Jlieuiue £rihscl)t (üritmnt Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden sn Omstreken Ongeregeldheden in verschillende plaatsen VAGANTIE-ADRESSEN abonneimntsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agenlschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijkscbe zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j cL Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar NO. 5217 Bureau: Breestnat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 DINSDAG 10 JULI 1934 15e Jaargang gbbertmtitprijjen: Van I tot 5 regels1.17'/» Elke regel meer 0.22 Ingezonden Mededeelinge.. van 1—5 regels 2.30 Elke regel meer045 Handelsadvertentiên per regel 0.17'/i Bij conlract belangrijke korting Voor het bevragen aan '1 bureau wordt berekend 0.10 MERKWAARDIGE BESLISSING Minister Marchant is het oneens met wet houder Marchant; dit is de conclusie, welke men moet trekken uit een Koninklijk Besluit, dat dezer dagen onder verantwoor delijkheid van den minister van onderwijs is genomen. Eenige ouders van leerlingen, die de school voor Lager Onderwijs op Gerefor meerden Grondslag aan de Escamplaan 63 te 's-Gravenhage bezoeken, hadden inder tijd aan het gemeentebestuur een tegemoet koming in de kosten van vervoer gevraagd, omdat hun kinderen verder dan 4 K.M. (thans 5 K.M.) van de school wonen. De meerderheid van de raad echter, schaarde zich achter wethouder Mar chant, die betoogde, dat do wetsartikelen hier geen toepassing mogen vinden, omdat deze leerlingen onderwijs van gelijke rich ting, als ze nu ontvangen, kunnen krijgen in de scholen der Gereformeerde Schoolver- eeniging aan de Scheldestraat en aan de Pasteurstraat. Oppervlakkig bezien had de wethouder yolkomén gelijk: in beide gevallen is sprake van scholen op Gereformeerden grondslag. Ook praktisch kan men moeilijk' volhou den, dat er voldoende aanleiding bestaat om naast de bestaande scholen van Gere formeerde richting nog zulke als aan de Escamplaan te stichten. Wij gaan nog verder, en spreken, het - openlijk uit, dat wij deze splitsing en ver splintering al behoeft het in de groote steden volstrekt niet tot de bouw van kleine, dure scholen te leiden ten zeerste betreuren. Het kan ons Christelijk onderwijs niet ten goede komen. Echter, bij de uitvoering van de bepalin gen der Lager Onderwijswet komt het er niet op. aan, wat ons subjectief in zicht ten. aanzien van bepaalde gevallen is. maar wat de wet in haar strenge conse- kwenties eischt En nu mag niet over 't hoofd worden ge zien, dat de school aan de Escamplaan uit gaat van de richting, welke kerkelijk zich concentreert in de Gereformeerde gemeen ten en politiek tot uiting komt in de Staatk. Geref. Partij. Daaruit blijkt voldoende, dat men hier ongetwijfeld met een bepaalde richting te doen heeft en men kan het nog zoo vaak betreuren, dat deze verdeeldheid kerkelijk en politiek tot openbaring komt en nu ook in de school doordringt; met de hand op de wet kan men een school dezer richting niet weren, maar dan ook niet weigeren alle be palingen der L.O. wet op haar toe te passen. Zoo dachten ook Ged. Staten van Zuid- Holland er over, die overwogen, dat de Gerefoimeerde gemeenten in Nederland moeten worden beschouwd als een bepaalde richting zooals bedoeld in artikel 13 der Lageronderwijswet 1920, terwijl de Vereeni- ging, die de bewuste school in stand houdt, voor het onderwijs aan haar school kenne lijk de richting van de Gereformeerde ge meenten kiest. Nogmaals, men kan het feit betreuren, maar tegen deze motiveering is o. i. niets in te brengen. Het Haagsche gemeentebestuur ging ech ter in beroep bij de Kroon en deze besliste, onder signatuur van minister Mar chant, dat wethouder Marchant inder tijd o n g e 1 ij k had. Men kan hier een aardigheid op maken, maar o. L