jeroenKing va
Groepen uit de groote Historische Optocht „De Elf Provinciën"
DONDERDAG 4 OCTOBER 1934 TWEEDE BLAD PAG.
L INKS: In een blauw geruite kiel,
schoolmeesterdie het heroveringspkm
hij aan 't groote wiel. Een moment uit i
vm Kgy
optocht „De Elf Provinciën". MIDDEN: Voetvolk der Staatsche troepen met in het midden de wagen ivaarop Mcyndert van Thijnen de
Leo Mens. zwaait dirigeerstok over de hoof^njomj^^t leerden zangers en zunrt&r<&$en tijdens de plechtige koraalmuziek in het
We geven hier enkele groepen uit den zoo geslaagden histo risshen optocht. DINRS: Hendrik III, Graaf van Nassau, Heer van Breda eh zijn gemalin poseeren, met hun pages, voor den fotograaf. MIDDEN: Wagen ivaarop Mcyndert
Van Thijnen, Schoolmeester te Koevorden, uitleg geeft van een aanvalsplan, naar een plattegrond van de vesting Koevordén, door hem geteekend, aan Karei Rabenhaupt, Baron van Siicha, Erfheer van Lichtenberg, Fremesnich en Grum-
bach, Luitenant-Generaal en Gouverneur van Groningen. RECHTS: De gouden lcoets met twee paarden van het zes span, een fraaie groep uit den optocht. Op de koets zaten Hendrik III, Graaf van Nassau, Heet' van Breda en gemalin.
De beperktheid der adjectivi Een indrukwek
kende taptoe Burgemeester v. d. Werf in het
middelpunt Na een regenachtig begin een dag
met uitstekend weer Kanowedstrijden als nieu
wigheid De Kerkelijke herdenkingen Optocht
„de Elf Provinciën" prachtig geslaagd Een
zeldzaam sierlijke en gratievolle stoet Wie er
dezen dag werkten De drukte op straat Sarie
Marijs favoriet In gevuld en toestand naar huis
Het 3 Octoberfeest is weer bezig zich aan
de Sleutelstad te voltrekken en we verkee-
ren weer in de omstandigheid daarvan een
getrouw relaas te moeten geven.
I-Ict is niet prettig om elk jaar hetzelfde
met andere woorden weer te moeten geven.
Men raakt tenslotte uitgeput in zijn adjectivi
Men kan zeggen, dat het mooi, dat het in
drukwekkend, dat het wijdingsvol, vermake
lijk, overweldigend, fantastisch, prachtig,
leuk, eenig, plechtig, aardig, fraai, grappig
was maar op een gegeven moment raakt
men toch uitgeput en dan zou men maar het
liefst de dop op zijn vulpen schroeven, er
gens aan zoo'n lange sliert mensehen ha
ken, en tezamen met hen luidkeels beweren,
dat er eens een trouwe huzaar was, die zijn
meisje al een half jaar beminde, zonder
zich verder te bekommeren om de menschen
die wat zij beleefd hebben, den volgenden
avond ook nog eens in de krant willen lezen
Intusschen: onze baas zal er wel iets op
tegen hebben, dat wij in zulke omstandig
heden aanhaken aan de bovengenoemde
sliert, zoodat wij figuurlijk gesproken, onze
eigen hersens maar weer binnenstappen,
op zoek naar termen die waardig zijn om
het waarachtig relaas van den dag aan den
lezer kond te doen.
We moeten eerst echter nog even terug
Haar den vooravond van de feestelijkheden
om het een en ander te vertellen van de
taptoe en vaandelgroet die ook ditmaal weer
den eigenlijken feestdag inluidden.
Taptoe en vaandelgroet
denking van het feit. dat vóór vijftig jaar
het standbeeld van Pieter Adriaansz. v. d.
Werf werd onthuld.
