VOEDT Lïriet WEKELIJKSCHE B IJ LAGE HANDWERKEN A, GRASMAYER ZOON Roe aten onze voorouders De Germanen, die nog geheel natuurmcn- salien waren, waren ook in hun manier van eten zeerprimitief. Zij voedden zich met vleeseh, dat slechts even gebraden was alen veel wilde appels. Zij dronken gei nen melk en bereidden een sooit bier uit gerst en koren. Onde'r de regeering van Karei den Groote (742—814) moet er veel verbetering in de voeding gekomen zijn. Zoo beval deze in het jaar 744, dat 24 pond wittebrood, 30 pond roggebrood of 40 pond ge'rstbrood, 37 pennin gen zouden kosten, terwijl hij verder gelast te, dat verschillende groenten moesten wor den geteeld. De meeste vruchten waren toen al hekend. Men vond in de tuinen ap pel-. peren- kersen- en notenboom en. De spijzen waren op gewone dagen een vóudig toebereid en bestonden gewoonlijk uit geroosterd vleeseh, vruchten en kool. Zuurkool werd reeds aan het hof van Ka- rel den Groote gebruikt De keizer at zeer eenvoudig. Hij at gere geld wildbraad en dronk slechts heel w emig wijn. Bij feestelijke gelegenheden werd er ech ter overdadig uitgehaald. De tafel werd dan met een witte neerhangende doek bedekt, waarop vervaarlijk groote schotels stonden met hammen, gebraden kuikens, gein-aden pauwen, gebak, confituren enz. Erg smake lijk van toebereiding schijnt dit alles niet te zijn geweest Na de kruistochten kwam er veel veran dering in de wijze, waarop men zich voedde. Men was met de weelderiger cultuur van hel Oosten in aanraking geweest en werd veeleischen.ler in zijn levensbehoeften. Fijn w ild en gevogelte behoorden tot de dagc- lijksche spijs van de edelen, wier koks er op uit waren, om de meest bewerkelijke dingen op tafel te brengen. In het einde der Middeleeuwen weVd voor de eerste maal soep gegeten- die men uit groenten toebereidde. Het werd nu ,,mode" om soep te eten en bij gastmalen werden er niet minder dan 5 of 6 soepen voorgediend. In dit tijdperk werden de uien bekend en ook worst, die door de kruisvaarders van hun tochten werd meegebracht. De Middeleeuwers waren uitstekende eters en hun sterk gekruide spijzen waren vet en machtig. Men at tweemaal daags: 's mor gens en 's avonds. Hiernaar werd ook de indeeling van de dag berekend: de nacht duurde van het avond eten tot de morgenmaaltijd; de dag van de morgenraaaltijd tot het avondeten. De mannen en vrouwen alen afzonde.»ijk. De gasten moesten zelf hun lepeis en mes sen meebrengen. De ridders droegen deze ge reedschappen naast hun zwaardschede en de vrouwen bevestigden deze voorwerpen aan een ketting om haar lijfgordel. Voi'ken kwamen eerst tegen het eind der 16de eeuw in gebruik. De overdaad op het gebied van eten en drinken steeg ten laat ste zoo hoog, dat de vorsten wetten daar tegen uitvaardigden en de geestelijkheid van de preekstoel te velde trok tegen over matigheid. In de naburige landen bleven de rijke feestdisschen aan de orde van den dag ge durende de volgende" twee eeuwen. In ons land was dat niet zoozeer het geval. Alleen bij feestelijke gelegenheden vereenigden zich de vroede vaderen der steden, de Gilde- broeders en de rederijkers om den discli, ten einde liet bewijs ie leveren, dat zij goede magen en fijnproevende tongen bezaten. De veie schilderstukken uit dien tijd, met de gedekte tafel vol hammen, zalmen en andere visen en gevogeite en al die stevige eters en drinkers die de schutters ed. lie den waren, zijn er getuige van. Ook de keukens- waar de spijzen werden klaargemaakt, waren wel heel verschillend van onze moderne keukens. Groote