verdient de minister lof voor deze zelfoverwinning. Want er blijkt uit: a. dat minister Marchant waarde hecht aan continuïteit en stabiliteit in de regee ring; immers nam minister Terpstra inder tijd eenzelfde beslissing ten aanzien van Rijswijk en Voorburg; en b. dat minister Marchant voor overtuiging vatbaar is en zich zelf durft te herzien, als hem aangetoond wordt, dat hij ongelijk had. Het blijft echter in elk geval een merk waardige beslissing. GOEDBEDOELD COMPROMIS De eerste daad van minister Steenberghe .is helaas een wijziging van de wet op de Winkelsluiting, waardoor aan de Zondags rust geknabbeld wordt. Het heeft echter weinig zin er veel over te zeggen: de minis ter zat min of meèr klem. Immers, was minister Verschuur hem reeds voorgegaan op deze weg; de Kamer had zakelijkl deze stap goedgekeurd en minister Colijn zag geen ander uitpad meer dan te verkla ren, dat hij den nieuwen minister vrij zou laten in het zoeken naar een oplossing, hoezeer hij ook van oordeel was, dat het amendement-Teulings inging tegen het ka rakter van het regeeringsprogram. Zóó beschouwd kan men het ontwerp van minister Steenberghe een goedbedoeld com promis noemen. Want al wordt de wensch yervuld van hen, die op Zondag meer ver koopgelegenheid noodig achten, de minister beperkt deze uitbreiding zooveel in zijn Vermogen is en bovendien verzwaart hij de concurrentie voor hen, die den Zondag wenschen te eeren, zoo weinig mogelijk. Met het oog hierop wordt bepaald, dat er slechts dan uitbreiding aan de verkoopuren gegeven mag worden, als de gemeenteraad op grond van plaatselijke omstandigheden Rotterdam gaf gisteravond een beeld van groote rumoerigheid. Veel vernielingen hadden plaats. De herrie duurde tot laat na middernacht. In Amsterdam is het verzet opnieuw opgelaaid. Enkele personen zijn gewond. De politie gaat door met krachtig optreden. Ook in andere p'aatsen zijn onlusten van meer ol minder ernstig karakter uitgebroken. Rotterdam, 10 Juli. In verschillende deelcn van Rotter dam is het gisteravond weer zeer ru moerig geweest. Het verzet, dat reeds een paar dagen broeide, heeft thans een ernstiger omvang aangenomen. De ge- heele avond heeft de politie het hard te verduren gehad. Een groot aantal stra ten werd opengebroken, lantaarns wer den vernield en zelfs uit de straat ge rukt. Ook zijn enkele gewonden, hoewel niet in levensgevaarlijken toestand, naar het' ziekenhuis gebracht Eerst diep na middernacht is de rust weergekeerd en was de politie weer volkomen meester van den toestand. Weer een opruiend strooibiljet Na do vergadering van stakende haven arbeiders, die gistermiddag in het Verkoop lokaal plaats vond, werden in de stad strooibiljetten verspreid, waarin de bevol king werd opgewekt 's avonds naar de Crooswijkbuurt te gaan. Gevolg was, dat 't in deze omgeving (een zeer dicht bevolkte stadswijk, met vele straten en zijstraatjes) reeds om zeven uur in den avond abnor maal druk was. De politie heeft zich aan vankelijk heel lankmoedig betoond en het publiek tot doorloopen gemaand. Doch al spoedig werd het moeilijk deze tactiek vol te houaen, daar voor al de „hope des Vader lands' brutaal begon op te treden. Eerst bleef het nog bij schelden, doch al spoedig werd het schreeuwen en jouwen en zelfs werd hier en daar met een steen geworpen. Dit oogenhük werd door de politie aan gegrepen om handelend op te treden. De sabel en de gummistok kwamen voor den w Er werden eenige charges uitgevoerd en binnen een minimum van tijd had men de menigte uiteengedreven. De Crooswijk- scheweg werd vanaf de Pijperstraat tot aan den Crooswijkschesingel afgezet en er mocht niemand anders passeeren, dan die er strikt noodzakelijk iets te maken had. In de zijstraten broeit het verzet Toen is in de zijstraten het verzet