$limm ^riïtsdjf (Inurant KONING ALBERT VAN BELGIË Dagelijks verschijne nd Nieuwsblad voor Leiden ïn Omstreken Een land in rouw OMGEKOMEN IN DE ROTSEN BIJ NAMEN abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 -F portokosten Per week0.18 Voor hel Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7 V2 ct. :l afzonderlijk verkrijgbaar No. 5100 Bureau: Breestriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 MAANDAG 19 FEBRUARI 1934 14e Jaargann atibertentuprijjen: Van I tot 5 regels1.17'/« Elke regel meer0.22 'h Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels2.30 Elke regel meer 0.45 Handelsadvertentiën per regel 0.17'/» Bij contract belangrijke korting Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend0.10 DE SCHOKKENDE TIJDING IN BELGIE D'at het Memento mori ook voor koningen en grooten der aarde geldt, heeft de geschiedenis menigmaal bewe zen, vooral in bewogen tijden als vor sten de voorsten waren in de krijg. Doch ook in vredestijd is het niet anders. Het Belgische koningshuis strekt daarvan ten bewijze. De jonge Leopold, die voor iemand anders recht had op de troon van Bel gië, stierf, tien jaar oud zijnde. Prins Boudewijn, de oudere broer van koning Albert, die thans uit het leven werd weggerukt, kwam op twee en twintig jarigen leeftijd om 't leven. E11 koning Leopold II zelf stierf in 1909 eveneens onder tragische omstandigheden. Met koning Albert ging het thans niet anders. De geoefende bergbeklim mer stapte mis of vergiste zich in de soliditeit van het steengevaarte en Za terdag kwam ook hij op tragische wijze om het leven. Heel een volk weent en heel een land verkeert in rouw. Want, terwijl zijn voorganger nooit de sympathie van' het Belgische volk heeft kunnen winnen en, misschien on begrepen, doch zeker onbeweend ge storven is, was koning Albert en zijn gemalin van jongs af geliefd en geëerd. En dat niet alleen bij een deel van het volk der twee nationaliteiten, maar bij allen, die het Belgisch vaderland boven partijen en partijschappen stellen. Daarbij kwam, dat deze vorst heel wat meer was, dan vliegwiel in de staatsmachine of ornament der consti tutie hij was vorst en voorsted.w.z. in gevaar dé eerste, bij rampen .'de nobelste, in de krijg de dapperste en in het landsbestuur de wijste. Koning Albert heeft de groote oorlog meegemaakt en nimmer zal men in België vergeten hoe hij toen Vader des vaderlands was; met ongeëvenaarde moed en beleid heeft'hij elke opoffe ring gebracht, welke geëischt werd. Hij .heeft ons land' gered;' zegt de minister raad niet ten onrechte. En daarna heeft hij het land her bouwd. Omdat hy de spreuk der ouden verstondde vorst is er om en voor het volk en niet omgekeerd. Voor het gansche volk. Want ook daarbij kwam de grootheid van dezen modernen en toch historischen koning uit. Hét zou in België weinig moeite aan onverstand en wanbeleid kosten, om de tweetongige natie te verscheuren en uiteen te slaan. Zelfs, we móeten het met schaamte erkennen, in ons land zijn er onrust stokers, die van Groot-Nederland spre ken en oorlog en verbittering zouden willen riskeeren om het Vlaamsche land aan de Belgische dynastie te ont trekken. Maar koning Albert heeft verstaan, dat wat nu eenmaal saamgevoegd is, tot eenheid gebracht moet worden. Hij zocht de verzoening en ontzag zicb niet aan rechtvaardige verlangens van het Vlaamsche deel van zijn volk tegemoet te komen. Daarom weent en treurt thans gansch een volk. Daarom hangt overal de vlag halfstok. En wij, die ons eendrachtig scharen om het geliefde