IVi
Dobbelmcmm
lelker...ni(iii!
BINNENLAND.
Weerbericht
VRIJDAG 5 OCTOBER 1934
EERSTE BLAD PAG. 2
BUITENLAND
DOUMERGUE'S
HERVORMINGSPLANNEN
Om
anarchie en dictatuur
ontgaan
Voltooiing van de democratische
instellingen
Felle aanval op het roode
eenheidsfront
De Fransche minister-president Doumer-
gue heeft gisteravond opnieuw voor de ra
dio een rede gehouden, waarin hij zijn pro
gramma voor de hervormingen, die hij on
middellijk noodig acht, verder ontvouwde.
Hij begon met te verklaren, dat het ka
rakter dezer hervormingen eenvoudig moet
zijn en door den toestand gerechtvaardigd.
De geest, waardoor de hervormingsvoor
stellen ingegeven zijn, is die van trouw aan
de democratische instellingen. Het resul
taat, waartoe deze hervormingen moeten
leiden, is de voltooiing dezer democratische
instellingen door het scheppen van een re
geering, die over voldoende gezag moet be
schikken, om de democratische instellingen
te verdedigen.
Komen deze hervormingen niet tot
stand, dan zal er anarchie en wan
orde ontstaan. De anarchie leidt ech
ter onvermijdelijk tot dictatuur. Alle
plannen tot hervormingen moeten er
dus op gericht zijn, om anarchie en
dictatuur te verhinderen.
Het parlement moet het initiatief ne
men, om in zijn reglement de noodige be
palingen op te nemen tot hervorming van
de constitutioneele instellingen. De grond
wet kent het instituut van voorzitter van
den ministerraad niet. Dit instituut moet
tot stand komen.
Volgens de thans vastgestelde plannen
zal de ministerraad bijgestaan worden door
een kleinen kring van mannen, die niet
door administratieve bezigheden in beslag
genomen zijn.
Evenals de verdediging van het
land opgedragen is aan den raad voor
de nationale verdediging, moet de be
scherming van het economische leven
toevertrouwd worden aan een natio-
nalen raad, samengesteld uit verte
genwoordigers van het economische
leven, die door de regeering aange
wezen worden.
Deze raad zal niet de bevoegdheid heb-
E>en om besluiten te nemen, doch zal wel
wenschen kunnen uiten en voorstellen kun
nen doen. Deze raad moet streven naar een
.verzoening van de verschillende belangen.
Met het oog hierop zullen ook regionale
raden worden opgericht, die adviezen uit
brengen.
Voorts is ncodig het streng onder
scheid maken tusschen de politiek en
de rechterlijke macht. De rechterlijke
macht moet een organisatie worden
met onafhankelijke en onpartijdige
rechters.
De desbetreffende wetsvoorstellen zullen,
zoodra het parlement de administratieve
hervormingen heeft aangenomen, ingediend
worden. Er mag niet met overhaasting te
Werk worden gegaan, aangezien anders een
chaos dreigt te ontstaan.
Doumergud besprak vervolgens de be
grooting voor 1935, die in evenwicht is ge
bracht en met een belangrijk lager cijfer
dan verleden jaar sluit.
Na eenige woorden over de gepensioneer
den en over de buitenlandsohe politiek, be
sprak de minister-president voorts de vor
ming van het eenheidsfront van socialisten
en communisten. „Toen ik het bewind aan
vaardde, aldus Doumergue, heb ik den lei
der der socialisten een portefeuille in het
kabinet aangeboden. Toen hij weigerde, heb
ik dit betreurd, doch de gevolgtrekking ge
maakt, dat socialisten en communisten te
eeniger tijd samen zouden gaan en ik heb
mij daarin niet vergist.
y Een samengaan van socialisten en
communisten zal, indien zij aan het
bewind komen, tot een dictatuur lei
den, welke tot onderdrukking en op
heffing van alle vrijheden zal leiden.
De verkiezingskas van het gemeen
schappelijk front is goed voorzien.
Het zou beter zijn, dat deze kas on
der werkloozen en de behoeftigen ver
deeld werd. Het programma van het
gemeenschappelijk front is, alles te
.vernietigen, wat onze voorouders in
de groote revolutie hebben veroverd.
Tegen dit front moet een vereenigd
front worden gesteld, gevormd door
hen, die in vrijheid willen leven en
sterven. De taak, die ik heb aanvaard,
zal ik ten einde brengen.
Aan het programma der hervor
mingen zal niets gewijzgid worden. Ik
vertrouw dat deze oproep door allen
gehoord zal worden.
