WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1934
EERSTE BLAD PAG. 2
BUITENLAND
VERSCHUIVINGEN
Het is de moeite wel waard om, nu de
Volkenbond in zijn vijftiende levensjaar a!
onmiskenbare verschijnselen van seniel»
aftakeling vertoont, eens den blik te laten
gaan over de huidige politieke constellate
li'an Europa.
Opvallend is namelijk, dat er zich aller
lei politieke verschuivingen aan het
trekken zijn. Niet alleen zijn en worden
sympathieën verlegd, maar er ontstaan
reeds reëele politieke groepeeringen, die
deels ook van economischen aard zijn.
De naaste aanleiding tot al die verande
ringen is het optreden van het nationaal-
socialisme als heerschende macht in
Duitschland.
Alle vredelievende verklaringen van Hit-
Ier ten spijt, is de indruk van het aan dc
macht komen van zijn beweging van dien
aard geweest, dat vrijwel alle staten, die
rondom Duitschland liggen, zich politiek
andere georiënteerd hebben dan tevoren.
Van Duitsch standpunt uit gezien, lijkt
dat winst, want alleen hieruit blijkt reeds,
dat weer met Duitschland voor de toekomst
gerekend wordt, als met een factor
teekenis, vooral op politiek gebied. Slechts
hebben de Duitschers hierbij iets zeer be
langrijks tegen zich en dat is de, psycholo
gisch zeer goed te verklaren, vrees, die
bijna overal voor de nationaal-socialistisehe
geestesgesteldheid wordt gekoesterd.
Vrees is altijd een zeer voorname bron
ter vertroebeling van de internationale ver
houdingen. Vrees en daaruit ontstaan wan
trouwen werken vernielend in op de
derlinge verhoudingen, zoowel in kleine als
groote kringen. En vooral in het leven der
volken kunnen zij rampspoedige gevolgen
na zich sleepen.
Op het oogenblik drijft de vrees voor het
van zijn eigen oerkracht weer bewust ge
worden Duitschland verschillende staten
samen, waarvan, men onder normale om
standigheden het saamgaan nu juist niet
zoozeer voor de hand ziet liggen.
Daar is, zooals-we reeds eerder hebben
opgemerkt, het nauw contact tusschen Oos
tenrijk en Italië, hoewel hiervoor econo
misch maar weinig te zeggen valt en ethno-
logisch niets. Politiek speelt hier een eerste
rol, daar Oostenrijk te Ropie bescherming
Zoekt tegen den al te opdringerigen Noor
delijken bloedverwant en Italië die bescher
ming gaarne verleent, omdat het niet ge
diend is van Duitschland als buurman,
hóéveel geestelijke aanrakingspunten er
overigens ook tusschen fascisme en natio
naal-socialisme mogen zijn.
Evenmin ligt de reden voor de tegenwoor
'dige Fransch-Russische vrijage voor het
grijpen, wanneer niet gelet wordt op
gemeenschappelijke gevoelens van deze
heide staten ten aanzien van het nationaal-
socialistisehe Duitschland: de nooit ge
dempte Fransche angst voor revanche en
de Russische vrees voor een aanvallend op
treden der Duitsche bolsjewistenvretere;
waarbij dan zelfs gedacht en geschreven
wordt over een mogelijk samengaan van
Duitschland met Polen om zich, tegen on
derlinge uitwisseling van zekere voordeelen
en grensiverbeteringen, ten koste van Rus
land te verrijken in grondgebied.
Op deze laatst bedoelde mogelijkheid
Schijnt het verleden week geratificeerde
.voorloopige verbond der drie Baltische sta
ten: Estland, Letland en Litauen, ook te
berusten. Deze drie staten zijn óók al door
de angstpsychose voor de nationaal-socialis
tisehe bedreiging aangetast en hebben daar
trouwens wel meer dan één aanleiding toe.
De Duitsch-Poolsche vriendschap, welke
ontstaan is parallel met de Fransch-Pool-
sche en de Duitsch-Russische verkoeling,
zien deze staten als een ernstige bedreiging
Ivan hun zelfstandigheid. Berlijn heeft on
langs het voorstel van Moskou om de zelf
standigheid van de drie genoemde Oostzee-
staten te waarborgen afgewezen. De Balten
hebben daarin, terecht of ten onrechte, de
bevestiging gezien van hun argwaan, dat
Duitschland, in samenwerking met Polen,
expansie-plannen heeft op hun grondgebied,
plannen waarvoor trouwens vroeger door
minister Hugenberg en later door den leider
Ivan de buitenlandsche afdeeling der N. S.
D. A. P., Rosenberg, propaganda is gemaakt.
Lithauen, dat het met Polen nog altijd
Over Wilna aan den stok heeft en met de
Duitsche nationaal-socialisten over Memel,
heeft wel bijzondere reden voor die verden
king. Weliswaar willen de beide andere
Baltische landen zich buiten deze verwik
kelingen houden, gelijk in de voorloopige
overeenkomst nadrukkelijk is vastgelegd,
maar de anderen zullen er toch wel reke
ning mede houden, dat, wanneer het pan-
germaansche streven eenmaal in Memel tot
het beoogde doel zou hebben gevoerd, het
'daarin een goed begin zou hebben voor
Verdere ontplooiing. Men weet hoe de nazi
tactiek in deze zaken is. Zooals Oostenrijk
en Dantzig hebben doen zien, bestaat ze in
bezetting van de bestuurscolleges in het be
geerde gebied, welke daar als filialen van
Berlijn worden gedreven, totdat de tijd rijp
is voor het einddoel: inlijving. Ook in Me
mel werd dat recept reeds toegepast en nu
Lithauen zich daartegen op krasse wijze
.Verzet heeft, moet het zich economische
represailles van Duitsche zijde getroosten.
