rtllOD
De Riiksweer in
het Derde Rijk
Naar en in Zuid-Afrika
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1934
DERDE BLAD PAG. 9
Zij is de wapendraagster der
gansche natie
De kwestie van het eventueel
herstel der monarchie
,(Van onzen Duitschen correspondent)
Tijdens de ziekte en bij het overlijden
\an rijkspresident von Hindenburg hoorde
men binnen en meer nog buiten Duitsch
land de vraag stellen:
wat zal do rijksweer doen,
wanneer Hitier zichzelf tot opvolger van
den" generaal-velmaarschnlk promoveert?
Deze vraag is inmiddels beantwoord: de
ge7.amenlijke ïijksweer heeft den eed van
trouw reede enkele uren na het overlijden
Van Hindenburg op Hitier afgelegd- Hier
mede is de bewering waardeloos geworden,
dat een belangrijk deel der rijksweer aan
het eventueele presidentschap van den
volkskanselier niet haar goedkeuring zou
echen.
De rijksweer werd vooral de laatste tien
'jaar ik herinner aan het regiem van Von
Seeckt en Dr. Gessier dikwijls een sphinx
genoemd. Van buitenaf bekeken lag daar
wel iets waars in, want in den glanstijd
Van de sociaal-democratie wist eigenlijk
niemand precies ,wat men op een beslis
send moment van de rijksweer kon ver
wachten.
In werkelijkheid heeft echter de rijksweer
zulk een dubbelzinnige rol nooit gespeeld.
Grondige kenners van de mentaliteit der
officieren en soldaten, speciaal van het
jongere officierscorps, hebben mij verze
kerd, dat de rijksweer sympathiek tegen
over de nationaal-socialistische beweging
Sedert de omwenteling in het politieke
leven, welke in 1919 in de grondwet van
.Weimar werd bevestigd en vastgelegd,
tot aan den dood van Hinderburg, gold het
legertje der honderdduizend als „unpoli-
tisoh", als een groep mannen, die door de
weermacht de weerbaarheid van het Duit
sche volk vertegenwoordigden- Niets meer
.en niets minder. Werden zij door de een of
andere regeering zon nu en dan bij interne
aangelegenheden betrokken, dan geschiedde
zulks mestal pas dan, wanneer de politie
niet meer bij machte was, de orde te hand
haven. Maar zelfs in de jaren van politieke
verdeeldheid en in de weken van algemee-
ne staking heeft do rijksweer haar positie
in de waardeering van het volk weten te
handhaven. Als regel gold:
de rijksweer staat boven het
meeningsverschil der partijen,
hetgeen natuurlijk niet kon verhinderen,
dat iedere soldaat in zijn hart toch een be
paalde meening over het politieke leven
dier dagen koesterde-
Kwam men soms met hoogere officieren in
gesprek over de toenmalige verhoudin
gen, dan werd men getroffen door het ver
schil van inzicht tusschen de officieren van
de rijksweer en die der politie. Onder het
beleid van Severing was de schupo ongetwij
feld een macht in den staat van Weimar
geworden, terwij! daarentegen de rijksweer
in haar hart voor deze socialistisch getinte
republiek weinig voelde. Dat de rijksweer
onvoorwaardelijk trouw stond tegenover
den goneraal-veldmaarschalk. wiens hooge
verdienste het was, dat hij zelfs in de dagen
der vernedering nog de soldateneer wist te
handhaven, spreekt vanzelf.
Toen Hitier als kanselier naar voren trad,
merkte men in de kringen der rijksweer
weldra, dat hij zijn bijzondere aandacht
aan de landsverdediging schonk. Hij zocht
en vond contact rnet den chef der rijk9weer,
generaal von Blomberg en deze deed cp zijn
beurt wat binnen zijn vérmogen lag, om de
gezamenlijke rijksweer voor de nationaal-
socialistische beweging te winnen. De aspi
raties van Rohm. die in zijn onbegrijpelijke
eerzucht persoonlijk het commando der
landsverdediging wilde veroveren, vonden bij
de hoogere kringen der rijksweer weinig
aansluiting en het optreden van Hitier
heeft bewezen, hoe deze persoonlijk over de
revolte van een zijner oudste vrienden
dacht
In zijn politiek testament teekent Hinden
burg duidelijk
detaak der rijksweer:
„Zij moet steeds en onder alle omstandig
heden een instrument dor rijksleiding blij
ven. dat, onaangetast door de interne staats
aangelegenheden, zijn hooge taak, de ver
dediging van volk en vaderland, ten allen
tijde kan vervullen."
