SELMA LAGERLOF
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1933
BINNENLAND.
WIJZIGING CRISIS-INVOERWET
Volgens het eindverslag van de commis
sie van rapporteurs der Eerste Kamer juich
ten bij het afdeelingsonderzoek van het
wetsontwerp tot wijziging der Crisis-Invoer-
wet vele leden het voorstel tot uitbreiding
der mogelijkheid van invoerbeperking toe.
Algemeen drong men er op aan, dat go-
waakt worde tegen overmatigen invoer van
welk artikel ook, tengevolge waarvan een
bepaald bedrijf sterk zou kunnen worden
benadeeld ten koste van andere bedrijven.
Ook worde niet overgegaan tot plotselinge
verhooging der contingenten, doch hand ha
ve men het ten deze zoo gewenschte even
wicht.
Verscheidene leden bepleitten nogmaals
het betrachten van spoed met de indiening
van de wijziging van ons tarief van invoer
rechten, welke naar hun overtuiging de in
dustrie in veel sterkere mate ten goede zou
komen dan verwezenlijking der in het on
derhavige wetsontwerp neergelegde denk-
Neelden.
S.D.A.P. EN ONTWAPENING
„NATIONALE ONTWAPENING KAN HET
BEST DOOR INTERNATIONALE ONT
WAPENING WORDEN GEDIEND
In de Arbeiderspers vervolgt Ir. J. W. A 1 b a r-
da rijn overzicht van den inhoud van het rapport
der Herzieningscommissie uit de S.D.A.P.
Wat de vraag van deelneming aan de regeering
betreft, acht de overgroote meerderheid der Com
missie ook voor de toekomst de handhaving der
principieele bereidverklaring noodzakelijk. Het
fascisme, heet het dreigt belangrijke verlie
zen toe te brengen aan de burgerlijke partijen. Het
is mogelijk, dat deze in de toekomst geen zelfstan
dige meerderheid meer zullen bezitten. Dan mag
de houding der S.D.A.P. de geslonken burgerlijke
partijen, voor zoover zij nog de democratische be
ginselen handhaven, niet noodzaken, steun te zoe
ken bij anti-democratische, fascistische fracties. De
S.D.A.P. zal dan bereid moeten zijn om op elke
doelmatige wijze de democratie tegen haar belagers
te verdedigen. Het zou daarom een onvergeeflijke
fout zijn, als de partij haar principieele bereidver
klaring in een principieele weigering veranderde.
Zooals te verwachten was, heeft de commissie
groote aandacht gewijd aan het vraagstuk van de
ontwapening.
Zij is tot de slotsom gekomen, dat de program-
eisch der partij, „ontwapening, nationaal en inter
nationaal", onveranderd moet worden gehandhaafd.
De omstandigheden waren menigmaal zoodanig,
dat de strijd voor nationale ontwapening de beste
wijze was om ook de internationale ontwapening
te bevorderen. Zij zijn nu tijdelijk van dien aard,
dat de zaak der nationale ontwapening het best
door internationale ontwapening kan worden gc-
BEGRAFENIS H. TURKENBURG
Onder enorm gitoie beilangBtieililliing had
Dinsdag.mdklK.lag de teraaiixliêbestollaing plaats
van het stoffelijk óveirsóhot van wijilèn don
heer II. Turkenburg. Na die rouwdienst
aan huiis, dlie geileid werd door den pastor-
looi Ds Kruishocp, begaf de lijkstoet ziel)
naar het gebouw der Ned. Herv. Gejneen.be,
alwaar wegens de weersgeeteddlheiid en de
te verwachten bolangstettiling de lijkdienst
■werd gehouden. In de stoet merkten we op-
het Personeel ven Turkenbuirgs Zaad'handel,
de Kerkeraod der Ned. Herv. Gemeente
Notabelen en Kerkvoogdij, Bestuur en Per
soneel der drie Chr. Schollen en van cle Chr.
Nijverheidsschool, de oudste meisjes van de
drie eoholen, Directie en Commissarissen
van de Bodegravensche Waterleiding, Be
stuur Chr. Wij-k- en Ziekenverpleging en do
Chr. JongeLvereen. „Calvijn". Tevens merk
ten we o.m. op: Prof. H. Vissolier, Ds Kijf-
tcnbëlt, Ds van Dorp, H de Jong van Leiden
Alilereeust werd het woord gevoerd door
Ds Kruishoop, die den overledene herdacht
in zijn arbeid voor en iai de Ned Herv. Ge
meente, en hem schetste aOs een Christen,
die beleefde wat hij beleed. Gezongen werd
Psalm 68 2. Namens de Directie van Tur-
kenburgs Zaadhandel spreuk de mede-direc
teur, de heer Van Wijngaarden, die den
overlieden oudeten directeur schetste ails een
uitstekend zakenman, die veel verbeterin
gen in het bedrijf mede tot stand bracht.
