UIT TROPISCH NEDERLAND
Zoo'n erge Hoofdpijn?
AKKER.CACHET5
BINNENLAND.
MAANDAG 10 SEPTEMBER 1934
TWEEDE BLAD PAG. 5
Oorlog in Tandjong Priok Kolonisatie van Europeanen
In Indië Kan de Regeering niet méér helpen?
F '(Van onzen IndiscHen correspondent)]
Langs den lichten avondhemel met hel-
pere maan en sterren snorren de vliegma
chines, flauw zichtbaar, de vleugeluiteinden
aangegeven door roode en groene lampen,
die langs de sterren schuiven.
In samenwerking met zee- én luchtmacht
houdt het leger onder leiding van den di-
Ivisiecommandant van Batavia, groote oefe
ningen van 21 Augustus 6 uur n.m. tot 23
Augustus 2 uur n.m. en van 24 Augustus
plm. 2 uur v.m. tot 25 Augustus plm. 11 uur
,v.m. en in den nacht van 22 op 23 Augustus
fcullen „vijandelijke" troepen trachten te
landen in de omgeving van Priok. Ons vre
dige Batavia en onze nog vrediger haven
fcitten dus vol militairen, die elkaar vriend
schappelijk zullen bestoken. Oorlogsbodems
liggen voor de haven: de Java, de Van Galen
ien de Witte de With, benevens vier onder
zeeërs. Een luchtmacht bestaande uit zes
Curtissjagers en twaalf verkenners, met nog
enkele watervliegtuigen en eea landmacht
,Van ttvee regimenten infanterie, de afdee-
ling wielrijders, het eerste escadron cavale
rie, de afdeeling houwitsers, een afdeeling
hergartillerie, acht brigades maréchaussée,
de militaire geneeskundige dienst, de zoek-
lichtafdeeling, het telefoon- en radioperso-
neel en de pioniers, geven werkelijk een goe
den indruk van onze weermacht en laten
piet na te imponeeren. De beide dochters en
een zoon van den Gouverneur-Generaal, de
gouverneur van West-Ja va, de resident en
de regent van Batavia, verschillende volks-
raadsledcn en andere genoodigden zullen
.een deel van de manoeuvres bijwonen.
Vanavond om zes uur is de oorlogstoe-
btand ingetreden, want er is een vijandelijke
vloot gesignaleerd, 'n transportvloot, gedekt
Üoor oorlogsschepen, die natuurlijk lan
dingspogingen zal doen, hetgeen door de
troepen op Java verhinderd zal moeten wor
den. Want stel u voor, dat Priok zou worden
genomen!
Er wordt hier dus deze week hard gewerkt
Öoor onze weermacht. Jammer alleen maar,
dat het zulk een nuttelooze arbeid en eigen
lijk zulk een zot spel is, al moet men on
middellijk toestemmen, dat dergelijke oefe
ningen helaas droeve noodzaak zijn, zoolang
de wereld nog niet wijzer wordt en al deze
Krachen van andere voiaen zijn argericnt
piet voor opbouwend werk te gebruiken zijn.
Want aan opbouw is ook hier te lande
nog zoo heel veel te doen. Daar is om te be
ginnen de kolonisatie, waarover bij de be
handeling van de vierde begrootingsafdee
ling, het departement van Binnenlandsch
Bestuur, weer zooveel gesproken is. Wat zou
er niet heel veel meer bereikt kunnen wor-
'den, wanneer b.v. de militaire krachten kon
den worden aangewend voor de ontginning
[van streken geschikt voor kolonisatie, zoo
dat de kolonisten den eersten moeilijken tijd
piet alles alleen behoeven te doen.
De Regeering blijft ten aanzien van de kolo
nisatie van Europeanen in Nederlandsch-
Indië een politiek van welwillend toezien
tvolgen, Gister; heeft de directeur yan Bin-
ïenlandsch Bestuur dat nog eens in den
Volksraad uiteengezet tegenover de leden,
die meer hulp en voorlichting van de Re
geering verwachten. Hij zeide, dat waar er
daadwerkelijk thans door zooveel verschil
lende vereenigingen wordt gekoloniseerd,
die onderling nog sterk afwijken inzake de
beoordeeling omtrent de geschiktheid van
kolonisatieterreinen, de Regeering nog geen
reden ziet, de kolonisatie te bevorderen door
b.v.. de binnenlanden van Nieuw-Guinea
open te leggen, en deze uitgebreide streken
te maken tot een soort Nederlandsch
Australië, bewoond en ontgonnen door Ne
derlanders uit het overige deel van den Ar
chipel en het moederland, een ideaal dat
verschillende leden van de Vaderlandsche
Club voor oogen staat, wier tolk in den raad
de heer Fruin was.