Het ligt voor de hand, dat de aaneenslui
ting van de drie Baltische staten gaarne
gezien wordt door Frankrijk en Rusland,
ü&ls gericht zijnde tegen Duitschland en
Polen, in defensieven geest, klopt hun hou-
3ing geheel met de Fransch-Russische sa
menwerking, die eveneens tegen Duitsch
land en gedeeltelijk ook tegen Polen gericht
is, bij wijze van rugdekking.
De pogingen van Moskou en Parijs om
tot een zoogenaamd Oost-Locarno te komen,
ook al voelen Polen en Duitschland daar
niets voor, worden door de Baltische aan
eensluiting ongetwijfeld bevorderd. Reeds
hebben de Baltische staten zich in beginsel
bereid getoond zich bij dat veiligheidspact
voor het Oosten aan te sluiten.
Wij zouden deze beschouwing nog kun
nen uitbreiden met een uiteenzetting van
de zich, ook al onder invloed van de ge
beurtenissen in Duitschland, wijzigende ver
houdingen in het Donaugebied, waar Joego
slavië neiging vertoont zich scherper dan
vroeger te keeren tegen Italië en Oostenrijk,
Tsjecho-Slowakije daarentegen geneigd
schijnt zich bij 't Italiaansch-Oostenrijksch-
Hongaarsche blok te voegen. Doch we zul
len dit dreigend uiteenvallen van de Kleine
Entente liever tot een andere gelegenheid
bewaren, daar dit overzicht andere te uit
voerig zou worden.
Rusland en de Volkenbond
De Zwitsersche bondsraad heeft gisteren
éénstemmig, op voorstel van zijn politiek
departement en van de delegatie voor bui
tenlandsche aangelegenheden, besloten, dat.
de Zwitsersche volkenbondsdelegatie bij de
stemming ter volkenbondszitting over de op
neming van de sovjet-unie in den Volken
band, „neen" zal zeggen.
Naar van officieele zijde wordt me
degedeeld. kan niet verwacht worden,
dat Nederland vóór toelating van sov
jet R island tot den volkenbond zal
stemmen.
De vraag, of Nederland zal tegen
stemmen dan wel zich onthouden,
moet voorshands nog open blijven.
In de Belgische kabinetsraad is de kwes
tie van Ruslands toelating besproken. Aan
Jaspar is machtiging gegeven te stemmen in
overeenstemming met België's belangen. Jas
par zal te Genève een beslissing nemen, na
eerst het advies te hebben ingewonnen van
zijn collega's uit andere landen, met name
uit Nederland.
Het is echter waarschijnlijk, dat België
zich van stemming zal onthouden.
Griekenland zal tegenstemmen daar door
Ruslands opneming i.d. Volkenbond 't in
ternationale communisme zou worden gele
galiseerd en gesanctionneerd.
Frankrijk en het Saargebied
Een belangrijk memorandum
Het Fransche memorandum aan den Volken
bond over de problemen, welke zich kunnen voor
doen ca de volksstemming in het Saargebied,
gepubliceerd Voor het geval de stemming
gunste van Frankrijk uitvalt, belooft het den
woners van het Saargebied, zonder onderscheid
van taal, ras of godsdienst, gelijke rechten met
de Fransche staatsburgers; in geval van een hand
having van den statüs quo is Frankrijk bereid
bilkijke regeling te treffen voor de overdracht der
Rijkspartijdag 1934 te
Neurenberg
Neurenberg is in feesttooi ter gelegenheid
van den „Rijkspartijdag 1934".
De eerste officieele bijeenkomst is gisteren
reeds gehouden.
Des middags om twaalf uur ontving de
perschef der N.S.D.A.P., dr Hanfstaengel, in
den „Ehrenhof' van het Germaansche mu
seum de in Neurenberg vertoevende vertegen
woordigere der buitenlandscht pers.
In een langdurige toespraak, welke dr
Hanfstaengel voor de persvertegenwoordi
gers hield, schilderde hij in het bijzonder
beteekenis van Neurenberg als een pa
vol overleveringen van een groot Duitsch
erleden en als de stad der jonge Duitscht
natie van het nieuwe Duitschland.
De rijksperschef der N.S.D.A.P., dr Die
trich, hield eveneens een langdurige rede,
waarin hij er op wees, dat deze persont
vangst een achtbaar teeken is van de vriend
schappelijke gezindheid, welke het nieuwe
Duitschland de pens en haar werk toedraagt.
