0! die zenuwhoofdpijn!
AKKER.aCHETS W,
Burgers verleenen hun diensten tijdens de tramstaking te Tokio, waar 10.000 man bij zijn betrokken. Links: reparatie aan den stroomtoevoer. Midden en rechts: een
burger-bestuurder en -conducteur in actie.
Een troon van Marg-Pompoerven. Reusachtige
„marroivs" op de landboiiw-tentoonstélling van
Middlesex te Marlington.
Rechts: Burgem. Duval Slothouiuer van D'oetinchem
bekijkt een der inzendingen op de 17e klompenbeurs.
Dr. A. F. Philips in gesprek met minister Oud (links) en
minister De Wilde (met rug naar camera) in de
Philipsfabrieken te Eindhoven.
De Minister van Ondertvijs, Kunsten en Wetenschappen, Z.Exc. mr. H. P. Marchant, vertelt voor de Nederlandsche
geluidsfilm hoe men thans zijn taM moet schrijven. De opname van de film in de kamer van den minister.
Een pracht-exemplaar op den Groninger
Prov. Fokveedag te Baflo
34VRIJDAG 28 SEPTEMBER 1934
DE EVANGELISCHE KERK IN
HET DERDE RIJK
f (Van onzen Duitschen Correspondent)
I „De Koninklijke Dom te Berlijn", zoo
duidde de officieele titel eencr historische
toeschrijving van den toenmaligen hofpredi
ker en Koiisistorialrat Kritzinger over de
inwijding van de dom in het jaar 1905. Deze
titel zegt ons twee dingen: dat we met de
Ihofkerk des konings en tevens mót de dom
Aan den bisschop te doen hebben. Want de
honing van Pruisen was sunnnuis episcopus
Kan de landskerk en de dom was zijn dom.
Het kwadraat om de Lustgart-en, met het
standbeeld van Friodrich Wilhelm III, den
•oprichter der Oud-Pruisische Unie in het
midden, representeert de totaliteit van een
vorstenhuis, welks prestaties in oorlog en
vrede van historische btteekenis waren. Het
Slot, de Dom, het Oude Museum en het
iZeughau's demonstreeren deze totaliteit,
welke haar hoogtepunt bereikt in de gedach
te eener protcstantsche monarchie en een
koninklijk bisschopsambt, verbonden met
het ideaal van een christelijk wereldrijk,
waar summus episcopus en caesar in dezelf
de persoon zouden verschijnen.
Als banneling heeft Duitschlands laatste
Hohenzollernvorst vanuit het stille Doorn
de verwezenlijking van een zijner schoonste
iidealen moeten volgen. Adolf Hitler fun
geert als „Reichs'verweser" en onder zijn
protectoraat kon Ludwig Müller zijn her
haaldelijk uitgestelde zegetocht vieren.
Het uiterlijk effect li eft weinig te wen-
Bchen over; alleen het trieste, regenachtige
herfstweer bevorderde de feestelijke stem
ming niet. Ook de plaatsaanwijzing door
geüniformeerde S.S.-mannen maakt op den
vreemdeling een eenigszins zonderlingen
indruk. Maar het spel der Berlijnsche „Phil-
harmoniker", het orgel onder professor Heit
mann en het heerlijke Staats- en Domkoor
onder zijn directeur professor Sittard doen
zulke bijkomstigheden weldra vergeten.
Vlak achter mij zitten twee Grieksch-
Orthodoxe bisschoppen in hun eigenaardige
zwarte mantel gehuld en naast mij heeft
Generalsuper-intendent Schottler uit Maag
denburg plaats genomen. Wat verderop ont
dek ik hofprediker Döhring en Dompredi-
ker Richter en daar deze laatstgenoemde tot
de oppositie gerekend wordt, neem ik mij
voor, des avonds in hetzelfde kerkgebouw
naar hem te gaan luisteren.
Het altaar met zijn brandende kaarsen
i wordt door twee groote bloemstukken ge
flankeerd en overal hangen van de balkons
beide nationale vlaggen, de zwart-wit-roode
en de roode met het hakenkruis. Omstreeks
twaalf uur verschijnt als vertegenwoordiger
der rijksregeering Kultus-minister Rust en
hij wordt door de gemeente met opgeheven
hand begroet.
Precies op de aangegeven tijd gaan de
hoofddeuren open en zet het preludium in.
