|lieuiuc geitectft Courant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden sn Omstreken
De ongeregeldheden worden bedwongen
Abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 d. met Zondagsblad 7'/a et
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
15e Jaargang
No. 5216
MAANDAG 9 JULI 1934
Abbertentieprijjen:
Van 1 tot 5 regels 1.17'/»
Elke regel meer 0.22'/a
Ingezonden Mededeelingen
van 1-5 regels 2.30
Elke regel meer0.45
Handelsadvertentiên per regel 0.17 V»
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend 0.10
WINST
Wat zich in Amsterdam heeft
is niet enkel verlies. Er valt ook eenige
winst te boeken, al zal daarover geen vreug
de heerschen, omdat het ging ten koste van
eenige menschenlevens.
Maar het moet in deze roerige en veel
bewogen dagen als winst beschouwd wor
den, dat de overheid met haar machtsorga
nen kordaat en zonder aarzeling optrad en
er aanstonds diep van doordrongen was:
als wij de orde niet tot elke prijs handha-
yen, valt de ellende niet te overzien.
De overheid, zoowel stedelijke als natio
nale, weet te regeeren en daarvoor is de
goedgezinde burgerij dankbaar.
Die overheid verdient des te meer hulde,
omdat ze een rake slag deed door de ver
schijning van het communistisch dagblad
onmogelijk te maken. De vuurhaard moest
gebluscht en reeds was te veel toegelaten.
Het gaat niet aan de misleiden onschade
lijk te maken en de misleiders hun gang te
laten gaan. Deze moeten weten, dat er van
consideratie thans geen sprake kan zijn.
Voorts dient met ingenomenheid gecon
stateerd, dat van geen enkele zijde except
natuurlijk de raddraaiers politie en mi
litaire macht becritiseerd worden, omdat
deze het natuurlijk evengoed als wij allen,
in hooge mate betreurt, dat verdwaalde ko
gels terecht kwamen, waar zij niet moesten
zijn.
Zelfs de roode pers blijkt te begrijpen,
dat het thans geen tijd is om aanmerkingen
te maken op de overheidsorganen, welke
een zeer zware en zelfs gevaarlijke taak te
.vervullen hebben; ja, zij deelt volkomen ob
jectief, zonder er een woord aan toe te voe
gen, mee, dat de Burgerwacht de overheid
bijstand verleent
Dat is altemaal winst
Wanneer wij daaraan nu nog toevoegen,
dat gisteren in onze kerken bizondere aan
dacht geschonken is aan de beroering der
tijden en het gebed opging voor het Konink
lijk Huis, dat rouwt, en voor de overheid,
die veel beleid en wijsheid noodig heeft;
maar dat de farizeër teruggewezen werd,
omdat wij allen onze gemeenschappelijke
schuld hebben te belijden; dan mag er
waarlijk van winst, ja van zegen gesproken
worden.
DESORGANISEEREND OVERLEG
Het ontwrichte leven van deze tijd schijnt
geen plaats te laten voor een stil meeleven
van ons volk in de rouw, die nu tot twee
maal toe binnen korten tijd aan ons Vor
stenhuis beschoren werd.
Terwijl het rustige en koningsgezinde
deel van ons volk in deze voor het Konink
lijk Huis zoo moeilijke dagen zich nauwer
schaart om den troon van Oranje, maken
de uiterste elementen in de hoofdstad en
elders zich op om wanorde en chaos te
scheppen.
Zoo het heet, is de herziening van de
steunregeling aanleiding om een greep te
doen naar de macht en een terreur in het
leven te roepen van het gepeupeL
Dat de Overheid slechts noode tot verla
ging der steunnormen overging en met zorg
vooraf overleg pleegde met verschillende in
stanties, is voor wie naar verwarring en
onrust jaagt van geen beteekenis.
Dat de Overheid in Nederland meer doet
dan ergens elders en de steunnormen door
geen enkel land worden geëvenaard, behoort
niet tot de overwegingen van hen, die naar
yolkomen ontwrichting en, ommekeer der
.dingen streven.
Daarom temeer klemt de eisch, dat het
gezag tegenover dit brute geweld toont zich
zelf te zijn.
De Minister van Sociale Zaken heeft op
loffelijke wijze getoond dit te verstaan, zoo
als we reeds vorige week constateerden.
Dat deze Minister tegenover de heeren
de Visser en Wijnkoop weigerde te spreken
over de ingegane steunverlaging, zoolang
deze heeren hun afkeuring niet hadden uit
gesproken over de wanordelijkheden te
Amsterdam, getuigt van een juist inzicht
omtrent de positie der Overheid.