Men zoo kunnen zeggen, dat juist door
den geschetsten toestand daadwerkelijke
regeeringshulp en voorlichting noodig is,
waar de regeering toch over veel beter mid
delen en organen beschikt ik noemde het
leger, dat in vredestijd toch best zulke dingen
kan doen zonder veel meer kosten dan 't ge
wone legerwerk vereischt dan de afzon
derlijke, veelal zwakke vereenigingen, maar
de Regeering schijnt voorshands geen ver
antwoordelijkheid voor mogelijke misluk
king op zich te durven nemen. Of dit stand
punt niet èl te voorzichtig is wie niet
waagt, die niet wint waag ik te betwij
felen.
Zelfs al is de toestand hier geleidelijk aan
o zoo geleidelijk! aan het verbeteren, er
zal toch altijd nog kolonisatie noodig zijn,
vooral voor die Europeanen, in het bijzonder
Indo's, die niet de plaats en het bestaan
kunnen vinden in de Indische maatschappij,
welke hun toekomen. En bovendien beraamt
men ook in Holland voortdurend plannen
om een aantal personen uit te zenden, die
hun bestaan willen zoeker, in den landbouw
hier te lande. Wil de Regeering dan wel
op haar geweten hebben een mogelijk falen
van het particuliere initiatief, wanneer dat
tóch, ondanks haar waarschuwingen, door
zet en wellicht vooral indien het zoover
zou komen, dat men direct uit Holland kolo
nisten zou zenden door onbekendheid met
klimaat en streek, diep teleurgesteld wordt
en slachtoffers maakt?
Een vorige maal heb ik reeds gewaar
schuwd tegen kolonisatiepogingen uit Ne
derland rechtstreeks naar Nieuw-Guinea, al
thans van menschen die nog nooit in Indië
zijn geweest Het koloniseeren in de tropen
is nog heel wat anders dan dat in de koude
of gematigde streken. De geschiedenis heeft
trouwens bewezen, dat het niet zoo gemak
kelijk lukt, Hollandsche landbouwers in In
dië te laten „boeren". Toen de Compagnie
indertijd het belang van zulke Hollandsche
landbouwnederzettingen inzag, heeft zij op
zeer aannemelijke en gemakkelijke voorwaar
den stukken lancl in de omgeving van Ba
tavia aangeboden, doch van de grootsche
plannen is niets terecht gekomen. 1-Iet liep
alles op teleurstelling uit.
Wie uit Nederland naar Indië zou willen
koloniseeren, zal goed doen, eerst eens ei
gens in de tropen op een gevestigde land
bouw- of cultuuronderneming te werken,
zich op de hoogte te stellen van de eigen
aardigheden van het zoo gansch verschil
lende leven en klimaat, hij zal moeten we
ten, wat voor gewassen in de streek, welke
hij uitzoekt voor zijn kolonisatiepogingen,
zullen gedijen, hoe de transportmogelijkheid
is en waar hij afzetgebied zal kunnen vin
den enz. Hij denke niet, dat hij hier maar
een Hollandsche boerderij kan opzetten of
een tuinderij, welke in de eerste plaats in
de eigen behoeften voorziet. Dergelijke er-
waclitingen moet hij zeker laten varen. Hij
zal zich geheel aan den aard van den
bodem moeten aanpassen voor zijn bedrijf
en cultuur.
Als de reis niet zoo ver en zoo duur was,
zou het 't beste zijn dat 'n adspirant-kolonist
eerst eens ging kijken. Thans is het wel
licht mogelijk, dat een groep eerst eens een
„verkenner" uitzendt, die de bestaande kolo
nisaties komt bezien en onderzoekt ter
plaatse, wat er voor hem en de zijnen te
bereiken zal zijn. In Nederland terugge
keerd zal hij dan de anderen uit eigen aan
schouwing kunnen inlichten. Wellicht dat
de stoomvaartmaatschappijen genegen zijn,
voor zoo iemand reductie op de passageprijs
te verleenen.