Namens het personeel sprak de'bedrijfs
leider, de heer Blaaaar, hem teekenende aas
een Christen-patroon. De heer J. Burggraaf
6prenk als vertegenwoordiger van den Ker-
keraad. Namens bestuur en personeel der
Chir. Schotten voerde de heer P. Maaskunt
't woord, herdenkende wallk een warm voor
stander van het Chr. Onderwijs en tevens
kindervriend de overledene was. De oudste
meisjes der dmie Chr. Scholen zongen onder
Jeidliing van den heer Horhsveld de liederen:
„0 daar te zijn" en „Boven de Stanren".
Ds Patt, van Dalifebaven, die mede naimens
endore voorgangers sprak, herdacht den
overledene als karkeraadsliid en vriend. I)e
eeoetaris ran de Kerkvoogdij, de heer Van
Ghesett Grothé sprak woorden van waardee
ring voor de arbeid van den overledene, die
Presiidenit-Kerkvoogd was. Mr La, Gro spmk'
in zijn kwaliteit van president-commissaris
der N.V. Bodegravensche Waterleiding-Mij.
Ook voor de jeugd deed wijlen de heer
Turkentourg zeer veett. Dit werd vertolkt
door Cand. J. Poot, voorzitter van de Chr.
Jongeliingsvcreenigrimg „Calvijn". De heei
Braam spreuk eenige woorden namens de
.Vereen, van Zaadihe.ndolaren.
üe dank der familie werd overgebracht
dioor Ds H. A. Heijer van Vlaardingen, zwa
ger van den overledene. Deze eindigde de
rouwdienst met dankzegging en deed zingen
Psalm 27 3.
Hierna begaf ziich de stoet te kwant voor
drie naar het kerkhof Ouderust. Aan de
groeve sprak Ds C. Brunt vain Rotterdam,
zwager van den overledene, nog enkele
voorden, ping voor in gebed en verzocht te
aimgen Psollm 72 11.
EEN GRUWEL
HET ASTRAKAN VAN HET
KARAKULSCHAAP
Wij schreven iets over de bereiding van
van een zeker duur bont uit de vacht van
het ongeboren lam. De (Chr.) „Amsterdam
mer" neemt dit over en voegt er aan, toe:
„Het is een schande voor de samenle-
ULaten we vooral de jeugd opvoeden tot
echte dierenvrienden. Voor een dierendag
voelen we niets. Maar er zijn middelen
te over, om liefde voor de dieren aan te
kweeken.
Het onderwijs in de Heilige Schrift, is
vruchtbaar voor de juiste waardeering
van het dierenleven. De Heiland nam
dikwijls een voorbeeld uit de dierenwe
reld „Aanziet de vogelen des hemels"'. En
dan die muschkens, waarvan er niet één
op de aarde valt zonder den wil van on
zen hemelschen Vader. Zingen we niet
gaarne het lied: „Zelfs vindt de musch
een huis, o Heer"? De Bijbel is vol van
het leven derdieren en profeteert ons
een toekomst, waarin de wolf met het
lain zal verkeeren.
Ook praktische aanwijzingen geeft de
Schrift In de Mozaische wetgeving wordt
ons geleerd, dat de dorschendé os niet ge
muilband mag worden. En dan het tref
fende gebod: „Gij zult het bokje niet ko
ken in de melk zijner moeder".
En daarom de jeugd opgevoed in de
bestrijding van mode-barbaarschheden.
Weg met die gruwelen!
VAN DICTATUUR GESPROKEN
POLITIEK EN VAKBEWEGING
De roodc pers doet een poging om te ver
klaren, dat zij de dictatuur van de Fakkel-
groep, welke een onwelgevallig vakver-
eenigingsfunetionaris royeerde, laakte en
het schervengericht over de drie Amster-
damsche raadsleden, verdedigde. We voegen
er een paar tusschenzinnen aan toe:
Zoo weinig dacht de partij aan roye
ment van de drie raadsleden, dat zij een
hunner handhaafde als senator en een
ander in dit voorjaar opnieuw candideer-
de voor de Tweede Kamer. (Neen, zij
werden niet geroyeerd, maar als raadslid
afgezet).
De onwaarheid, dat onze loonpolitiek
door de vakbeweging ged.cteerd is, wordt
geen waarheid door haar tegen alle te
genspraak in telkens weer te herhalen.
(Neen, maar wel door het bewijs uit de
practijk).
De groote massa van partij en vakbe
weging is steeds één natuurlijke eenheid
geweest in het weerstand bieden tegeri
loonsverlaging, één als zij uiteraard wa
ren in natuurlijk arbeidersgevoel. (Die
natuurlijke eenheid werd vroeger dapper
ontkend).