gaan broeien. Al spoedig kreeg men in de gaten dat de politie voornamelijk haar aandacht concentreerde op het afgesloten weggedeelte n naar de zijstraten niet omzag. De opgeschoten jeugd zag de kans schoonen er ontwikkelde zich een baldadigheid en vernielzucht, die wer kelijk ongekend van omvang was! Op verschillende plaatsen werd in de zij straten het plaveisel opgebroken en ge deeltelijk naar de daken gebracht. Vele lantaarns werden vernield en in de Ru- broekstraat zelfs een drietal uit de straat gehaald! Zag men een paar agenten aankomen, dan werd er ijlings op een fluitje gefloten en in een oogwenk was de straat verlaten. Waren de agenten gepasseerd, dan herhaalde zich hetzelfde spelletje. Toen het duister begon te worden had zich dientengevolge in de Van Meekeren- saraat, de Pleretstraat, de van Rhijnstra<at, de Mamixstraat, de Frederikstraat en de Rubroekstraat een volkomen chaotische toe stand ontwikkeld Al deze straten waren in het donker gehuld. Hier en daar brandde nog slechts een enkele lantaarn. De tactiek gewijzigd Van veile zijden vroeg men zich af waar aar deze toestand op uit moest loopen, voor al toen omstreeks 11 uur besloten werd met en na overleg met de betrokken winkeliers daartoe heeft besloten. Natuurlijk kan deze laatste concessie de principieele bezwaren tegen de verslapping der wet niet wegnemen; het is wel een te gemoetkoming aan de praktijk en maakt de uitvoering soepeler. Principieel is er niets veranderd, en daar naast blijft het wet-technische bezwaar, dat de verruiming nu opgenomen is in een wet, waarin deze bepalingen heelemaal niet thuis hooren. De minister handhaaft deze fout, omdat de zaak z. i. haast heeft. Al met al is het geen fraaie figuur en wc hopen, dat de minister in de toekomst iets beters zal kunnen brengen dan dit goed bedoelde, maar ongewenschte compromis. een groote politiemacht de opengebroken en onveilige straten binnen te dringen. Men stond voor een moeilijk en zwaar karwei. Het ontzag was er bij de bewoners volmaakt uit en de politiemannen werden met een waar gehoon, gejoel en geschreeuw ontvan gen. Men schold, men schreeuwde, men gooide met steenen, kortom, de toestand was niet te overzien. Hierin kwam eerst ver andering, toen een paar auto's wei-den gere- quireerd. Eerst nu kreeg men gelegenheid de straten voldoende te verlichten en af te zoeken. Met de revolver in de hand trokken de agenten de straten in. Voorop de politieruiters en de politie-auto's. Daar achter volgden langs de huizen, aan iederen kant van de straat, stap voor stap voortgaande, de politiemannen. Waarschuwende revolverschoten klon ken na herhaaldelijk in het rond. Veel uitwerking had dit vooralsnog niet In de Pleretstraat werden de salvo's der politie beantwoord met knetterend vuurwerk! Vanaf de daken kwam een hagelbui van steenen en dakpannen naar be neden en daar tasschendoor schoot men voetzoekers en zevenklappers af. Het was een heidensch lawaai, dat nog vergroot werd door het gejoel en geschreeuw van de tartende bevolking In de Rubroekstraat was het bijna nog erger. Een geweldige massa straat tegels, steenen, stukken ijzer kortom van alles, waar men maar mee gooien kon, werd van de daken geworpen, Daartusschen door weerklonken de zware doffe schoten uit de politiere- volvers. Tenslotte lieten deze niet na schrik- en angstaanjagend te wenken. Men trok terug, de ramen werden gesloten enhet werd werkelijk angstig stil op straat. Een gewonde Hoewel er uitsluitend in de lucht gescho ten mocht worden, kon toch niet voorkomen worden, dat een opgesohoten jongen door een kogel werd getroffen in het rechterdij been. De jongen, de 16-jarige D. Dammers uit <ie De Hamelstraat (nog wel een geheel ander stadsdeel!) werd per auto van den ge neeskundigen dienst naar liet ziekenhuis