Intusschen, dat de Regeering de kolonisa
tie geheel aan haar lot zal overlaten, be
hoeft men niet te vreezen. Zij heeft gezegd,
dat verdere exploitatie en openlegging van
Nieuw-Guinea zal moeten wachten tot betere
Binnen een kwartier kunt Ge die
vergeten zijn en U als herboren
voelen door één of twee van die
tijden zijn aangebroken. Thans laat zij het
aan de vereenigingen over, de terreinen
plantklaar te maken, al stelde zij ook in
uitzicht binnenkort een z.g. contactvergade
ring to houden met de kolonisatievereeni-
gingen naar aanleiding van het uitvoerig
rapport van den nieuwen resident der Mo-
1 ukken, die zich kort na zijn optreden op
de hoogte stelde van de kolonisatie op
Nieuw-Guinea en verschillende beschouwin
gen met opbouwende critiek aan de Regee
ring in zijn rapport heeft voorgelegd. De
bekende Dr. Vrijburg intusschen is tot de
conclusie gekomen, dat Nieuw-Guinea voor
alsnog ongeschikt is voor kolonisatie en
meent nu zijn keus te moeten vestigen op
bepaalde terreinen in de Dairilanden. Het
Indo-Europeesch Verbond werkt in de Lam-
póngs (de Giesting) en op Java, de Koloni
satie Nieuw-Guinea en de Stichting Koloni
satie Poeloe Laoet op Poeloe Laoet. Het is
alles nog vrijwel in het beginstadium, al zijn
hier en daar wel resultaten bereikt. Men
kan dus het regeeringsstandpunt wel billij
ken, zich in dit stadium van exploratie en
proefneming van leiding te onthouden, al
valt er anderzijds voor zulk een leiding en
yoorlichting wel wat tg zeggen.
Vroege Werkloosheid ten
plattelande
Men zendt one volgend verslag der laatste
vergadering van den Raad der Gemeente Ul-
rum (Gron.).
De heer Van Geuns (V.-B.) brengt ter spra
ke een onderhoud welke hij heeft gehad met
een landbouwer over het vroeg laten loopen
van de arbeiders, in verband met de vroege
oogst. Hij geeft in overweging een schrijven
aan alle landbouwers te richteh om de arbei
ders niet eerder te laten loopeii dan 20 Sept.
a.s. De Voorzitter zal het toejiijchen als hier
aan mocht worden voldaan en verklaart dat B.
en W. gaarne willen medewerken.
De heer Van der Klei (S.D.A.P.) zal even
eens een dergelijk adres tot alle landbouwers
toejuichen, doch heeft er geen hooge verwach
tingen van. Hij vraagt den Voorzitter of B. en
W. reeds maatregelen hebben genomen ten
zien van die menschen, die zeer binnenkort
weer werkloos worden. Slechts een zeer kort
tijdsbestek hebben de menschen werk gehad
en hy geeft dan ook in ernstige overweging
om maatregelen te nemen
De heer Sterkenburg (A.-R.) verklaart zich
tegen het richten van een 6chrijven aan
landbouwers. Volgens hem geeft het niets.
De heer Rietema (A.-R.) merkt op, dat B.
en W. verder willen gaan, door zich te wenden
tot de regeenng. Daar aan de landbouw steun
wordt toegekend, wil Spr. hebben, dat op ieder
landbouwbedrijf een zeker aantal arbeiders
moeten worden gehouden.
De heer Hoeksema (A.-R.) is het met Van
der Klei eens en juicht de te nemen maatre
gelen toe.
De heer Bulthuis (A.-R.) is het met den heer
Rietema eens. Er moet een regeling komen,
dat een zeker aavtal arbeiders op ieder bedrijf
geplaatst moet worden. Een volgende'vergade
ring zal hieromtrent met voorstellen worden
gekomen.
Het waterliniegedenkteeken
Eischen en voorstelling
In een vergadering te Amersfoort heeft
de oud-commandant van het Waterliniefort
„Honswijk", overste A. C a p t ij n, medege
deeld, dat hij naar aanleiding van het
initiatief der Honswijkers om te komen tot
de oprichting van een Waterliniegedenk
teeken, een propaganda-veldtocht heeft ont
worpen met het doel ook in breede krin
gen belangstelling en sympathie te wekken
voor dit bijzondere plan.
De voorstelling daarvan moet eenvoudig,
duidelijk en gezond nationaal zijn. Zoowel
de bewoner van de landstreek als de ge
mobiliseerde soldaat komen daarin voor.
Bevolking en bezetting waren één.
Op het gedenkteeken zullen voorkomen
de figuren van een gemobiliseerde en zijn
kameraad, die elkander tot steun zijn in
de oogenblikken van een dreigend gevaar.
Als opschrift wordt voorgesteld: „Water
linie 1914";
f)e Persil-lichtboot in werking
E. Ostermann <f- Co's Handelmaatschappij
N.V. te Amsterdam geeft met haar lichtboot
„Persil" demonstraties in het projecteeren
van lichtreclames op... de (volken. Het daar
voor benoodigde toestel, bestaande uit a0.000
onderdeelen is een wonder der techniek.