En in de Amsterdamsche beslissing
heeft noch de vakbeweging, nóch ge
meente personeel en lntn speciale inz.ch-
ten eenige rol vervuld. Dit is en blijft
zoo, al beweert men nog honderdmaal
het tegendeel. (Maar het resultaat was,
dat het gemcentepersoneel in feite de be-
sl ssing nam. Dat blijft zoo, al beweert
de roode pers nóg honderdmaal het te
gendeel.)
PROV. STATEN VAN OVERIJSSEL.
De vacature-v. Voorst tot Voorst
De heer J. v. Bergen te Kampen, in de
vac-baron v. Voorst tot Voorst gekozen tot
lid .der Prov. Staten van Overijssel, heeft
voor de benoeming bedankt.
Thans is benoemde verklaard de heer R.
J .J. M. Te liegen, wethouder te Zwolle.
WERKKAMP VOOR JEUGDIGE
WERKLOOZEN.
Te Nicuw-Dordrecht, onder de gemeente
Emmen, is gisteren door burgemeester J. L.
B o u m a een werkkamp geopend voor jeug
dige werkloozen.
Bij de opening waren mede aanwezig de
wethouder van sociale zaken, de heei S.
Veenstra en de, heer II. F. Steenbakker Mo-
rilvon Loysen, algemeen leider van het
jeugdontwikkelingswerk.
Te Assen heeft dezer dagen op initiatief
van den heer O. Norbrui s, burgemeester
van Schoonebeek, een vergadering plaats
gehad van Drentsche waterschapsbesturen,
oih te komen tot oprichting van een Drent-
schen Bond van Waterschappen. Ongeveer
60 waterschappen waren vertegenwoordigd.
Een commissie zal de voorbereidende
werkzaamheden ter hand nemen.
EEN TIJDSCHRIFT VOOR WINKEL
BEDIENDEN.
Bij de N.V. Pallas Uitg. Mij. te Amster
dam heeft een nieuw tijdschrift „De Ver-
kooper" het licht gezien. Het is bestemd
voor de winkelbedienden, die daarin veel
wetenswaardigs kunnen aantreffen over
hun beroep, de verkooptechniek, omgaan
met het publiek enz. Dit eerste nummer
ziet er goed verzorgd en aantrekkelijk uit.
Het nieuwe blad verschijnt maandelijks.
ROTTERDAM LLOYD RAPIDE.
De Firma Ruys en Co., Hoofd-Agente van
de N.V. Rotterdamsche Lloyd, meldt, dat de
Rotterdam Lloyd Rapide, aansluiting ge
vend op het 10 "dezer van Marseille vertrek
kend m.s. „Sibajax", den 9en November om
15.40 van den Haag H.S.M., om 16.12 van
Rotterdam D.P. en om 17.17 van Roosen
daal zal vertrekken.
WIJZIGING DER WONINGWET
Bij de Tweede Kamer le een wetsontwerp
Ingediend tot wijziging va.n de Woningwet, o.a.
In verband met de opheffing van de ge-zond-
boldscomTnlssies. De opdracht, aan de gezond-
heMsooirimj&slesi gegeven, wordt met betrek
king tot verbetering en onbewoonbaarverkla-
door toekenning van een bevoegdheid aan de
De practijk heeft ertoe geleid, dat vele ge-
Jken e.*i
ting eld.
onbelangrijk lagere huren dan tot^ dusve
womringen -moesten worden gevraagd, beschik
baar kunnen worden gesteld. Dit wordt h<
haaldèlljk belet door hooge gemeentel ijk e las-
door opvoering
der h^eft genoopt tot de conclusie, dat oentriu
toezicht noodig is. waardoor de raadsbeslurite
betreffende geldelijken steun voor de volk:
hulsvesting aan de goedkeuring
traol gezag
gesteld. dat de' aflossing
vam voorschotten voor won-lngb.
In „gelijke"
1 Irdooi^H
sseling van oeoonomlsohi
'dlgheden gemakkelijker wordt.
oeft plaats te
hébben. "Schrapping van dit woord ^.gelijke"
geeft een vrijheid van bowegia
passing aan
"Een ander voorstel bepaalt, dat i
vonlngen, ln den duren tijd gebouwd, de bou'
sohuriid Is afgelost, en Rijk en gemeenten ee
redcel te terugontvangen van de zware offer
ü'e zij te voren gebnaoht hebben.
Uit Oost-lndie
DE BERECHTNG DER MUITERS
SOERABAJA, 7 Nov. (Aneta). De uit
spraak in de muiterij-zaken is uitgesteld
en definitief bepaald op 14 November a.s.
RESIDENT VAN BUITENZORG
BUITENZORG, 7 November (Aneta). Be
noemd tot resident van Buitenzorg de heei
A. H. de Jong, thans assistent-resident al-
DUITSCH NATONAAL-SOCIALISME
BATAVIA, 7 Nov. (Aneta) De „Deutscher
Bund" in Ned.-Tndië heeft aan Aneta mede
gedeeld, dat tot dusver meer dan duizend
Duitschers in Ned.-Indië hun trouw aan
Hitier hebben verzekerd, terwijl in het al
gemeen kan worden vastgesteld dat de
overgroote meerderheid} die zich nog niet
kon uitspreken, van hetzelfde gevoelen is.