aan denCoolsingel vervoerd waar hij ter verpleging werd opgenomen. Het regelmatige schieten had tenslotte uit werking, vooral ook toen om 12 uur voor de „opstandige" straten een aantal zoeklich ten van het Gem. Electrioiteitsbedrij f wer den geplaatst en er geen schijn van kans meer was dat één der bewoners ook maar een lichaamsdeel buitenshuis kon steken. In de Pleretstraat heeft het ruim oer neg het langst geduurd. Het was op de hoek van deze straat, dat een aantal journalisten de strijd van de politie gadesloeg. Plotseling hoorde men een kogel aansuisen. Geen se conde later w: d één der journalisten tegen rechterhand, die hij juist in de broekzak hield, geraakt. Gelukkig was de snelheid van de kogel niet zoo sterk meer. Daardoor ketste hij op zij af en sloeg tegen de straat zonder ongelukken te veroorzaken Aan groot gevaar ontsnapt Toch was dit teekenend voor den toestand. Het was in de straat nog verre van veilig en er werd diusnog vanuit de huizen op de politie geschoten. De politie besloot nog eenmaal deze straat In te trekken. Opnieuw werd men begroet met een ware regen van steenen en dakpannen. Het was hier, dat ook van één der daken af werd geschoten. De kogel trof een politie paard in den hals. Het dier bloedde hevig en moest op het abattoir wor den afgemaakt. Geen halve minuut later is inspec teur K. v. d. Wilt, dezelfde die een paar jaar geleden bij relletjes op den Goudschesingel zoo ernstig werd ver wond, doordat men hem op laffe wijze in den rug schoot aan een groot ge vaar ontsnapt. Op 't laatste oogenblik bemerkte hij dat een geweldig groote steen in zijn richting kwam aansui zen. Hij had nog net de tegenwoordig- heid van geest zich zoo snel mogelijk achterover te buigen, waardoor hij van zijn paard viel en op straat smakte. De steen ging rakelings langs hem heen zonder ongelukken te maken. Het is te begrijpen, dat men nu korte metten maakte. Er ontstond een geweldige schietpartij, tijdens welke men het huis is binnengedrongen, van welks dak de steen werd geworpen. Men vond echter in een der kamers alleen een oude man, die al een poosje naar bed was geweest. De daders wa ren reeds over de daken ontvluchtl De rust keert weer Toch is het na deze gevaarlijke ©ogenblik ken merkbaar rustiger geworden. Wel knal den nog af en toe de revolverschoten, doch deze werden regelmatig minder. Om half twee werd het grootste deel van het perso neel teruggetrokken in de politiepost Croos wijkscheweg, waar men heeft afgewacht, welke uitwerking deze maatregel zou heb ben. Toen wij om 2 uur het terrein verlieten, was zoo goed als overal de rust weergekeerd en een uur later was er niets meer aan de hand. Onrast elders in de stad Terwijl men in de Grooswijkbuurt haaiden vol werk had met de roerige elementen, heeft men assistentie gevraagd bij een aan grenzende afdeeling. Dit kreeg het publiek in de omgeving van de Goudscheweg en de Breedestraat in de gaten, daar men minder agenten opmerkte. Eenige herrieschoppers hebben hiervan ge bruik gemaakt. In de Breedestraat en in de Lange Lijnstraat verwekten zij relletjes en op den Goudscheweg moesten enkele spiegel ruiten het ontgelden. In de Breedestraat werden weer lantaarns vernield. Het nog aanwezige agentenpersoneel heeft eenige charges uitgevoerd en mocht er in slagen binnen korten tijd de menigte te versprei den. Arrestaties hebben noch in de Groos wijkbuurt, noch in de omgeving van de Gouidsoheweg plaats gehad. Spanning op den L. Maasoever Op deai Linker Maasoever is het in het be gin van den avond rustig geweest. Omstreeks 9 uur hebben echter communisten getracht op de Maashaven een optocht te formeeren, waarbij ook een doek werd ontplooid. -De politie was er als de kippen bij om de demon stratie te verhinderen. Er werden eenige waarschuwende