open vu ren, waarop gebakken en gebraden, gestoofd en geroosterd werd, ontbraken in geen en kele keuken. Groot van omvang waren ook de tafels, waarop net wild, het gevogelte, de bergen groenten en vruchten werden neer gelegd. terwijl de zware balken der zolde ring dicht behangen waren met worsten, hammen en zijden spek. En al even gewel dig als de ruimte, waarin men kookte- wa ren de gereedschappen, waarvan men zich bediende. De ijzeren pannen en wafelijzers de koperen ketels en com foren, braadsleden en wat dier meer zij: ze waren geheel in gesteld op de voedselbereiding van men- schen met geweldige magen. Het koken in onze kleine keukens, welke bijv. in ecu D-trein ai buitengewoon klein van formaat zijn, was in die dagen uitge- Naanr.ate de beschaving vorderde, wer den de geslachten verfijnder en daarmede zwakker en vroeg men naar anders toebe reide spijzen. Toch zijn er op het oogenhlik nog streken, waar nog geweldig veel gege ten wordt; bijv. Vlaanderen. Men leze er slcchls de vele Vlaamsche romans op na. In de 18e eeuw veranderde men steeds. Men werd matiger in spijs en drank, in vele kringen werd er slechts bij bijzondere gelegenheden flink uitgehaald: zoo was de tafel van Lodewijk de Zestiende en Marie Antoinette zeer sober. Ook Napoleon was niet bijzonder op tafelgeneugten gesteld en at zeer eenvoudig in tijd.cn van gespannen arbeid of on zijn veldtochten. Na de Fransche cverheersching, toen heel Europa een tijd van verarming tegemoet ging- leefde men hoe langer hoe eenvoudi ger; niet alleen wat betrof kleeding en ge noegens, maar ook ten opzichte van eten en drinken Toch was de voeding van onze grootouders zeer voedzaam en gezond. Lif- lafjes en gecompliceerde gerechten kwamen bij hen niet op tafel, maar slechts degelijke spijzen. Men gebruikte uitsluitend natuur boter, zelfgemaakte jams, eigengebakken bru in brood. Bij feestmaaltijden at men groo te stukken vleeseh, welke gebraden op ta fel werden gebracht en niet tot kleine stuk jes gehakt en gecamoufleerd door pikante sauzen, zoodat men zonder spijskaart niet wist wat men eigenlijk at: groote ribstuk ken, biefstukken enz. wei-den op diners veel gegeten, waarnaast natuurlijk ook wild een voorname plaats innam. Elft en zalm kwam ook veel op tafel, maar daar de zalmvangst toen zeer overview dig was, was het geen lekkernij zooals te genwoordig- en maakten de dienstmeisjes liet tot een conditie, dat ze niet iederen dag zalm hoefden te éten. Wat groenten betreft, men consumeerde bijna alle groenten van tegenwoordig al zijn tomaten, witlof, gestoofde prei en aubergi nes pas van lateren datum. Ook macaroni, havermout, havervlokken vonden eerst later ingang. Daarentegen werd er veel pap ge- geien: kaniemelksche pap, zoetemelksohe pap met beschuitbollen. Het spreekt vanzelf dat veel versnaperin gen, welke eigenlijk pas na de ontwikkeling van de industrie vervaardigd werden, even min bekend waren- zooals hagelslag, fa- brieksjam. biscuits en alle mogelijke lekker nijen in blikjes, kaas, rookvleésch, ptükel- Op de koffietafels van onze voorouders stonden hoofdkaas en zwoerd, bovendien werden er in die tijden veel onbelegde bo terhammen gegeten, wat gezien het heer lijke brood en boter op zich zelf al heel smakelijk was. En verder leverde ieder seizoen nog zijn bijzondere lekkernijen op, zooals na de slacht, balkenbrij, in de winter: peren, op de vleeschketel, schoenlapperstaart en der gelijke geréchten, welke slechts enkelen onzer tegenwoordig nog kennen. Handige maniertjes Tandreinigingsmiddel. Komt