Kerknieuws.
GEREP. KERKEN
Dr i e t a 1 Te Bergentheim, cand. T. H.
Meedendorp te Assen, cand. G. Morsink te
Wierden en cand. A. J. Vogelaar, hulppred. te
Nijmegen.
Beroepen: Te Middelburg, J. van Herk-
n te Ermelo.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Breedevoort (toez.)» W.
A. Plug te De Cocksdorp (Texel).
VRIJ-EVANG. GEMEENTEN
Beroepen: Te Broek in Waterland, P. D.
ui der Togt, thans voorganger aldaar.
CANDIDATEN TOT DEN H. DIENST
C a n d. H. d e Valk, Gaffeldwarsstraat 10
te Rotterdam, (Theol. School te Kampen), is
door de Classis Rotterdam na praeparatoir
ïen beroepbaar verklaard bij de Geref.
Kerken en zal gaarne terstond een eventueel
beroep in overweging nemen
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Men bericht ons:
D s. J. E. B o s preekt /Zondag 3 December
us. afscheid voor de Ned. Herv. Gemeente
■an Steggerda en (Zondag 10 Dec. d.a.v. in
trede te Saaksum, na bevestiging door Dr. O.
Morel te Amsterdam.
D s. J. v a n 't H o o g, thans oefenaar
te Utrecht, zal Zondag 12 Nov. a.s. (voorm.
uur) bjj de Oud-Geref. Gemeente aldaar als
predikant bevestigd worden door Ds. M. Over-
duin, van Dordrecht, en des avonds (5.30 u.)
intrede doen.
Cand. H. A. J e 11 e m a, van Woubrug-
ge, werd Zondag jl. bevestigd als predikant
der Ned. Herv. Gemeente te Grijpskerke door
zijn vader, Ds. J. Jellema met 1 Cor. 4 1
deed des namiddags intrede met 2 Cor 5 14.
Een studievriend en de consulent spraken Ds.
H. A. Jellema toe. Toezang Psalm 1343
Psalm 121 4.
JUBILEA
D s. P. Bos, em.-pred. der Geref. Kerk
Stadskanaal, heeft aldaar naar aanleiding
zijn 40-jarig ambtsjubileum een gedachtenie-
preek over Psalm 48 10 gehouden en werd
daarna toegesproken door Ds. W. van
Heide namens Kerkeraad en Gemeente; Ds. A.
Schouten (Stadskanaal-Pekelderweg) na:
de Classis; en Ds. M. Metering namens Ker
keraad en Gemeente van Delfzijl.
Ds. P. van der Kooy, Ned. Herv.
pred. te Suameer, is thans 25 jaar predikant.
Hij stond te Reeuwijk, Vroomshoop, en sinds
3 Nov. '29 is hy te Suameer.
Ds. M. Uyttenhoudt, pred. der
Geref. Kerk te Coevorden, viert zijn zilveren
jubileum. Hü begon zijn arbeid te Zaamslag,
stond verder te Emlichheim en staat sinds 31
October 1920 te Coevorden.
VERKIEZINGEN
Dordecht: By de gehouden verkiezing
van 25 gemachtigden voor het Kiescollege dèf
Ned. Herv. Kerk, is de meerderheid linl s ge
bleven, doordat de candidaten van „Godsdienst
en Leven" en van „Evenredige Vertegenwoor
diging" werden gekozen.
KERKGEBOUWEN
Te Leeuwarden moest de kerk aail.
het Molenpad der Vrij-Ev. Gemeente voor de
tweede maal tijdens den arbeid van Ds. D. yf.
Veldkamp vergroot worden. Vrijdag 10 Nov.
wordt zij weer in gebruik genomen. Gedurende
eenige maanden vergaderde men 's morgens
in de Zalen Schaaf en 's middags in de Luth.
KERK EN CRISIS
Te Kimswerd (Fr.) kan de vrijzinnige
Ned. Herv. Gemeente wegens haai ölechte fi
nanciën niet meer aan haar plicht tegenover
den Raad van Beheer voldoen. Een lidmaten-
vergadering besloot zich aan den Raad te ont
trekken. De vacant komende Gemeente Zal
dus niet kunnen beroepen.
ZENDING
Tot hoofdverpleegster aan bet Petronella-
hospitaal te Djokjakarta is benoemd zuster
E. By'l te Groningen.
GIFTEN EN LEGATEN
Te Winschoten heeft een bazar voor
de Ned. Herv. Evangelisatie f 1600 opgebracht.
Schoolnieuws.