Voorzoover in de tweede helft van dit
merkwaardig testament de naam van Adolf
Hitler wordt genoemd, spreekt de overle
dene de hoop uit. dat door zijn streven de
eenheid van het Duitsche volk zal worden
bereikt-
De situatie der rijksweer heeft door het
feit, dat Hitier thans kanselier en Leider
van het gansche volk is geworden, een wij
ziging ondergaan want hoe zeer ook voor
haar politieke activiteit verboden blijft,
toch zal de geest der rijksweer langzaam
maar zeker een wijziging ondergaan.
De rijksweer is de wapendraagster der
gansche natie, haar tradities wortelen in
den glanstijd van het bewind der Hohen-
zollern, en Hindenburg zelf is het, die in
zijn politiek testament de hoop uitspreekt,
dat de monarchie van dit geslacht eenmaal
in eere hersteld moge worden. Persoonlijk
heb ik het in de vijftien jaar mijner werk
zaamheid in Duitschland nimmer onder
stoeleri of banken gestbken, dat ik de mo
narchie het meest in overeenstemming acht
met den geest en de geschiedenis van het
Dutische volk en de verschillende Duitsche
landen.
De nieuwe geest der rijksweer is echter
onder de gegeven omstandigheden natio-
naal-socialistisch en de jeugd, die nu een
maal het reservoir vior vaderlandsverdedi
ging is, denkt en voelt nationaal-socialis-
tisch- Iedere jonge Duitscher, die graag de
uniform der rijksweer zou aantrekken,
weet, dat hij slechts als een trouw aan
hanger van Hitier en diens derde rijk hier
voor in aanmerking kan komen.
Een eventueel
herstel der monarchie
is dus alleen maar denkbaar onder mede
werking en met goedkeuring van Adolf Hit-
Ier en zijn beweging maar de 27e Ja
nuari 1934 en de sedertdien door Goering
getroffen maatregelen tegen alle monarchis
tische organsiaties hebben duidelijk bewe
zen. dat we vooralsnog zoover niet zijn!
Het nationaal-socialisme viert in heel
Duitschland hoogtij. Er zijn haast geen or
ganisaties meer, die zich aan deze stroo-
ming kunnen onttrekken. Mijn brievenbe
steller en mijn krantenjongen, mijn schoen
maker en onze kruidenier doen er aan mee-
En zelfs de belangrijkste organisatie van
heel Duitschland, de rijksweer, heeft den
eed van trouw aan Hitier gezwaren.
Het zal voor generaal Blomberg geen ge
makkelijke opdracht geweest zijn, al zijn
officieren en sodlaten van de noodzakelijk
heid hiervan innerlijk te overtuigen. Het ef
fect hiervan beteekent, dat het tegenwoor
dige staatshoofd, Adolf Hitler, over een
macht beschikt zooals de geschiedenis van
onzen tijd ze niemand van gelijke positie
in andere landen ziet toegekend.. Zij over
treft die van Mussolini en zelfs die van de
Duitsche vorsten van vóór den oorlog.