De deelname aan de taptoe schijnt elk
jaar grooter te worden. Het enthousiasme
waarmede men zich voor deze demonstralie
van saamhoorigheid geeft, is verkwikkend.
Slechts weinig vereenigingen uil onze stad
ontbraken op 't appel en zoodoende kon een
onafzienbare stoet met vlaggen en banieren
door Leidens straten trekken in het fantas
tisch licht van fakkels en lampions, waar
mede, vooral op de oude stadsgrachten, als
de stad door het water weerspiegeld wordt,
zoo'n zeldzaam mooi effect wordt verkregen.
Het weer was weer niet erg gunstig, maar
dat heeft aan de feestvreugde weinig af
breuk kunnen doen. Groote menschenmas-
sa's waren op de been om de optocht gade
te slaan en vooral in de buurt van het v. d.
Werfpark, voornamelijk op het Steenschuur,
heerschtc een enorme drukte.
Een kleine veertig vereenigingen namen
aan de optocht deel. We gaan er geen opsom
ming van geven. Alleen moeten we met
vreugde melding maken van de groote deel
name van de zijde van de studentenwereld.
Behalve het collegium van het L. S. C. en
het bestuur van de V.V.S.L. liepen in de
kop van de stoet ook vertegenwoordigers
mee van de verschillende studentengezel
schappen met hun merkwaardige vaandels.
De stoet ging langs het gemeentehuis
waar het bestuur van de 3 October-vereeni-
ging werd ontvangen door het Gemeentebe-
De burgemeester, Mr. A. v. d. Sandc Bak-
huyzen hield een toespraak, waarin hij hul
de bracht aan de wijze waarop het bestuur
de 3 Oclober-vereeniging de feestelijk
heden elk jaar weer weet. te organiseeren,
zóó, dat de gehcele burgerij er met vreugde
kan deelnemen.
voorzitter van de 3 October-vereeniging
de heer W. v. d. Laan, dankte den burge
meester voor zijn vriendelijke woorden,
■aarna de eere-wijn werd aangeboden. I>e
burgemeester, de gemeentesecretaris en de
wethouders sloten zich daarna bij de stoet
lan, die zich langs het Rapenburg naar het
d. Werfpark begaf. Het standbeeld van
burgemeester v. d. Werf was fraai met
schijnwerpers verlicht en toen de stoet arri-
-eerde zette een verlichting van bengaalsch
■uur, dat in de booinen werd afgestoken, de
omgeving in een fantastische gloed.
Toen de vereenigingen zich rond het
standbeeld hadden geschaard speelde de
muziek van Workmans Wilskracht taptoe-
liederen. De hoeden gingen van de hoofden
en Leiden beleefde weer het naar onze mee
ning meest indrukwekkende moment van de
feestelijkheden. Na het spelen van het Wil
helmus werd den grooten Pieter Adriaensz.
een bloemenhulde gebracht. Elk jaar legt
de voorzitter van de 3 October-vereeniging
enkrans aan den voet van het standbeeld.
Dat deed hij ook ditmaal weer, maar de
krans bleef niet alleen. Het collegium van
het L.S.C., het bestuur van de V.V.S.L. volg
den en na hun legden dc besturen van tal
van vereenigingen, gymnastiekvereenigin-
gen, Padvindersgroepen, de Oranjegarde,
het Nationaal Jongerenverbond enz. bloem
tuilen bij het standbeeld neer als een hulde
aan de burgerij, die in 1574 in verschrikke
lijk lijden, tegen een overmacht heeft stand
gehouden en daardoor Holland gered. Daar-
la ging de optocht weer verder; frisch en
'roolijk ondanks den druilenden regen naai
de Kaasmarkt, waar de stoet werd ontbon
den. Naarmate het later werd begon dc re
gen nog wat sterker te vallen en men ging
ten slotte slapen met de optimistische ge
dachte: Enfin, wat er vandaag valt,
krijgen wc morgen niet.