Duitschland en Oostenrijks
onafhankelijkheid
Waartoe Berlijn bereid is
Uit Londen wordt gemeld: De Duitsche
geering heeft zich, naar van gewoonlijk wel
ingelichte zyde verzekerd wordt, tegenover
den chef der Italiaaansche regeering, Musso
lini, bereid ve-klaard tot het sluiten van eer
tien-jarig Duitsch-Italiaansch pact, waarir
Duitschland zich verplichten zal, gedurende
den verdragsduur de Oostenrijksche onafhan
kelijkheid te eerbiedigen.
Naar verder verluidt, worden over dit voor
stel tot het sluiten van een pact op het oogen-
blik reeds te Rome onderhandelingen gevoerd
tusschen den Duitschen gezant en de Italiaan-
sche regeering.
Aan het bericht over de mogelijkheid var
de sluiting van een Duitsch-Italiaansch ver
drag wordt in politieke kringen alhier, vooral
met het oog op het aanstaande bezoek aan
Rome van den Franschen minister van buiten-
landfiche zaken, Barthou, groote beteekenis- ge
hecht.
LERROUX' KABINET
GEREED
Goedgekeurd door Zamora
De algemeene staking
afgekondigd
Gisteravond is de definitieve lijst van het
nieuwe kabinet-Lerroux gepubliceerd; nieu
we figuren zijn:
Minister van binnenlandsche zaken Eloy
Vaguero (radicaal);
Minister van oorlog Hidalgo (radicaal);
Minister van verkeerswezen Jalon (radi-
Mmistcr van handel en nijverheid( Oroz-
co (radicaal).
De radicalen zijn met den minister-presi
dent en zes ministers, de Katholieke Volks
actie met drie ministers, de agrariërs met
twee, de liberaal-democraten en de onafham
kelijken elk met één minister vertegenwoor
digd.
Na verscheidene consulten met de partij
leider heeft staatspresident Zamora de sa
menstelling goedgekeurd.
Bijzonder kenmerkend bij de samen
stelling der nieuwe regeering is, dat
de katholieke Volksactie drie gewich
tige ministers heeft toegewezen ge
kregen en wel de portefeuilles van ar
beid, justitie en landbouw, die voor
de doorvoering van de sociaal-poli
tieke maatregelen, welke door de ka
tholieke volkspartij worden nage
streefd, van veel beteekenis zijn.
Zoodra bij de socialisten bekend
was, dat de autonome rechtsche par
tijen van het kabinet deel uitmaak
ten, hebben zij de algemeene staking
afgekondigd.
Ongeregeldheden te Madrid
Na middernacht hebben te Madrid
schietpartijen plaats gehad tusschen
de politie en groepen extremisten-
Hoe groot het aantal slachtoffers is,
is niet bekend. Men verwacht, dat de
algemeene staking vandaag om zeven
uur v.m. zou beginnen.
ERNSTIG ONGELUK DOOR
HOLLEND PAARD.
Men meldt ons uit Bodegraven: Toen de
landbouwer van Z. uit de Meye Dinsdagmor
gen met zijn kaasbrik weder naar zijn woning
ging sloeg het paard op de Kerkweg op hol.
De naast hem zittende landbouwer Zw. sprong
bij het op hol slaan van de wagen, doch van
Z. bleef zitten om te trachten het paard nog
tot stilstand te krijgen. De brik ging slin
geren en sloeg omver met het gevolg dat
van Z. van de wagen viel en bekneld raakte
tusschen het schild van de wagen en het
imver gevallen paard. Met groote moeite kon
'an Z. uit zyn benarde positie worden be-
rryd. Hij werd in zorgwekkende toestand
FRANKRIJK, JOEGOSLAVIË
EN ITALIË
Koning Alexander naar
Frankrijk
Uit Belgrado: Koning Alexander en ko
ningin Maria van Joego Slavië zijn Donder
dagavond om 11 uur uit Belgrado naar
Frankrijk vertrokken, waar zij een bezoek
zullen brengen aan den president der Re
publiek. De koning en de koningin worden
vergezeld van den minister van Buiten-
landsche Zaken. Jeftitsj.
De reis van den koning gaat allereerst
naar de Dalmatische kust, waar hij zich
zal inschepen aan boord van den torpedo
jager Dubrownik. Met dezen oorlogsbodem
maakt de koning de reis naar Corsica, waar
de Fransche Middellandsche Zeevloot wordt
verwacht, welke de Dubrownik naar Mar
seille zal escorteeren. Het gezelschap wordt
9 October te Parijs verwacht.
In politieke kringen acht men het bezoek
aan Parijs van groote beteekenis.