In den loop der eerstvolgende maanden zal
de Persil-lichtboot ulle wateren van Neder
land doorkruisen.
Patrimonium Zuid Holland
Najaarsvergadering te Rotterdam
Op Zaterdag 15 September a.s. hoopt de
Gewestelijke Organisatie van Patrimonium
in de provincie Zuid-Holland haar najaars
vergadering te houden in het gebouw „De
Eendracht" te Rotterdam; aanvang 3 uur.
Er zal een bestuursverkiezing plaats heb
ben, waarna de heer R. Ha goor t, van
Utrecht, lid van het Verbondsbestuur, refe-
reeren zal over het onderwerp: ,.De taak
van Patrimonium ten opzichte der werk-
loozen". Dit zeer urgente onderwerp zal zeer
zeker een groot aantal bezoekers trekken.
Er is ruime gelegenheid voor bespreking.
ONDERSCHEIDINGEN
Bij K. B. Ie benoemd tot ridder In de
m Oranje-Xa.«>?au, W. J. Koken lid van
ad der gem. Kerkrade:
Is de gouden eere-medaille. verbonden
orde van Orarie-N&s-sau, toegekend aor
G. C. P. Peerbolte, oud-klokkenist aan
r?"-'-huis-toren in dienst. de>r geni. Zaitbomi
DEPARTEMENT VAN BINNENL. ZAKEN
Bij K: B. Is aan den commies bij het depar
tment va.n BillnenI. Zaken W. C. Eyckelhof
verzoe,k «K*™01 ontslag ale zuod.n.g
ROFFELRIJMENj
SCHREEUWENDE VEE REN
Anneke mag mee met vader
Naar de kippenmarkt. Wat fijn
Anneke weet ivat een mooie
Veertjes daar te vinden zijn.
Onder kinderlijk gekeuvel
Komt ze aan het feestterrein.
Anneke's vergulde krullen
Dansen in de zonneschijn.
Vader houdt ze aan een handje
Maar dat gaat maar éven goed,
Tot ze voor een prachtig veertje
Vader wel vergeten moet.
Ansje ivringt zich door de beenen
Van de breede boeren heen,
Eén en al verzamelwoede;
Pa staat moederziel alleen.
Met een handvol bontgekleurde
Veertjes keert ze van de jacht;
„Dat is nikshè pa, die vieze!"
Zegt ze somber; vader lacht:
,flee, we vinden nog wel mooie!
Kom, geef vader nu een hand!"
En zoo komen ze getweeën
Bij een volle kippenmand
Die, wat hoog voor 't kleine meisje.
Op een stapel kisten staat,
En een prachtbos blanke pluimen
Voor haar neusje spelen laat.
Maar dat is te veel verleiding:
Ansje grijpt en rukt er aan
Oei!een ijselijke angstkreet:
Aan dé veeren zit een haan!
Anneke beeft op haar beentjes,
Trekt pa mee, en stamelt: „O!
Ga maar gauiv mee verder vader,
Want dié veeren schreeuioen zoo
(Nadruk verboden.) LEO LENS
UIT HET SOCIALE LEVEN
BOND FAN KLEERMAKERSPATROONS
IN NEDERLAND.
Zomervergadering te Apeldoorn.
De Bond van Kleermakerspatroons hield in
Apeldoorn zijn zomervergadering, waarop
o.m. besloten werd de naam van den bond te
veranderen in Bond van Maatkleedingbe-
drijven in Nederland. Het bondsbureay zal
vanaf 1 Juli gevestigd zijn te 's-Gravenhage,
tot administrateur werd benoemd de heer C.
Rot. De liter C. Rot hield een rede over
„Reclame". Het verzoek der Apeldoornscha
Winke'iersveroeniging om adhaesie te betui
gen aan haar adres aan den Minister van Soc.
Zaken betreffende ouderdomsverzorging voor;
den middenstander werd aangehouden.
Eenige deelnemers aan de wedstrijden om
vereenigingen, gehouden te Zoelen bij TieU
van Nederland voor de landelijke ruiter.
De dwars door een personenrijtuig heengereden locomotief nabij het slation Glasgow. Twee personen werden
gedood en 85 gewond.
Het tweede bataljon van het Royal Berkshire Regiment scheept zich te Southampton op de fleur alia" in
voor. het nabije Oosten en Britsch-Indië
Met <ten bouw van het SportfondsenbacL te Haarlem begint men reeds flink op te schieten. Men is nu bezig,
aan de overkapping.