Vervolgens gaf dr Dietrich een overzicht
van de Duitsche pers, waarbij hij verklaar
de, dat het nationaal-socialisme de eerlijk
heid in het krantenwezen weder had her
steld. Weliswaar was het aantal bladen na
de nationaal-socialistisehe revolutie afgeno
men, omdat de versplintering ook in het
dagbladwezen door een gezonde samensmel
ting werd verminderd, doch nu dit over
gangsstadium eenmaal voorbij was. kon van
teruggang van de totale oplaag der
Duitsche bladen niet meer gesproken worden
Ten slotte vertelde dr Dietrich den aan
wezigen, wat hte nationaal-socialisme voor
Duitschland in het algemeen en voor den
Duitschen arbeider in het bijzonder had
gedaan.
Dietrich besloot zijn rede met de opmer
king: „Wie den weg en de marechroute van
het nieuwe Duitschland wil kennen, die zal
dat in Neurenberg vernemen. In één woord:
niemand kan op het oogenblik zeggen, dat
hij Duitschland kent, als hij Neurenberg
niet gezien heeft!"
Strijd tegen het fascisme
„Geen onvoorzichtige mededeelingen"
Uti Londen: Citrine, de secretaris van
den raad van het vakvereenigingscongres,
daj te Plymouth bijeen is, verklaarde, dat
in dc afgeloopcn week de internationale
federatie der vakbonden en 't intraationaal
handelssecretariaat, die tegen het fascisme
zijn. vijf uur lang met gesloten deuren be
raadslaagd hebben over de middelen tot be
strijding van het fascisme.
Spreker zeide te verlangen, niet ge
noodzaakt te worden, thans onvoor
zichtige mededeelingen dienaangaan
de te deen, welke voor de veiligheid
der bestrijders van het fascisme in
Duitschland en elders noodlottig zou
den kunnen zijn.
Citrine werd door de gedelegeerden le
vendig toegejuicht.
RINTELEN HERSTELD
Uit Ween en: Dr. Rintelen is dezer da
gen, daar zijn verwondingen zoo goed als
genezen zijn, van het ziekenhuis van het
huis van bewaring overgebracht naar een
cel van het Landsgericht
ZEER GESPANNEN TOESTAND
Tusschen Rusland en Japan
Naar uit Moskou vernomen wordt, heeft
de Japansche gezant aldaar, Ota, ec
zoek gebracht aan den volkscommissaris
voor het Verre Oosten, Stomoniakof,
over den toestand van gedachten te wis
selen.
De Japansche gezant gaf te verstaan, dat
hij zijn persoonlijke meening te kennen
wilde geven en stelde vast dat de „toestand
in het Verre Oosten zeer gespannen is"
De volkscommissaris was het hiermede
eens en stelde Japan verantwoordelijk voor
den toestand. De Japansche gezant ontken
de dit. Hij verklaarde, dat een ontspanning
zou kunnen intreden, indien de kwestie van
den verkoop van den Chinecschen Ooster
spoorweg geregeld wordt en de grensdistric
ten door de Russische en Japansche troe
pen worden ontruimd.
De gezant was van de vredelievendheid
der Sovjet-unie overtuigd, clocli meende, dat
de Sovjet-autoriteiten in het Verre Oosten
willekeurig te werk gaan, zonder zich aan
de instructies uit Moskou te storen. De be
sprekingen zullen vermoedelijk voortgezet
worden.
Uit andere bron wordt nog gemeld, dat
de Russische volkscommissaris aan den Ja-
panschen gezant medédeeling deed v
menschelijke folteringen waaraan gearres
teerde sovjet-ambtenaren van den Oost-Chi-
neeschen spoorweg bloot staan om hun „be
kentenissen" te ontlokken over hun samen
zweringen 'met de bandieten voor aanslagen
op den Oostelijken tak van den spoorweg,
waarvan de Russische employé's en hun
gezinnen het meeste te lijden hebben.
Op last van de Sovjet-regeering verklaar
de Stomoniakoff, dat hij protesteerde tegen
een dergelijke handelwijz.e van de Japan
sche autoriteiten in Mandsjoekwo.
De Sovjet-regeering verwacht, dat de Ja
pansche regeering maatregelen zal treffen,
dat deze excessen een einde zullen nemen,
aangezien zij de betrekkingen tusschen beide
landen ernstig benadeelen.
Geen nacht ver keer meer op de zui
delijke lijnen van den Oost-Chinee-
schen spoorweg.
In verband met de den laatsten tijd steeds
veelvuldiger voorkomende spoorwegaansla<-
gen op het zuidelijk gedeelte van den Oost-
Chineeschen spoorweg is besloten voorloo-
pig op dit traject des nachts geen verkeer
meer te doen plaats vinden.
DE STAKING IN AMERIKA
De helft der textielarbeiders staakt
ENKELE BOTSINGEN
Uit N e w-Y o r k Op den tweeden
van de groote textielstaking is het aantal
stakers overal sterk toegenomen, zoodat
thans ongeveer de helft der textielerbeddere
het werk heeft neergelegd.
Uit Niduw-Engeland en uit de Zuidelijke
Staten wordt gemeld, dat de stakers over
al groote bedrijvigheid aan den dag leggen,
Zij treden daarbij in het algemeen rustig
op. Slechts op enkele plaatsen is het tot
botsingen met de politie gekomen.
