Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | 21 juni 1934 | pagina 9

DONDERDAG 21 JUNI 1934

DERDE BLAD PAG. 9

Belasting van de doode hand

AGNES

TWEEDE KAMER

De kerkelijke goederen Debat geschorst Motie-
Schouten een brug? instelling van een Verkeers-
fonds Interpellaties

OVERZICHT

Vergadering van 20 Juni 1934

Nog lot ongeveer vüf uur heeft de Kamer
zich gistermiddag met de doode hand bezig
gehouden. Toen was zij er echter nog niet
mee gereed, maar werd de behandeling van
art. 4, waarbij de kwestie van de vrijstel
ling der kerkelijke goederen het epineuse
onderwerp was, waarover uren lang was
beraadslaagd, geschorst. Er,was nj. tijd van
beraad nöodig; in zoo'n geval is schorsing
do uitweg;

We zeiden het reeds: de kwestie der kerk
voogdij-goederen, pastoralia en daarmede
overeenkomende kerkelijke bezittingen, had
de bijzondere aandacht der Kamer enkele
uren lang. Begrijpelijk. Want ook al stelt
men zioh op het standpunt van den minis
ter, .dat het. hier gaat om het vragen van
een noorjoffer, clan nog bleef er iets onbe
vredigends in zijn regeling, dat. de bedoelde
goederen wel aan de belasting van do
doode hantl zouden worden onderworpen,
maar aan musea, vacantiekolomes en na
tuurmonumenten vrijstelling ward verleend.
Daar is moeilijk overheen te komen en voor
velen was dat zelfs onmogelijk.

Het ware misschien beter geweest, indien
de minister van deze vrtistellingen had af
gezien. Ze waren nu echter eenmaal in de
wet gebracht en daardoor kregen de be
zwaren tegen het belasten der kerkelijke
goederen ongetwijfeld meer relief

Het in wezen Roomsche standpunt van
den heer Kersten is gisteren slechts alleen
door hein, zij het zwak, verdedigd. Men kan
moeilijk de eepe kerkelijke gezindte belas
ten en een andere vrijstellen. Dat is wille
keur in dezen tijd. Zelfs de Roomscn-Kathr»
Jieken nemen dat middeleeuwsch standpunt
dat met eenigen kerkvader niets te maken
heeft, maar in de tijden der Reformatie een
algemeen aanvaarde opvatting was, niet
meer in. Zij, die met de doode hand toch
nog al een en ander uilstaande hebben
zi] het misschien in mindere mate dan de
andere kerkgenootschappen in ons land
waren ten slotte bereid -met den minister
mee tc gaan, al waren ?ij het ten princi
pale eens niet allen, die voor vrijstelling
<der kerkelijke goederen en fondsen het op
genomen hadden van anti-rev., chr.-h'st. en
andere zijde.

Dat was zeer kort. reeds geschied hij de
algemeciie beschouwingen en geschiedde op
min of meer uitvoerige wijze nogmaals,
nadat bij art. 4 de heei Rutgers van Rozen
burg zijn amendement had ingediend en
toegelicht, dat de bedoeling had de vrijstel
ling der kerkelijke goederen en fondsen in
de wet op to nemen.

Positieve bestrijding ondervond deze ge
dachte van de zijde van soc.-dem.. commu
nisten en den verwanten lieer,. Sneevliet.
Vooral laatstgenoemden ha.den.daa'bij nog
al enkele onvrianlelijkheden aan het adres
der Kerk te zegden. Hier speelde gemis aan
juist begrip omtrent den aar,! der Kerk hun
parten en ook nog wet 'ris anders. Eonige
vijandigheid was in deze bestrijding ook
wel gemepgd; (leze werd echter gecamou-
1 ileercl door verwijt, dat e Kerk mei.alle
macht tracht, zich aan het meedragen in
hét noodoffer te onttrekken. De-doode hand,
zoo 'zei een van hen, laat het K'oyér aan de
levende hand over om lasten Je. dragen en
offers te brengen.

Het bleek al spoedig, dat er tegen 's mi
nisters voornemen sterk verzet was. De
heer R. v. Rozenburg was waarlijk de enige
niet. Ook de heer De Geer schaarde zich
aan zijn züde; eveneens in beginsel de
woordvoerder der Katholieke fractie, mr
Goseling, terwijl bij de replieken de heer
Schouten nog eens herinnerde aan zijn den
vorigen dag reeds te kennen gegeven ge
voelen, dat er toe moest leidon om als
liet er op aankwam do principieele be
zwaren te doen gelden bov^n politieke over
wegingen.

De Minister heeft, van zijn standpunt af,
zijn voorstel naar behooren verdedigd.

Op de vraag of de Kerk van publieken
rechte was en daarom van de belasting be
hoorde te worden vrijgesteld, ging hij
evenmin als een der andere sprekers diep
in. Meer aandacht werd geschonken aan de
stelling, die opgeworpen was: bepaalde in
stellingen vrij en de Kerk belasten gaat
niet aan.

In hot voorbijgaan zij opgemerkt, dat de
heer Lingbeek zijn grievend verwijt terug
nam als zou de minister een anti-protestant-
scJien maatregel hebben bedoeld; Daarover
werd dus niet meer gesproken, ook niet
door den minister, maar wel verdedigde hij
uitvoerig het. geoorloofde van z^n voorstel.
Immers. kerkelijk goed is bezit, waarmee
zaken gedaan worden en daa;*om mag men
het beschouwen als een collectief vermogen
van zoodanigen aard, dat het niet onbillijk
is hot aan een bescheiden heffing te onder
werpen en er in dezer tijden bangen finan-
cieelen nood een klein offer ten gemeenen
nutte van te vragen. Vooral op 'het karak
ter van noodoffer werd sterk de nadruk
gelegd en ten slotte een beroep gedaan op
den vooreteller van het amendement om
het op dien grond in te trekken.

De heer Rutgers van Rozenburg was daar
toe echter niet bereid.