schoten gelost, en met behulp v..n sabel en gummi stok had men binnen een minimum van tijd de betoogers en een groot nieuwsgierig pu bliek verspreid. Geen kwartier later brak het verzet In de Oleanderstra at los. De straat bleek plotseling opengebroken te zijn en er werd gejoeld en geschreeuwd. De „opstandige beweging" plantte zich vliegensvlug voort naar de Stok roosstraat en de Pimpernelstraat. Met een stortvloed van steenen en dakpan nen werden de agenten begroet Er ontstonden eenige levensgevaarlijke oogenblikken. De politie vuurde in de lucht en uit de huizen werd terugge schoten! Er werd ijlings om versterking getelefo neerd. De bereden politie en de motorbriga de waren er vlug bij en voerden, charges uit Een kort bevel weerklonk: „Ramen Dicht" enplotseling werd het weer dood stil in de straat. Zoodra zich iets buitenshuis vertoonde, klonk een schot Het korte vuurgevecht heeft ook hier een gewonde opgeleverd. Het bleek te zijn de 18-jarige meubelmaker D. B., die op 'de hoek van de Putschebocht een schot in de rechterkuit had opge- loopen. Dit geval demonstreerde weer eens duide- delijk, dat alle nieuwsgierigheid bij deze opstootjes uit den booze is. Ook deze jonge man was als /belangstellende" naar Katen- drecht getrokken om eens poolshoogte te nemen. Hij heeft zijn nieuwsgierigheid met een gang naar het ziekenhuis aan den Cool- el, waar hij ter verpleging werd opge nomen, moeten bekoopen. Wij waarschuwen dus nog eens dringend zioh niet moedwillig in levensgevaar te begeven door uit nieuws gierigheid naar de relletjes te gaan kijken. De situatie is waarlijk te ernstig om er een grap van te maken! De politie is er toe overgegaan in de Pim pernelstraat een man, die daar daadwerke lijk verzet pleegde, te arresteeren. Het is de 25-jarige zeeman J. H. L. V., op het bureau Nassaukade is hij in verzekerde bewaring gesteld. Na het eerste krachtige ingrijpen van de politie heeft zich in deze buurt geen enkel incident meer voorgedaan. Het is den gehee- len nacht rustig gebleven. DE COMMUNISTISCHE ONLUSTEN IN DE HOOFDSTAD Opnieuw wanordelijkheden Ondanks de volstrekt gunstige wending, welke met betrekking tot de ongeregeldhe den in de hoofdstad sinds Zondag te con- statereen valt en die mede geleid heeft tot het vertrek van het bataljon grenadiers en jagers, laat de algeheele terugkeer tot nor- rechaussee's, terwijl te acht uur ook eert aantal mariniers het machtsapparaat kwam versterken. In de Houthaven, waar het werk was her vat, is in den middag weer, naar aanleiding van een aan een arbeider gegeven ontslag, staking uitgebroken. De marechaussee's en het detachement extra militaire politie blijven nog in de hoofdstad. Politie, marechaussee en mariniers heb ben in den loop van den avond de Groote Wittenburgerstraat, alsmede de drie Wit- tenburgerdwarsstraten, in verband met de dreigende houding der bewoners aldaar, volledig afgezet. Aan het consigne „Rameu dicht!" en „In de huizen blijven!" werd we derom streng de hand gehouden. Toen en kele onwilligen de ramen niet wilden slul- ten, knalden er schoten, niemand werd ech ter getroffen. Tot 's avonds tien uur heb ben zich in deze wijk geen ernstige inciden ten voorgedaan. Nieuw verzet in den Jordaalf Omstreeks dit tijdstip kwamen er ook uit den Jordaan alarmeerende be richten. Zoo moest o.a. de overvalauto worden gedirigeerd naar de Willem straat en omgeving, waar het verzet opnieuw was losgebroken. Ook in de Tollensstraat en de Nicolaas Beets- In het Crooswvkkwartier te Rotterdam is 't gisteravond eveneens tot zeer ernstige op* stootjes gekomen. Op onze foto ziet men hoe t er vanmorgen in de Rubroekstraat uitzag De straat was opgebroken en bezaaid met alle mogelijke projectielen. male toestanden op zicK wachten. In be paalde volkswijken, waartoe