samen
werkende Zendingscorporaties. Beide par
tijen hadden een prachtige kweekschool, de
eene te Solo, de andere te Probolinggo en
zouden aan combinatie dezer scholen niet
hebben gedacht, ware het niet, dat het Gou
vernement om reden van bezuiniging daar
toe den eisch had gesteld. Toen men inzag
dat aan dien eisch niet kon worden ont
komen, hebben beide partijen den toestand
aanvaard en de handen ineengeslagen. Do
beide bestaande scholen werden opgchevon
en gezamenlijk stichtten zij een nieuwe, ge
vestigd in de gebouwen te Solo. Als grond
slag voor deze samenwerking werd geno
men de grondslag van den Ned. Zcndinga-
Raad",

Na een overzicht te hebben gegeven van
(ook door ons vermelde) verschillende mee
ningen over de toepassingsmogelijkheden
van de door de Regeerring gevraagde con
centratie van Bijz. Scholen schrijft J,
L(eps) in „De School met den Bijbel":

„En, als we elkaar dan interconfessioneel
niet kunnen vinden;

als dan werkelijk een CV.O.-school en een
C.N.-school niet kunnen combineeren;

als het dan onmogelijk is dat een Kersten*
school bij een gereformeerde wordt onder
gebracht, of omgekeerd;

dan moeten we de leus concentratie
laten varen en er centralisatie voot
in de plaats stellen.

„Dan worden bv. drie kleine C.V.O.-seho-
len vereenigd tot één grootere; dan centrali
seert iedere vereeniging zijn eigen kleine
scholen.

„Als dat moet gebeuren, dan wijst het er
m.i. op, dat we de geestelijke nood van onzo
tijd onderschatten, een nood, die tot zoo
groot mogelijke eenheid dringt.

„Maar als gezegd, dan moeten de groote
organisaties hun scholen gaan centralisee*
ren".

AMSTERDAMSCHE SCHOOLBIOSCOOP
GEOPEND

Zaterdag heeft met een eeiwte voorstelling
in de groote zaal van Krasmpolsky de ope
ning plaeit6 gehad van do AmstordamschQ
Schoolbioscoop. Zij werd o.a. bijgewoond
door den burgemeester van Amsterdam. Dc
W. de Vlugt.

Na een inleidend woord van den secreta
ris van de commissie, die deze bicscoop or
ganiseert, de heer N. H. Wol f, heeft DC
Vos met een korte rede het nieuwe insti
tuut geopend. Hij verklaarde daarbij, dnt
het gelukkige initiatief om tot de stichting
over te gaan, volle waardeering verdiende.
Juist in een groote stad als Amsterdam moet
or voor de jeugd een goede gelegenheid zijn
om ontspanning te vinden, die tevens op
paedagogische wijzQ avordt gegeven. Hij
hoopte, dat met de stichitng van deze school
bioscoop het voor oogen gestelde doel zal
worden bereikt. Het eerste programma, be
staande uit eenige leerfilms en goed gekozen
ontspanningsfilms, wond vooral bij de jeug
dige toeschouwers goed onthaal

Vereen, van Chr. onderwijzers

VERVROEGD PENSIOEN

Het hoofdbestuur van de Chr. Vereen, vatt
Onderwijzers enz. heeft een adres ge
zonden aan den Minister van Binnenland-
sche zaken waarin het den bewindsman in
verband met het feit dat de huidige omstan
digheden het voor tal van jonge onderwij-
zere met mogelijk maken hun arbeid in de
school aan te vangen, verzoekt ernstig te
willen overwegen de mogelijkheid om ondec
wijzers van 60 jaar in de gelegenheid te stel
len in t genot van pensioen te worden ge
steld, wijl het overtuigd is dat zulk een
maatregel in het belang van onderwijs ea
onderwijzers zijn zou.

De herclassiflcatio

Voorts zond het hoofdbestuur denzelfden
minister een adres waarin het kennis geno
men hebbende van het voornemen der Re
geering om te komen tot hcrclassificatie, dio
zich vooral manifesteeren zal in het instel
len van een vierde klasse en het brengen
van verschillende gemeenten in een hoogcre
klasse, en aan herinnert hoe het al herhaal
de malen zijn bezwaren tegen de classifica
tie heeft uiteengezet, omdat ze geen parallel
kan zien tusschen de hoogte van den le
vensstandaard en de vigeerende verdceling
der klassen, waarbij nog komt dat een ver
scherping van de classificatie de bestaande
verschillen nog uitermate vergroot Redenen
waarom adressant er bij de regeering op
aandringt, haar voornemen terzake (e willen
laten varen en geen bezuinigingsmaatrege
len te treffen, welke slechts een deel der
ambtenaren en onderwijzers zou belasten,
terwijl groote groepeft daarvan blijven vrij
gesteld.

Kweekelingen met acte

Tenslotte verzond het hoofdbestuur een
adres aan den Minister van Binnenlandsche
Zaken w'aarin het kennis genomen hebbende
van diens schrijven aan de Gemeentebestu
ren, waarin bezwaar gemaakt wordt tegen
bet benoemen van kweekelingen mot acte
aan openbare scholen, er den Mipister op
wijst, hoe door het aanstellen van kweeke
lingen inet acte toch inderdaad een bezuini
ging verkregen werd. Dat deze bezuiniging
metterdaad wel grooter zou zijn als zulke
kweekelingen met bevoegdheid niet worden
aangesteld, maar dat daar echter tcgeno\cr
staat, dat deze jonge menschen voor wie
geenerlei uitzicht bestaat op plaatsing, als
kweekeling niet acte althans een werkkring
met geringe belooning verkrijgen en zoo be-
vaard blijven voor het immoreele niets doen
n voor uiterste financieelen nood. Redenen
vaarom adressant den minister dringend
erzoekt, deze werkelooshcidszorgen. die én
oor de jonge onderwijzers èn voor liet on
derwijs belangrijke voordeelen biedt; niet tg
beperken maar eelecr aan te moedigen.