Daardoor ontstond een moeilijke situatie.
Stemden alle princicipeele voorstanders van
het in de motie belichaamde denkbeeld er
voor, dan werd zij aangenomen en werd
voor den minister het uietsontiverp vrijwel,
waardeloos. Zou de minister de motie on
aannemelijk verklaren en stemden bv. de
Katholieken die als 't moest bereid waren
het noodoffer te brengen tegen de motie
en voor het artikel cn, de wet, clan zou deze
er komen, maar zou een ongewenschte
tegenstelling -worden opgeroepen met hen,
die overigens bereid zouden zijn den minis
ter en de Regeei-ing te steunen, maar om
princicipeele redenen hlun stem voor de
motie en tegen de wet zouden moeten gaan
uitbrengen.

In dit stadium van het debat deed de heer
Schouten met den heer De Geer het voor
stel om dan alle vrijstellingen te doen ver
vallen. Dan kwam, er voor allen gelijkheid
en verviel het bezwaar, dat met zoo grooten
nadruk naar voren was geschoven, en zou
niet meer kunnen worden gesproken van
achterstelling der Kerk. Terzijde werd dan
voorts gelaten de kwestie of niet een lid
der commissie, welke het wetsontwerp had
voorbereid voor openbare behandeling, ge
zwegen had toen hij in de commissie en bij
den minister had moeton spreken over
hetgeen nu van de züde van zijn fractie zoo
bijzonder naar voren werd gebracht. Be
doeld was de heer.Snoeck Henkenians.

Zou het amendement van den heer Schou
ten worden aangenomen wat jntusschen
geenszins zeker is -- dan blijft ten slotte
de kwestie van het offer. Ongetwijfeld kun
nen daartegen, ook uit kerkelijk oogpunt,
bezwaren worden ingebracht. Maar donk-
baar lijkt het ons ook, dat men met het
oog op der tijden nood, bereid is om de
Kerk het offer, waaróm zij steeds vraagt,
ook te doen geven in een geval, dat zij
daartoe Zelf in aanmerking komt. Dan ver
dwijnt ook alle demagogie, waartoe deze
kwestie zich zoo gemakkelijk leent en ook
alle venvijt, gelijk het reeds van zekere
zijde met nadruk werd uitgesproken.

Hier past beraad en daarom was het niet
onjuist gezien van den voorzitter, dat h'i
na de indiening van 't amendement-Schou
ten-De Geer de beraadslagingen schorste,

We wogen ons niet aan voorspellingen
omtrent don uitsjag van dit overleg. De
kwestie is en blijft moeilijk.

Een aanvang werd in den laten middag
nog gemaakt mot de behandeling van het
wetsontwerp in zake Instelling van ccn
Verkeersfonds. De fieer v. d. Weerden was
de eerste spreker er over. Hoewel 'hij waar
deering had voor het pogen van den minis
ter van Waterstaat om den verkeerschaos
te bestrijden, achtte hij ihet resultaat daar
van echter van dien aard er kom geen
volledige bedrijfsordening dat de soc.-
dem. er hun stem niet aan- zullen geven.

Hem volgden nog allerlei andere sprekers
met een berg bezwaren, die niet veel goeds
belooft.

Heden komt de interpellatie-Tilanus over
het Spellingvraagstuk, a,an de orde.

De Kamer js zoo ..verstandig geweest de
interpellatie van den heer Schuileer over
ide steunmaatregelen in de gróoto steden,
niet toe te staan..Zij zóu naar-baan formu-
leering, neergekomen zijn op een herhaling
van de interpellatie van den heer Kópers
over hetzelfde onderwerp, welke pas achter
den rug is. Wgl is dén heer, Wijnkoop ver
lof verleend den minister van Justitie tc
interpelleeren óver de aan de politie.auto
riteiten verleende instructies met betrek
king tot toelating en verblijf van verschil
lende soorten vluchtelingen, fcnomedo van
zekere categorieën van Oost-Europeesche
vreemdelingen in ons land.

VERSLAG

De Kamer haid te beslissen over

twee interpellatie-aanvragen:

die van don beer Schal kor ovë.r de voorgenomen
Kteiimverlagl.n.5 in de vier g'.rcjote .steden en dia
vanden heer 'Wijnkoop over,de instructie aan

de .politie met betrekking tot het toelaten van

oemd etiingen.

De VOORZITTER stelde voor den heef
Sohalker geen verlof te verleénen, omdat het
■nderwerp' nog kort geleden biJ de interpellatie-
Kupèrs besproken is. Ondanks het verzet van
heeren SCHALKER (Comm.) en DE VIS
SER (Comm.) werd het voorstel van den Voor-
;r aangenomen met 62 tegen 25 steni-
Tegen: soc.-dem., comm. en de heeren
Sneevliet en. Van Houten.

De interpellatie-VV ij n koop werd toege-
:ian tegen eeti nader te bepalen dag.
Voortgezet werd daarna de behandeling van
het wetsontwerp tot heffing van een belasting
lar het vermogen van

instellingen van de doode hand.

Gestemd moest worden over het amendement-
er voorn om coöperaties van deze belasting
vrij te. stellen. Het werd verworpen bij
zitten en opstaan. Alleen de heer Vervoorn.

Ook werden verworpen de am en dementen-
W ij n k o o p op art. 1 en wel- met 81 tegen 6
stemmen. Voor: de comm. en "de heeren Snee
vliet en Vervoorn.

Art. 1 werd z. h. s. goedgekeurd.
De communisten verzochten echter aanteeke-
nlng, dat ze tegen wanen

De kerkelijke goederen

Bij art. 4 kwam aan de orde een amendement
Van den heer RUTGERS VAN ROZENBURG
(C.H.ter vrijstelling va.n bezittingen (kapi
taal), welker (welks) opbrengst bestemd is ten
bate va.n zaken of gedeelten van zaken, uitslui
tend of nagem. g uitsluitend bestemd voor
den openbaren cc-redrenst.