Wij kunnen er rekening mee houden, dat
Hitler in opdracht van Hindenburg zijn bij
zondere aandacht aan de rijksweer, aan de
opvoeding van den Duitschen soldaat zal
schenken. Reeds werd een verordening uit
gevaardigd, welke een grondige
studie van de nationaal-socialis
tische levensopvatting
voorschrijft. Zoodoende zal de wensch van
Hindenburg ten opzichte van de monarchie
vooralsnog onvervuld blijven. Overtuigde
aanhangers van het bewind der Hohenzol-
lern vindt men ook thans nog onder de oude
re generatie in de rijksweer en het lijkt mij
niet onwaarschijnlijk, dat zij binnen af zien-
baren tijd door overtuigde nationaal-socia
listische officieren vervangen zullen
worden-
Ik liet me vertellen, ofschoon nadien
Goering en ook 1-Iess genoemd werden, dat
generaal Blomberg eerlang als opvolger van
von Papen als vice-kanselier zitting zal ne
men in het kabinet der rijksregeering. Wij
zouden deze maatregel als een bewijs van
erkentelijkheid kunnen beschouwen voor
den ijver, waarmede hij het contact tus
schen de rijksweer en het nieuwe staatsbe
wind wist te bevorderen. De uitwerking van
deze effecten is niet te overzien, maar wel
kan men zeggen, dat een nieuwe epoche in
het derde Rijk is begonnen-
Instanties. welke over de macht beschik
ken, dit rijk ten val te brengen, bestaan
er vooralsnog niet Ondanks alle economi
sche zorgen, ondanks alle politieke span
ning met 't buitenland sedert den 20en Juni
onaanks de geringe waardeering. welke dezo
volkskanselier ook in zijn nieuwe functie bij
velen in het buitenland vindt bracht het
heen gaan van Hindenburg geen verzwak
king in de stabiliteit van Hitler's beevind.
Het resultaat van de volksstemming heeft
zulks bevestigd-
Berlijn, September 1934.
ONDERSCHEIDING
BU Kon. besluit ls benoemd tot Broeder In
de orde van den Nederlandschen Leeuw de
schrtJver eerste klasse bU het Departement van
Defensie F. L. N. van der Ven.
BU Kon. besluit ls benoemd tot ridder In de
Orde van Oranje-Nassaw mejuffrouw E. J.
AafJ&a, besturende zuster van het Diaconessen-
huis te Hilversum.
ROFFELRIJMEN.
EEN TAAIE
De Jeugdige Haagsche stayer (wiel
renner) Joop Snoek, heeft b(j een
aanröding op de Leidscheweg te
Wassenaar een sleutelbeen gebro
ken waardoor hjj ln het zieken
huis moest worden opgenomen. Dit
la reeds de derde maal dit jaar. dat
Snoek een sleutelbeen heeft gebro
ken. Sportbericht.
Heusch, ik hang niet aan het wieltje
Van de helden van de baan
En de meeste sportberichten
Durf ik rustig overslaan
Maar het kwam me te gebeuren
Dat m'n oog hier zoo op viel,
En de moed van deze jongen
Greep me even in de ziel:
Is dat niet een taaie kerel
Die nu voor de derde maal
Zich Tiaar 't ziekenhuis laat dragen
Voor zijn renners-„ideaal"
Is dat niet een taaie kerel
Die z'n lichaam er aan waagt
Als de Sport van hem het offer
Van de sportverdwazing vraagt?
Is hij niet een diep beschamend
Voorbeeld voor ons allemaal
Die zoo slap zijn en zoo lauw zijn
Voor ons heilig ideaal?
Wij, wij ouderen en jongen
Slappelingen in de strijd
Voor de eer van Koning Christus
En het Rijk der Eeuwigheid,
Zitten zuchtende en steunend
Aanstonds bij de pakken neer,
Bieden, komt het tot een treffen
Angstig amper tegenweer!
Wat doen wij, terwijl de vijand
Overal te wapen stormt
En z'n fronten van geschoolde
Dappere soldaten vormt?
Wijstudeeren en wij droomen
Theoretiseer end voort,
Maar wij vechten veel te weinig,
Véél te weinig, met het Woord.
Waarom stoppen we de krant niet
Bij den buurman in de bus
En bewerken de gezinnen
Van de weifelaars aldus?
Waarom laten we den broeder
Die zijn hoofd verliest met vree?
Waarom maken we niet ieder
Die dat zijn moet abonnee?
Laten wij de tijd begrijpen
En de taak waarvoor wij staan!
Laten wij met taai volharden
Aan het zwaard de handen slaan!
(Nadruk verboden.) LEO LENS.
AUDIËNTIES
De gewone audiënties van den minister van
Financiën en van dep minister van Onderwijs
zullen op Maandag 10 September a.s. niet
I plaats hebben.
VRIJDAG 6 SEPTEMBER
HUIZEN 301.5 M.
K.R.O.
8.00—9.15 Morgencoocert..
10.00—11.30 Gramofoonmuziek.
11.30—12.00 Halfuurtje voor ziekeo «O
ouden van dagen.