Zulk j;uist inzicht ontbreekt in het tele
gram, door het Natipnaal Arbeidssecreta
riaat (N.A.S.) verzonden aan den Voorzitter
van den Ministerraad, waarin de verwach
ting wordt uitgesproken, dat de Minister
raad zich ernstig rekenschap zal geven van
de onhoudbare toestand en intrekking der
steunverlaging zal bevelen.
Deze communistische heeren zijn het juist,
die schuldig staan aan de ophitsing der ge
moederen; zij zijn het die hebben veroor
zaakt, dat er in de hoofdstad bloed vloeide.
Aan zulke lieden gehoor schenken zou be-
leekenen, dat de Overheid zichzelf prijs
geeft en afstand doet van haar gezag.
Georganiseerd overleg, op de juiste
wijze uitgeoefend, heeft waarde en brengt
toenadering.
Wat de Visser en Wijnkoop en het N.A.S.
yorderen is desorganiseer end over
leg, dat terstond tot ontbinding voert.
In Amsterdam is aan het verzet door
krachtdadig optreden een eind gekomen
Gister was vrijwel alles rustig
De persen van de Tribune zijn gedemonteerd
Het blad mag niet verschijnen
Ook te Rotterdam hebben zich relletjes
voorgedaan - Tot eenige uitbarsting van
beteekenis kon het niet komen - De
politie greep direct met kracht in
Over het algemeen is de Zaterdagavond in de hoofdstad, den ernstigen
toestand in aanmerking genomen, tamelijk rustig verloopen.
De Zondag kenmerkte zich, wat den middag betreft, door rust en orde in
vrijwel alle stadsdeelen. Er is eenige ontspanning ingetreden, hetgeen tot
gevolg heeft gehad, dat van het patrouilleeren door militairen in de straten
grootendeels kon worden afgezien.
In de morgenuren heeft het echter nog gespookt in enkele buurten en op
den avond laaide het verzet op in de Wittenburgwijk, welke door de
militaire en -politiemacht werd geblokkeerd.
Zooals gezegd, de Zaterdag is vrijwel zonder hevige schokken voorbijge
gaan. Het meest beteekenende was wel de inval bij ,,De Tribune", waar de
geheele oplaag in beslag werd genomen en de persen onklaar zijn gemaakt.
Het N.A.S.de anarchistisch gekleurde vakbeweging, poogt thans met het
socialistische N.V.V., een algemeene staking te proclameeren.
Het partijbestuur der S.D.A.P. roept zijn arbeiders op, zich niet mede te
laten sleepen op den weg van het bloedige avontuur.
DE INVAL BIJ „DE TRIBUNE".
Zaterdagmiddag omstreeks drie uur ver
schenen er plotseling politie en militairen
op den Amstel te Amsterdam, die aldaar 't
gedeelte afzetten; waar de bureaux van het
communistisch dagblad „De Tribune" zijn
gevestigd
De Officier vah Justitie, vergezeld van po
litie, ging het gebouw binnen voor het doen
van een huiszoeking. In een politieauto wer
den pakken papier geladen en later ook
deelen van de persen, waardoor het onmo
gelijk zal zijn, dat dit blad kan verschijnen.
Er werd, voor zoover was na te gaan, nie
mand in hechtenis genomen. De huiszoe
king nam eenige uren in beslag.
De inval is geschied naar aanlei
ding van opruiende en ophitsende
stukken in het blad. Toen de inval
geschiedde, was juist de oplaag alge-
drukt. Deze is geheel in beslag geno
men, alsmede een groot aantal andere
stukken. Ook zijn de vitale deelen van
de persen, waarop de courant gedrukt
wordt, uit de machines genomen.
Ten slotte is een wacht van de mili
taire politie voor 't gebouw geplaatst.
Niemand mag naar binnen in verband
met de beslaglegging.
In een vergadering van communisten
deelde het Kamerlid De Visser mee, dat „De
Tribune", zij het in verkleind formaat,
toch zal v e r s c h ij n e n.
Naar wij vernemen heeft de justitie ook
een huiszoeking verricht in het bureau der
O.S.P. aan de Reguliersgracht. Verschillen
de bescheiden zijn in beslag genomen.
In het trapportaal van een huis in de Jan
v. d. Heydenstraat .heeft de politie een groote
hoeveelheid eenige duizenden exempla
ren van een pamflet, uitgaande van de
O.S.P., in beslag genomen. Het' pamflet was
van opruienden inhoud. Degenen die het
daarheen hadden gebracht, waren bij de
komst der politie verdwenen.
Zaterdagmiddag en -avond was het rus
tig in den Jordaan en de bekende markt op
de Lindengracht was in haar gewone doen.