Prof. Dr. G. J. THIERRY
Prof. Dr. G. J. Thierry, hoogleeraar in de
Godgeleerdheid aan de R.Un. te Leiden, her
denkt heden, dat hy 25 jaar geleden als pre
dikant der Ned. Herv. Kerk intrede deed te
Oosterhout (G.). In 1912 vertrok hy naar
Baambrugge, waar hij een jaar later promo-
veerdé en zyn benoeming tot bijzonder hoog
leeraar ontving. Sinds 1918 is hij gewoon hoog
leeraar in Hebreeuwsch en Hebr. Antiek. Hy
studeerde o.m. te Berlijn en Leipzig Assyriö-
logie en Egyptologie.
BEPERKING VAN V.H.O.
Te Amsterdam in het Gem. Universi
teitsgebouw voor de Vereen, voor Paedagogiek
e.a. zal Dr. W. H. Staverman (Deventer); spre
ken over: „Beperking by het Voorbereidend
Hooger Onderwijs" en daarna zijn conclusies
toelichten aan de hand van op de H.B.S. ge
bruikte leerboeken.
ECONOMISCH ONDERWIJS
Te Airfsterdnm is de Landdag voor
Economisch Ondenvijs gehouden, uitgaan
de van de Nat Vereeniging voor Handels
onderwijs ei* het Nat Bureau voor Onder
wijs op Economischen Grondslag.
Na een openingswoord van den Voorzit
ter, Dr. H. J. Slijper van Utrecht, sprak Dr.
C L de Liefde, van Zutfen, over het „Rap
port over het Onderwijs in de Levende Ta
len aan Scholen voor Economisch Onder
wijs", door een commissie van deskundigen;
uit onderwijs, handel en bankwezen uitge
bracht aan de vereeniging. Spr. kwam tot
de conclusie, dat de Economische Sohool
zich in het onderwijs in de levende talen
moet richten op beter spreken' en beter
stellen.
HOOFDBENOEMINGEN
Den Helder (Chr. Opleidingsschool), E.
H. Bos, tevens hoofd der Chr. U.L.O.-School,
aldaar.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
Hoorn op Terschelling (Herv. School,
hoofd J. Starke), Joh. Stegenga, aldaar.
Den Helder (Chr. Opleidingsschool,
hoofd E. H. Bos), J. P. Rebel te Maassluis.
Voorburg (Herv. Huishoud- en Meisjes
vakschool), me j. C. A. Mansvelder te Veür-
Leidschendam.
CHR.MIDDELBAAR ONDERWIJS
DE GODSDIENSTIGE DAGOPENING
OP ONZE SCHOLEN
Op de heden te Utrecht gehouden verga
dering van de Bond van Vereenigingcn
voor Chr. Middelbaar en Voorbereidend
Hooger Onderwijs, onder voorzitterschap
van Prof. Mr. V. II. Rutgers heeft Dr. J.
W. van Marmelstein van Amsterdam
een referaat gehouden Over:
•De dagelijksche morgenwijding is een
■an de meest essentieele kenmerken van
onze christelijke scholen, aldus spr. Ze is ten
Dr J. W. VAN MARMELSTEIN
volle waard om voor enkele oogenblikken
in het middelpunt der belangstelling te
staan. Niets verdient mesr dat het tot per
fectie wordt gebracht dan dit belangrijke
onderdeel van den schoolarbeid. En nergens
*s het gevaar voor sleur en slijtage grooter
dan bij handelingen die eiken dag geschie-
De morgenwijding moet eiken dag plaats
vinden. Zooveel mogelijk moeten alle leer
aren of ïeeraressen daarin voorgaan. Voor
bereiding is noodzakelijk. Lectuur, zang en
gebed moeten samenstemmen tot belichting
van een onderdeel der schriftuurlijke waar-
Aan de pericoop die gelezen wordt moet
men als eisch stellen dat ze kort is, dat ze
onmiddellijk, d. w. z. zonder commentaar te
begrijpen is en beslag kan leggen op de
dachten der hoorders. Er is geen bezw
om voor een gemengd gezelschap
jonge menschen een minder geschikt wfjord
of een verwarrende parenthese weg te laten
of een verouderde zinswending te vervan
gen door een meer begrijpelijke tournure.
De wet dés Heeren, het symbool der Apos
telen en de geloofsbelijdenis van Nicea krij
gen hun vaste beurt op de rooster. Aan het
gemeenschappelijk gezang valt, over 't alge
meen, veel te verbeteren. Het is noodzake
lijk dat de jongelui gezangboekjes hebben
mét behoorlijk modern geschreven noten
schrift De christelijke opvoeding brengt
mee dat onze jongelui niet alleen de psal
men en gezangen, maar ook de liederen
zingen welke in de vorige eeuw in christe
lijke kringen burgerrecht hebben verwor
ven. De vorming van een eenvoudig school-
koortje is zeer gewenscht Spr. weidt even
uit over het derde element in de lithurgi-
sche drieheid van lezen, zingen en bidden.