In talrijke districten hebben de autoritei
ten omvangrijke voorzorgsmaatregelen ge
troffen.
Vertegenwoordigers van werkgevers ep
werknemers publiceeren beiderzijds over
dreven getallen omtrent het aantal werkwil
ligen en stakers. Volgens een betrouwbare
berekening zijn er in Nieuw-Engeland
50 000 stakers en 75.000 werkwilligen, in
Noord- en Zuid-Carolina 80,000 stakers
evenveel werkwilligen.
Volgens een ander bericht, is de toestand
nog zeer onoverzichtelijk. In Nieuw-Enge
land moet veelvuldig geen gevolg gegeven
zijn aan den stakingsoproep. Twaalf textiel
fabrieken in Massachusetts b.v. zeggen nor
maal door te werken. Daartegenover zijn
alleen te New Bedford in Massachussetts 25
textielfabrieken geheel gesloten.
Te Patèrson in Now-Yersey hebben 30.000
zijde-arbeiders besloten, voorloopig door te
werken en nadere bevelen af te wachten. Ver
scheidene duizenden arbeiders der wolfabrie
ken te Passaic in denzelfden staat hebben
gen gevolg gegeven aan den oproep.
Tot dusverre worden slechts weinig inci
denten gemeld. Te Erwin in Noord-Carolina
hebben 500 stakers de sluiting van twee tex
tielfabrieken geforceerd. Te Macon in Ge
orgia hebben stakers een auto omvergewor
pen. waarin zich werkwilligen bevonden.
Te Fallriver (Massachusetts) is het tot
een hevige botsing gekomen, nadat een
staker een arbeidster een klap in het gezicht
had gegeven. Drie personen zijn gearres
teerd.
Ook te Cedar Town (Georgia) is het tot
ongeregeldheden gekomen. Zes vrouwen en
twee mannen zijn gearresteerd.
Politie en nationale garde zijn naar drie
centra der katoenindustrie in het Zuiden
gezonden, waar stakers een dreigende hou
ding hebben aangenomen.
De federale arbiters volgen de ontwikke
ling van den toestand met groote aandacht,
doch voorloopig zullen zij nog niet ingrijpen.
Vandaag zal er te New-York over wor
den beslist of 200.000 arbeiders der klee
dingindustrie in sympathiestakng zul
len gaan.
Uit Chicago wordt gemeld, dat de voor
zitter van den internationalen vakbond
voor de vrouwenkleeding-industrie aanwij
zing heeft gegeven, dat 10.000 arbeiders in
de katoenkleedingindustrië te San Louis
500 arbeiders te Kansas-City in staking moe
ten gaan.
Deze staking geldt als voorlooper voor
de per 1 October aangekondigde, alge
meene staking. De vakbond eisoht ver
korting van de werkweek en een loons-
verhooging van 10 pCL Deze staking is
onafhankelijk .van de textielstaking.
DE BRAND IN POE YI'S PALEIS
De brand in het Mandsjoerijsche keizers-
paleis. die gisteravond eindelijk geheel gc-
blusclit kon worden, was op vier plaatsen
tegelijk uitgebroken. Eenige personen die
van de brandstichting verdacht worden,
zijn in arrest gesteld.
VIJF DOLLARS VOOR EEN STUKJE
„GELUKSBOOM"
Uit New-York: Onlangs is een oude
eik, die jaren lang. tegenover het Lafayette-
Theater in Harlc.m (New-Yorks negerwijk)
stond, en voor de neger-acteurs altijd een
talisman is geweest, waaraan ze toover-
kracht toekenden, omgehakt. Ze geloofden,
dat, als zij den boom aanraakten, ze spoe
dig een engagement kregen. Er was altijd
een groep werk'ooze neger-acteurs om den
boom verzameld en dit was bekend bij de
impresario's zoodat de eik een vaste plaats
werd voor ieder die iemand voor een neger-
rol noodig had. Vele bekende neger-acteurs
schrijven hun succes toe aan den boom.
Toen hij omgehakt was. ontstond er een
levendige handel in stukken en splinters
van den geluksboom. Men bood zelfs vier
a vijf dollars voor een flink stuk van den
boom,
De Rotterdamsche
V.V.V.-week
De plechtige opening
De eerste V.V.V.-week begin Juli, uitge
steld in verband met het overlijden van
Z.K.H. Prins Hendrik, is gisteravond inge
zet met een belangwekkende samenkomst
in de groote Doelenzaal, gevolgd door een
fakkeloptocht welke door duizenden op den
verlichten Coolsingel en .verder in de stad
De bijeenkomst in de Doelen droeg een
hoog karakter door de tegenwoordigheid
van vele autoriteiten en de toespraken dooi
de eersten uit den kring van scheepvaart,
handel en industrie gehouden.
Ook het optreden van Rotte's Mannenkoor
en Rotterdamsch Pliilh. Orkest heeft
er toe bijgedragen, dat de officieele opening
der V.V.V.-week zeer geslaagd mag worden
genoemd.
Onder de autoriteiten, die de door de afd.
Rotterdam van de Vereen. Nederlandsch
Fabrikaat georganiseerde eereavond bij
woonden bevonden zich Z. Exc. de Minister
van Economische Zaken Mr. M. S'teenberghe
de Commissaris der Koningin, Jhr. Mr. A.