12.01 12.15 n.m. Politieberichten.
12 15—1.15 n.m. Lunchconcert door Iwan
Schustow en zijn Russische KapeL
I.15—1.45 n.m. Gramofoonmuziek.
2.00—3.00 n.m. Richard Strauss-programma
3.00—4.30 n m. Zang en cellorecital, m.m.v.
Lisa Frank, sopraan en Cor de Wilde,
cello.
3.304.00 o.m. Gramofoan-intermezzo.
4.305.00 o.m. Gramofoonmuziek.
5.005.30 n.m. Landbouwcrisiswetten ec
-besluiten, door Th. Arts. Onderwerp: „De
Aardappelsteun".
5.306.00 n.m. De Kro-Boys o.l.v. Piet
Lustenhouwer.
6.00—6.15 n.m. Gramofoonmuziek.
6.15—7.00 o.m. De Kro-Boys oJ.v. Piet
Lustenhouwer,
7.00—7.15 o.m. Politieberichten.
7.15—7.35 n.m. „Oude en nieuwe gevelstee-»
nen", door Joh. Schwencke.
7.35—8.00 nm. Gramofoonmuziek.
8.00—8.30 n.m. Concert door het Orkest
o.l.v. Joh. Gerritsen.
830-8.35 n.m. Vaz Dias.
8.35—9 20 o.m. Concert door Orkest oJ.v.
Joh. Gerritsen, m.m.v, Heoriette Bosmans,
9.20—9.50 n.m. Aansluiting met Heck's
Lunchroom te Amsterdam.
9.50—10.30 n.m. Orkest oJ.v. Johan Gerrit-
10.30—10.35 n-m. Vaz Dias.
10.35-11.15 n.m. Aansluiting met Heek*3
Lunchroom te Amsterdam.
II.1512.00 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM 1875 M-
VJLBJL
8.01 Gramofoonmuziek.
V.P.R.O.
10.00 Morgenwijding.
VJLRJL
10.15 „De werkman". Alie van Wijhe--
Smeding. Voordracht door Adolf Bouw-
1030 Orgelspel door Joh. Jong,
11.00 „De student". (Alie van Wijhe—
Smeding), Voordracht door AdoJf Bouw-
11.20 Philadelfiia symphonie-orkest, o.l.v,
Leopold Stokowski speelt: Arlesienne-suite,
Bizet
11.45 Vroolijke plaatjes.
A.V.R.O.
12.01 12.30 n.m. Gramofoonmuziek,
12.30—2.30 n.m. Lunchconcert door Kovacs
Lajos en zijn orkest.
2.30—3.00 n.m. Voordracht door Ank vaa
der Moer.
3 00—4.00 nm. Attentie voor Mr. Pick-up!
VJLRJL
4.01 m Overschakelen naar den zender
Kootwijk.
4.15 nm. Gramofoonmuziek.
4.30 nm. Na schooltijd. Frans NienhuyS
vertelt voor de grootere kinderen.
5.00 n.m. Een kruistocht door veel gevraag
de opera's. (Gram muziek).
5.55 n.m. De nieuwe knipcursus. Mevr. A.
van Blanken—van Kuyk doet mededeelin-
gen over de a s. knipcursussen.
6.01 n.m. Fiienova. Medewerking van: De
Flierefluiters, o.l.v. Jan van der Horst-
KJein-ensemble oJ.v. Frits Bakels. De No
tenkrakers o.l.v. Daaf Wins.
7.30 n.m. De 16-September-betoogdng. (Gra
mofoonplaten)
A.VJLO.
8.00—10.15 n.m. Aansluiting Kurhaus te
Scheveningen. Het Residentie-orkest, o.l.vw
Garl Schuricht Koor van de Mij. tot Bevor
dering der Toonkunst. Den Haag. Sol is tent
Di Moorlag Suze Luger; Louis van Tuide»
Willem Ravelb.
—10.15 nm. Sluiting.
V.P.R.G.
8.00 nm. Avociduitjendiog. Sprekers: Ds,
W. Visser. Nieuw-Helvoet. Dr. W. R. M.
Noordhoff. Arnhem. L. Willink, Voorburg.