Het morgenfeest
Dat optimisme heeft gezegevierd.
Vroeg in den morgen vielen er nog een
paar plensbuien, maar allengs kwam er
meer van den blauwen hemel te,zien en bij
tijden en oogenblikken zwom dc zon zoo'n
stuk blauwe lucht binnen om de natgere
gende aarde met haar stralen te verkwik-
Om zeven uur bliezen de mannen van het
Leidsch Politic-muziekgezelschap vanaf het
balcon van de Stadsgehoorzaal den feestdag
open. Er waren toen reeds heel wat meu-
schen op de been, het vroege uur in aan
merking genomen en naarmate het uur van
achten naderde werd het hoe langer hoe
drukker op straat. Toch was de belangstel
ling voor
de Koraalmuziek
in het v. d. Werfpark niet zoo groot als
voorgaande jaren, maar dit zal wel de
schuld zijn geweest van dc radio, die deze
plechtige inzet van den dag in de huiska
mers bracht De N.C.R.V. verzorgde deze
uitzending en dc berichten die we er ov
ontvingen luiden zeer goed.
De ontvangst was uitstekend.
De heer Leo Mens zwaaide weer de diri
geerstok boven de hoofden van enkele hon
derden zangers en zangeressen en de liede
ren uit Valerius Gedenkclanck werden in
een prachtige stilte aangehoord. Alvorens 't
Wilhelmus werd gezongen, ten besluite, ver
zocht de heer Smit, die dit nu al jaren doet
den burgemeester namens de zangeressen en
zangers een krans te hechten aan het stand
beeld van v. d. Werf. De burgemeester hield
'n korte toespraak waarin hij herinnerde aan
:1e onthulling van t slandbeeld vijftig jaar
geleden, op de ruïne die door de ontploffing
an het kruitschip was ontstaan en waarin
hij voorts een beschrijving gaf van dit fraaie
standbeeld, waarmee in den persoon van
don representant van de burgerij, de geheelc
burgerij die in 1571 tegenover Valdez stand
hield, is geëerd.
Daarna werd dc krans omhoog geheschen
en zette het koor het Wilhelmus in, dat
door het publiek werd meegezongen.
Intusschen was in het Waaggebouw een
invang gemaakt met dc uitdeeïing van Je
feestgave,
Haring en Wittebrood
waarvoor zich ditmaal niet minder dan 3110
personen hadden opgegeven. In het Waagge
bouw heerschtc deswege een groote drukte,
maar in de omgeving was ook hier ditmaal
niet zooveel belangstelling, omdat, in ver
band met de verbouwing van Vroom en
Dreesman, "een toegangskaarten voor de
Waag konden worden verstrekt en geen
muziekuitvoering op het Waaghoofd kon
worden gegeven.
Ook ditmaal maakte de fa. Wed. v. Nolle
zich weer verdienstelijk door aan de feest
gave gratis een pakje koffie cn tabak toe te
oegen.
Een nieuwigheid op het programma waren
de Kanowedstrijden
in de Oude Singel tusschen de Turfmarkt
en de Mare en hierop concentreerde zich de
belangstelling.
Langs den walkant sloegen duizenden de
errichtingen van de kanovaarders gade.
iraarbij de nolitie op een keurige manier
de orde handhaafde. De wedstrijden beston
den in het voortdrijven \an een bal van de
start naar een 50 M. verder opgesteld doel.
Er waren twee banen uitgelegd, zoodat de
wedstrijden, dank zij ook een goede organi
satie, een zeer vlot verloop hadden. Enkele
kanovaarders, die quasi per ongeluk een
ongeluk kregen en in het. water duikelden
zorgden voor de noodige vroolijkhpid onder
het publiek. Leden van de kanoclub „Zwal
ken" gaven tenslotte een goed geslaagde de
monstratie met peddelen. De uitslagen van
dc wedstrijden luiden als volgt:
Groep I: Een-persoonskano's: le prijs J.