Clichés zijn hier nog minder te gebruiken
dén elders. Bidden is tegelijk belijden, dan
ken en vragen. Spr. poneert de stelling dat
het einde van de laatste les het meest on
geschikte moment is voor de klas zoowel
als voor den leeraar om de gedachten te
concentreeren tot een krachtig en zegenrijk
gebed. Ofschoon de christelijke usance wil
dat, wat met gebed wordt begonnen ook
met dankzegging wordt beëindigd, dringt
hij er toch op aan dat het schoolwerk met
een éénig gebed Gode worde opgedragen.
Op grond van alleen praktische bezwaren
geeft hij in overweging het dankgebed aan
het einde der lessen achterwege te laten.
Hij beveelt aan, 's Zaterdags na afloop der
werkzaamheden een korte dankdienst te
houden.
KUNST EN LETTEREN
1858 20 NOVEMBER 1933
Zwedens grootste romanschrijfster
vijfenzeventig jaar
Haai jeugd en vorming
Selma Lagerlöf werd 20 November 1S58
geboren op het oude, afgelegen landgoed
JVI&rbacka in Wermeland.
Deze mededeeling is voor de kennis van
de schrijfster, van haar ontwikkeling als
autrice en vooral van die van haar eerste
en voornaamste boek reeds direct van de
grootste beteekenis.
Wermeland bestaat goeddeels uit bosch
Men vindt er ook akkerbouw en veeteelt. Er
zijn ijzermijnen.
Wermeland heeft een geschiedenis. Karei
X, de zoon van den bekenden Gustav Wasa,
heeft van de Wermelanders reeds „men
schen" gemaakt. Uit deze streek zijn voort
gekomen beroemde mannen in de Zweedsche
geschiedenis. Dichters als Esaias Tegnér,
maar ook uitvinders als de gebroeders Erics
son, een beeldhouwer gelijk Johan Niklas
Byström, maar ook een geschiedschrijver als
Gustav Geyer.
Wermeland is genoemd „de streek van
het handwerk, de kunstenaars en de speel-
lieden". Hier in dit land met zijn welvaart,
witte kerken en oude heerenboerderijen,
ilden „de menschen steeds rijk en schoon
De welvaart van Wermeland ontstond
slechts door de nijverheid zijner bewoners,
maar de lange harde winters «n de gezel
lige aard der bevolking gaf ook het aanzijn
aan jaarfeesten, aan groote familiesamen
komsten, waar bij zang en dans en dronk
de guurheid van het klimaat werd vergeten.
Op deze gezellige groote feesten, maar
ook in de kleine kring van de vaak groote
gezinnen gedurende de lange eenzame win
teravonden, werden met voorliefde sagen en
sprookjes verteld, waarvan er waren, afkom
stig uit heel oude tijden en waarvan de
korte inhoud aan elk bekend was en van
geslacht tot geslacht word overgeleverd.
Indien Selma Lagerlöf geboren ware in
een nuchtere omgeving, waar alleen over
werkelijke dingen werd gesproken, Gösta
B e r 1 i n g zou waarschijnlijk nooit geschre
ven zijn geworden.
Maar de jonge Selma groeide op met de
verhalen van haar geboortegrond, waarin
veel van de natuur, maar nog meer van
wat de beangste menschengeest voor wezens
in die natuur had gedacht, voorkwam. Zij
hoorde als kind cle sprookjesvertellers en
-vertelsters over de vrees der menschen voor
wolven en beren, voor zwarte hond en z
te stieren. Zij hoorde van lieden, die hun
ziel bij bloedcontract hadden verkocht aan
hem, wiens naam men niet mag Uitspreken.
Zij hoorde verhalen van de boschvrouw, die
wonderlijke machten aan de menschen
schenken kon. Zij hoorde van droogte, die
kwam over de landen als een straf van God
en van afgezette predikanten, die onderge
gaan waren in de barre omstandigheden der
streek. Zij hoorde van die van hun anker
geslagen kavaliers, die zwierven van plaats
tot plaats en gezworen hadden, alleen maar
meer te willen léven voor de vreugde. Zij
hoorde reeds jong verhalen bij zang en spel
AFVLOEIING IN INDLË
De bezuiniging treft ook de Bijz. Sdholcn
in Indiië. De Dir. van Onderwijs heeft den
Schoolbesturen ebeen weten, diat met 1 Jan.
'34 onherroepelijk rekening moet worden
gehouden met alle getroffen aJvloeiimgs- cn
bezuiniiglngeregelingen, ook bij het Bijz.
Ondierwijs. Soepele toepassing zal niet moor
gesdhiederi.
ONDERWIJZERSPENSIONNEERING
Onderscheiden onderwyzersorganisaties heb
ben bij adres den Minister van Onderwijs ge
wezen op verontrustende afmetingen van werk
loosheid onder jonge onderwijzers, een gevaar
zijnde voor het moreel van het toekomstig
'corps en het onderwijs in het algemeen, waar
om zij vragen de werkloosheid' te verlichten
'door onderwijzers van 60 jaar en ouder, als zij
dit wensclien, te pensionneeren.