8.01 n.m. Lezing: Geloof en Blijdschap. Eer
ste voordracht. Spreker: Ds. Visser, Nieuw-
Helvoet.
±9.00 n.m. (In de pauze van het Kurbaus-
concert). Cursus: Internationaal Verbeeld
voor Vrijzinnig Christendom en Geloofsvrij
heid. Eerste voordracht: Het 11de congres
van Vrijz. Godsdiens tigen, Kopenhagen
1934. Spreker: Dr. W. R. M. Noordhoff,
Arnhem.
±10.15 o.m. (na afloop van het Kurhaus-
concert) Vaz Dias. Vrijz. Godsd. Persbur.
±10.30 n.m. Lezing: Een filmwerk van gees
tehjke verfijning. „Berkely Square". Spre
ker: L. Willink, Voorburg.
BUITENLAND
Daventry 1500 M.: 8.20 n.m. Promenade-
concert. met Harriet Cohen, piano. Beetho
ven-programma.
London Reg. 342.1 M.i 8.20 n.m. Will C,
Pepper's „White Coons".
Parijs (Poste Parisien) 328.2 M.: 8.32 n.m,
Symphonie-ccncert o.l.v. Théodore Ma-
thieu, mm.v. Marie Tissier, Maurice Beché
en Eduard Gendron. piano.
Warschau 1411 M.: 8.50 n.m. Ncskowskl-
Straatsburg 349.2 n.m. 8.50 n.m. Uit VichyJ
Symphonie-ccmcert o.l.v. Emile Cooper.
Rome 4203 M.: 9.05 n.m. „Die lustige \Vit-
we". operette van Lehar.
Deutschlandsender 1571 M.: 9.05 n.m. „Von
der Wolga bis zum Ebro"; Europeesche
volksdansen.
Keulen 455.9 M.: 905 om. „Die Braut voai
Messina", een treurspel van Von Schiller,
Koningsbergen 291 M.: 9.20 nm. Mozart-
conc^rti
Leipzig 368.8 M-: 9.45 n.m. Symphonie-
ooncert o.l.v. Hans Weisbach. (Mozart,
Trapp)
Bratislava 298.8 M.t 1035 om. Lezing. „Co-
memus as a Reformer".
Reisbrieven van Prof. Dr. V. Hepp
ii*
Het reisplan Door Londen en Zuid-
Engeland De Winchester Castle
De indeeling van het schip.
De bepaling van den reistijd
Toen de voorzitter van de jongste vergadering der Vrije Uni
versiteit, Mr. S. de Vries Czn., de internationale beteekenis van
onze stichting belichtte en er o.a. ook op wees, dat onze hoog
leeraren telkens weer uitnoodigingen uit het buitenland ontvan
gen, merkte hij op, dat dit den curatoren soms geen geringe
zorgen baart. En terwijl hij zich met een schalksch gezicht naar
mij omwendde, voegde hij er aan toe, dat het niet in het belang
der studenten kan geacht, wanneer de colleges gedurende ge-
ruimen tijd onderbroken worden.
Het behoeft geen betoog, dat daar veel van aan is, anders zou
een president-curator zoo iets niet en dan nog wel in het open
baar zeggen.
Nu zal ik niet alles opsommen, wat daartegenover staat. Al
leen dit. Ook de hoogleeraren zijn er zich blijkens de historie
zeer wel van bewust, dat hun gewone arbeid niet te lang mag
blijven liggen. Daarom zorgen zij er voor zulke reizen zooveel
doenlijk in de vacanties te laten vallen.
Wat mijn Zuid-Afrikaansche reis betreft stuurde ik daarop
Van het begin aan. Het lastige van het geval is, dat in het mid
den van onze zomervacantie de studenten daar wintervacantie
genieten. Vóór de tweede helft van Augustus kon ik daar dus
niet terecht. Eind September vangen onze colleges weer aan. Bin
nen dit kader moest alzoo de reis worden ingepast, zij het dan
met verlenging van een paar weken hoogstens.