DOOR DE TREIN GEDOOD.
Een zekere Grond uit Oude Biltzijl (Fr.),
die per fiets naar Hallum ging, daar de onbe-
•aakte overweg overstak, werd door de trein
die uit Hallum vertrekt, aangereden. Hij vloog
met groote kracht tegen een paal en bleef
bewusteloos liggen. Geneeskundige hulp was
weldra ter plaatse, doch de man is spoedig
.•erleden.
DOODELIJK AUTO-ONGELUK.
De wagenmaker W. H. Stegenga uit Wyckel
bij Sloten (Fr.) aangereden door een auto,
;«tuurd door Woudstra uit St. Nicolaasga.
De getroffene, vader van een groot gezin,
was bijna onmiddellijk dood.
VERDRONKEN.
Te Egmond aan Zee is het lijk aangespoeld
an de man, die op Zondag 23 September
an de Zuidpier te IJmuiden is gevallen
verdronken.
AAN DE GEVOLGEN OVERLEDEN.
De 19-jarige van B. te BeeK, die de vorige
VALSCHE OORMERKEN.
Controleurs van den Crisisdienst hebben
bij de landbouwer T. te Linne een onderzoek
ingesteld naar de oormerken van de varkens.
Hierbij bleek, dat 18 biggen van valsche
oormerken waren voorzien. Aangezien de
landbouwer niet bereid was de verschuldigde
f 10 boete per big te betalen zyn de dieren
in beslag genomen.
SPOKEN OP DE BON.
De politie te Bameveld heeft tegen drie
boerenknechts proces verbaal opgemaakt, die,
zich van hun bovenkleeren te hebben ont
daan, bij avond voor spook hadden gespeeld,
met de bedoeling een 15-jarigen buurjongen
de schrik op het lijf te jagen, wat hun i
al te goed gelukt is.
De politieke toestand in
Griekenland
Uit Athene: Tengevolge van een geschil tus
schen het parlement en de regeeriijg is de bin
nenlandsche politieke toestand ernstig toege
spitst.
De minister van oorlog, generaal Kondylis,
heeft vandaag een bespreking gehad met de
bevelhebbers van leger, vloot, luchtmacht,
gendarmerie en politie, by welke gelegenheid
hij bijzondere instructies heeft gegeven voor
het geval zich ongeregeldheden zouden voor-
BENDE VAN 50 ZWAAR GEWAPENDE
VROUWELIJKE BANDIETEN.
Uitsluitend mannen als slachtoffers gekozen
Een bende, bestaande uit 50 zwaar gewa
pende Chineesche vrouwelijke .bandieten,
terroriseert het Luantang-district, in de
provincie Iiopej.
Zij berooven uitsluitend mannen en
gaan daarbij ais volgt te werk:
Een der vrouwen lokt het slachtoffer, bij
voorkeur rijke kooplieden, in een valstrik.
Plotseling ziet liij zich den eisc'u gesteld:
,.Je geld of je leven" en intusschen wordt
hij bedreigd door de revolvers van zijn met
gezellin en baar vriendinnen.
Biedt de man ook maar den geringsten
weerstand, dan wordt hij doodgeschoten.
Alle leden dezer bende kunnen met de lin
kerhand even goed schieten als met de rech-
in naar men zegt hebben zij reeds een
enormen buit bemachtigd.
VERPLEEGSTER DRIEMAAL GEVALLEN
Omdat zij verstijfd was door rheumatiek»
„Drie maanden geleden", schrijft een ver
pleegster, „was ik volkomen verstijfd door
rheumatiek. Het was inderdaad zoo erg, dat
•anneer ik op een divan of bed ging liggen
m te rusten, ik niet meer op kon staan of
twee menschen moesten me helpen, en mijn
voeten moesten opgetild worden om ze op
een stoel te leggen. Ook heb ik drie keer
leelijken val gedaan, toen ik eens alleen
uitging. Mijn linkerbeen, van de heup af
naar beneden, leek geheel onbruikbaar ti
worden. Op 't laatst moest ik met iemand
loopen en nog een stok gebruiken. Ik placht
uren lang in mijn kamer te zitten huilen,
omdat ik niet werken kon, en ten slotte
kon ik zelfs mijn eigen haar niet meer
doen. Een kennisje bezoch* me eens en zei:
„Oh, zuster, probeer toch eens Kruschen
Salts!" Ik liet dadelijk een flacon halen en
't resultaat is eenvoudig wonderlijk. Nu kan
ik allerlei dingen doen, die ik drie maan
den geleden niet kon. Ik kan loopen, dansen
springen en weer echt van 't leven genie
ten." Zuster M.