men 's mor gens tot de ontdekking dat de tandpoeder op is? Behelp u dan niet wat gewoon keu kenzout. Een uitstekend reinigingsmiddel. Moeten schoenen vlug drogen, vul ze dan op met kranten, maar zorg dat ze het goede model behouden. Leg zc dan op de zijkant neer. Ze kunnen ook met de zool op een losse turf gezet worden, daar dan het vocht in de turf trekt. Laat schoenen nooit bij do kachel drogen, het leer wordt dan hard en gaat barsten. Wie het voorkomen wil dat er zich veel roet in de kachelpijpen verzamelt, moet van tijd tot tijd, ongeveer eens in de week aard appelschillen in de kachel stoken. Het is een radicale manier om dit euvel te voor komen. Tafelmatjes meenemen om daar omheen te werken), vissdhersgaren, touw. De beste afmetingen zijn 25 X 25 c.M. (tee&eningen tot op 1/5 verkleind, dus 1 c.M. op de teekening, zijn er 5 c.M. op ware grootte. Men kan ze op verschillende manie ren en in verschillende kleuren haken. De afmetingen van de teekeningen kan men 't. beste eerst even op een papier van 25 bij 25 c.M. afzetten. Teekening I 1 losse opzetten, lste toer 3 vasten in de losse 2de toer. In 't begin en eind, twee vasten in de eerste en laatste vaste enz. Bij 't minderen, aan 't begin en eind eén overslaan. Teekening IV. 25 cM. of minder ,aan lossen opzetten en in iedere losse, 1 vaste haken. Zorgen dat de 2de toer 1 vaste in de eerste vaste, 3 vas ten in de 2de vaste, 1 vaste in de 3de vaste. 3de toer 1 v., 1 v., 3 v., 1 v., 1. 4de toer 1 v., 1 v., 1 v., 3 v., 1 v., 1 v. 1 v. en overal even Teekening I Zoo dikwijls hoort men huismoeders kla gen over ringen van pannen en schalen- op de tafellakens en zelfs op de tafels. In de meeste huishoudens wordt dit alwel tegen gegaan door tegels op tafel te leggen. Maar deze hebben als nadeel, van als ze vallen, dat ze stuk zijn. Nu mete onze eigen gemaakte matjes wat ook «eer als aardig handwerkje bedoeld is, is dit nadeel opgehev.... Alleen zal men vooruit alwel zeggen ze zijn niet afwaschbaar. Maar toch wel, als men ze maakt van: •affla (rietsoort), katien (Everlasting), touw Teekening III Teekening V. Voor de cirkel maakt men eerst een touw tje en een potlood, ook kan men er een pas ser voor gebruiken en trekt zoo de cirkelom trek. Men meet a, b, zes maal opde cirkel af, dus a b is b c en zet dan 6 lossen op en ver bindt deze tot een ring. lste toer. In iedere losse, drie vaste. 2de toer, 2 maal 1 v., 3 vasten, 2 maal 1 v. 3de toer 4 maal 1 v., 3 vasten, 4 maal 1 v. Mocht de cirkel te wijd worden, dan zoo nu en dan een toer zonder meerderen er tus- schen in. Teekening V Bij alle vijf matjes kan men één of twee helften van de kettingsteek opnemen. Teekening II 4 lossen opzetten en deze tot een ring verbinden. lste toer. In ieder van deze lossen, 3 vas- 2de toer. In de middelste van deze 3 vas ten, 3 vasten, dus 3 vasten, 2X1 vasten, 3 vasten 3de toer. 4X1 vaste, 3 vasten enz. Teekening III. Met 1 losse beginnen. lste toer 3 vasten in de' eerste losse. TOBBEN MET DE WASCH BW onnoodig! issasBis wu verzorgen Uw geheele wasch, óók ondergoed, wol, zijde, gekleurde goederen, kousen, sokken, werkelijk onberispelijk. ONZE tarieven zijn ONGELOOFLIJK GOEDKOOP! N.V. DE G0U0SCHE STOOMBLEEKERIJ Turf singel 29 - Tel. 2600 GOUDA Zure melk als reinigingsmiddel. Met zure melk kan men witgelakte voorwerpen schoonmaken. Vliegenvlekken verwijdert men eveneens daarmee. Ook linoleum wordt na een behandeling met zuur geworden melk prachtig van kleur en glimmend, voor al als het door veelvuldig afnemen met wa ter stroef