Oranjehuis in tijd RAPPORT-COMMISSIE IDENBURG STERKE BEZUINIGING, MAAR OOK VERZWAKKING De Commissie-ldenburg heeft de vraag beantwoord, op welke wijze 13 millioen op het leger en 13 millioen op de vloot bezuinigd zou kunnen worden. Zij acht daarvoor o.a. noodig invoering van het capitulanten stelsel voor onderofficieren, op heffing van het vooroefenings instituut, idem compagnie Torpedisten; opheffing Korps Mariniers en Muziekkorpsen, concentratie Marine-bedrijven, halveering beroepspersoneel in Indië, sterke inkrimping der leger-organisatie aldaar. De besparing zou in totaal voor Nederland 14 en voor Indië 12 millioen bedragen. Een en andermaal laat de Com missie een waarschuwend geluid hooren. Voor een uitvoerig overzicht zie men pag. 9 van dit nummer. van nood zou het aantal anti-konings- gezinden hier tot een onbeduidend groepje ineenschrompelen! wij be seffen iets van de ontroering, welke er door de harten onzer Zuiderburen vaart. Wij verstaan er iets van, hoe de onzekerheid het land in opschudding bracht en hoe daarna de slag zelf ver pletterde. Het volk der Belgen rouwt om zijn koning en in die rouw deelen wij. Zij, die met hem het oorlogsgevaar deelden, gaan weenende achter zijn baar; en wij weenen met hen. En de bede rijst uit ons hart, of God, die in deze moeilijke en bewogen tijden, een leidsman wegrukte uit zijn arbeid, aan het Belgenvolk in Zijn genade een nieuwe voorganger wil geven, die als Nehemia het goede zoekt voor land en volk en dat alleen. HET MES ER IN Het rapport Idenburg is verschenen. Eeu uitvoerig uittreksel vindt men elders in ons bled. Een eerste indruk geven wij hier. Zij moge niet waardeloos zijn; de lezer kenne er niet te veel waarde aan toe; want het rapport geeft zooveel en vereischt bij de be studeering zooveel deskundige bedachtzaam heid, dat voorshands slechts een voorzich tig gesteld oordeel kan gegeven worden. De Commissie hield zich streng aan de opdracht der Regeering. Hoe kan, zoo werd gevraagd, op Leger en Vloot nogmaals 25 A 30 millioen bezuinigd wordent zonder de tegenwoordige doelstelling los te laten. Gij kunt, zoo antwoordt het. rapport, van lieverlede 26 millioen bezuinigen door de vol gende maatregelen te nemen. Echer dient gij daarbij wel te bedenken, dat dan de doelstelling met minder kracht nagestreefd kan worden. De Commissie gaat nog verder. Om ten slotte de nog ontbrekende ruim 31/2 millioen besparing in Indië te vinden, zal het daar moeten kompn tot een zóó geduchte inkrim ping van de legerorganisatie, dat dan aan zienlijke schade zal moeten worden toege bracht aan de kracht waarmede het leger de doelstelling kan nastreven/ Dat is wel een zeer ernstige waarschu wing. Te ernstiger wanneer men haar in verband brengt mét de opmerking uit de inleiding, dat de commissie zich enkel afge vraagd heeft:' hoe kunnen wij de noodza kelijke bezuiniging vinden: ,,met politieke en andere', factoren heeft zij daarbij geen rekening gehouden, met name niet met de •aag of d,e .internationale verhoudingen iu dezen t ij d maatregelen toelaten,die de weermacht ,vao het Rijk in. Europa en over zee verzwakken." Als men wil, kan men hierin een bedekt verwijt lezen; een onwelwillende beoordee ling'van de vraag welke de Regeèring stelde. Toch is dit niet het geval. Een commissie, welke onder leiding van den heer Idenburp staat (oud-minister en oud-landvoogd) houdt voor alles vast aan de juiste verhoudingen tusschen de verantwoordelijke overheid en de adviseerénde commissie. Deze laatste treedt niet op het terrein, waar