Geüniformeerde S.A.-mannen dragen met
militair élan de vaandels naar het altaar
en blijven er met gedekten hoofde tijdens
de gansche dienst staan. Terzelfder tijd ver
laat de S.S. het middenschip om de weg
vrij te maken voor den rijksbisschop en zijn
geestelijk gevolg. Het koor zingt een can
tate voor koor en orkest van Bach en de rijks
bisschop gaat met vicaris D. Engelke en
bisschop Kühlewein naar het altaar. Wij be
leven een liturgische dienst, waarbij zorg
vuldig alles vermeden wordt, wat aan een
interne kerkelijke strijd doet denken. Met
verheffing van stem verklaart Ludwig
Müller zich in zijn hooge functie bereid,
het Woord der Waarheid te verkondigen:
„Ilc ben willens, mijn bisschoppelijk ambt
volgens het evangelie naar Luther te lei
den. God helpe mij hiertoe en geve mij de
kracht, om mijn taak naar Zijn wil te vol
brengen!"
Hooge geestelijken uit alle deelen van het
Duitsche rijk met uitzondering van de
protesteerende landen Wurtenberg en Beie
ren geven den kerkelijken leider een
spreuk mede als geleide en opvallend vaak
hoort men de nadruk leggen op de dui$
plicht der broederlijke liefde.
Vooral de jongere predikanten heffen na
een stevige handdruk hun arm voor de ge
bruikelijk geworden Hitlergroet in de hoog
te, wat in zulk een plechtige omgeving
eenigszins misplaatst aandoet.
De kansel wordt door den kerkelijk beves
tigden rijksbisschop ditmaal niet bestegen
maar van het altaar af spreekt hij de ge
meente in tekstvorm toe, richt zich tot de
kerk, spreekt over het geestelijk ambt en
vermaant de gemeente tot broederlijke sa
menwerking, welke staat, volk en kerk ten
goede zullen komen.
Buiten in de Lustgarten staan ondanks
het ongunstige weer honderden menschen
geduldig te wachten. Ook hier hooren wij
den rijksbisschop verzekeren, dat de een
heid tusschen volk en kerk tot stand zal
worden gebracht en de geestdriftige menigte
juicht hem „Heil Hitier" toe.
Des avonds begaf ik mij op den aange
geven tijd opnieuw naar de dom, om er naai
den bejaarden D. Richter te luisteren. Nog
stonden de enorme bloemstukken op het be
scheiden verlichte altaar en hingen de vlag
gen van de balkons neer op een paar hon
derd menschen slechts, die de weg hierheen
uit innerlijke drang hadden gevonden.
Na een korte liturgie las D. Richter ons
van de kansel voor het begin van Efeze 4:
„Zoo bid ik u dan, ik, de gevangene in den
Heere, dat gij wandelt waardiglijk der roe
ping, met welke gij geroepen zijtmet alle
ootmoedigheid en zachtmoedigheid, met
lankmoedigheid, verdragende elkander in
liefde; u benaarstigende te behouden de
eenigheid des geestes door den band des
vredes: Een Heere, een geloof, een doop, een
God en Vader van allen, die daar is boven
allen en door allen en in u allen!"
Op de puinhoopen der oude kerk is een
nieuwe kerk neergezet en officieel geopend
voor de gemeente. Het is nu maar de vraag,
of daar het Duitsche christenvolk en zijn
nakomelingen kunnen leven? Volgens het
oordeel van ervaren protestanten hebben we
hier met 90 pCt. mensch.enwerk te doen. De
vraag der belijdende christenen luidt: Is
dit huis door God gebouwd? Zoo niet, dan
was het feest der officieele inwijding een
schromelijke vergissing!
Meer bezadigden zullen zeggen: dat moet
worden afgewacht! Maar helaas hebben we
daar niet meer den tijd voor. Het gaat im
mers om het lot, om de toekomst eener be
lijdende kerk en daar kan over uitstel
eener definitieve beslissing niet gerept wor
den. Wij zijn verplicht naar de merkmalen
eener echte christelijke kerk te vragen, Jezus
Christus, de gekruisigde moet de bcsis dezer
kerk zijn. Het gaat in de kerk niet 0111
machtvertoon en uiterlijke praal, maar om
absolute gehoorzaamheid aan den eenen en
eenigsten Leider: Jezus Christus!
Met verheffing van stem riep de bejaarde
D. Richter zijn met spanning luisterende
gemeente in de dom toe: „Ik laat de han
den haast in mijn schoot zinken, wanneer
ik let op wat er om ons heen gebeurt. Maar
God geeft ons telkens opnieuw moed. Gods
Rijk is niet het Derde Rijk!"
Aan het eind van zijn ernstige waarschu
wing liet D. Richter doorschemeren, dat alle
hoop op een vergelijk nog niet is opgege
ven. Wellicht zullen er nog ond'-" andelin
gen plaats vinden, welke tot toenadering,
misschien zelfs tot een verzoenin" kunnen
leiden.