H. van Karnebeek; de leden van Gedepu
teerde Staten Mr. Bosius en J. de Bruin;
B. en W. van Rotterdam, Schiedam en Ca-
pelle; de burgemeesters van Hillegersberg,
Maassluis, Overschie, Schiehroek, Baren-
drecht en IJsselmonde; de dir. gen. van den
Arbeid Dr. Ir. A. H. W. Hacke, leden van
den gemeenteraad; vertegenwoordigers van
kerkelijke gemeenten en de besturen der
ganiseerende vereenigingen.
Nadat de autoriteiten hun plaatsen had
den ingenomen opende Rotte's Mannenkoor
de samenkomst door het zingen van het Wil
helmus in de toonzetting van A. B. H. Ver-
hey, staande aangehoord door alle aanwe
zigen.
Het Philharmonisch onder leiding van Ed.
Flipse, die met applaus werd begroet, voer
de op knappe wijze het voorspel van Richard
Wagner's „Meistersinger" uit.
Daarna was het woord aan de sprekers.
Achtereenvolgens voerden het woord de
heeren Mr L. K. E. van Eyck, voorzitter van
de afd. Rotterdam van de Vereen. Nederl
Fabrikaat; Z.Exc. Minister Steenberghe;
W. A. F.ngelbrecht, voorzitter van de Kamer
van Koophandel; Prof. Dr W. E. Boerman,
Joh. van den Berg-h, Bern. E. Ruys, D. G.
van Beuningen, Ph. Mees, Mr W,. Suermondt
Wzn, C. van Stolk, Ir L. W. H. van Dijk en
de Rotterdnmeche burgemeester Mr P
Droogleever Fortuyn.
De fakkeloptocht
Na de bijeenkomst in de Doelenzaal heb
ben de talrijke genoodigden zich naar het
afgezette gedeelte van den Coolsingel voor
het stadhuis begeven om den fakkeloptocht
af te wachten.
Het werd ruim half elf voor de stoet voor
het stadhuis arriveerde, een kleine stoet,
die echter welverzorgd was.
Voorop ging een groote groep padvinders
waterecouts, die met daverende trommen
en klaroengeschal de baan vrij maakten
Direct daarop volgde de grootste groep, die
der Rotterdamsche Vrijwillige Brandweer die
als typische Rotterdamsche instelling, zich
van haar allerbeste kant deed kennen.
Deze groep was in drie onderdeelen g
splitst: de brandweer vóór 1902, van 1902-
1929 en na 1929. Allerlei materiaal werd in
den stoet meegevoerd en op duidelijke wijze
werd daarmee de moderniseering van de
brandweer aangetoond. De vaandels van wel
veertig brandspuitvereenigingen fleurden
heel de stoet op. Na de brandweer volgde
een enkele turnvereeniging (hadden deze
niet beter voor den dag kunnen komen?), de
Rotterdamsche Reddingsbrigade en een fris-
schen groep van de drankbestrijders.
Dat was al, maar toch maakte de stoet,
waarin een 600 fakkels werden meegedra
gen een aardigen indruk, vooral van boven
bezien. Twee muziekcorpsen zorgden met
bands van de padvinders voor laweit
vroolijkheid.
De stoet is bij haar tocht door de stad door
tienduizenden
Kunst en Letteren,
Conferentie muziek en religie
Verschillende lezingen.
Nadat het Genootschap „Muziek en Reli
gie" verscheidene jaren in staat was ge
weest zeer geslaagde muziekconferenties te
organiseeren, moest dit werk door de tijds
omstandigheden helaas worden opgegeven.
Echter was het de Vrijzinnig Christelijke
Studenten Bond, die dit jaar het initiatief
nam, deze conferenties weder in eere te her
stellen, door in samenwerking zulks op te
zetten. Behalve met genoemd Genootschap,
vond de V.C.S.B. medewerking bij de Neder
landsch e Christen Studenten Vereeniging en
bij het Christelijk Kunsti Verbond in Neder
land. Als resultaat van deze samenwerking
kon in het Oolgaardthuis te Arnhem een
conferentie worden geopend, waar als hoofd
onderwerp was gekozen: Muziek en Religie.
Prof. Dr. J. de Zwaan uit Leiden open
de de conferentie met een rede, waarin hij
zeide, dat men bijeengekomen was om het
verband tusschen Muziek en Religie te be
schouwen en te bespreken.
De muziek, aldus Prof'. De Zwaan, kan
door en door religieus zijn, door den staat,
waarin zij zich openbaart voor God. Ook in
overgave is aanbidding en lof; maar daar
entegen kan ze onreligieus zijn, als de com
ponist zichzelf zoekt. Muziek en religie ont
moeten elkaar daar, waar God ons door
muziek kan aangrijpen. In muziek en reli
gie uit zich een behoefte van de mensche
lijke ziel om God te loven. In Ode
Salomo in den oudsten bundel van christe
lijke zangen uit het jaar 193 lezen wij: „Wie
io het. die de zangen des Heeren schrijft, of
e ze daar voordraagt? Wie is het, die
de ziel ten leven drijft, zoodat zij verlost zij?