Enkele ingrediënten van Kruschen Salts
drijven het overtollig urinezuur, de oor
zaak der rheumatiek, uit het lichaam.
Andere zouten in Kruschen voorkomen dat
dit kwaadaardig zuur zich ooit weer in Uw
organisme kan ophoopen. Kruschen Salts
uitsluitend verkrijgbaar bij alle apothekers
en drogisten h Ó.90 en 1.60 per flacon,
omzetbelasting inbegrepen. Let op, dat op
het etiket op de flesch zoowel als op de
buitenverpakking de naam Rowntree Han
dels Maatschappij Amsterdam voorkomt.
.(Adv.)
Gemengd Nieuws.
BRANDEN.
Te 's-Gravenzande nam de familie I.
de Smit aan de Zeestraat, toen zij zich
bed had begeven, plotseling een scherpe
brandlucht waar. Men toog op onderzoek uit
toen bleek dat het achterhuis van
pand in volle vlam stond. Met moeite konden
de bewoners zich redden. De brandweer tastte
vuur met twee stralen op de motorspuit
l. Het pand viel evenwel niet meer te red
den. Het brandde geheel uit. Het vuur s
voorts over naar een aangrenzende woning
de familie v. d. Berg. Echter heeft mei
hier de brand weten te beperken, zoodat ii
hoofdzaak waterschade werd aangericht.
De oorzaak van de brand is niet bekend.
De inboedel van de Smit was niet verzekerd,
het pand wel.
WEGBRENGEN VAN SCHEPEN
De Haarlemsche rechtbank deed uitspraak
i de zaak tegen den 32-jarigen D. B. te
IJmuiden, vroeger machinist op de „Spaaj»-
nestroom IJM 65", welk schip op 12 Juni 1933
onder verdachte omstandigheden nabij de
Deensche kust was gezonken. Voor den raad
voor de scheepvaart hadden de machinist, de
schipper en de stuurman beweerd, dat bet
schip tengevolge van een lek was gezonken.
Na nauwgezet onderzoek bleek echter, dat
er misdrijf in 't spel was. De machinist zou
o.a. een buitenboordkraan hebben openge
draaid.
Het O.M. bij de Haarlemsche rechtbank
had tegen den machinist 1 jaar gevangenis
straf geëischt.
De rechtbank heeft hem echter thans vrij
gesproken.
KORTE VREUGD
Toen een gevangene, die door de recht
bank te Leeuwarden was veroordeeld tot
twee jaar gevangenisstraf, wegens diefstal
met inbraak, weer naar het huis van bewa
ring zou worden gebracht, wist hij aan
bewakers te ontsnappen. Hij rende door de
gangen van het paleis van justitie en
reikte de straat. Twee veldwachters achter
volgden hem per fiets. Op de Willemskade
wilde hij over een twee meter hooge schut
ting klimmen, doch hij bleef aan het prik
keldraad hangen, zoodat hij weder gegrepen
kon worden.
POSTJAGER-PECH
De „Postjager" heeft na eenige geslaagde
proefvluchten weer met pech te kampen ge
had. Toen het vliegtug omstreeks halfvijf
's middags neerstreek op Schiphol, geraakte
de remvoering in brand. Ofschoon men de
smeulende voering spoedig had gebluscht
zal zij toch moeten worden vernieuwd.
Auto- en motorongelukken
Te Bodegraven had in de Kerkstraat
:n ernstig ongeluk plaats. De monteur L.,
e naar zyn woning ging, reed in de Kerk
straat. Plotselig werd door een rijdende luxe
auto een portier geopend aan verkeerszijde
met het gevolg dat dit portier tegen L. aan
kwam, die op den weg viel. Uit tegenover
gestelde richting kwam juist de luxe auto
Tr., die zeer langzaam reed. Hoewel Tr.
krachtig remde werd L. ook nog door
deze auto geraakt. De direct ontboden ge-
iheer constateerde zware inwendige kneu
zingen by L. Hij werd naar zijn woning ver
voerd. Tegen den chauffeur van de luxe auto,
die het portier opende aan verkeerszijde, werd
door de politie proces verbaal opgemaakt.