zij niet thuis hoort. Zij adviseert, maar laat'de beslissing bij de regeering. Echter, om misverstand te voorkomen, zegt zij dat er nadrukkelijk bij. Zij wenscht niet, dat er uit haar bezuinig:ngsvoox-stellen meer wordt geconcludeerd dan oorbaar is. En daarom voegt zij er aan toe: Men leide uit onze voorstellen niet af, dat wij elke. be sparing en bezuiniging verantwoord achten in verband met de veiligheid des lands: die vraag mogen anderen beoordeelen en be antwoorden. Die vraag zal in de komende maanden ernstig bezien moeten worden. Zij is van meer belang dan de andere, welke wellicht meer naar voren geschoven zal worden: of de bezuiniging niet hier, maar dadr ge von' den kan worden. Ja, wij neigen er aanvankelijk toe, om een ontkennend antwoord te geven op de vraag of de Regeering wel verantwoord is elke voorgestelde bezuiniging door te voe ren. Men vergete toch niet, dat gansch ten on rechte wordt beweerd: onderwijs en sociale •oorzieningen moeten het ontgelden; defen sie wordt veilig gesteld. 3 er iets van waar is, dan geldt Jiel omgekeerde. Op De'ensie is zwaar bezuinigd. Het eindcijfer was in 1919 ruim 249 millioen in 1929 bijna 104 millioen en de laatste ja- van 1931 tot heden 102 millioen, 96 millioen, bijna 89 millioen en thans even SS millioen. Doorgaande bezuiniging. En thans zou er bij gewijzigde verdeeling der lasten voor Nederland en Indië hier -nog ongeveer 18 en in Indië nog ruim 11% bezuingd worden); 2>t is waarlijk geen kleinigheid. Zeer waarschijnlijk zullen enkele der be zuinigingen geen schade aan de doelstelling onzer legermacht doen; zij behooren dan doorgevoerd te worden. Bij andere, hoe ge- wenscht ook met het oog op de financiën, zal de factor der veiligheid minstens even sterk moeten wezen als die der zuinigheid. De lezer ga nu zelf de voorgestelde maat regelen na en toetse zelf de voorgestelde be zuinigingen aan de noodzakelijke weerbaar heid vaa onze legermacht. Er is Zondag een schok door de wereld gegaan bij het vernemen van het droeve bericht, dat Koning Albert van België een doodelijk ongeval was over komen. In den loop van den dag werd men nader door radioberichten gewaar, dat hij Zaterdagmiddag op een korte bergtocht in de omgeving van Namen bij het beklimmen van een der rotsen een doodelijken val heeft ge maakt. De Koning was alleen de rotsen van Marche-les-Dames ingegaan, doch keerde niet terug naar de auto, waarmee hij gekomen was. Zijn verminkt lichaam werd, na een langdurig opsporingswerk des nachts om half twee gevonden. Uit het officieel rapport blijkt, dat de Koning 's middags half een Brussel heeft verlaten, uitsluitend vergezeld van een kamerdienaar. Hij liet stoppen voor 't kasteel van graaf Edmund Carton de Wiart en zeide tot zijn kamerdienaar, dat hij de rotsen wilde be klimmen, om wat beweging te nemen. Het was toen vijf uur en begon al te schemeren. Toen de Koning wegbleef en de avond viel, werd de kamerdienaar ongerust. Hij besloot er op uit te trekken, riep voortdurend den Koning, doch kreeg geen antwoord. Na drie uren besloot de man Brussel op te bellen en van de verdwijning van der; KoniDg mededeeling te doen. Dat was dus ongeveer acht uur; Men deelde, 'begrijpelijkerwijs, de Ko ningin aanvankelijk niets mede, maar vier heeren, graaf Xavier de Grünne, Dr Noll,- baron Jacues de Dixmude en graaf Edmund de Wiart, trokken onmiddellijk met een auto naar de plaats der vermissing en orga niseerden met lampen en flambouwen een speurtocht Uren van vergeefsch zoeken verliepen, gedu rende welke men zoo langer