Wie vermag zich te nestelen bij den Aller
hoogste, zoodat hij spreekt uit Zijnen mond?
Wie vermag het wonder des Heeren te ver
klaren: wie het verklaren zou, ging er in
op en werd Wie hij verklaarde! Immers ge
noeg is het: te weten en te rusten, want
zangers staan rustig en stil als een rivier,
wier milde bron vloeit tot hulp der zoeken
den".
Des avonds sprak Prof. Dr. G. van der
eeuw, uit Groningen, over: „Woord en
Toon".
De zang, aldus spr., is origineeler dan
spreken. Alle spreken is eigenlijk zingen.
Denk slechts aan de liturgie. Als wij bewo
gen zijn, verheffen wij onze stem, dat gaat
naar zingen toe.
Muziek is oorspronkelijk rhythme en
BINNENLAND daarna melos. In elke muziek, ook in de
eenvoudigste, sleept rhythme mee en drukt
iets uit, waarvoor geen woord is. Het woord
heeft zij reeds in den aanvang gedood.
Hanslick heeft gezegd: „wie zingt, zingt
een Lied ohne Worte. Wie spreekt, moet
hard vechten om dit niet te doen." Muziek
is zeker niet een zwelgen, een zwijmelen:
zij kan zeer klaar zijn en zij kent vaste
wetten. Zoo komen we tot het conflict,
waarbij het woord zich verzet tegen de
macht van den toon. De beperking, de be
noeming, begrenzing in den mythos is es
sentieel. Muziek heeft geen mythos. Het ver
haal van iets mag tot ons hebben gespro
ken, zooals bij voorbeeld met Wagnerp Tann-
hausor, dat wij vooraf moeten kennen om
het drama te hooren en dan wel of niet
waardeeren, doch na het gehoorde spreekt
niet meer tot ons het woord doch de toon.
Kunst woord of toon is diepste levens
werkelijkheid, maar zij moet naar een an
dere wereld dan de onze. Dit is haar reli
gieuze waarde, die de acstheet nimmer be
grijpt. Kunst is het beeld van God, het is
hier de werkelijkheid. Woord en toon heb
ben een gemeenschappelijke oergrond en
die is heilig. Om dit te begrijpen, moeten
wij afzien, zoowel van de aesthetica als van
de nuttigheid. De hymne is de hoogste
kunstvorm: het beeld van het heilige in
verklanking. De these van woord en toon,
ziet spr. het schoonst bereikt in de liturgie.
Daar bereiken beide, woord en toon, het
heilige.
De tweede dag der Conferentie te Arn
hem werd geopend met een liturgische wij-
dingsstonde, waarin Dr. C. J. B1 e e k e r.
van Apeldoorn, voorging.
Des avonds sprak de heer Caspar Ho
we 1 e r over „De geschiedenis der liturgi
sche muziek". Toegelicht met lichtbeelden
en geillustreerd met gramofoonplaten be
handelde spr. de Joodsche, de Katholiekeen
de Protestantsche liturgische muziek. Om
trent de Joodsche muziek heerscht nog veel
ï.Vsverstand; Koning David zou de dichter
zijn van alle 150 psalmen. Spr. wijst er op
dat de tijden waarop de psalmen werden ge
dicht te uiteenloopend zijn, om ze aan één
auteur te kunnen toeschrijven. Wel is eerst
onder David tot een waarlijk religieuse,
liturgische muziek geordend, waarvan de
psalmen wel het hoofdbestanddeel zijn
weest. Spr. ging in details de onderscheiden
wijzigingen dezer liturgische muziek na en
gaf een breede uiteenzetting omtrent het
werk van den Joodschcn musicoloog Idel-
sohn, die een intense studie heeft gemaakt
van de ontwikkeling der Joodsche muziek
beoefening.
Na gesproken te hebben over de muziek
notatie met behulp van stenografische te9-
kens, neginóth genaamd, en gewezen te
hebben op de uitvoeringswijze door de jo
den, ging spr. over tot de behandeling der
katholieke liturgische muziek, waar het
psalter der eerste christenen, het hoofd
bestanddeel van het liturgisch gebed en ge
zang tot grondslag der latere liturgie werd.
Niet het minst belangstelling had het
derde en laatste deel van de lezing van den
heer Höweler, over het protestantsche kerk
lied. De Nederlandsche kerkzang bespreken
de, gaat spr. uit van de Souterliedekens,
daarbij inzonderheid den aard dezer liede
ren besprekende. De ontwikkeling der be
werkingen van Datheen besprekende, waar
tegenover spr. die van Marnix van St. Al-
degonde's berijmingen stelde, wijst hij er
op, hoe ondanks de mindere waarde Da
theen toch meer werd gewaardeerd en
hegemonie tot 1773 hebben behouden.
dien tijd ontstonden de conflicten te Arne-
muiden, Vlaardingen, Maassluis, Hooge-
veen en elders, ingeleid door Andries An-
driesen, predikant te Veere. Bij de toen uit
gekomen nieuwe berijmingen heeft men
geen rekening gehouden met de oorspronke
lijke rhythmiek van het Geneefsche psalter,
die door de aanhangers van Datheen ver
stard was tot een reeks even lange noten.