ONDERWIJZERSVERG ADERINGEN
Te Brussel vergadert Vrydag 17 Nov.
a.s. de afd. België der Vereen, van Chr. On
derwijzers. Referent is de heer A. Janse, van
Biggekerke, over: „Onze stelling ten opzichte
van den stryd tusschen de begripsvereering
en de beleving bij de lessen".
GESLOTEN
Te Harderwijk is de Binnenvaartschool
voor opleiding van visschersjongens voor de
binnenscheepvaart officieel gesloten. Er was
te weinig belangstelling.
OPHEFFING VAN OPENBARE SCHOLEN.
Te Twekkelo (O.) zou de Openbare
School niet opgeheven worden. De Raad van
Lonneker verwierp 27 Juli IJ. een daartoe
strekkend voorstel van B. en W. Ged. Staten
hebben nu bevolen de School 1 Januari '34 op
te heffen.
GYMNASTIEKONDERWIJS.
Het „Chr. Schoolblad" (Onze Vac.) schrijft:
„Het gymnastiekonderwijs kan gerust de das
worden aangedaan: deze springerij is van nul
en geener waarde. Was de vroegere methode,
met het stempel van orde, tucht, correctheid
in uitvoering, ongetwijfeld niet zonder betee
kenis, het gefladder met armen en beenen van
tegenwoordig is werkelijk en vooral in dezen
tyd geen cent waard. De gymnastiekonder-
wyzers mogen over een dergelijke uitspraak
op hun hoofd gaan staan: ik zal ze het aller
minst kwalijk nemen, maar een feit is het".
Op hun hoofd staan doen ze niet, maar wel
schudden ze hel hoofd, medelijdend en het
„Tydschr. voor Lich. Opv." raadt den schrijver
aan „gymnastiek" te gaan doen, het zal hem
en zyn inktgefladder ten goede komen".
-„Honderd jaar Hollands Ir.
Natal (1828—1928)'- Htf is een der studenten
van prof. dr G. Besselaar, thans btfzonder hoog
leeraar te Amsterdam, en is de eerste Zuil-
Afrikaner, die na den wereldoorlog te Gent
kwam studeeren.
ACADEMISCHE EXAMENS
R.K. HOOGESCHOOL TE TILBURG. Gesl.:
G. Verberk, belden
RIJKSUNIVERSITEIT TH LEIDEN. Gesl
Slavische letteren: doct.-ex., mej. I. de GUn;
Rechtswetenschap: cand.-ex., de heeren N.
der Houten en J. W. Mastenbroek.
Indologie: econ. doct-ex„ de heer A C J Rl
Geneeskunde: doct.-ex., de heei
Dool: ld., hoofdv.
Indische Recht: cand.-ex., do heer A J SchnU-
C-eneeskunde: dOct--ex., de heer H. van Klln-
Wls- en Natuurkunde, hoofdv. Pharmacle:
doct.-ex-, de heer J P Groenhof; id., hoofdv.
Scheikunde: doct.-ex., de heer G DUkon
EXAMENS-MECHANICA
De openbare mondelinge examens M.O. voor
de Akte K2 zUn bepaald op 14, 31 en 28 Nov.
a.s. van 9.15—11.45 uur, te Den Haag. Fluw.
Burgwal 22.
EXAMENS GESCHIEDENIS
to Bergen op Zo<
EXAMENS-LAND- EN VOLKENKUNDE
Aangifte voor de ln December te houden
examens M. O. en L. O. In Land- en Volken
kunde van Ned.-Indië en c|s Inheemsche Talen
van den O. I. Archipel moet geschieden vóór
lü VjV- a-8- bü Prof. Dr. C. C. Berg te Lelden
(voor M. O.) en bü afd. B. 1ste bureau Com
missariaat Ind. Zaken bU het Dep. van Kolo-
riën (voor L. O.)
EXAMENS-WISKUNDE
EXAMENS-MACHINIST
SELMA LAGERLÖF
van de mannen, die van avonturen hielden
en van schoone vroolijke vrouwen, van slee
tochten door donkere bosschen bij winter-
avond, door wolven achtervolgd en andere
schokkende gebeurtenissen, van liefdes-
vreugd en -leed.
Maar van de duizenden en tienduizeu-
den, welke óók deze dingen hoorden of zelf
wisten te vertellen op onovertroffen wijze,
was er maar één Selma Lag°rlöf. die ze zóó
in zich opnam, dat ze in haar werden tot een
kracht van inspiratie en tot een wonder
lijk, geheel nieuw verhaal.
Selma Lagerlöf dan stamde uit een oud
Wermelandsch geslacht van beteekenis. Pe
trus Lagerlöf reeds (1648—90) was professor
in poëzie en rhetorica te Uppsala.