is geworden. Men kan het ook met karnemelk afnemen, deze behandeling ceni- ge weken herhalen. Het is misschien niet iedereen bekend, dat een slaaldrank de tanden aantast. Het bes te is daarom, om de drank door een rietje te zuigen, zoodat de tanden niet geraakt wor den. Een pluchen mantel kan men weer mooi glanzend krijgen door het volgende te doen: Eerst wrijft men de mantel af met een sponsje, die in sterke spiritus is gedoopt. Vervolgens zet men water op in een breede pan. Kookt het water, dan houdt men dp mantel strak gespannen met den draad mee met de goede kant boven de pan. Teneinde de stoom goed te laten inwerken op het plu che, moet men dit eenige minuten volhou den. Vervolgens de mantel met de binnen zijde over een warm strijkijzer trekken. Het Boek voor de Vrouw „Lekker koken voor weinig geld" Nieuwe publicaties op het gebied van de huiselijke keuken zijn er tegenwoordig legio, en dat is heel goed te verklaren. Als het op de grooten regent druppelt het op de kleinen, en als er in de regionen der hoo- gere economie besloten wordt, dat bezuini- .ging en versobering voorloopig de wacht woorden zullen moeten zijn, moet ook d< huisvrouw in haar keuken haar budget gaan herzien. Vandaar de verschijning van zooveel nieuwe kookboeken en -boekjes, haast alle met de toevoeging: goedkoope re cepten. De conclusie trekken, dat een goed deel van deze nieuwe kookboeken dus over bodig zou zijn, is echter voorbarig. Want elke kookster tracht in haar keuken te be zuinigen, met behoud van het eigen karak ter van haar culinaire kunst. -Lekker koken voor weinig geld", door Marion Bekker, dat zoo juist bij Nijgh en Van Ditraar N.V. te Rotterdam verscheen, is in zijn genre een interessant boekje. Het is de fijnere keuken, die aandacht en tijd vraagt, op een lager financieel niveau ver werkelijkt. De recepten blijven samen- gestelder dan in de gewone burgerkeu ken in zwang is, maar het materiaal is van eenvoudiger, en minder kostbaren aard. Zoo wijst dit boekje den weg naar met over leg en zorg bewerkte geréchten en schotels, die wat meer tijd vergen, doch heel loonend zijn. Schrijfster zegt o.m. in haar voor woord: Men moet wederom leer en met de eenvoudige grondstoffen te koken en met de eenvoudige kruiden om te gaan. En erbij kan het dan inderdaad een vraag zijn, of een generatie die eenvoudiger gevoed wórd- niet zeer veel krachtiger en gézonder zal opgroeien dan een andere die in weelde werd grootgebracht Doch het doorslag gevende bij deze eenvoudige kost is de ver scheidenheid van haar toel>ereidinq waarop dan nok in dit kookboek bijzondere aan dacht zal worden gevestigd. Het bedoelt te leeren met weinig middelen toch werkelijk gecultiveerd te koken. E WEG NAAR 'T HART Gestoofde bananen (4 pers.) Schil 4 groote bananen en snijdt ze over dwars in tweeën, en daarna nog eens in de lengte middendoor. Breng een kopje bessen sap met een kopje water aan de kook, en laat hierin de stukjes banaan een half uurtje zachtjes koken. Schep ze met een schuim spaan uit het vocht en bind dit met wat aan gemengde sago. Gebakken tomaat met ui en spek Fruit stukjes ui met een beetje boter en Zoete marconischotel (4 pers.) Kook anderhalf ons marcaroni in 1 Liter melk met een theelepel zout gaar en gebon den, ca. 3 kwartier, doe er dan 1 eetlepel boter bij, 1 ons rozijnen, half ons basterdsui ker, doe de massa in een beboterde vuurvas te schotel, bestrooi ze met paneermeel en een stukje boter en laat er in de oven een korstje op komen. Schijngehakt Vermeng oud tarwebrood zonder korsten