Echter, in de Tuinstraat zag men kans ver
sperringen te maken. Bij de komst van de
militaire macht viel een steen naar bene
den, hetgeen aanleiding was om handelend
op te treden. Schoten weerklonken, een
man werd getroffen en bij een later afge
geven salvo werd ook een meisje gewond.
In de Madelievenstraat verscheen plotse
ling op een der daken een stok, waaraan
een roode vlag was gebonden. Een der ma
rechaussees nam zijn karabijn en na twee
schoten tuimelden stok en vlag omlaag.
In den laten middag is nog op een on
bewoond huis waarbinnen de laatste dagen
alles was vernield, een roode vlag geplaatst
Een pantserauto van de rijdende artillerie
uit Arnhem was weldra ter plaatse. Dooi
de bemanning werd de vlag naar beneden
In de omgeving van de Kinkerstraat heb
ben gistermiddag ook wanordelijkheden
plaats gehad. Er werd met steenen uit op
gebroken straten naar de politie gegooid.
Met de vuurwapenen werd aan dit opko
mend verzet een einde gemaakt. In de aan
grenzende Lootstraat werd daardoor een
vrouw door een kogel getroffen. Haar toe
stand moet niet van ernstigen aard zijn.
Oplaaiend verzeL
Een ongunstige uitzondering in den
naar omstandigheden zoo gunstigen
Zaterdagavond vormden de Indische
buurt en later ook het Spaardammer-
kwartier, waar agenten en militairen
verschillende malen tegen onruststo
kers moesten optreden. Er werd meer
malen van de vuurwapenen gebruik
In de Polanenstraat, de Houtrijk
straat, de Assendel ftstraat en omge-
Op last van de Justitie werd Zaterdagmiddag de verschijning van het communistisch
dagblad „De Tribuneverboden en verschillend materiaal in beslag genomen. Op onze
foto ziet men politie-auto's voor het bureau van de „Tribune".
In verband met de Amsterdamsche relletjes
brachten de ministers Colijn en Deckers een
bezoek aan de hoofdstad om zich persoonlijk
op de hoogte te stellen. De aankomst aan het
Stadhuis. V.l.n.r. Mr van Lier, gemeentesecre
taris, Dr Colijn en Mr Deckers.
ving werd het plaveisel weer op de
zelfde punten als vorige avonden op
gebroken.
Wat dc Indische buurt betreft, moesten
vooral de straatlantaarns het ontgelden.
Kort na middernacht is de G.G.D. uitgerukt
naar de Bataviastraat, waar tengevolge van
geloste schoten enkele personen gewond wa
ren. De waakzaamheid van politie en mili
tairen verslapt geen oogenblik.
Ook in de andere stadsdeelen blijft men
op alle mogelijke gebeurtenissen voorbereid.
Het bureau Spaardammerstraat heeft te
middernacht versterking gekregen van
extra-detachement militaire politie.
Doodelijke schoten na middernacht
Na middernacht werd er in de Ba
taviastraat en Sumatrastraat uit 't pu
bliek op de politie geschoten. Deze
heeft het vuur beantwoord, met het
gevolg, dat in de Bataviastraat een
kleermaker, die zich in zijn woning
bevond, doodelijk werd getroffen, ter
wijl in de Soembawastraat een man
een schot in de kin kreeg. Het lijk
van eerstgenoemde is niet vervoerd.
De gewonde is naar het Tesselschade-
ziekenhuis overgebracht. De onrust
stokers zijn na dat krachtdadig optre
den naar alle kanten weggevlucht.
In de van Limburg Stirumstraat,
hoek van Beuningenstraat werd bij
de firma Wijnberg een viertal ruiten
ingegooid. Agenten en militairen heb
ben plundering van den winkel voor
komen. In de Jordaan was het na
12 uur ook niet geheel en al pluis.
O.a. is hier de Madelievenstraat door
het gepeupel in het donker gezet. Aan
de overkant van het IJ is in de Laty-
russtraat, uit een woning, een viertal
schoten op vertegenwoordigers der
militaire politie gelost. Deze heeft het
vuur beantwoord. Of daarbij personen
gewond zijn kon men niet mededee-
len. Tegen 2 uur zag het er naar uit,
dat de rust was teruggekeerd.
Een geheime communistische zender
Naar wij vernemen, heeft een radio-ama
teur te Breda een bericht opgevangen, dat
beginnende met de woorden „Hier Rood
Amsterdam" mededeelingen inhield over de
ongeregeldheden in de hoofdstad.