Het kwam er dus op aan zulk een „trip" saam te stellen,
Welke aan de grootst mogelijke voorwaarden van tijdbesparing
Voldoet
Tegenwoordig is er aan reisgelegenheden naar Zuid-Afrika
geen gebrek. Men heeft de Holland-Afrikalijn, de Duitsche lijn,
terwijl er pas een Italiaansche lijn is bijgekomen. Maar de
,vaartplannen lieten mij geen keus. Ik moest de Engelsche, de
bekende U n i o n-C a s 11 e-1 i n e nemen, omdat alleen de data
barer vaarten mijn plan uitvoerbaar maakten.
Dit ter verontschuldiging, dat ik de Nederlandsch-Afrikaansche
pnderneming passeerde.
Noodzakelijkheid dwong.
Even door Londen
Over mijn tocht naar en door Engeland zal ik niet uitweiden.
Dan zou ik uit herinneringen aan vroegere bezoeken moeten
putten. En dat ligt buiten het bestek van dit reisverslag. Dit
maal ging het erom zoo snel mogelijk door het zuiden van
Engeland heen te jagen naar Southampton, de haven van in
scheping.
's Morgens om half negen ongeveer kwam ik in Londen aan.
Dan ziet men het feitelijk op z'n mooist. Zeker, Engelands
hoofdstad heeft tal van gebouwen, die het bezoeken ten zeerste
Waard zijn. Maar daarin schuilt toch het eigene niet. Deze metro
pool geeft om in de tale Bollands te spreken de eenheid der te-
gendeelen te aanschouwen. Zij is antiek modern. Zij levert vol
strekt niet het bewijs, hoe men in onzen tijd er in geslaagd is
het moderne voor antiek te doen doorgaan, waarin meubelfabri
kanten soms specialiteiten zijn. Neen, beide het antieke en het
moderne zijn er echt. Ook Londen heeft het lot van verbouwing
en uitbreiding niet kunnen ontgaan. Maar wat het eerste be
treft, neemt dit daar toch minder groote afmetingen aan dan in
andere wereldsteden. Er zijn niet zoo weinig kantoren, die het
zelfde sombere uiterlijk vertoonen van voor honderd of tweehou-
derd jaar, waar kleinzoons en niet minder kleindochters van
den zooveelsten graad de plaatsen der voorvaderen innemen,
maar het bedrijf, dat er in uitgeoefend wordt, is up to date. In
een kleine, vaak duffe ruimte, onderhoudt men contact met heel
de wereld. Men kan er z'n historisch hart ophalen. Men kan er
ook den hartslag van het tegenwoordige wereldleven registree-
ren. De taxi-chauffeur, die mij van Liverpool-station naar Wa
terloo-station moest rijden, voerde mij door kromme smalle
straten met onooglijke kantoorcomplexen, gewaarmerkt door het
roet van den tijd. Op de trottoirs haastten zich dichte drommen
menschen, veerkrachtig, frisch, opgewekt, 's Avonds is het beeld
een beetje anders. Dan meest nervositeit om den trein te halen,
meer vermoeide gezichten. Maar 's morgens is het een lust 'k Zal
niet beweren, dat elke glimlach dan arbeidsvreugd verraadt.
Toch krijgt ge wel den indruk van een massalen wil tot werken.
En die wil vaagt zorgen weg.
'k Had nog wel wat langer willen rijden, vooral langs plaat
sen, waar werkloozen lusteloos tegen muren leunen. Want dit
is ook een werkelijkheid in Engeland. Maar die bleef me dit maal
verborgen.
'k Was op de plaats van bestemming. De blauwkiel evenaarde
den Hollandschen witkiel in gedienstigheid.
Door Zuid-Engeland
Onder grauwe luchten gleed de eerste van de speciale boot
treinen naar Southampton.
Een deel van het traject was mij bekend. Toen ik het vroeger
aflegde gloeide de zon over de glooiende velden. Triest staken
daartegen de huizen af. De meeste zijn opgetrokken uit rooden
baksteen van een soort, dat ze na een paar jaar een ouwelijk
aanzien geeft. Daarenboven doen ze primitief aan. Als een kind
zijn eerste huisjes teekent, teekent hij ze zóó. Strak zijn de ge
vels, vierkant klein de vensters, beneden in plaats van een raam
een deur, het dak zonder eenige breking, geen kokette veranda,
geen uitspringende serre, alles recht toe recht aan. Die van na
tuursteen zijn gebouwd zijn zoo mogelijk nog leelijker. Ongelijke
brokken zijn door breede cementvoegen passend gemaakt. Op
eens verrast u een afwijkend type. Wit of okergeel gepleisterd
schijnt het wat afwisseling in de eentonigheid te willen bren
gen. Maar 't lukt niet. Iets verderop naderen heele straten, halve
dorpen van 't zelfde model. Ook hiervan heeft de confectie zich
meester gemaakt. Ge oordeelt, dat het landschap met zijn heu
velen en mooi geboomte door zulk een stoffeering van men-
schelijke hand wordt bedorven.