Hier raakt spr. de kwestie der rhythmiek
aan, waarvan hij zegt, het een uiterst be
langrijke kwestie te achten, doch het van
grooter belang beschouwt, indien de alge-
hcele muzikale ontwikkeling wat werd op
gevoerd, opdat wij bevorderen een liturgie
te krijgen, welke kan voldoen aan de eischen
der schoonheid. Spr. betreurt het in ern
stige mate, dat b.v. de Psalmen van Swee-
linck zelden worden gehoord en dan nog
slechts op kerkconcerten.
Als laatste lezing dezer conferentie ver
meldde het programma: De religieuze waai
de van de moderne muziek, ingeleid door
den heer Leo Ruygrok.
Spr. wijst er op, dat er verwarring in de
beoefening der moderne muziek bestaat.
Ten eerste omdat er componisten zijn, die
te gehaast naar de uitvoering van hun
werk dringen en ten tweede omdat de pers-
critiek te uiteenloopend is in haar beoor
deeling. Spr. memoreert hoe we religieuse
momenten in de klassieke muziek treffen,
terwijl we die niet meenen te kunnen vin
den in de moderne muziek. De oorzaak
hiervan is naar spr. meent, gelegen in het
feit, dat men de klassieke muziek wél en
moderne muziek niét verstaat. Hiertoe
moet men worden voorgelicht door deskun
digen op dit terrein. Spr. noemt als voor
beelden werken van Hindemith, zooals
diens Mathis der Maler en diens Sonate uit
1922, en van Honegger, met diens Le Roi
David en de Pacific 231, uit welke werken
hij illustreert, hoe deze muziek met zich
zelf in tegenstrijd kan zijn door eenerzijds
een saohliohe Bcrbachtung te bieden en an
derzijds tot een lyrisch hoogtepunt te gera
ken. Dit acht spr. iets, dat de belangstelling
voor de moderne muziek niét bevordert.
Spr. waarschuwt tegen aj. te groote waaj>
deering der moderne muziek ten koste dei-
klassieke. Door de klass-'cke muziek alleen
kunnen we dc moderne muziek leeren ver
staan. Wat dp moderne composities aan
gaat, juicht spr. het toe dat deze zijn ge
concentreerd op zakelijkheid, bondigheid en
rhythme, doch het moet niet alléén intelli
gentie zijn-, eerst als de ziel erbij kornt,
kunnen we het aanvaarden om te bezien en
te bestudeeren.
Des middags hield Prof. Dr. J. de Zwaan
zijn sluitingsrede als conferentieieider.
Weerbericht.
BAROMETERSTAND
Hoogste stand tc Helsingfors 771.4.
Laagste stand te Reykjavik 747.6.
Stand vanmorgen half twaalf 767.5.
WEERVERWACHTING
Meest zwakke veranderlijke wind, nevelig
tot licht of half bewolkt, droog behoudens
dauw, warm overdag.
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN
OP HEBBEN
6 SEPTEMBER.
Van 's avonds 8.07 uur tdi 's morgens 5.51 uur
WATERSTANDEN RIVIEREN
Heden Vorig
Rhelnfelden 2.84 2.82
Rreisach 2.04 2.12
Krtil
Diedeshelra
Mnnnheim
Ringen
Caub
Km s
Coblens
Trier
Keulen
Kührort
Wesel
Emmerik
Dusseldorf
3.08 312
4.54 4.02
0.35 0.37
3.39 3.37
0.75 0.78
0 88 0.77
1.90 1.83
2 00 2.00
3.03 3.04
2.00 1.93
-0.10 0.08
1.53 1.46
0.02 0.U6
-0.36 -0.42
0.88 0.83
0.87 0.81
Heden Vorlor
Maastricht 40.45 40 29
Venlo
Lobith 980 9.74
Nijmegen 7.62 7,47
St Andries 2,29 2.17
Arnhem 7. 6 7.52
Vreeswijk lw 0.28 0,10
Westervoort 8.15 8,10
Devonter 1 92 ,90
Kampen -0.13 -0.14
Eysdon 45.82
Grevenbicht 27.49 27.35
Venlo 10.74 10.71
Grave (slnisj 3.48 3,59
St Andries 0.72 0.43
Gorkum 0.00 0,00
Dordrecht 0.00 0,00
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
(Oude Amsterdamsche tüd)
6 Sept.
Hellevoetsl. 1.27 13.53
Willemstad 2.25 14.45
Brouwer9h. 0.39 13,05
Zierikzee 1.13 13.29
Wemeldinge 1.34 13,55
12.07
Peifzijl
Terschelling
Haningen
l>en Hélder
IJmuiden
Hoek v. HolL 0.47 13.15
Scheveningen 2.07 14.35
9.47 22.23
7.05 19.36
7.55 20.20
6.25 18.15
1.40 14.04
Rotterdam 2.55 14.58
Vllasingen
Ternenzen
Han9\veert
Een andere
Groote Wereld-
Omwenteling
Sluit U aan bij het groote Tuxedo leger
Wordt een TuxedoistINul Groote om
wentelingen vonden plaats in vele landen
maar de wereldomvattende Tuxedo
beweging zal grooter zijn dan alle
voorgaande. Spreekt met Uw vrienden
over deze belangrijke kwestie. Leve de
Tuxedosl Hoeral Hoeral Hoeral
Gemengd Nieuws
HEETWATEROVENONTPLOFFING.