hoe meer zekerheid kreeg van iets zeer ernstigs. Tot men om half twee 's nachts plotseling in kreet hoorder „Ik zie een lichaam". Het was baron Jacques de Dixmuide, die, zooals weldra bleek, het lijk van Koning Albeit had ontdekt, dat half hangend, half zittend aan den voet van de rots lag. Het achterhoofd was nagenoeg verbrijzeld. Men heeft het ontzielde lichaam van den vorst in de auto van baron de Dixmude ge legd en langzaam naar Brussel gereden. In het paleis te Laeken is het voorloopig op een bed gelegd. De doktoren hebben het lichaam onder zocht en verbonden. Daarna is het in gene raalsuniform gestoken. Officieele mededeeling De minister van Justitie, Janson, heeft gistermiddag in een plechtige ontvangst de pers mededeeling gedaan van het ongeluk, volgens het verslag van den procureur des Konings. Dat verslag stemt geheel overeen met wat wij reeds hebben meegedeeld. Vervolgens is men gezamenlijk naar de plaats van het ongeluk gegaan, waar aan de pers is gewezen waar het stoffelijk over schot was gevonden en hoe de doodelijke val heeft plaatsgegrepen. De rots is aan één zijde vrij steil. De andere, lic'it glooiende, zijde is door den Koning beklommen. Men kon nog de voet sporen zien. Z.M. heeft op de spits blijkbaar willen steunen op een groot stuk steen, dat hem stevig genoeg voorkwam. Dit rotsblok is blijkbaar losgeraakt en heeft in zijn val den Koning meegesleurd. De Koning heeft in zijn val een scherpe rotspunt geraakt. Men vond daar bloedspo ren aan. Die stoot heeft klaarblijkelijk den onmiddellijken dood veroorzaakt. Het lichaam is verder de helling afgestort en pas een vijftigtal meters verder blijven liggen. Onder.veg heeft het nog tegen ver scheidene rotspunten gestooten. Echter twij felt men er niet aan of Koning Albert is reeds onmiddellijk dood geweest bij den eersten feilen stoot. PROCLAMATIE AAN HET BELGISCHE VOLK De Belgische regeering heeft de volgende proclamatie tot het volk gericht: „De Koning is dood. Korten tijd, voor dat het 25-jarig bewind zou worden ge vierd, op een oogenblik, waarop het vadqjjjand, dat hij gered heeft, zich met steeds grootere liefde en eerbied rond hem schaarde en bij de huidige gevaren meer dan ooit op zijn kalmte en be zadigde wijsheid rekende, wordt België door een ontzettend ongeval beroofd van den leider, waarop het zoo fier was. De smart der natie zal groot zijn. In de eerste plaats zal een gevoel van dank baarheid haar vervullen voor den koning die, als waardig opvolger van zijn groot vader en oom, al zijn krachten, zijn ge- heele verstand en zijn hart in dienst van België heeft gesteld. België verliest een leider, een steun, België onder diepen indruk van het verlies van een edel en dapper vorst Inhuldiging van Leopold III a.s. Vrijdag Z.M. KONING ALBERT VAN BELGIëf een dienaar, die in tijden van vrede en oorlog alleen voor zijn land dacht, han delde en leefde Rond zijn stoffelijk over schot staat een dankbaar volk, dat zijn roem onsterfelijk zal maken. Albert I was een staatsman en een soldaat. De eenige troost, welke België aan Hare Majesteit de Koningin kan geven, is de vertolking van zijn eigen smart. Al zijn hoop is gericht op den prins, den stamhouder van de drie roemrijke ko ningen, die het vaderland hebben ge sticht en beschermd. Het land hoopt, dat de prins met de hulp van de Voorzienig heid het werk van zijn doorluchtigen vader zal willen voortzetten en de taak tot een goed einde brengen, welke zijn vader op zoo grootsche wijze heeft ver- VUjld." De indruk in België Het bericht van het