De bie>er Rutgers van Rozenburg verklaarde
aan a.nti-pretesta.ntsch streven bij dien minister
niet te denken; daurvoor staaf diens karaktér
te hoog. Maar toch was hij van meonilng, dat
niet, alleen de kerkgebouwen met inventaris
niet onder de heffing moeten vallen, ma;
niet het bezit, waaruit de kerk inkomsten trekt
voor „exploitatie-uitgaven". -

De minister acht gemeenten met eigen goede
ren- bevoorrecht, maar hij vergeet dat er van
die gemeenten zijn, d.ie stads 1323 ook voor de
predikaintistraktomenten in andere, armere gc.
meenten moeten betaiep, Het bezit van een ge
meente is dus niet uitsluitend eigen gemeen-
acnappelijk bezit.

De heer KORTENHORST (R.K.-) lichtte een
amendement toe, dat ten dool ha.d een meer
juist en overzichtelijk ondérsohetd te maken
tu&sohen bedrijfsschulden en andere (alge'mei
ne) schulden, die, tor berekening van het zu
Ver vermogen mogen worden afgetrokken

Verdér is het doel van den voorsteller, ondef
zekere voorwaarden een reserve voor koei fi
ver! ic-zen bij de spaar- en penaioenverzekerlng
insb-lltagon buiten de belasting te houden.

De heer LINGBEEK (H.G.S.) nam de onbe
hoorlijkheden terug, die hij den vorigen da;,
tot den minister had gericht in verhand me.
de vrijstelling van seminaria. Nu de Roomische-
seminaria .ook Worden vrijgesteld, geeft dat
aan de wet een Rooimsch karakter en daarom
zal tegen het betrokken artikel worden ge
stemd

De heer DE GEER (C.H.) meende, dat ook
bij behandelen van wetsontwerpen in ooi
si es, elk lid der Kamer vrij blijft. Beter
hot geweest, Indien dit niet alleen technisch
wetsontwerp in d'e a.fdeolil.n.gen was onde;
zooht. Ook al is voorts een punt doom een coir
missie niet met dien minister besproken, dan
ka.ii dut toch nog bij de openbare .behandeling
aan de orde gesteld wordien.

Kwade bedoelingen ten aanzien van de kerk
mogen den minis tor niet worden toegedicht.,
„Uit respect voor den godsdienst" heeft hij de
kerkgebouwen vrijgesteld.

De kerk kan vaji publieken rechte worden
blieken kant en is niet op één lijn te stellen
beschouwd; In leder geval heeft zij eien pu-
nvet allerlei cultureele instellingen. Onze wet
geving erkent dit publieke karakter van de
kerk. jj

Het gaat tegen den draad in om in art. 4
dozer wet de keik aohter te stellen bij musea,
natuurmonumenten, vaca.ntiekolonios en dergeA
lljke. Voof de kerk geldt a fortiori, da.t zij aan
den staat 'uitgaven bespaart, wat het criterium
is om de andere genoemde ïnsteiltagen vrij te
stelden. De minister toone op dit punt een.igo
tegemoetkomendheid. M.en sfl-a o.p p'ritvclpieole
punten géén schrijnende wonden. "Want dezó-
belasting Verdwijnt natuurlijk ove>r vijf jatii
niet.

hi©t gedacht-' bok 'aan' andere
formaties?; Voor de bedoeling -voelde de lieer
Kersten, maar is het amendement, wel doel
matig? Indien ja, dan zal er voor gestemd
yro.rden.

Dé vrijs telling van seimtaari.es is een bevoo'r-
reichtiin.g van Rome: er zijn meer seminaria dan
Theologische scholen. Laat de minister het
Roomsche cachet van de bewoordingen va.n het
artikel wegnemen en spreken' van inrichtin
gen tot opleid!hg, Va.n bedienaren van den gode-
fMeitsit of iets dergelijks.

De heer v. d. TEMPEL (S.D.) achtte het,
amendc-ment.Rutgers vtuir- Rozenburg voor het
doel ongeschikt.

Do 'gang vo:n zaken bij do voorhebamdeling
yam hot wetsontwerp i,s zoo geweest, dat de'
commissie in gemorde kon aannemen, dat de
vertegenwoordiger vam de C.H. 'fractie, in de
eammisisiie zich piot den gang van zaken ver-
eenl-gde.

De verdediging van het ameridemenit-R. v. R.
is zwak. Het gaat iai tegen den, grondslag van
het ontwerp, d.at dan slechts a-an een doe.1 vam
dé Instellingen van de doode hand haouwfe las-'
ten zou opleggen. Da-t gaat niet uan.

DE WASCfIDAé IS NOG STEEDS EEN LAST
VOOR ffAAR.DIE NIET MET MM WASOIT

Dc goederen van de kerk, waarmee men
winst beoogt te behalen, kunnen niet op één
lijn worden gesteld met liet kerkgebouw, het
Go dis h u is.

Oyer liet publiekrechtelijk karakter van d-e
lcerk, dubieerde de heer De Savornin Lobman,
waarop de heer De Geer zich beriep. Vermoede
lijk dubieert deze ook zelf. En moei daarop een
vrijstelling van belasting worden gebouwd? We
kennen geen privilegie vooa- de kerk op het
stuk van belastingen. Moeten we (kit nu in
voeren op aandrang van den heer De Geer'.'. Hot
zou mij spijten voor het land en voor den heer
De Geer, zeide de heer v. d. Tempel.

Allerlei andere ver-eenigingen kunnen dezelf
de argumenten aanvoeren, die voor vrijstelling
van de Herv. Kc.rk worden aangevoerd. G-a.-in
we daarop in, da nktinnen we de zaak wel op
geven.

De Alg. Synodale Commissie der Ned. Herv.
Kerk heeft In haar adres schrikkelijk overdrc-
\en. Zij sprak van een greep naar de kerke
lijke goederen". Bij een zoo matige belasting
als deze is dat 'n niet passende beschuldiging in
dén mond van hen, die liet Woord bedienen. Bij
aanneming va.n het amendement, zal het wets
ontwerp moeten worden teruggenomen.

De heer KETELAAR (V.D.) achtte de bestrij
ding van zijn opmerkingen van den vorigen
dag niet erg sterk. Het punt In kwestie van
de kerkelijke goederen, is in de commissie niet
.fuitputtelijk" behandeld, maar daar ls niet
gebleken van het gewloht, dat er nu aan wordt
gehecht. Niet één lid dor commissie heeft ge
sproken in den zin als nu geschiedt. Voortaan
sproke men als het daarvoor tijd ls.