In de broodbakkerij van de heer W- aan de
Naarderweg te Laren is hedenmorgen een
heeSnvateroven gesprongen. De ontploffing
was zoo hevig dat de oven ineenstortte. De
zware ijzeren ovendeuren met inbouw vlogen
door de deur en verbrijzelden een schutting.
Gelukkig was het personeel in een ander ge
deelte van de bakkerij bezig, zoodat geen per
soonlijke ongeelukkcn voorkwamen. De schade
bedraagt ongeveer f 1000.
WE ETEN SINAASAPPELEN!
Het is misschien niet algemeen bekend,
dat in de maanden Augustus tot en met
October 1933 2932 kisten of 110 ton sinaas
appelen uit Suriname op de Moederland-
sche markt zijn aangevoerd tegen 434 kisten
~»f 16 ton in de overeenkomstige periode
an het daaraan voorafgaande jaar.
DOODELIJKE AANRIJDING
Het 10-jarig dochtertje van den heer Kui
pers is in de Schoolstraat te Musselkanaal
door een personenauto, bestuurd door den heer
O., aangereden. Het kind overleed eenige uren
later, zonder tot bewustzijn te zijn gekomen*
ERNSTIGE AANRIJDING
Dinsdagmiddag heeft op den Hagedoornweg
in Amsterdam-Noord een ernstige botsing
plaats gehad tusschen een personenauto en een
motorrijder, zekere Gijsberts, waarbij deze
ernstig gewond werd. Hij bekwam eenige ont
vellingen aan het hoofd en brak zijn knieschijf.
De man moest naar het O.L.V.-gasthuis ver
voerd worden.
JACHT GEZONKEN
Gister heeft het Duitsche stoomschip
Scheer te Vlissingen binnengebracht de acht
opvarenden, één dame en zeven heeren, van
het Engelsche jacht Lafone. Dit jacht is in
de nacht lek gestooten met het gevolg, dat
het weldra in zinkende toestand verkeerde,
het Duitsche stoomschip heeft toen de Lafone
op sleeptouw genomen, doch heeft het jacht
moeten laten schieten, waarna het gezonken
is. De acht opvarenden zijn naar Harwich
vertrokken.
BRAND IN EEN RUSTHUIS
Maandagmorgen te negen uur brak brand
uit in de villa „Pansari", gelegen aan den
Heerderweg te Epe, die dezen zomer als een
rusthuis was gebruikt.
De brand ontstond in de bovenverdieping,
vermoedelijk door een lek in de schoorsteen.
De rieten dakbedekking stond weldra in
lichter laaie. De brandspuit van Epe was
spoedig ter plaatse, doch kon niet verhin
deren, dat het gebouw geheel uitbrandde.
De inboedel kon gedeeltelijk worden gered.
Het huis was laag verzekerd. De laatste
pensiongast was juist Zaterdag vertrokken.
NOODLOTTIG SCHOT
De 15-jarige zoon van de schilder Melis
sen uit Lage Zwaluwe was bezig met het
verrichten van werkzaamheden in de slaap
kamer van de boerderij van de landbouwer
de L. Plotseling hoorden de op de boerderij
aanwezige personen een schot afgaan. Men
vond het ontzielde lichaam van de jongen,
hij bleek een schot hagel in de linkerborst te
hebben gekregen. Hoe het ongeluk zich heeft
toegedragen is niet bekend. Vermoedelijk
bekeek de jongen het geweer waarop het
schot is
CAFE-BRAND TE WASSENAAR
Gistermiddag ongeveer kwart voor twee
werd de brandweer gealarmeerd voor een uit
slaande brand aan de Ivatwijkscheweg hoek
Kuigelaan. Aldaar was gevestigd een café ge
heel van hout opgetrokken bewoond door den
heer V. Een bediende was bezig een benzine-
gaskookstel te vullen waarna hy het direct
daarop had aangestoken. Door de nog hangen
de benamegasdampen, had een explosie plaats
waarby het vertrek direct in vlam stond. De
vlammen vonden gretig voedsel in het houten
gebouw. Het gebouw stond eenige oogenblik-
ken later geheel in brand. De bewoners moes
ten zich haasten om het brandende gebouw te
verlaten met achterlating van al wat zij had
den- Voor enkele honderden guldens aan geld
ging mede verloren.
MOTORJACHT VERBRAND
Dinsdagmiddag ia te de Lemmer by het
uitvaren de motor van het stalen motorjacht
„Veka eigenaar Dr. Knusman Ansink, geëx
plodeerd, tengevolge waarvan een lek ontstond
in de benzinetanks en het jacht in brand vloog.
Het jacht is geheel uitgebrand. Het vaartuig
was verzekerd.
TAFELZILVER ONTVREEMD
De politie van het bureau J. D. Meyerplein,
te Amsterdam, heeft een 19-jarigen kellner
aangehouden, die ervan wordt verdacht, dat
hy ten nadeele van een hotel aldaar een par
tijtje tafelzilver heeft ontvreemd.