doodelijk ongeluk, dat den Koning was overkomen, is in den loop van Zondagmorgen in België bekend geworden en heeft gewerkt als een donder slag bij helderen hemel. Het bericht ijlde als een loopend vuur ioor de hoofdstad en weldra besprak men met bedrukte gezichten overal de sombere ge beurtenis, die voor België als een ramp ge komen was. Burgemeester Max heeft de doodstijding per proclamatie aan het volk bekend ge maakt De speciale edities der kranten, in zware rouwranden, vlogen weg. Weldra zag men overal in Brussel de vlag halfstok hangen ten teeken van rouw over den populairen vorst, die zoo onverwacht uit het leven, en men mag wel zeggen: uit het hart van het Belgische volk, was weg gerukt. Thans haalt men èn in de pers én in de gesprekken èn in de gedachten, tal van her inneringen op aan den vorst, die eenvoudig en opzettelijk onopvallend zijn weg ging. maar die vooral in den oorlog een persoon lijke moed aan den dag heeft gelegd, die vriend noch vijand vergeten kan. In en om het paleis te Laeken De standaard van het paleis te Laeken, waar 't doode lichaam van Koning Albert I is opgebaard, hangt half stok. Rond de muren van het gebouw is het doodstil. .Auto's reden gisteren den geheelen dag suizend af en aan, hoor waardigheidsbeklee ders gaan in groot-tenue het paleis binnen om het album van rouwbeklag te teekenen. Het publiek verdrong zich om het schouw spel gade te slaan. De lijfartsen van den Koning. Dr Nolf en Leboeuf, hebben het stoffelijk overschot van koning Albert in het slot te Laeken opge baard. Vertegenwoordigers van de Belgische en de buitenlandsche pers zijn gisteravond ont vangen in het koninklijk paleis te Laeken door graaf Delannoy en de ordonnance-offi cier van den Koning, die hun toestemming verleenden een laatsten blik te werpen op het stoffelijk overschot van den Koning. Zij werden toegelaten in het studeerver trek van den Koning, waar de nog open liggende boeken en tijdschriften getuigenis aflegden van de zoo plotseling door den dood onderbroken geestelijke belangstelling van den Belgischen vorst. In de kleedkamer hingen nog de kleeden, die Koning Albert gedragen had op 't oogenblik van het on- Achter deze kleedkamer ligt het slaapver trek waar de koning gemeenlijk den nacht doorbracht. Hier ligt de Koning opgebaard op een bed van citroenhout In zijn gevou wen handen rust een ivoren crucifix, dat hem tijdens zijn reis door den congo in 1928 door de inboorlingen ten geschenke was ge geven. Voor het bed staat een tafel met een groot crucifix, twee kandelabers en een schaal wijwater met een palmtak. Op een boeken kast ligt zijn degen. Op de het kruis om klemmende handen zijn de schaafplekkeu duidelijk zichtbaar. Bij het doodsbed waakt de hofaalmoeze- nier, Trannoy, hierin bijgestaan door twee Ook het corps diplomatique heeft een laat sten groet gebracht aan den zog tragisch om het leven gekomen vorst. Deelneming uit de gcheele wereld Van alle staatshoofden der wereld zijn reeds gisteren in den loop van den dag tele grammen van rouwbeklag ontvangen. De Fransche minister-president Dou- mergue komt heden naar Brussel om per soonlijk zijn rouwbeklag over te brengen. President Lebrun toonde zich zeer ontroerd bij het vei nemen van het bericht. Hij zal, vergezeld van de minister Barthou, maar schalk Pétain van Piétri de begrafenis bij wonen. Te Parijs vlaggen alle openbare ge bouwen halfstok. Koning George van Engeland toonde zich v i-eneens zeer geschokt door het bericht. Hij zond een uitvoerig telegram van rouwbe klag aan den