Vermoedelijk hangt dit samen met het ge
rucht, dat D. Bodelschwing zich bereid zou
hebben verklaard tot een persoonlijke ge-
dachtenwisseling met zijn opvolger Müller.
Mocht dit gerucht, dat ook reeds tot het
kerkelijke ministerie is doorgedrongen, op
waarheid berusten, dan is het niet uitgeslo
ten, dat wij een oplossing van het uiterst
delicate kerkelijke vraagstuk in Duitschland
tegemoetgaan.
BINNENLAND.
De Dieseltreinen weer in omloop
Nog geen bedrijfszekerheid.
Naar de Tijd verneemt zal met ingang
van de winterdienstregeling weer een aan
tal dieseltreinen waarschijnlijk zes of ze
ven in dienst worden gebracht Successie
velijk zullen de overige dan volgen. De zes
nog niet verbeterde en thans nog in dienst
zijnde treinstellen zullen dan in de Centrale
Werkplaats te Haarlem de noodige wijzi
gingen en verbeteringen ondergaan.
Binnen niet te langen tijd is te verwach
ten, dat de geheele dienst, zooals die oor
spronkelijk bepaald was, met dieseltreinen
gerede kan worden.
Omtrent de herstellingen van de motoren
wordt medegedeeld iat de krukassen geen
herstelling behoefden te ondergaan wel da
uitlaat en de plaats, waar de gassen bij ei
kaar komen.
Voorts zijn verschillende ondertitelen als
de kogellagers, aanzieniijk .versterkt. Het
onderzoek naar de metoren en vooral naar
de noodige verbeteringen is een ingewikkeld
en tijdroovend werk geweest. De twaalf
Duitsche monteurs van de Maybachfabrie-
ken, die de motoren gelxuwd hebben, zijn
dan ook nog steeds aanwezig.
De spoorwegautoriteiten zouden zich niet
ontveinzen dat de aangebrachte verbeterin
gen en herstellingen nog onvoldoende kun
nen zijn, zoodat men eventueel de diesel
treinen weer uit den dienst zou moeten
nemen.
Visch naar Frankrijk
De uitvoer-contingenten.
De afdeeling visscherijen van het Ministe
rie van Economische Zaken deelt mede, dat
blijkens ontvangen telefonisch bericht ne
maandelijksche contingenten voor den in
voer van versche zeevisch en gezouten ha
ring in Frankrijk voor het vierde kwartaal
1934 als volgt zijn vastgesteld:
Fijne versche zeevisch (no. 45a van het
tarief): October, November en December
90.000 K.G. per maand;
Grove versche zeevisch (no. 45b van het
tarief): October en November 450.000 K.G.
per maand; December 500.000 K.G.;
Gezouten haring (no. 46 van het tarief):
October 420.000 K.G.; November en December
320.000 K.G. per maand;
Gedroogde, gezouten of gerookte visch, an
dere dan haring: October November en
December 4000 K.G. per maand.
Misplaatste critiek
Van de autoweg naar de politiek
Een bestuurslid van Nevas, de heer Kroes»
maakt in het laatste nummer van „Weg
Rail" reclame voor een, nu reeds gehouden
vergadering van deze vereeniging, welke op
18 Sept. in Den Haag gehouden werd en
waar Ir. Mussert sprak over het nut en de
urgentie van speciale autowegen.
Dat mag Ir. Mussert gerust doen en het
bestuurslid van Nevas mag van deze zaak
een hobby maken, waarbij al het andere on
beduidend wordt.
Maar wat niet geoorloofd is in een tijd
schrift als dit, is de overgang, welke de
schrijver maakt van auto-wegen naar de
politiek.
De schrijver besluit zijn artikel met deze
verzuchting:
Op het Binnenhof evenwel vangt men
elkander liever politieke vliegen af dan
dat men zich im zulk een vraagstuk iet
wat zou bekommeren.
De eene helft van Nederland steunt de
andere door allerlei crisisbetalingen, er
is een onontwarbare chaos van crisisbe-
sluiten ontstaan, het aantal werkloozen
blijft stijgen en de millioenenkapitalen
blijven renteloos liggen, omdat het den
genen, die de macht in handen hebben,
mangelt óf aan het noodige heldere in
zicht in deze zaak óf aan de onmisbare
onafhankelijkheid van politiek sectaris-
me, dat door de boomen het nationale
bosch niet kan zien.
Zoo sjokt de parlementaire huifkar
verder tot hij vastloopt in het poli
tieke moeras.