Het bericht werd gedurende een half uur
■ijf a zes maal herhaald en gaf den indruk,
dat het op een gramofoonplaat was opge
nomen. De radio-amateur heeft van zijn be
vindingen mededeeling gedaan aan de Bre-
dasche politie, die zich met de Centrale
Recherche te Amstei'dam in verbinding heeft
gesteld. De zender beschikte over een zeer
zwakke energie.
Het vermoeden heeft bestaan, dat in het
gebouw van het dagblad „De Tribune" te
Amsterdam een zender opgesteld is geweest.
Bepaalde onderdeelen die daar gevonden
zijn wezen aanvankelijk in deze richting.
Uit het nadere onderzoek is echter geble
ken, dat hiervan geen sprake was en dat de
onderdeelen afkomstig waren van een grooi
ontvangtoestel.
Het N.A.S.-congres, te Amsterdam gehou
den, heeft besloten in verband met de jong
ste gebeurtenissen en de daarmede verband
houdende „buitenwerkingstelling van alle
democratische rechten en vrijheden" een
schrijven te richten aan het bestuur van 't
Nederlandsche Verbond van Vakvereenigin-
gen. waarin wordt voorgesteld om op Maan
dagmiddag 3 uur een bespreking te houden
over het proclameeren van de staking der
arbeiders in de vitale bedrijven, om op die
wijze de regcering en de reactie een duide
lijk halt toe te roepen.
Symptomen van nieuw verzet
De Zondagmorgen zag in de hoofdstad
,»n bezetting van honderden manschappen,
bestaande uit soldaten, marechaussee, mili
taire politie, huzaren, grenadiers en jagers,
actie! dienstdoende burgerwachten, eigen
groot' politiecorps en een gansche uitrus
ting van oorlogsmateriaal.
Aan de overzijde van het IJ deden zich
wederom in de Bloemenbuurt met haar
groote complexen van grootendeels door
werkloozen bewoonde gemeente-woningen,
symptomen van nieuw verzet tegen het ge
zag voor. Te negen uur werden in de Hor
tensiastraat en in de Sneeuwbalstraat de in
de nachtelijke uren door het gemeente-per
soneel gedichte straten weer-door ongure
elementen opgebroken en hadden de
daar patrouilleerende agenten en militaire
manschappen enkele malen een bombarde
ment met steenen te verduren. Het ver
scherpte toezicht in deze wijken gepaard
gaande met het verbod van open ramen en
samenscholingen, voorkwam echter dat er
ernstige incidenten plaats vonden.
Moordaanslag uit een auto
Van den order van den burgemees
ter, dat er niet meer gesommeerd zou
worden, doch in geval van daadwerke
lijk verzet onmiddellijk zou worden ge
schoten, blijkt over het algemeen een
goede preventieve werking uit te gaan.
Vanuit het Westelijk stadsdeel ble
ven in de morgenuren alarmeerende
berichten uit en ook in Oost kon de
toestand naar omstandigheden rustig
genoemd worden. Op de Eilanden
heeft zich een incident voorgedaan,
doordat op de Kattenburgergracht,
bijna vlak voor het politiebureau op
een daar patrouilleerende marinier
vanuit een auto is geschoten, gelukkig
zonder dat hij daarbij is geraakt.
Daar juist op dit oogenblik de kerk
uitging, durfde de marinier uit vrees
dat hij een of meer onschuldigen zou
raken, niet terug te schieten. Alles
ging zoo gauw in zijn werk, dat het
nummer van de auto niet meer kon
worden opgenomen. Te twaalf uur
werd op de Eilanden het patrouillee
ren door militairen gestaakt. Ook in
de Jordaan zijn in de jnorgenuren
geen ongeregeldheden van ernstigen
aard voorgevallen.
Zes dooden en tal van gewonden
De ongeregeldheden hebben tot nu
toe aan zes personen het leven gekost,
terwijl, voor zoover wij konden na
gaan, ongeveer zevenentwintig in het
ziekenhuis zijn opgenomen. Van en
kele hunner is de toestand nog ern
stig.
Tal van patiënten zijn bovendien in
de gasthuizen behandeld zonder dat
zij opgenomen behoefden te worden.
Het aantal arrestaties is vrij aanzien
lijk; het meerendeel der gearresteer
den zal ter beschikking van de justi
tie worden gesteld.
Aan het van Hoogendorpsplein heeft
het gepeupel getracht een winkel van
„De Unie" leeg te plunderen. De poli
tie en militairen grepen in, waarbij
een schietpartij ontstond, welke tot ge
volg had, dat een der belhamels door
een schot in het hoofd werd getroffen.
De Geneeskundige Dienst heelt hem
naar het Binnen Gasthuis vervoerd.