kroonprins den hertog van Braba,.t en een persoonlijken brief aan Ko- ingin Elisabeth. In Italië, waar hij dikwijls vertc'de, heeft de tragische dood van koning Albert diepe deernis gewekt Men weet, dat door het huwelijk van kroonprins Umberto met Al berts dochter Marie José het Belgische ko ninklijke huis met speciale handen aan het Italiaansche verbonden is. Het Italiaansche hof heeft de rouw aangenomen. Atle open bare gebouwen in Italië vlaggen halfstok. Ook hebben Mussolini en de Paus tele grammen van deelneming gezonden, zoowei aan Koningin Elisabeth als aan Prinses Marie José. Er werd ook een rouwtelegram van Pre sident Von Hindenburg ontvangen, terwijl staatssecretaris Dr Meissner den Belgischen gezant te Berlijn condoleerde. Baron Von Neurath heeft zijn ambtgenoot Hymans een hartelijk telegram gezonden, terwijl van het ministerie van Buitenland sche Zaken te Berlijn, de Rijkskanselarij en het Rijksdaggebouw de vlaggen halfstok zijn gehangen. Kroonprins Leopold en Prinses Astrid Kroonprins Leopold en Prinses Astrid. die tijdens hun verblijf te Adelboden het om zettende nieuws vernamen, troffen in aller ijl voorbereidingen om naar Brussel terug te keeren. Reeds om zeven uur vertrokken zij naar Frutigen vanwaar zij om acht uur zes-en-twintig via Bazel naar Brussel ver trokken, zoodat zij hedenavond nog te Brus sel kunnen worden verwacht. De dochter van Koning Albert, Prinses Marie José, die gehuwd is met kroonprins Umberto van Italië en te Napels de tijding vernam, wacht od nadere beschikkingen van het Ttaliaansche Hof. t.a.v. de begrafenis. Koning Emanuël van Italië werd onmid dellijk door Brussel op de hoogte gesteld De tweede zoon van den koning. Prins Karei, graaf van Vlaanderen, is gister per auto uit Ostende te Brussel aangekomen. De Koningin ingelicht De Koningen werd op voorzichtige wijze in kennis gesteld van het fatale nieuws. Eerst werd haar medegedeeld, dat den Ko ning een ongeval was overkomen. Heden ochtend te zes uur was zij echter op de hoog te van het gebeurde! (Zie vervolg bladzijde 5) Als 't even kan Rookt „EDELMAN" Voornaamste Nieuws. Dit nummer bestaat uit DRIE bladen Biz, 1 en 5 KONING ALBERT VAN BELGIE IS ZA TERDAGMIDDAG BIJ EEN KLIMPARTIJ IN DE ROTSEN VAN NAMEN GEVALLEN EN OVERLEDEN. ZIJN LIJK WERD IN DEN NACHT, NA EEN LANGDURIGE NASPO RING, GEVONDEN. DIT BERICHT, ZON DAGMORGEN DOOR DE RADIO VER SPREID, HEEFT ALOM DIEPEN INDRUK GEMAAKT. DONDERDAG HEEFT DE BE GRAFENIS PLAATS. VRIJDAG DE INHUL DIGING VAN DEN HERTOG VAN BRABANT DEN KROONPRINS, ALS LEOPOLD III. Biz. 2 de Geref. Kerken Rapport en voorstellen vanwege dc Vereen, van Chr. Onderwijzers in Nederland inzake het Gewij zigd Unie-Rapport. Blz. 9 HET RAPPORT-IDENBURG WORDT IN ONS NUMMER VAN HEDEN GEPUBLI CEERD. HET BEVEELT DRASTISCHE BE ZUINIGINGEN BIJ LEGER EN VLOOT AAN; VOOR NEDERLAND 14 EN VOOR INDIE 12 MILLIOEN. Belangrijke cijfers van het Centraal Bureau voor dc Statistiek inzake dc daünq der vermogens in 1932 en 1933. Ook in ons land was de deelneming met de dood an Koning Albert van België algemeen. Prins Hendrik zal de begrafenis bijwonen. De drie groote mogendheden Engeland, Frank- ijk en ItaL'ë, verklaren gezamenlijk, dat Oostenrijk onafhankelijk moet blijven. Een verklaring van bondskanselier Dollfuss over de oorzaak van de bloedige burgerkrijg, die ver leden week heeft gewoed. De Generaal van het Leger des Heils, Edward J. Higgins, vertoeft in ons land. In den Haag is een groote samenkomst gehouden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | | pagina 1