N. v. Haastrecht; 2e pr. W. A. v. Haastrecht.
Twce-persoonskano's: le prijs F. J. Vahr-
meyer en C. v. Muiden; 2e pr. mcj. C. Haa-
gens en mej. G. Coster; 3e pr. W. F. G. Vcy-
gen cn mej. Knaap.
Groep II: Een-persoonskano's le prijs W.
Stal; 2e pr. F. Hageman; 3e pr. H. Parrnen-
tier; ie pr. J. Parmentier; Twee-persoons
kano: le pr. L. Mens en K. dc Reede; 2e pr.
J. Koning en C. Platteel; 3c pr. J. v. d.
Voort en P. v. cl Voort; 4e pr. A. v. Varick
en A. Spruyt.
Herdenkingsdiensten
De goede gewoonte om vanaf 10 uur tot
in clcn middag geen officieele feestelijkhe
den te houden was ook ditmaal gehand-
Te 10 uur vingen in verschillende kerken
herdenkingsdiensten aan en het is prijzens
waardig dat deze ook officieel worden ge-
eerbiedigd.Op den dag van het ontzet van
Leiden stroomden de burgers ook in dank
baarheid des harten naar de Pieterskerk om
God té danken vóór de verlossing door Hem
teweeg gebracht en het is goed dat deze
dankstond nog heden telken jare herhaald
wordt opdat wijding gegeven worde aan
den dag en bovenal opdat God worde ge
bracht lof en eer voor het wonder dat door
Hem gewrocht is. In dc historische Pieters
kerk stond de dienst onder leiding van Ds.
J. de Wit, die sprak over de Bijbelwoorden:
O, God wij gedenken Uwer weldadigheid in
het midden uws tempels.
Dc dienst word o.m. bijgewoond door den
urgemeester en mevr. v. d. Sandc Bakhuy-
zenGerickc, door den voorzitter der 3-
Oclobervcrccniging, de heer W. v. d. Laan
cloor verschillende andere autoriteiten.
In dc Gercf. Hooigrachtkerk sprak Ds. II.
Thomas, die ter inleiding van zijn gedachte-
isredc las 2 Kron. 6 2831 en naar aan
leiding van de geschiedenis van het Ontzet
wees op de roeping van den Christen oiu
God boven allen groot 1c maken.
In de Chr. Gcref. Kerk werd dc dienst ge
leid door Ds. Joh. Jansen, doe sprak over
Ps. 9 12: „Psalmzingt den Heere, die te
Sion woont, verkondigt onder de volken
Zijne dadenterwijl in de Geref. Gemeente
tweemaal dienst is gehouden, behalve de?
morgens ook 's avonds te 7 uur, waarbij als
oorganger optrad Ds. W. C. Lamain uit
Rotterdam
Het middagfeest
Tegen den tijd dat het middagfeest 'n a
ang zou nemen, keken de Leidenaars ei
laar de lucht en dan naar elkaar en gl
derden. Het weer hield zTch prachtig. Dc
lucht was wazig blauw. De temperatuur
was mild en het liet zich aanzien dut, wat
het weer betreft, de groote optocht die op 't
programma stond vermeld een triomftocht
zou worden. Dat is ook zoo uitgekomen en
dat niet alleen door het weer, maar in de
eerste nlaats door de kw:alitciten van dc
optocht zelf. Dc veelzijdigheid van het on
derwerp bood vele mogelijkheden. De be
langrijke personen en feilen uit de geschie
denis der elf provinciën bieden eeij choone
gelegenheid om oen prachtige historische
stoet samen tc stellen en de mogelijkheden
ckarvan zijn zeer goed uitgebuit. Bij het le
zen van het programma vreesden we aan
vankelijk dat de verschijning van de veie
vrij onbekende historische persoonlijkheden
de stoet wat eentonig zou maken. De ver
is allerminst het geval geweest. De ver
schillende tijdperken waarin voor de ver
schillende provinciën het onderwerp was
gekozen brachten een keur van kleederdrach
ten naar voren zoodat het een bonte kleu
rige stoet, is geworden, die van het begin tot
het einde boeide.