De heer GOSELING (R.K.) stelde de vraag
of de staat het recht hoeft van de keek belas
ting te heffen. Beiden hebben een eigen te
rein zoodat de staat slechts ln" geval van nood
.een tijdelijk noodoffer van dc kerk mag vra
gen. Deze heffing moet ln ieder geval tijde
lijk zijn.

De minister Is mot zijn vrijstellingen op ge
vaarlijk terrein gegaan- Duidelijk is intus
schen, dat hot verhuren van weilanden, dit
kerkelijk bezit zijn, iets anders is dan het
hebben van een gebouw voor dien eeredlenst.

Principieel zou de hee,r Goseling voor het
amendement kunnen voelen, maar als de op
brengst van het noodoffer door de aanneming
ln gevaar wordt: gebracht, ls hij bereid zijn
stem er aan te onthouden.

De heer SNOECK HENKEMANS (C.H.) v
dedtigde zich tegen de opmerkingen van
hfier Ketelaar over de behandeling van het
wetsontwerp ta de commissie voor de belasti
gén. Hét besproken punt ls wel degelijk
onderwerp van ernstig beraad gerweest, en dat
is den minister bekend.

De heer SNEEVLIET (R.S.P.) was van mee.
ning, dat de kerk het goede voorbeeld behoort
te geven om bij te dragen in het gevraagde
noodoffer. Het, tegendeel gebeurt echter. Men
'Vecht om de kerkelijke goederen eraan te ont
trekken. De doode hand laat het offer bij voor
keur aan de levende hand over. Dat w

De'h'éer VERVOORN (Plattel.) was ook voor
vrijstelling der kerkelijke goederen. Wordt het
amendement-R. v. R. niet aangenomen, dan zal
hij niet voor het wetsontwerp kunnen stemmen

De heer WIJNKOOP (Comm.) ontkende de
eigen souvereiciit&Lt der lcerk: de staat allee:
is aouvereln. De kerk probeert weer te halen
wat er te halen is ten koste van anderen.

Minister Ond aan het woord

De MINISTER VAN FINANCIEN besprak
eerst het a.nUindwneii t-K orte nh orstHij
van oordeel, dat ten aanzien van bedrijfs
schulden het amendement tot verwarring kan
leiden cn bovendien niet noodlg" ls, omdat de
bedoeling van het amendement reeds oldens
de wet is opgenomen. Een ander deel van het
amendement werd als l' odac ti e verb eter ing over
genomen.

Het a m e n d erne n t- R u tgers vam Rozenburg .be
sprekende, dankte de minister den voorsteller
en den hoer Do Geer voor d-e welwillende wijze,
waarop zij zijn standpunt hadden besproken.
De vraag of de kerk in den vollen zin een
publiekrechtelijke installing is, is niet zoo
eenvoudig te beantwoorden. Daarmee wordt de
onderhavige kwestie Ook niet beslist.

Aanvankelijk wenschte dc minister geen vrij
stellingen, omdat hij bogryep, daarmee op eer.
héllend vlak te komen. Want waar is de grens?
Men moet deze belasting zien als noodoffer,
waaraan allen moeten meedoen.

Dc kerkgebouwen zijn niét als vrijs telling fe
besoliéuwon. Zij worden niet aangeslagen, om-
lat/ze- wist commercieel, maar geestelijk moe-

v 'SiW- d*jv hez i t

■TanAJottc z1j.n/or "toch, «rf b*zw-£rta/tci.on&éV
wWgtii; enkel*} VTijsfëlIirrgefr gelvpnicn. en dat
W*>rdt nu-den minister elgeriBjk^ Ve-hiy'eten drkjj;,
to ^zéggen, dat hij de kerk. achterstelt bij één
touiac-um. Dat is onjuist en versterkt de.cwigimg
tót overleg niet.

Ala men nu Vrijdom wil voor de kerkelijk:
fondsen en goederen, omdat een bepaalde par
ticuliere instelling,, die iets doet, wat a,nd:
dp overheid zou 'doen, oolc vrijgesteld wórdt,
dan Is da.t gevaarlijk voor het bepalen van de
verhopdlng tussohen overheid en kerk; Ook
het gevaarlijk in dit verband art. 172 dor Grond
wet aan te'halen, geli jk de heer D'e Geer' deed.
Dit artikel heeft historische beLeéltenis met
betrekking tot zekere kerkelijke gezindten,
muur beteeikent «wet het vastleggen van een
natuurlijke verplichting, van den staat tegen
over de kerk ln het algemeen.

Het gaat thans uiteen om de vraag of in deze
moeilijke tijdsomstandigheden ook niet Iets
mag worden gevraagd Van het bezit vun kerke
lijke goed?reu n f.aidsen. Waarin» bekijkt dc
lieer Rutgers van Rozenburg dit wetsontwerp
alleen uit liet oogpunt va.n de' Herv. Kerk? Dat
kan de Regeering niet doen en ook de' Kamer
hleft Wie goederen beait is in loder geval-i
draagkracht sterke:»* dan wie'ze niet bezit.

De minister waardeert alles wat over dit
punt gc.aogd is, maar hij kar» thans niet zijn
weloverwogen, standpunt, ineens gaain herzien.
Gaat men andere beginselen van vrijstelling
intriiduceereii, dan kunnen we de zaak wel ter
z ij d e stellen. Wan t het a.m e n de me n t - R. v. R j -
zenburg tast den grendwing van liet wetsont
werp aan. Daarin wor.dt een noodoffer ge
vraagd. Wie dot bedenkt, za.l telgen het amen-
dcment-R. v. Rozenburg stemmen? Neen, dam
komt het zoover niet, dan wordt het amendc-
laent imgetrok'kcn, zoo besloot de- minister.

Replieken

Er werd kort gerepliceerd.

De heer KORTENHORST trok ïijn amende,
meuten ii en de MJNISTKK bi.icht ia» het i
kei eenige wijzigingen aan in den zin vam en
kele eter amendementen.

He heer RUTGERS VAN ROZENBURG (CJI.)
kon zi.it» amendement niet introkken;
htm is de kwestie prlnolnieoi.