Te Hoofddorp wilde mej. C. G., wone:
aan den Slotcrweg, op haar fiets het kruis
punt Sloterweg en Spaamwouderweg overste
ken, juist toen uit de richting Schiphol
vrachtauto naderde. Zij moest deze auto
rang verleenen, doch dacht waarschijnlijk nog
wel te kunnen oversteken. Midden op den weg
weifelde zij even en de chauffeur va
rachtauto kon zoodoende, hoewel hij nog krach
tig remde een aanrijding niet voorkomen. Zy
werd tegen den grond geslingerd en kreeg een
zware hersenschudding. Zij werd naar het Zie
kenhuis te Amsterdam overgebracht.
DEMONSTRANTEN UITEENGESLAGEN
Te Amsterdam waren tijdens de raadsver
gaderingen demonstranten voor het stadhuis
opgeroepen, aan welken oproep naar schat
ting pl.m. 250 personen gevolg hadden ge
geven.
Politie te voet, te paard en op den motor
hield de menschen in beweging, terwijl de
O.Z. Voorburgwal aan weerskanten geheel
was afgezet. Tegen 9 uur 's avonds vormde
zich een groep, die in de Hoogstraat spreek
koren aanhief. Hierop trok de bereden po
litie de gummistokken en sloeg de betoogers
uiteen,
VERSPREIDING OPRUIENDE
GESCHRIFTEN
De^ Amsterdamsche rechtbank veroordeelde
den van opruiende geschriften conform
elsch tot drie maanden gevangenisstraf.
Hü had op 1 Augustus j.l. gecolporteerd
de „Syndicalist"; in dit geschrift zou worden
opgeruid tot dienstweigering.
SMAAD
In de „Tribune" van 13 Februari Jl. is een ar
tikel versohenen, getiteld „Curator besteelt boe
voor 13 koeien". De curator diende een
it in tegen den schrijver van dit stuk. De
terdamsche rechtbank veroordeelde de verd
es maanden gevangenisstraf. Het O. M. had
maanden geëischt.
POGING TOT ROOFOVERVAL
bij 'hot PBosset
De Spelling
In België
De door den Belgischen minister van
openbaar onderwijs samengestelde bijzon
dere commissie voor het vraagstuk der
-spelling, heeft te Brussel vergaderd.
De commissie heeft als haar conclusie te
kennen gegeven, dat zij geen aanleiding ziet
om thans aan de spelling van de Neder-
landsche taal in België iets te veranderen.
De spelling-Marchant zal hier dus niet
worden ingevoerd.
De commissie was verder ook van mee
ning dat, indien in de toekomst aan de
spelling van het Nederlandsch in België
veranderingen zouden worden aangebracht,
dit niet alleen voor het onderwijs, maar ook
voor alle officieele diensten verplichtend
zou moeten gemaakt worden.
In April 1935 komt men weer bijeen.
In Nederland
In Zaandam is de gewijzigde spelling
vanaf 1 October nu ook in de officieele
stukken ingevoerd. Dit is dus de derde ge
meente die tot invoering ook buiten het on
derwijs, is overgegaan.
De spoorlijn
GoudaAlphen a.d. Rijn
Naar aanleiding van een gemeenschappe
lijke actie, gevoerd door de gemeentebestu
ren van Gouda, Waddinxveen, Boskoop,
Alphen aan den Rijn en de Kamer van
Koophandel en Fabrieken te Gouda en de
Vereen, voor Vreemdelingenverkeer te Gou
da, met betrekking tot de inlegging van
een laten trein op 't traject GoudaAlphen
aan den Rijn v.v., heeft de directie van de
Nederlandsche Spoorwegen thans bericht,
dat ingaande 7 October a.s. tot nader order
ook de onderstaande treinen zullen rijden:
Gouda vertrek 22 u. 46. Alphen aan den
Rijn aankomst 23 u. 10; Alphen aan den
Rijn vertrek 23 u. 15, aankomst Gouda
23 u. 35
De Nederlandsche Spoorwegen hebben
aan deze treininlegging de nadrukkelijke
voorwaarde verbonden, dat indien het rei-
zigersvervoer onvoldoende zal blijken te
zijn, de loop van bovengenoemde treinen
zeer zeker niet zal worden gecontinueerd.
De aandacht wordt er dan ook uitdrukke
lijk op gevestigd, dat. het publiek zelf in
handen heeft of deze treinen zullen worden
gehandhaafd.
Splijtzucht
Scheuring onder de A.R.?