De optocht bestond uit twaalf groepen,
die elkaar in tijdsorde opvolgden.
Behalve de elf provinciën vormde
Zeeuwsch Vlaanderen een afzondcrlijki
groep,.omdat het in de roemrijkste periode
van dèT geschiedenis van ons vaderland met
Staat,-Brabant en Staats-Limburg een af
zonderlijk -gebied uitmaakte. Zooals gebrui
kelijk werd de stoet geopend door een rij
tuig met den commissaris en den hoofdin
specteur van politic gevolgd door twee rui
ters te paard met de Leidsche en dc No-
dcrlandsclie Vlag, de vaandelwaclit met
het vaandel der 3 October-vereeniging, liet
bestuur der 3 October verecniging in rij tui
en vier bazuinblazers te paard. Achter
aandelwacht reed het muziekcorps van
het 6c reg. Veldartillerie.
Met de eerste groep werd een greep ge
daan uit de geschiedenis van de provincie
Overijsel de verheffing van de stad Zwolle
tot stad in 1230 waarbij een groote rol werd
uld door den Utrcchtschcn Bisschop
Graaf Willebrand van Oldenburg, die dan
ook het middelpunt van de groep uitmaaki
omstuwd door Zwolschc burgers en edellie
den. Men behcefde deze eerste gropp maar
'en om te weten, dat het met de costu-
meering van de optocht in orde was. We
hebben daarvoor dan ook uitsluitend de
grootste lof. De lieele verkleedpartij, was tot
in de puntjes verzorgd. De tweede groep
die over Zeeuwsch-Vlanderen handelde,
bracht in beeld de intocht van Lodewijk van
Maele, graaf var. Vlaanderen binnen Hulst
op 16 Deo. 1350. Daarna zag men Jan van
Schaffelaar, de bekende figuur uit de ge
schiedenis van Gelderland, die „ginck staeu
boven op die tinnen van de toren van Bar-
eld ende syne handen in syn svde setten
eende spranck van boven neder, nier hij cn
viel niet doot, mcr doe hij lach, doe wirt hij
dootgeslagen".
Voor Noord-Brabant was tot onderwerp
gekozen Hendrik III, graaf van Nassau, heer
van Breda (15011538), de belangrijkste
der Bredasche Nassau's, aan wie door Kei
zer Maximiliaan cn Keizer Karei V vele ge
wichtige opdrachten werden toevertrouwd
en die zich in vele veldslagen onderscheid
de. En daarna werden voor Zuid-Holland
in beeld gebracht de personen die een groo
te rol hebben gespeeld bij de inname van
den Briel op 1 April 1572, een groep van
ruige geuzen en niet te vergeten de veer
man van Maassluis, Jan Pieterszoon Cop-
pelstok. Voor Noord-Holland was vanzelf
sprekend gekozen Alkmaar's ontzet op IS
Sept. 1573 met burgemeester Floris van Tey-
lingen. Trijntje Remme, Dick Duyvel als
hoofdpersonen. Van de volgende groep
vormde graaf Jan van Nassau, de bewerker
van de Unie van Utrecht, tot. middelpunt,
voorafgegaan en gevolgd door een brillante
rij van edelen in de meest bevallige gewa
den. De Limburgsche groep was gewijd
aan de verovering van Maastricht door
Prins Frederik Hendrik op 28 Aug. 162:5,
terwijl voor Zeeland natuurlijk het oog was
gevallen op Michiel Adriaansz. de Ruytcr,
die „in zijne jonkheid nergens toe dogt dan
ter zee te gaan". Wc zagen hem draaien aan
(Zie vervolg op blz. 6)
rrry-