Maar als de motregen miesert, komt ge op uw meening een
heel eind terug. Ge ontdekt eensklaps harmonie. De atmosfeer
verzoent huis en land. Engeland heeft nu eenmaal een klimaat,
droever dan het onze. Voor een paar zomermaanden in het jaar
bouwt ge geen woningen. Het primitieve beteekent hier geen
achterlijkheid. Het is gewild, hoe jammer dit ook voor architecten
moge zijn. De gemiddelde Engelschman houdt van het primitieve
mits het deugdelijk is. Dan steekt er een stuk traditie in en de
liefde tot de traditie zit 'm in merg en been. Ofschoon ik niet
wil generaliseeren en heusch wel voorbeelden van moderne
bouwkunst weet aan te wijzen, houden de meesten niet van het
nieuwe.
Het Engelsche huis
Het Engelsche- 'volk is meer energiek, dan origineel en
aesthetisch aangelegd. Het „my house is my castle" spreekt
meer van een sterk ontwikkeld onafhankelijkheidsgevoel, dan
van trots op uiterlijk schoon. Wat het huis tot een Engelsch huis
maakt is niet de bouw, niet de artistieke inrichting, maar de
sfeer. Voor die sfeer heeft de vrouw te zorgen. En zij slaagt er
gewoonlijk ook in-. De Engelsche vrouw 'moet in bevalligheid,
gratie, élégance voor haar Fransche en andere Europeesche
zusteren onderdoen. Ze is door den bank vroeg oud. Ze kan erg
houterig zijn..(Ik-durf dat aJles zoo vrijmoedig te schreven om
dat ze het toch niet kan lezen en men zal wel zoo beleefd zijn
het niet over te vertellen). Maar ze bezit een fijne distinctie. Ze
leeft zooveel levens als haar huis personen telt Ze kent ieders
interesse. Ze voelt aan, wat de anderen aangenaam is. Ze dringt
haar wenschen niet op. Natuurlijk is zij niet de eenige, maar
wel de voornaamste, die sfeer schept.
Sfeer doet in een Engelsch huis alles. Het andere wordt er
dikwijls om verwaarloosd. Maar zouden wij soms niet te veel
de gezelligheid zoeken in de woning zelf en haar aankleeding
en te weinig in de verfijning van de persoonlijkheid?
Dit was meer dan ik uit den trein zien kon. Maar 'k was aan
't mijmeren geslagen. Zocht zelfs verband tusschen sfeer en het
veelvuldig voorkomen van spookhuizen in Engeland
De trein maakte er met zijn fel gefluit een einde aan.
Hij reed langszij de Winchester Castle.
Aan boord
Van ver zag ik in de haven van Southampton de trouwe
Berengaria, het schip, dat mij driemaal over den oceaan
bracht, liggen.
Hoe vreemd het ook lijkt, op het eene schip voelt men zich
meer op zijn gemak dan het andere. Precies als in een stad. In
de eene stad zijt gij dadelijk thuis. In de andere woont ge tien
jaar en zijt ge nog een vreemdeling gebleven.
Zal de Winchester Castle mij evenveel voldoening geven als
de Berengaria?
Ofschoon op één na de grootste boot van de Union-Castle-vloot
(ze meet ruim 20.000 ton) past ze twee en een half maal in de
Berengaria. Verwacht kan dus worden, dat ze niet zoo groot
scheeps zal zijn ingericht. Ze zal noodzakelijk eenige geriefelijk
heden missen.