vooral, wat de Eilanden betreft, Wittenburg gerekend moet worden en in weinig minder ernstige mate, het complex van straten en straatjes met bloemennamen aan de overzijde van het IJ blijft een groot deel der bewoners een ter- roriseerende houding aannemen, welke zich uit in het opbreken van plaveisel, in .ver nieling en plundering. Laffe aanslag op politieagenten Maar ook in andere stadsgedeelten blijkt de toestand nog niet zuiver te zijn; zoo heeft in den namiddag de Borgerstraat tusschen Overtoom en Kinkerstraat, welk gebied in de afgeloopen week mede een beruchten naam heeft gekregen, weer van zich doen spreken. Te vijf uur heeft in deze straat een. naar schatting 34-jarige werklooza twee surveilleerende agenten aange vallen. De man kreeg onmiddellijk hulp van een aantal kornuiten, met het gevolg, dat de beide politieman nen van alle kanten besprongen wer den en met de straatsteenen kennis maakten. Een der agenen slaagde er in zijn revolver te trekken en een schot te lossen, dat den hoofddader in de zijde trof. Terwijl van alle kanten politiehulp kwam toeschieten, vlucht ten de anderen in wanorde, zoodat geen arrestaties konden worden ver richt. De Geneeskundige Dienst heeft het slachtoffer, dat ernstig gewond was, naar het Wilhelmina-Gasthuis vervoerd. Wittenburg afgezet In den namiddag hebben in de Derde Wittenburgerdwarsstraat en op Oostenburg troepen opgeschoten kwajongens wanorde lijkheden veroorzaakt. Van zes uur af werd in dit gebied weer gepatrouilleerd door ma Nog een. foto uit de Rubroekstraat te Rotterdam. straat was het vrij rumoerig. Uitrukpatrouilles van politie, mare chaussee en militaire politie hebben tusschen 10 en 11 uur in den Jordaan, waar in de Willemstraat, Palmstraat, alsmede Palmgracht en omgeving de straten weer werden opengebroken en eenige lantaarns er aan moesten ge- looven, door snel en krachtdadig op treden het weer oplaaiende verzet ge broken. Er is daarbij van de vuurwa penen gebruik gemaakt, waardoor twee personen zijn getroffen. De eer ste kreeg in de Palmdwarsstr. bij de Willemstraat een schot in den buik. Hij is door den G.GJD. naar het Wil- helminagasthuis vervoerd. De tweede kreeg een schot in de wang, doch be hoefde niet te worden opgenomen. Op de Eilanden was de volledige afzet ting van Wittenburg te midernacht nog ge handhaafd. Ook in de Kleine Kattenburger straat was het rumoerig. Er zijn daar eeni ge lantaarns stuk geslagen. In de Vogelbuurt, bij de Meeuwenlaan, aart de overzijde van het IJ, zijn 's avonds na elf uur in de Lange Vogelstraat de straten opengebroken en lantaarns ingegooid. Ook werden in deze straat de brandkranen ver nield, terwijl kort daarna de geheele buurt in het donker werd gezet. Politie en mili tairen hebben hier verscheidene schoten! gelost. De uitwerking hiervan is nog niet bekend. In enkele straten hadden de oproerlingen! kopspijkers gestrooid. Er werd gepatrouil leerd door rijwielpatrouilles van politie ert militaire politie en tot wanordelijkheden ia het niet meer gekomen. Op Wittenburg bleef de gedwongen rust heerschen, die geforceerd werd door de af- Nu de vacantietijd weer aanbreekt eü velen onzer lezers de krant aan hun vacantie-adres willen ontvangen, ver zoeken wij dezen vriendelijk de tijde lijke adressen zoo spoedig mogelijk,; liefst drie dagen van te voren, aan de administratie schriftelijk op te geven, met duidelijke vermelding van het vaste adres en het vacan- tie-adres, de data van begin en einde der vacantie. Komen de aanvragen op het laatste oogenblik, dan is het niet zeker, dat men aan het nieuwe adres direct den eersten dag de krant ontvangt, terwijl dit toch zeker door de lezers, evenals door ons op hoogen prijs zal warden gesteld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | | pagina 1