De heer SCHOUTEN A.R.) had tegen het
'amendement-R. v. Rozenbui*g geen principieel
bezwaar maar de voorsteller is mot deze zee:
belangrijke kwestie gekomen, toen de Kam©
niet bevroeden kom, dat zij nog aan die orde
zou worden gesteld. Daarom w ir-j net ;u..or.de
ment beter aohterwag© gebleven. We staan
nu yoor ot}n bijzonder moeilijke beslUtanag.

VRIJDAG 22 JUNI
HUIZEN 1875 M.

AiED CHR RADIO-VEREENTGING

8 00—8.15 Schriftlezing en meditatie.
8.15—9.30 Morgenccocer'. (Gram. muziek)
10.30—11.00 Morgendienst dcor Ds. N. J.
van Lokhorst.

11.00—11.15 Gramofoonmuziek.

11.15—12.00 Liederen-recital door Jans
Bierma, sopraan. A. d. vleugel: A!i Baart-
scheer. Friesch programma.

12.00—12.15 n.m. Politieberichten.
12.1512.30 n.m. Gramofoonmuziek.
12.30—1.30 n.m. Populaire bespeling van
Studio-orgel dcor L. Biaauw.

I.30—230 n.m. Concert door het Ensemble
v. d. Horst (viool, klarinet, cello en piano).
2.30—3.00 nm. Lezen van Chr. lectuur:
„Zonder" van A. M. de Vries Robbé—
Bergmans. (Uit „Het Lied van den Arbeid")
3.00—3.45 n.m. Het ensemble van der Horst
3.45—4.00 n.m. Verzorging zender.

4 00—5.00 n.m. Gedeelten uit Oratoria.
Gramofoonplaten

5.00-630 n.m. Concert: Alt de Vink-Ver-
schoor, sopraan. Hans Schouwman, tenor.
Louis Schtiyer, violoncel. Alex. Schellevis,
piano.

6.30—7.00 n.m. „De mooiste borderplanten
in Juni", door A. J. Herwig.

7.00z±:7.15 n.m. Politieberichten en Pers
berichten v. h. Ned. Chr. Persbureau.
dz7.15—7.30 n.m. Gramofoonmuziek, of
„Een greep uit het dagelijksch gebeuren".
7.30— 8.00 n.m. Literair halfuurtje. ,,De
vrouwenbeweging in den roman", door
mevr. G. Sevensma—Themmen.

8.00—10.45 n.m. Muziekkorps van het Regi
ment Genietroepen „De Genlemuziek" te
Utrecht, o.l.v. W. v. Erp. John's Accordeon
Players, o.l.v. John Boelee. Geniemuziek.
10.45—11.30 n.m. Gramofoonplaten.

HILVERSUM 301.5 M.

V.A..4.A-

S.0C Gramofoonmuziek.

V.P.R.O.

10.00 Morgenwijding
V.A.R.A.

10.15 Orgelspel door Cor Steyn,

II.00 Democratie en dictatuur. „De qeschie-
denis der democratie van 1800 1934'. Le
zing door C. Lammers. (Herhaling der .le
zing van 20 Juni Eigen gramofoonop-
name).

11.20 Gramofoohmuziek.

12.00 Sluiting.

A.V.R.O.

12-01 12.30 n.m. Gramofoonmuziek.

1230—2.30 n.m. Kovacs Lajos en zijn or
kest.

230—3.00 n.m. Modepraatje door mevr.
Ida de Leeuw van Rees.

3.00—4.00 n.m. Gramofoonmuziek.
4.00 n.m. Sluiting.

V.A.R.A.

4.00 n.m. Orgelspel door Joh. Jcng.
4 30 n.m. Na schooltijd. Hetty Beck vertelt
5.00 n.m. Italiaansch opera-programma door
het VARA-orkest o.l.v. Hugo de Groot.
5.58 n.m. Overgang naar den versterkten
zender.

601 n.m. Muzikaal allerlei m.m.v.: Joop
Carlquist, hawaiian-guitaar; Jules Hagenaar
Jr., trompet; Jan Mulder, saxofoon; Jan Vo
gel, piano en orgel.

630 n.m. Strijders van voorheen. „Jozef
Wanters. Hector Denis en Alfred Defuis-
seaux". Lezing van A. van Nierop.
6.50 n.m. VARA-orkest o.l.v. Hugo de
Groot.

7.27 n.m. De VARA roept! Zomerfeestlied
van: S. de Vries Jr.Rob. Smit.
7.30 n.m. Democratie en dictatuur. „Critiek
op democratie, autocratie en dictatuur Le
zing dóór Mr. L. A. Donker.

7.50 n.m. De VARA hoog! Zomerfeestlied
van Marti en Beversluis—Hugo de Groot.
7.52 n.m. Gramofoonmuziek.

8.00 n.m. Sluiting.

A.V.R.O.

8.30—10.30 Aansl. met het Kurhaus iü
Scheveningen.

V.P.R.G.

8.01 n.ra. Lezing. Rotterdam in het licht der
Kerkgeschiedenis. Spreker: Ds. F. W. J. v.
d. Kieboom.

zt 9.15 n.m. Cursus: De ziel réist door het
aardsch bestaan. 2e voordracht. Spreker:
Prof. R. Casimir. (In de pauze van het Kur-
hausconcert). Na afloop van het Kurhaus-
concert:

10.15 n.m. Persberichten van het Vrijz.
Godsd. Persbureau en Vaz Dias.
dz 10.25 n.m. Philippe la Chapelle draagt
voor: De dood van Vesta door Louis Cou
perus.

VARA

11.00 n.m. Jazz-platen van Ellington, Venutï
Armstrong e.a.

11.20 nm. Gramofoonmuziek.

12.00 Sluting.

BUITENLAND

7.05 nun. Stuttgart 522.6 M.: Olga Kalli-

woda zingt.

832 n.m. Warschau 1411 M.: Symphonie-
concert. (Bach, Beethoven, Brahms).
9.05 n.m. Rome 420.8 M.: „San Martino"^
opera-comique van J. Silver.
9.20 n.m. Monte Ceneri 257.1 M.: Opera-
fragmenten. mjn.v. den bariton Afro Poli.
9.35 njn. London Reg. 342.1 M.; ..Joy
Rays een revue.