met een scheutje heete melk, en 2 rauwe eieren. Doe er gesnipperde ui, noot, peper, kerry en maggi bij, maak er balletjes van, paneer ze en bak ze in vet of boter bruin. Appelcompöte Snijd harde zure appels in vieren. Doe ze in een halve Liter kokend water met suiker en laat ze zachtjes koken tot ze een beetje glazig zijn. Neem elk stukje dat klaar is, uit de suikerstroop en leg het in een schaaltje. Aanbeveling verdient niet alle stukje? appel "ir gelijk in te doen. Vooral niet roeren schudden. Laat de suikerstroop nog wat koken en giet dit na bekoeling over de ap- Wortelsoep. Bereiding: 2 K.g. wortelen worden gewas- schen, schoongemaakt en in schijfjes gesne den. Twee uien worden schoongemaakt en eveneens in schijfjes gesneden. Beide groen ten worden, in de soepketel, in 100 gram bo ter gefruit en dan wordt 100 gram brood kruim en een weinig water bijgevoegd. Men laat koken tot de wortelen goed gaar zijn en wrijft ze dan door de zeef. Deze purée wordt terug in de ketel ge daan en 2 L. bouillon, waarvan het vet af geschept is bijgegoten. Dan laat men de soep zachtjes koken gedurende 15 minuten en voegt er een weinig zout bij. De soep wordt opgediend met gebakken stukjes brood. Ketelkoek. Bereiding: In een groote kom worden 100 gram bloem en 100 gram boekweit-meel door een gemengd en in het midden een kuiltje gemaakt, waarin 2 geklutste eieren en 20 gram in lauwe melk aangemaakte gist ge daan worden. Van uit het kuiltje worden deze door het meel geroerd, telkens een weinig melk toe voegend, wanneer het deeg te stijf wordt. Wanneer alles goed gemengd is, wordt het beslag met een houten lepel goed ge klopt tot er geen klonters meer in zijn, het deeg wordt toegedekt en een uur op eén warme plaats gezet om te rijzen. Dan wordt er een weinig zout door geroerd. De puddingvorm wordt met boter in ge smeerd met geraspte beschuit bestrooid en voor gevuld met het- deeg. De pudding moet 2 a 2% uur koken au- bain-marie. Rnnderrollctjes. Bereiding: 750 gram rundvleeseh wordt in 6 gelijke lapjes gesneden, deze goed plat ge klopt even afgewasschen en bestrooid met een weinig peper en zout. 250 gram gehakt, 100 gram lijn gehakt spek en 60 gram fijn gehakte uien worden vermengd met nog 40 gram kruim van oud bakken wittebrood, dat in 25 gram boter even lichtbruin is gebakken. Dit mengsel wordt in 6 gelijke deelen verdeeld en ii lapjes vleeseh gerold, deze met een draad stevig samengebonden De rolletjes worden dan met zout be strooid, in tarwemeel gewenteld en dan in 400 gram boter aan alle kanten bruin ge- ZULLEN WE ETEN? ZONDAG: Ribstuk, snijboontjes, gestoofde bananen. MAANDAG: Rest van ribstuk, gestoofde bie ten, havermout. DINSDAG: Gebakken tomaal met ui en spek, worteltjes, rijst. WOENSDAG: Maggi's ossenstaartsoep, ge bakken eieren, sla. VRIJDAG: Schijngehakt, gesloofde tomaten, appelcompöte. ZATERDAG: Tomatensoep, rijst met kerry en roereieren. STEREO 4 KANTE BESCHUIT braden. Dan wordt 2y2 d.L. bouillon lang zamerhand bijgegoten, de pot goed gesloten en het vleeseh op een zacht vuur verder gaai- gesloofd. De saus wordt gezeefd en over het vleeseh gegoten en alles warm opgediend. Dadelkoekjes. Bereiding: .gekookte en fijn gezeefde rijst wordt vermengd met 'n dubbele hoeveelheid dadels zonder pitten; een weinig citroensap en suiker en verder met water gekneed tot een deeg, waarvan met een lepel koekjes kunnen worden gevormd. Deze worden eerst in eiwit, dan in tarwebloem gewenteld en daarna in heete boter lichtbruin gebakken. Eerrysoep. Bereiding: In de soepketel