De kennismaking met mijn hut valt reeds mee. Mijn reisbu
reau heeft er voor gezorgd, dat ik in een ruimte, bestemd voor
meer personen, alleen kan verblijven. Dit type hut heb ik nooit
eer bewoond. Ze is half buiten- en half binnenhut. Ze ligt tus
schen een buiten- en een binnenhut in, maar is door een gang
verbonden met een patrijspoort. Dit biedt een groot voordeel.
Als men wakker wordt, heeft men een vrij uitzicht op de
wijde zee. Men ziet de golven dartelen of ernstig vechten. De
frissche zeelucht stroomt naar binnen. Daarenboven staan nog
een tweetal luchtververschers open lange buizen met een
draaibare bol van onderen, die in den winter ook warme lucht
naar binnen kan stuwen. Voorzeker beter dan het waaier-sy
steem op de Amerikaansche schepen, zooals men dat ook in da
restauratiewagens van onze treinen vindt Dit nu heeft zoon
hut of een, die geheel aan den buitenkant is gelegen vóór, dat do
luchtververschers hier veel krachtiger zijn. Iets, wat vooral bijf
het passeeren van den evenaar, wanneer er soms geen briesje
waait, van veel belang is.
De indeeling van het schip
Overigens is het schip heel logisch ingedeeld, zoodat men er
dadelijk den weg weet en niet altijd naar de richtingspijlen met
de hutnummers behoeft te kijken. Dat is een deugd, welke niet
elk schip rijk is. Heel beneden, het z.g.n. A-Deck treft men o.a,
het zwembassin aan. Het is niet zoo luxueus als dat van de
Berengaria, dat een pompeïaansch karakter draagt en grooter
van afmetingen is. Maar men kan er toch naar hartelust de vis-
schen imiteeren. De belendende ruimte is als gymnastieklokaal
ingericht.
Op het B-Deck zijn de eetzalen, die In het hoogseizoen elk
driehonderd personen een plaats kunnen bezorgen, waar men
niet met de armen tegen elkander stoot. Behalve een paar muur-
schilderingen trekt niets de aandacht van de spijzen af, tenzij
dan dat men probeert zijn medeëtende medepassagier thuis te
brengen.
Het C- en D-Deck zijn bijna uitsluitend door hutten ingenomen.
Het E-Deck vormt het centrum der beweging. In het midden
de hooge conversatiezaal, alweer een mengeling van antiek en
modern. Aan de eene zijde bijna nieuwe zakelijkheid, aan de an-
dere een soort rococo-stijl. Het plafond heeft een oud-Engelsche
betimmering met zware eiken balken. De vloerbedekking is van
een hypermodern procédé. Daaroverheen zware tapijten. De wan-
den, waarin hoog gewelfde kasteel-ramen zijn ruw gehouden.
De stoelen herinneren meerendeels aan het Victoriaansche tijd-
perk. Ook andere, inzonderheid Engelsche stijlen zijn vertegen
woordigd, behalve Queen Anne. Eenheid van conceptie laat zich
zoeken. Toch geeft alles tezamen een gezelligen indruk. Op deze
verdieping liggen ook de schrijfzalen, de rookkamer en het
proeflokaal. Daaromheen strekt zich de promenade uit, welke,
omdat men niet over zooveel ruimte be
schikt als de booten op Amerika ook voor
spelen wordt aangewend. Ligstoelen noo-
den tot natuurlijke ultravioletbestraling
uit, als ten minste de zon wil doorbre
ken.
Dan nog het F-Deck. Hier hangt een
deel der reddingsbooten. Maar het biedt
ook uitgelezen plaatsen om niet gestoord
door de woelige gemeente te lezen of te
studeeren.
Wilt ge nog hooger, ook die begeerte
kan bevredigd. Door sloepen ingesloten
heeft men daar vernuftig een golfveld
ingericht met negen „holes".
Aan gelegenheden tot ontspanning al-
zoo geen gebrek. Dat moet ook wel, wil
men honderden passagiers van het drij
vend stadje niet zeventien dagen lang
aan de verveling prijsgeven.
Over de afvaart en de zeereis een vol
gend maal.
Op zee, ter hoogte van Gibraltar.
V. HEPF!
De Winchester Castle, het schip aan boord waarvan Prof. Hepp naar Zuid-Afrika is
gereisd sn waarvan h\j in dit tir.,kel een beschrijving geelt, I stond in ons blad van 4 Sept. jl