9.40 n.m. Daventry 1500 M.: Gustav Holst-
herdenking. Concert o.l.v. Adrian Boult.

Blijft echter het amendement gehandhaafd,
dan zal het pro van de zaak overwegen boven
het pro van do gebondenheid op grond van de
voorgeschiedenis. De anti-rev. zullen cr dan
voor stemmen.

Anderen kunnem nu ook n.og met principieele
voortstellen komen. Ook de minister zal voor
oen moeilijke, beslissing komen te staan.

Is er nog een oplossing?

De heer Schouten meende, dat men alle ka
pitaal en beziteopbrengst zou kunnen belasten,
zoodat de vrijstellingen voor musea en derge
lijke zouden vervallen en men niet meer kan
sproken van een achterstelling der kerk.

lïij dieiidg een amendement van deze strek,
king itvduk mede-onderteekend-' was- door-de it
heer CrtSer.,/

Dc' VOORZITTER stelde voor do heraadfcl'a-
jgliiigen te schorsen. Daartoe werd besloten.

Aan' de orde was daanna de

Instelling van een yei^cersfonds

De heeir v. d. WAERDEN (S.D.) was dc eerste
spreiker. Hij waardeerde het, dat de minister
hereld ls hot particulier belang achter te stel
len bij het algemeen verVoeiv-bolang.

De staat kan niet anders dan regelend op
treden op dit gebied. Vélen hebben daar be
zwaar togen, mu-ir zij doen geen moeite om oen
under co!istm»ctietf plan aan te bieden.

Wat brengt do gninister?

Opheffing van een goed werkend we.gens-
fonds en. belawtiingverhooginig. De critiek in den
lande is dus verklaarbaar. Waarom met name
eeh' vc.rhoogirig vam de rijwielbolasllng. die hier
ïiiieta mede te maken heeft? Het vérkeorsfonds
zal een sluitsteen zijn. maar tegen dc wijze van
ins teil tag heeft de heer v. d. Waerden bezwaar.
Die is blijvend fout. Bevoorrechting moet in
dit voonstel vermeden worden. De coördinatie
moet voorop staan bij de besteding der inkom
sten van het verkeersfonds.

Noodlg is een behoorlijke Vervoersraad. en
meer gelijkheid in de arbeidsvoorwaarden. Men
had het Zwitsersche stelsel beter kunnen
volgen.

Ook de heer v. d. HEUVEL (A.R.) had be
zwaren tegen het voorstel; dat hot bedrijfs
leven opnieuw gaat belasten ter wille van het
spoorwegverkeer. Het is niet noodig allerlei
locaal verkeer op te heffen, al kan een ktad
begrijpen, dat er ton d<*ze overdrijving is, cn
dat er op tal van locale lijn-en bezuinigingen
mogelijk zijn. zonder ze op te heffen. Er moet
met kracht gestreefd worden naar bezuinigirig
bij de spoorwegen in het algemeen. Dit ont
werp gaat don prikkel der bezutaigtag tegen.
Ware de staat zelf niet betrokken bij de spoor
wegen, dit voorstel ware nooit gekomen. Het
bedrijfsleven kam maar «liet steeds weer op
nieuw worden aangetast. Deze belasting heeft
de bezwaren vain alle andere belastingen. doe:h
bovendien het nad-eei dat hot bedrijf sloven
extra wordt gedrukt.

Wil men de spoorwegen helpen, dan moet
men niet maar in de eerste plaats naar do
ooncurrenten gaain om daar het geld te halen.

Een andor grogt bezwaar ia dc verhooging
Vat» de rijwielbelasting. Voorts wordien aille
auto's over één kam geschoren, ook die op de
Z.-Holba.ndisohe eilaudien. Texol en andere strc.
ken, waai' aam de spoorwegen geenerlei con
currentie wondt aangedaan, ei» waar weatjiG

wordt geprofiteerd van de wegenverbetering.
Dergelijke onbillijkheden moeten In elk geval
uit het wetsontwerp worden weggenomen.

De heer VAN VOORST TOT VOORST (R.K.T
ontwikkelde soortgelijke bezwaren. Z.i. moet
eiike tak van verkeer de eigen lasten kunnen
dragen om te blijven bestaan. Het axitoverkecr
heeft meer dan genoeg gedaan door aan wegen-
en pensoneele belasting, Invoerrechten, benzine
lasten enz. over 1933 b.v. 58| miilioen op te»
brengen.

Men moet niet probeeren om, door op deze
wijze de spoorweg te korten te verminderen, de
begroottag sluitend te maken. Niet over, het
hoofd moet ook worden geaien, dat de busdien
sten aanvoerlijnen zijn voer de spoorwegen;
hetzelfde is het geval met veie vrachtauto's ln
larvö-.erf T.ïfllTbBuw.'"TTitbrET-diiig vu5» het motor-
vervoer is voor het plaitteland een overwegend
belang én tnag 'filet ivoMóh tegengegaan ter
wille van het spoorvervoer. Het ware een
minderwaardige politiek als het streven ware.
allerlei autobusdiensten door het A.T.O.-bedrijf
te doen verdwijnen. Opheffing dier diensten
verhoogt de werkloosheid en de bedragen voor
steaunverleentaiig. Ten slotte is het onjuist, de
rijwielen meer te doen betalen omdat 'e h«t
spoorvervoer benadeel enintegendeel bevordett
ook het rijwlelvervoer dit vervoer. De rijwiel
belasting wordt siGotemleeis opgobiucht door
de minst d.raagkrachtigen.

De keer EBELS (V.D.) geloofde niet, dat dit
ontwon]»' ons op het gebied der verkeers-coör
dinatie veel verder brengt. Men lette op de lm—
danigheid van het voor openbaar verkeer ge
bruikte materieel en op de arbeidsvoorwaarden
van het personeel. Dienaangaande vorkéert nu
het spoorwegwezen ici onguristiee omstandig
heden. en zou gesproken kunnen worden va a
onzuivere concurrentie. Voor het verkrijgen,
van coördinatie is een verkeersfonds niet noo-
dige. Tegen opheffing van het Wegenfonds met
de bedoeling daarvoor een Verkee. oei» i*: '!o
plaats te stellen, beetaan groote beawaren. De
mate van verbetering onzer wegen zal in hoofd,
zaak afhankelijk worden van de fin am ai cole
resultaten der spoorwegen. De spoorwegtekorten
moeten op zichzelf worden bezien.