worden 4 lepels bloem met y2 ons boter en een weinig warm water aangemaakt, waarbij dan 3 eetlepels kerrypoeder gevoegd worden. Daarna wordt water bijgevoegd en dit gekookt tot de soep dik is geworden. Intus- schen wei-den eenige uitjes in stukken ge sneden en gebakken. Is de kerrysoep dik ge noeg dan worden de gebakken uien er door geroerd; men doet y2 gekookt ei in elk bord en giet daarover de soep. In blokjes gesneden en gebakken stukjes brood worden bij de soep gediend. Warme citroenpudding. Bereiding: In y2 L. melk wordt 125 gram boter gekookt: Zoodra de melk kookt wordt 125 gram zeer fijn gezeefde tarwebloem er gestrooid. Dan wordt de melk met de bloem gekookt tot bet mengsel een aankle rende bal vormt. De pan wordt dan van het vuur genomen en een voor een worden 4 eierdooiers, dan 200 gram suiker het sap en de geraspte schil len van 3 citroenen en ten laatste het stijf- gpklopte wit van de eieren door het deeg gewerkt. Een puddingvorm wordt met boter inge smeerd en een met poedersuiker bestrooid, het deeg er in gedaan en de vorm gesloten. De pudding wordt gedurende 2 uur au-bain- marie gekookt en opged^ud met vanillesaus. WEKELIJKSCH KNIPPATROON Onderstaande patronen zijn tegen de prijs van 38 cent per stuk te verkrijgen in de zoo genaamde „standaard-maat": bovenwijdte 102 c.M., taillewijdte 82 c.M., en heupwijdte 107 c.M. Het knippen van dit patroon levert moeilijkheden op, daar men het door al o niet aanknippen van naden passend kat maken voor het eigen figuur. No. 277: mooie japon van gebloemde stol Jabot van witte of crèmekleurige georgette Benoodigd materiaal: 4.50 Meter van cM. breed en 50 cM. georgette. No. 282: japon van grijze wollen stof me kanlgarneering. Benoodigd: 3 Meter van 131 cM. breed en 75 cM. kant. No. 2Sla: aardige j'apon van mousseline Slankkleedend model. Benoodigde stof: Meter van 90 cM. breedte en 50 cM. zijdi voor garneering, No. 283b: japon van zwarte zijde. De kraaj en jabot zijn van witte zijde. Benoodigi materiaal: 4 Meter zwarte zijde van 90 cM breed en 40- cM. witte zijde. Al deze patronen zijn tegen de aangege ven prijs te verkrijgen bij de „Afdeelinj „Knippatronen" van de Uitgéversmaatschap pij „De Mijlpaal", postbox 175 te Amsterdam Toezending zal geschieden na ontvangs van het bedrag, dat kan worden voldaan ir postzegels, per postwissel, of per postgiro 41632. Aan de lezeressen wordt vriendelijk ver zocht bij bestelling van één der patronen het nummgr duidelijk op te geven. Gelieve verder naam en adres duidelijk te vermei den. Mevrouw Z. KOKS DE LANGEN Plantageweg 16 Rotterdam C0RSETTEN, BUIKBANDEN en BUSTEHOUDERS, naar maat, zoo ook voor corpulente en afwijkende figuren Meer dan 20-jarige ervaring C0RSETTEN vanaf 12.50 BUIKBANDEN vanaf8.- Reparatiën worden billijk uitgevoerd HAAST U! PERMANENT HAARD No.C onafbrandbare lak, compleet gepl. alles inbegr. f 52.50 netto contant. 125 M3. warmtevermogen. Tijdelijke aanbieding!! J. v. d. TOORN Co. Rotterdam Mathenesserweg 77-79, Tel. 33628-36G28 r en Striikinrichtins „Aurora" W. Soiersoburff C.Wzn UTRECHT KONINGSWEG 56 - Telefoon 11165 Postrek. No. 43430 Opgericht 1850 Geheel naar de eischen des tijds ingericht Wascht uitëluitend met nortonwater VRAAGT TARIEVEN KEI'nCf.LLECTIE: TAPIJTEN, GOR- DIJKEN, jjINOLEUMS - GROOTE SORTEERING WOLLEN DEKENS tegen scherp CONCURREERENDE PrijzenlU! AANBEVELEND UTRECHT Oosterstraat 11 - Telefoon 14810 WONING-INRICHTING BEHANGERS - STOFFEERDERS VRAAGT ONS EENS PRIJSOPGAVE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | | pagina 12