De avond van 20 November 1858 werd op
Mérbacka, bewoond door luitenant Erik La
gerlöf en zijn vrouw, een welgestelde koop
mansdochter, het vierde kind geboren, dat
de ouders Selma Ottilia Lovisa noemden.
Gelijk met meer beroemdheden het
val is geweest, had het kind geen prettigs
jeugd. Toen Selma 3y2 jaar was, werden!
haar beenen verlamd. In 1865 werd zij ge
bracht naar de beroemde baden van Strom
sta d, welke haar niet geheel, maar toch teu
deele genazen.
Een heuplijden bleef haar dwingen veel
stil te zitten. Het spreekt haast vanzelf, dat'
het vroegwijze fantasierijke meisje in het
innerlijke leven vergoeding zocht voor wat
het als kind te kort kwam. Lezen en ver
tellen waren de krukken, waarmee zij haafl
jeugd zonder kinderspel spoedig doorkwam.
Een blijvende indruk onderging zij van de
lectuur van Mayne Reids Oceoia, dat
haar op haar achtste jaar deed leven in een
fantastische wereld van helden en schur
ken, van geluk en ongeluk, liefde en gevaar,
In die dagen ontwaakte in het kind reeds de
lust. zelfs schrijfster te worden.
Het volgende jaar brachten Selma's oudera
haar naar Stockholm, voor een massage-
behandeling, welke haar in zooverre baat
bracht, dat zij thans ongehinderd kon loo-
Op haar vijftiende jaar schreef zij haar
eerste gedicht. Proza was reeds heel veel
aan haar pen ontvloeid. Maar tot publicatie
was het nog niet gekomen.
Een eigenaardige ontmoeting in die tijd
gaf in deze periode stuur aan haar leven.
Herfst 1880 hield Selma Lagerlöf op eert
bruiloft een toespraak, waarbij ook tegen
woordig was de schrijfster Eva Frvxell,
dochter van den gelijknamigen geschied
schrijver. Selma maakte met haar kennis
en werd uitgenoodigd een keur uit haar
gedichten ter publicatie naar Stockfiolrq:
te zenden.
Dit gebeurde. Doch het resultaat was
geen! Wat haar, gelijk zij thans besefte, en;
ook Eva Fryxell aangaf, miste, was kennis,
levenservaring en een zelfstandig oordeel.
Selma Lagerlöf nam een kloek besluit:
MArbacka te verlaten en de wereld in 9
trekken, om wat te worden en zich de ken
nis eigen te maken, die als basis zou kunnen
dienen voor haar letterkundig werk.
Zij werd als leerling aangenomen op de
kweekschool te Stockholm. In 1885 ontving
zij een plaats als onderwijzeres aan eerj
meisjesschool to Landskrona.
Gedurende de tijd van haar studiën had
den voorbereiding en ontwikkeling tot haaf
toekomstig werk als sohrijfster niet stil ge
staan. Op een dag, van les terugkeerend naai»
huis stond het haar plotseling voor de geest,
dat zij de sagen -en sprookjes van Werme
land, haar geliefde geboortegrond, moest
schrijven Met groote voorliefd las zij i-u
haar vrij uren allerlei, met name Carlyle'eu
Scott. Bij tal van gelegenheden vervaar
digde zij voor haar leeraars en medescho
lieren gedichten. Zij nam belangstellend
kennis van de literaire gebeurtenissen in'
de Seandinaafsche landen, welke zich in
deze tijd afspeelden: het was de tijd van
Strindberg, Bjömson, Lie en Iibsen!
Het was 18S6, toen eenige harjr verzen
in het vrouwentijdschrift Dagny werden
opgenomen.
Wat echter de jonge dichteres het naast
aan het hart bleef liggen, was het schrijven
van de sagen en sprookjes van Wermeland.
Vaster vorm had de opzet reeds aangenomen!
in 1S81, toen, gedurende vacanties, haar va/-
der had verhaald van een vriend zijner
jeugd, hofmeester Frvkstedt, ean man, die
overa] vreugd bracht, maar ten slotte toch
een mislukking was, omdat hij dronk......
In het verhaal van dezen man voelde
Selma het motief, waarmee zij de sagen van.
haar land zou kunnen verweven. Deze held
zou Gösta Berling heeten.
VELDEENSAAMHE5D
Ek drink die ew'ge stiltes in
Waer niks die vrede om my verstoor,
waar ek die wereld kwvt is en
myself in eind'loosheid verloor.
Ook in die verte is niks wat roer,
die vee 1 die velde neer.
My voet het ongemerk gaan staan,
en my gedagtes dink nie meer.
Ek kyk my in die vertes weg;
wat in my eng was, word nou wyd,
wat swaar was, lig... Is dit, my 6iel
geen oomblik uit die ewigheid?