Opgekomen werd tegen de verhoogde heffin
gen wegens het gebruik van de wegen voor alle
categorieën. De land- cn tuinbouw komt ln nog
ongunstige! posit»*».

Een vonhooigkig der bolasttag op de wegen
kam niet worden goweigeivi, doch tegen den
opzet va.n het Wetscntwerp b»Maat ernstig be
zwaar. Er moeten wel degelijke argumenten
togon wu"den aangevoerd, o;n - dit bezwaar te
ontzennweu.

De heer WESTERMAN (Nat. Horstri) was
van meen ing. dat Lal van vraagstukken doc-f
elekaar zijn gehaald, maar dit brengt geen coör
diuatit van net verkeer.

Het is begrijpelijk dat dc weggebruikers in
opstand zijn gekomen, al zien deze 'n. dat men
de spowwogen althans voor het vervoer over.
groote afstamden niet in der» steek mag laten.
We gaan met dit ontwerp den verk;enden kant
op; de draagkracht vam de iatomobielgebrui-
ker« is ook sterk verminderd. Da regecring
rlchte haar blikken naar versohill inde nfiiiore
lamden en lette op de ontwik kol ibng der moto-
re 11-tadus.tri e ook hier te lande, welke men
niet door verstikkende belasvinger. pio'-t ver
drijven.

FEUILLETON

Een verhaal uit 't begin van deze eeuw

2»

Op een schoovie lenteavond zaten rij in
den kleinen tuin, hand ip hand.

De zon neigcle ten ondergang, de hemel
achter hen was in een purperen glans ge
huld, kleine, witte wolken, met schitterende
randen, dreven boven hun hoofden.

De bloomen geurden rondom Óen, tn uit
de verte drong het verwijderde geluid penei-
kerkklok tot hen door.

„Zie cens, hoe schoon de hemel is", fluis
terde Ernst; „ik moet denken aan het woord
van den pro Toet: „ten tijde des avonds zal
het licht zijn"* I'k gevoel, dat ik spoedig zal
moeten heengaan, gij zult niet al te droevig
zijn, mijn Agnes, niet waar? Nu zal de
Heere voor u zorgen, Hij heeft meer dan
dit om u te geven."

Weenend wierp zij zich aan zijn boret.
„O Ernst, spreek zoo niet, ik kan het niet
dragen."

Zwijgend hield hij haar tegen zich a(inge
klemd, de inspanning was te veel voor hem
zij zag het, en met een krachtigo poging tot
zelfbeheersching richtte zij zich op en ge
leidde hem behoedzaam n.°ar binnen.

Dien nacht wekte ha"r een hevige ruk
aan de schel harer woning. Ernst was door
een bloedspuwing overvallen, zij spoedde

zic'h tot hem, maar toen zij naast rijn leger
stede neerknielde, was hij reeds lieengegaah.

Men legde hem ter rtiste óp Jiet kieine
kerkhof, waar zij eiken Zondag heenging
om te staren op het witte kruis, waarop zij
zijn laatste woorden had laten schrijven:
„Ten tijde des avonds zal het licht zijn."
Zij hoopte, zij vertrouwde, dat net zoo was
voor hem, maar voor haar, ach, voor Ltnr
was liet enkel (luistere nacht!

Zij leefde sinds dien tijcl, het was nu on
geveer drie jaar geleden, alleen met haar
moeder* Bijna werktuigelijk deed /;3 Laai*
werk, trouw voor het uiterlijk tot in de
kleinste dingen, maar innerlijk zoo dood
zoo koud voor alles wat rondom haai* ge
beurde: met haar gedachten altijd terug-
keerende naar het verleden en toch smach
tende naar leven, naar warmte, nuar liefde
in het diepste van haar hart.

Soms tracMte zij zich af te leiden door
kleine zorgen voor haar moeder of door
lectuur. Zij wilde haar dorst lessclien aan
gebroken bakken, maar de e enige Ware bron
van vertroosting ging zij voorbij.

Tóch niet altijd. Daar waren óo^enfclik
ken, waarin zij ccn flauw vermoeden, had,
dat Hij die Errst kracht had gegeven chn
te sterven, ook haar zou kunnen helpen
om met nieuwen moed liet leyen weder "óp
te vatten.

Oogenblikken, waarin zij zich zijn woorden
herinnerde, als hij haar sprak van zijn Hei
land, die ook haar liefhad en waarin cm
onbestemd verlangen naar dat hoogore en
hetere, naar den vrede, die zijn h u't tot
rust en kalmte had gebracht, haar ver
vulde. Dan greep zij naar zijn Bijbel rn las
er in met een koortsachtige haast, of ook

zij er de woorden in mocht vinden, die
hem hadden verkwikt, soms ook knielde zij
neder tot liet gebed, dat meer een worstelen
zonder woorden, dan bidden kon boeten;
maar vrede liacl ze tot nu toe niet gevonden.

Langzamerhand doofde het houtvuur bijna
geheel, terwijl zij met gesloten oogen, ach
terovergeleund in haar lagen stoel, voort-
peinsde. Eindelijk ziag zij op, de kleine pen
dule sloeg half zes, de laatste zonnestralen
drongen door liet venster naar binnen ca
vielen op een plaat, die eens in cle Kamer
van Lïrnst had gehangen, en die haar daar
om bizonder dierbaar was.

Ilij had ze tijdens zijn ziekte yan 'zijn
viend, den predikant ten geschenke ge
kregen en zij had ze bij rijn bed gehangen,
opdat hij er altijd het gezicht op zen heb
ben* Zij stolde den Heiland voor, staande
met geopende armen, een wereld voi .ief.le
en-medelijden op het gelaat

Ilaar blik bleef er op rusten, de zonne
stralen schenen het beeld te doen leven,
hoe menigmaal) had hij er naar liggen zien,
wat had het liem gezegd? „O! Ernst, Ernst
ko*.i ik nog slechts eenmaal uw stem hoo-
ren", snikte zij.