Er zijn verschillende arrestaties ver
richt. Voorts is er nog een man naar
het O. L. Vrouwegasthuis vervoerd
die in de Balistraat door een schot in
de knie werd getroffen.
Nieuwe onlusten op Wittenburg.
Te ruim kwart over zeven moest op Wit
tenburg een troep onruststokers uit elkaar
gejaagd worden, welke bezig was met het
opbreken van de straat. Ook werden er
eenige belhamels gesignaleerd, die in lan
taarnpalen waren geklommen om de straat
bij voorbaat van verlichting te versteken.
Bij de charges, welke door de agenten on
dernomen \yerden, werd van de revolvers
gebruik gemaakt, met het gevolg dat een
vrouw door een schot in den buik werd
getroffen. Zij is naar het Binnengasthuis
vervoerd.
In verband met het weder opleven vart
het verzet heeft het bureau Kattenburg weer;
versterking gekregen van dertig mariniers.
In de overige stadsdeelen was het Zon
dagavond te half tien naar omstandigheden'
rustig, alleen in de Kinkerstraat moest da
politie eenige charges uitvoeren tegen groe
pen onruststokers die daar het plaveisel
trachtten op te breken.
Wittenburg geblokkeerd
De ongeregeldheden op de eilanden
hebben Zondagavond tot ongeveer 12
uur geduurd. Toen kwamen Katten
burg en Oostenbnrg vanzelf tot rust.
Op Wittenburg bleef het verzet ech
ter in vrij ernstigen vorm voortduren.
Teneinde verdere actie der oproerlin
gen onmogelijk te maken en het ver
zet te isoleeren, besloot de politie te
gen middernacht, Wittenburg geheel
te blokkeeren.
Alle toegangswegen werden door politie
posten. versterkt met mariniers, afgesloten^
en niemand mocht Wittenburg meer verla
ten of kon deze buurt betreden. Op wie zicli
op straat vertoonde, werd geschoten. Eu
zijn echter zoo goed als geen schoten geval
len, aangezien de bevolking het wijzer oor
deelde, onder deze omstandigheden in dg
huizen te blijven.
In de geheele overige stad was het rustig.
Op sommige politiebureaux ligt weliswaar
nog een kleine militaire bezetting, doch in
-de meeste stadswijken zijn de militairen
van de straat teruggetrokken cn wordt da
nog altijd verscherpte surveillance-dienst
weer uitsluitend door de Amsterdamschg
politie verricht, met uitzondering van Am
sterdam-Noord, waar de politie nog geza
menlijk met de militaire politie patrouil
leert.
Wittenburg barricadeert zich.
In de Groote Wittenburgerstraat was heC
gepeupel er in geslaagd barricaden van
meer dan een meter hoog op te werpen, og
een waarvan een roode vlag met sikkel en
hamer was geplant, als een duidelijk bewijs
uit welken hoek de opstandige geest woei.
Verscheidene lantaarnpalen werden om.
vergetrokken, van anderen werden de lam
pen stukgesmeten of er uit gehaald, zoodat
de straat geheel in het duister lag. De poli
tie en de mariniers die hier tegen de on
gure elementen optraden, kregen later op
den avoiid versterking van de marechaus»
see. Aan het consigne: „Ramen dicht!" en
„In de huizen blijven!" werd met gebruik
making van karabijn en revolver streng dg
hand gehouden.
In andere deelen der Eilanden was he{
rustig.
Ongeregeldheden in de Kinkerstraat be
paalden zich tot het optreden van opgescho
ten jongens. Tot ongeveer elf uur hebbctf
zich hier geen ernstige incidenten voorge
daan.
Alles zit vol met verzetplegers.
Tot nu toe waren bij de oproerige bewe
gingen zoo goed als geen arrestanten ge
maakt. De politie-agenten hadden evenwel
goed opgelet en gistermiddag zijn drie mili
taire auto's, waarbij politie was ingedeeld,
er op uitgetrokken om belhamels te arres
teeren. Een groot aantal werd met de wa
gens meegenomen en naar het bureau
Raampoort gebracht, waar thans de cellen
vol zitten met verzetplegers. In den laten'
namiddag was het, voor zoover we konden
nagaan, weer rustig in de Jordaan.
Zie verder blz. 2)'
Ook te Rotterdam poogden Zaterdagavond communistische elementen opstootjes te ver*
wekken, waar tegen echter door de politie met kracht werd opgetreden. Als voorzorgs
maatregel had/ten verschillende winkeliers in dc Goudsche Wagenstraat, waar het
Zaterdagavond heel rumaerig was, de ramen voor hun winkels geblindeerd.