„Ook de A.R. partij gaat, ondanks haar
stembusoverwinning van verleden jaar.
niet over rozen; aldus schrijft deVrijheid
Zij weet reeds wat versplintering betee-
kent: de groep-Kersten achtervolgt haar
even meedoogenloos als de christen-demo
cratische unie, wier orgaan al zeer fel tegen
de moederpartij uitvalt. Dat dergelijke groep
jes, die aan regeeringsverantwoordelijkheid
niet behoeven te denken, gemakkelijk spel
hebben tegenover hen, die in zware tijden
het stuur niet schuwen, is bekend.
Als wij in deze dagen iets niet noodig
hebben, dan is het zeker wel nieuwe afsplin-
tering, vermeerdering van politieke groepjes,
die de verwarring der geesten slechts kun
nen vergrooten".
Te erger zou het zijn, meent het orgaan
der liberale partij, wanneer het slechts „om
de baantjes" gaat. Want:
„Op die manier drijft men de geschillen
op de spits, maakt men een caricatuur van
het Parlement en speelt men de gevaarlijk
ste tegenstanders in de kaart.
Wij gelooven niet ,dat een belangrijk aan
tal kortzichtig genoeg zal zijn om niet tijdig
tot bezinning te komen"*
GOOD-YEAR SCHOENEN
De meest volmaakte
VOETBEKLEEDING
Fa. W. Lourysen Zn-
Schoenfabriek Dongen
Monument voor het
Reddingswezen
Eerste steen gelegd.
Gistermiddag beeft te Den Helder, in te
genwoordigheid van vele autoriteiten, de
eerste steenlegging plaats gehad van het
monument voor het Nederlandsche Redding
wezen. Het monument zal bestaan uit een
15 M. hoogen toren, waarin een carillon
wordt geplaatst van dertig klokken, die te
zamen een gewicht van 3500 kg. aan brons
zullen hebben. De toren verrijst uit de
plecht van een moderne reddingboot, waar
op aan elke zijde een meer dan levensgroote
staande menschenfiguur met de hand aan
bet stuur, terwijl aan elke zijde een eere
tableau wordt aangebracht; elk tableau
draagt een symbolische .voorstelling, met
daaronder een inscriptie, terwijl het rijk;
en gemeentewapen het geheel versieren.
Kunst en Letteren.
„Pro Pace"
Een doctor, maar geen dichter
Het is een eigenaardige gewaarwording,
juist op de 70ste jaardag van den groot
meester der Nederlandsche kritiek, Lode-
wijk van Deyssel, een bundeltje verzen te
lezen als dat van Doctor H. H. Knippen
berg: Pro Pace (uitg. „Helmond" te Hel
mond, 1934). Men vraagt zich verwonderd
af: hoevele malen is de zon ondergaan,
sinds de Tachtigers hun kritieken op dc
poctisch-onvermogende rijmelaars van hun
tijd schreven? Is hun strijd voor origineele,
frissche en juiste beeldspraak dan geheel
vruchteloos geweest? Beseft men dan zelfs
nü, vijftig jaar nè. het verschijnen van de
eerste aflevering van De Nieuwe Gids.
niet, dat poëzie kunst behoort te zijn en
dat degenen, die geen kunstenaarsgave be
zitten, niet moeten trachten poëzie te
maken, omdat poëzie niet wordt gemaakt,
maar wordt geboren?
Te grooter is echter de verbazing wanneer
men hier deze spot met werkelijke kunst
bedreven ziet niet door een of anderen
baardelooze knaap, die ook eens van de
weelde wil genieten, welke ligt in het ge
drukt zien van zijn naam, maar door een
officieel auteur, welke ruim een dozijn wer
ken de wereld inzond of hielp zenden. Stu
diewerken n.b. over echte dichters als Hooft
en Stalpaert van der Wielen!
Doctor Knippenberg is blijkens zijn bun
deltje Pro Pace een goed man. Hij, di
recteur van een middelbare school, vervuld
van medelijden met de „ontredderde schaar,
die ons broeders en zusters zijn", roept ons
op, om te gaan naar de hutten en krotten
en de armen, niet maar om te troosten,
maar om te geven, en wij mogen toch niet
aannemen, dat hij van anderen iets zou
eischen, wanneer hij zelf niet voorgaat,
dat hij zijn medemenschen lasten opleggen
zou, die hij zelf niet zou aanroeren?
Maar een goed man, een geleerd man is
daarom nog geen dichter. Wie in zich
voelt de goedheid, het medelijden met de
lijdenden der aarde (en dat medelijden kar.
nooit te groot zijn), maar mist de gave der
dichterlijkheid, moet, als hij anderen naar
de hutten en krotten wil brengen, zoeken
naar andere middelen dan de dichtvorm:
Pro Pace had bijv. een brochure moeten
zijn.