Plotseling was het haar, als zag ze hem
op dien schooncn lenteavond, de oogen vol
liefde tot haar opgeheven en fluisterend:
„Gij zult niet al te droevig zijn, Agnes
de Heere heeft mcèr dan dit om u tó geven."

Zou bet werkelijk waar zijn? Zou Iiij haar
werkelijk kunnen troosten, haar hart Weer
stil en gelukkig maken?

Zij wierp een blik vol onb"sehrij fTijk
verlangen op het beeld voor haar. toen
knielde zij* neer, liet gelaat, in de handen

verborgen.

Toen zij weder opstond, was er een andere
uitdrukking in de droevige oogen gekomen,
oen uitdrukking van vrede en rust-

De Goede Hordei* had zijn verloren schaap
gevonden: zij gevoelde, het, Hij zou haar
kracht geven het kruis op to nemen, liet
niet langer te sleepcn, maar het te dragen
en Hem te volgen; Hij zou haar loeien sta*
melen: „Uw wil geschiede", haar zi:l ver
kwikken en als de strijd haar weder to bang
werd, clan zou ze rust zoeken aan Zijn
voeten tot dat zc eenmaal bij Hem ook
Ernst zou weervinden.

Haar leed vergeten, Ze kon, zc behoefde
het ook niet, maar vertrouwend wilde zij
gelooven, dat Gods weg niet hen do beste
was.

Ze begon de lamp aan te steken, sloot de
blinden, stookte liet vuur op ei. zette ver
volgens het theegoed gereed. Den grooten
stoel schoof zij bij den haard cn plaatste
er een voetkussen vooi\ opdat haar moeder
straks allés gereed zou vinden.

Daarna zag zij do kamor rond of cr niets
vergeten was: daar lag het boek, waarin zij
gelezen had, op den grond. Zij raapte het
op en zette het op hot boekenrek.

Nu hinderde haar de eenvoudige omge
ving niet meer, een nieuwe, kalma blijd
schap vervulde haar ziel, een hooger levens
doel lag voor haar; nog eenmaal zag zij op
tot de plaat van haar verloofde, met een
blik vol dank en liefde, zij wist nu wat hij
gedacht had in de lange pijnlijke uren van
zijn worsteling; toen opende zij de deur
want zij had de voetstap van haar moeder
in de gang vernomen en ontving haar met.
een glimlach en een hartelijke kus. die

mevrouw Meertens verwonderd deden uit
roepen: „Mijn lieve kind, gij hebt er iu lang
niet zoo opgewekt uitgezienl"

HOOFDSTUK Iï
Nieuwe vrienden.

Op ongeveer een uur afstand van Agues'
woonplaats lag hot landgoed Zaniuheuvol.

Een door hooge boomen beschaduwde op
rijlaan voerde naar het witgepleisterd? huis
dat een weinig van den weg aflag, ruim on
ouderwetsch vair bouwtrant, maar z^ ;r ge
riefelijk en aangenaam om te bewonen-

Een jaar geleden was dit betrokkou door
den heer en mevrouw van Rhenen, met hun
vier kinderen, drie jongens en cèa meisje.

De beide oudsten, Piet en Karei, bezoch
ten het gymnasium. Tom, do jongst-, te'.de
nog slechts vijf en Lily had den leeftijd van
acht jaren bereikt.

Met kleine meisje was nu reeds bijna twee
jaan lijdende aan een zeer pijnlijke ziekte
in den rug; wel hadden de d« kteis hoop
gegeven op een volkomen herstel, maar zij
moest voortdurend liggen cn zoovee! moge
lijk in de lucht zijn.

Het was natuurlijk niet altijd gemakke
lijk, haar bezig te houden en zooveel mo
gelijk afleiding te geven, en ofschoon haar
moeder haar met teedere zorg omringde en
haar vader zijvi vrije avonduren gebruikte
om haar te leeren lezen, duurden de dagen
hanr toch dikwijls zeer lang.

Sedert eenigen tijd hadden haar oudere
dan ook rondgezien naar iemand, dit, haar
een paar maal in dc week geregeld les kou
géven om later wannen* rie gezondheids
toestand van hun dochtertje hel Vveliet,

haar opvoeding geheel op rich te nemen.

Een harer bekenden had mevrouw van
Rhenen op Agnes Meertens opmerkzaam
gemaakt en deze, die zich zeer to; het jong©
meisje aangetrokken gevoelde, haa ailo
moeite gedaan haar over te halen, het ondec
wijs vavi haar dochtertje op zich te nemen.

Langen tijd had Agnes geaarzeld, on.dat
zij daardoor haar moeder nog inecr alleen
zou moeten laten, maar toen deze zelf haar
vriendelijk aanmoedigde om de nieuwe taak
dio haar ia alle opzichten aanlokte, te
aanvaarden, had ze gaarne toegestemd en
men was overeengekomen, dat zij 'iaar
beide vrije middagen aan Lily zou wij Ion.

Zoo begaf zij zich op zekeren Zaterdag
middag in het vroege voorjaar op weg 'ïaar
Zonneheuvel*

Met ustigen. veerkrachtigen tred liep zij
voort in den helderen zonneschijn, die over
al nieuw leven wekte. Dc hooge boomen
waren nog kaal en winterachtig, maar aan
de lage struiken begonnen de toere, groene
blaadjes zich reeds te ontplooien. De rubus
sen stonden even als hot andere bloemhout
in vollen bloei, in do tuinen, die zij vcorbij
ging, waren overal bedden met dmker-
paaree violen, blauwe vêrgeet-mij-nieien en
welig bloeiende primula's de vogeltjes
vlogen rusteloos heen en weder, om hun
nestjes te bouwen onder vroolijk getjilp.

Hoe genoot zij van de schoone naluur
rondom haar, nu het loflied der schepping
ook weerklank vond in haar eigen har'l

(Wordt vervolgd)]