De schrijver blijve onzenthalve leven in
de fantasie, dat er niets belangrijkere is
te doen in de wereld dan het aanleggen
van speciale autowegen, al of niet op via
ducten; het verbaast ons, dat een geschoold
journalist zóó iets schrijft en dat de redae-
tite van een politiek-neutraal tijdschrift
het zonder naschrift plaatst.
DE KWESTIE-SPOORHOUT.
De commissie uit de Tweede Kamer, aan
welke werd opgedragen een onderzoek in te
stellen in zake de kwestie Spoorhout. is
thans met haar onderzoek zoo ver gevor
derd, dat zij tot het mondeling hooren van
de daarvoor in aanmerking komende perso
nen is kunnen overgaan.
maar daartegen zijn immers die
"AKKERTJES" een ware uitkomst I /^TN
Ondervindt 't zelf en neem 1 of 2
Uit Oost-lndie
DE WEDVLUCHT LONDEN—MELBOURNE
Indië bereidt zich voor!
BATAVIA, 27 Sept. (Aneta). De deelne
mers aan de LondenMelbourne-race zijn
van alle ambtelijke formaliteiten vrijgesteld.
Te Muntok, Batavia, Soerabaja, Rembang,
Waingapoe (Soemba) en Koepang (Timor)
zullen weerberichten worden opgemaakt, die
op aanvraag per radio zulen worden doorge
zonden. Te Batavia en te Soerabaja zal me
dische en technische hulp aanwezig zijn. Op
de vliegvelden van Batavia, Soerabaja en Koe
pang zal nachtverlichting worden aange
bracht.
De regeering is niet verantwoordelijk voor
eventueele ongevallen en zal de kosten, welke
hieniit voortvloeien, in rekening brengen,
o.a. ook die van opsporing, bij eventueel zoek-
GEKNOEI MET STEENKOLEN?
BATAVIA, 27 Sept (Aneta). De kranen en
transporten van een steenkolen leverende
firma te Tandjong-Priok zijn verzegeld, in
verband met een onderzoek door de justitie
naar aanleiding van het vermoeden dat de
clientèle dezer firma over een periode van ver
schillende jaren zeer zjjn benadeeld.
Tot nogtoe ontbreker verdere bijzonder
heden.
ROFFELRIJM EN*
AAN TANTE POS
Volgens de berichten zal het gesprek-
20 pet. verlaagd worden.
Tante Pos! Beminde Tante,
Zooveel en zoo vaak gelaakt
Als van de miljoenen brieven
Er eens één was zoek geraakt!
Duizenden, ontelbre malen
Waren we er vroolijk mee
Als een grol gedebiteerd werd
Op de dienst der P.T.T.
En we braken met z'n allen
In verdwaasd gehoonlach los
Was je soms niet al te lekker,
Wijze suikertante Pos
Dat zal allemaal voorbij zijn,
Dat is, eerlijk, uit de tijd,
Want je werd voor ons een voorbeeld
Van de grootste spaarzaamheid.
Zes miljoen aan gave guldens
Lei je in één jaar opzij;
Daar is (en dat vind ik fijn hoor!)
Vast van mij een tientje bij.
Is het wonder dat je spaarpot
Alle boosheid in ons breekt
En een vlam van pure liefde
In ons bitter hart ontsteekt?
Werkelijk, het is beschamend,
Diep beschamend, Tantelief,
Dat je komt met zooveel korting
Op het telefoontarief
Twintig klinkende procenten
Werp je het tarief omlaag;
Wat een weldaad voor de arme
Zakenmenschen van vandaag!
Dank voor zooveel gulle goedheid
Tante Pos! En wordt de port
Op het drukwerk en de brieven
Ook verminderd binnenkort
(Nadruk verboden.) LEO LENS
PLAFOND INGESTORT
SEMARANG, 27 Sept. (Aneta) Gistermid
dag is het cementen plafond in de biblio
theek en museumzaal van het proefstation
Midden-Java, dat 1500 K.G. weegt ingestort.
Toen men het gevaar zag aankomen, is de
zaal onmiddellijk ontruimd; de mandoers (In-
landsche opzieners) konden hierbij ternauwer
nood het veege Hjf redden. Door deze maat
regelen hadden echter geen persoonlijke onge
lukken plaats. De schade,, aan kasten en mu
seumstukken toegebracht, is aanzienlijk.
TELEFOONVERBINDING JAVA—BALI
BATAVIA, 27 Sept. (Aneta). Met ingang
van 1 October zal het interlocale telefoonver
keer tusschen Java en Bali voor het publielS
worden opengesteld.