Dr. Knippenberg heeft voldoende wezen
1 ij k e poëzie onder oogen gehad, om te be
seffen, dat de zijne jammerlijk maakwerk
is. En hij heeft zich in de „proloog" bij
voorbaat tegen de kritiek gewapend, hij ver
zekert dat zijn „zang" geladen is met ziels
ontroering,
Die verontschuldiging baat natuurlijk niet.
De kritikus heeft het recht en de plicht de
schrijver (onverschillig welk soort werk
hij publiceert) te houden aan zijn bedoeling
En wanneer iemand een „zang", een „lied"
zegt te geven, is het noodzakelijk te onder
zoeken of er werkelijk een lied, een zanj
gegeven werd.
Pro Pace van Dr. Knippenberg is het
een nóch het ander. Het mist welluidend
heid, ritme, golfslag, kenmerken van alle
poëzie. Er zitten zwakke reminiscenties in
aan het vers van Henr. Roland Holst,
ook wel iets in van Van Eeden, maar do
invloed dezer grooten onder ons heeft de
schrijver van deze „tijdzang" toch niet de
kracht kunnen geven om een eigen lied te
zingen.
Wij voelen ons verplicht deze kritiek met
eenige citaten te adstrueeren.
In het eerste vers is sprake van het
„sinister dreigen", dat ,,'t j u w e e 1 i g ide
aal der jeugd in stukken slaat". Een ideaal
in stukken slaan, alsof het een mooie por-
celeinen vaas ware, is reeds wonderlijk,
maar een „j u w e e 1 i g ideaal"?
In het tweede vers tracht de schrijver de
tachtiger dichters na te volgen: „ringel
reiend vreugdgebaar", „op bloem
doorweven grasgazon", maar in dezelfde
strofe laat de auteur de zon lachen! Nu,
eenige aanleiding geeft hij daarvoor wel.
„Maar schraaplust, dringend grimmig op.
vulde vraatzuchtig zich den krop."
Deze beeldspraak is gelijk de meeste in
Pro Pace er juist naast. De schraaplust
het woord is ongewoon, beter schraap-
zucht wordt gepersonifieerd, dus voor
gesteld als een levend wezen, bijv. een dier.
Dat dier dringt nu grimmig op en verslindt
in zijn vraatzucht al wat van zijn gading is.
Het vult zich daarmee de buik. Wij hebben
echter nooit gehoord, dat de bergplaats voor
het voedsel, dus de maag, bij een dier in
zijn krop zit. Maar ja, ziet u, „maag" en
„buik" rijmen niet op „op" en daarom er
fluks maar „krop" van gemaakt. Zie zoo,
dat rijm is weer in orde!
Dr. Knippenberg tracht ons de sombere
dagen van Juli '14 in herinnering terug te
roepen:
„De droomemvereld zonk In 't stof.
De welvaart kromp, verlept als rozen
onder de druk van najaarstij.
In grauwig leed verkeerde 't blij."
Nu, dat de „droomenwereld" in fiet
stof zonk, was hcusch geen ramp. Erger was
het, dat de w e r k e 1 ij k e wereld die kant
BAROMETERSTAND
Hoogste stand te Haparanda 766.5.
Laagste stand te Lerwick 734.6.
Stand vanmorgen halftwaalf 752.4
WEERVERWACHTING
Meest matige tijdelijk wellicht nog krach
tige wind uit W. richtingen, half tot zwaar
bewolkt, kans op enkele regenbuien, weinig
erandering in temperatuur.
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
De barometerdalingen gingen in de nach
allerwege in stijgingen over. Het minium
dat gistermogren over Ierland lag, en in den
loop van de dag naar de Noordzee trok, is
thans veel minder diep, en is bezig op te
vullen. In het N.O. en het Z.W. herstelde
de hooge druk zich. Bij het afnemen der
luchtdrukverschillen nemen ook de stormen
overal af.
In Scandinavië werd het veel warmer;
Engeland en over het vasteland werd het
daarentegen koeler. Het verschil in temgpe-
ratuur in de bovenlucht tusschen gistermor
en hedenmorgen bedraagt boven ons
Tand 4 gr. op 2000 Meter, en 5V2 gr- °P
5000 M. Slechts enkele stations bleven vrij
regen. Op sommige viel slechts veel hq
buien met onweersverschijnselen. (Aberdeen
meldt 21, Den Helder 26 en Skuddesnaes
46 mM, regen). Het is te voorzien dat het
buiige weer regelmatig beter zal worden
dat de algemeene neiging tot opklaring zal
aanhouden.
STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt hedenmorgen om 9.50
uur aan alle posten: Stormsein neerhalen,
blijft op uw hoede!
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 14.6 C.
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN
OP HEBBEN
6 OCTOBER.
Van 's avonds 6.57 uur tot 's morgens 6.41 uut
WATERSTANDEN RIVIEREN
Heden Vorig
Rheinfelden 2.16 2.21
Rreisach
Kehl
Maxan
Diedeshelm
Mannheim
Mainz
Bingen
Keulen
Khhrort
We&el
Emmerik
Dusseldorf
Lobith
Nijmegen
St Andries
Arnhem
Vreeswijk lw 0.40 0,33
West er voort 7-83 7,81
Deventer 1-77 1,8!
Kampen -0.11 -0.0T
Ej-sden 45.79 45.81
Grevenblcht 27.46 27.31,
Venlo 10.76 10.70
Grave (sluis) 3.51 3,f
St Andries 0.85 0.52
0.00 -0.00 Gorkum 0.00 0,00
0.49 0.55 Dordrecht 0.00 0,00
2.30 235
3.72 3.72
0.37 0.33
2.49 2.52
0.75 0.72
0 23 0.28
1.39 1.44
151 1.54
1.09 1.09
1.52 1.50
0.10 0.04
1.07 1.06
0.77 0.72
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
(Oude Amsterdamsche t(jd)
6 Oct.
Delfzijl 9.50 22.28 Hellevoetsl. 1.35 13..'
Terschelling 7.10 19.41 Willemstad 2.35 14.50
Haningen 8.00 20.20 Brouwersh. 0.47 13,11
Den Melder 5.25 i8.20 Zierikzee 1.22 13.34
Umuulen 1.51 14.08 Wemeldinge 1.43 14,01
Hoek v. Holl. 0.54 13.22 Vlissingen 0.03 12,14
Schevtningen 1.14 13.42 Terneuzen 0.33 12.46
Rotterdam 3.04 15.02 Hans weert 1.11 13,11
op ging. Dat de welvaart kromp en verlepte
is zeker geen treffende weergave van het
verloop der economische ontwikkeling in
het eerste oorlogsjaar. Dat het verleppen der
rozen een gevolg zou zijn van „den druk
van najaarstij" zal de leeraar /oor plant
kunde met zijn directeur allicht niet eens
zijn. Dat woordje „blij" in de laatste regel
is overigens héél keurig!
We lezen verder; het gaat gauw, op de
groote bladziiden van '26 c.M. lengte slaan
gemiddeld 13 regeltjes; wij komen bij
Volksontevredenheid. Daarin weer
zulke allerongelukkigste beeldspraak, dat
Julia van Guido er nog een kunststuk
bij is:
Ging het ons bij de beoordeeling van deze
bundel niet allereerst om dat, waar het bij
„liederen" en „zangen" om gaan moet,
zou ook op de gedachten hier en daar nog
wel kritiek zijn te oefenen. Het komt ons
echter voor, dat poëtische machteloosheid
den heer Knippenberg dingen heeft doen
neerschrijven, die zijn historisch geweten
niet verantwoorden kan. Hoe anders dit
vers te verklaren:
„Een stille smeeking, schietgebeden
uit kloostercel
Soms schooner de aard gedijen deden
dan staatsmans s p e 1"?
Rijmelarij van de slechtste soort, een ho-
leediging voor de Nederlandsche, maar spe
ciaal voor de katholieke dichtkunst. Het is
een triest schouwspel zulk een geleerd en
belezen man als de schrijver van Pro
Pace zich te zien afbeulen om de groote
witte bladzijden van dit boek althans niet
geheel onbedrukt de wereld in te zenden.
En het doet,goed, na dergelijke lectuur nog
eens weer te lezen in die. kernachHq- en
fende verzen (meest ook maar kleine)
onzen goeden ouden Staring. Toevallig valt
daar mijn oog op dit puntdicht, dat mij wel
geschikt lijkt om deze kritiek op Dr. Knip-
penbergs Pro Pace mee te besluiten:
„Gij noemt dit hemelval? Ik acht het
ledig schallen;
Maar keur nogtans den titel goed;
Ja, 't komt den hemel uitgevallen
Zoo als het sterrensnuitsel doet"
