MAGGI
onderzoek in
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1933
DERDE BLAD PAG. 10
Zesde Chr.-Sociale Cursus
DR A. A. L. RUTGERS AAN
HET WOORD
Het resultaat van onze ethische
politiek
We hebben het zelf zoo gewild en
moeten het nu aanvaarden
Door de regeling der postverzending ven
uit Lunteren kwam er een hiaat in ons
verslag van den Chr. Sooiaden Cursus.
Ds N. H. K u i p r i, Ned. Herv. predi
kant te Acquod ging 's Woensdagsavonds
cn Donderdagsmorgens voor in den bid
stond.
Donderdagmorgen werd in den breede ge
discussieerd over de referaten van de heeren
Stapelkamp en Ekkel.
Niet minder dan 22 sprekers namen aan
de discussie deel. Tail van punten werden
in details bediandefld. In hun antwoord kon
den beide referenten Donderdagavond hun
betoog volledig handhaven, zoodat wij met
de vermelding der discussie kunnen votl-
Sleohts maken wij een uitzondering voor
den laateten deelnemer aan de discussies,
Dr A A. L. Rutgers, oud-gouverneur van
Suriname. Deze verklaarde dot hij, nu hij
vorige maand na een verblijf van 23 jaar
buiten het moederland, gerepatrieerd was,
gaarne deze gelegenheid had aangegrepen,
om in contact te komen met den kring der
Ghristelijk-eooiale beweging, om daar des
kundige voorlichting te verkrijgen.
Zich tot zijn eigen gebied bepalend,
maakte hij enkele opmerkingen over de
verhouding met de koloniën en met de tro
pen in het algemeen. Spr. wees er op, dot
wij blijvend moeten rekenen met een over
gang van de wereldproductie naar gebieden
die daaraan vroeger geen deel hadden. Spr.
Dr A. A. L. RUTGERS
is bij een reis dloor dat land diiiep gebroffep
door de ontwikkeling in Japan. Er is bij de
Ja pannen? een gewel dige energi e en een
geloof in zichzelf. Dat geldt het Japansche
volk in zijn geheel. Daarbij wordt gewerkt
cp de basis van een levensstandaard, die
ongelooflijk laag i6.
Dat' geldt ook voor Ned. Indië. De Joorr
basis voor de landarbeiders op Java bijv. ie
10 cent per dag. Als men daar een textiel
industrie begint, op een loombasds, dlie 3 of 4
maal zoo hoog is, kan die nog conouinreenen
tegen ons land, tenzij wij door de betere
outillage onzer bedu-ijven en de grootere ont
wikkeling onzer arbeid ere, ons verikeere-
eveteem, enz., de concurrentie kunnen kee-
rcn. Invoerpremiies, contingenteering -J
zijn lapmiddelen. Die zijn over heel de
reld mogelijk.
De vraag is nu maar: zullen alleen de
arbeiders uiiitgesbooten moeten worden, of
aal ons göbeele völik moeten accepteeren de
resultaten der ethische politiek in het Oos
ten. Spr. meent het laatste.
Als we een oplossing zoeken komt naar
voren de vraag: emigratie. Spr. meent, dat
emigratie den Hollandeohen arbeider niet
kan helpen, al6 hij moet concurreeren te
gen den Oostensahen. Alleen voor leidende
betrekkingen, voor voorwerkers e.d. kan
men ze uitzenden.
Doch dat helpt Slechts tijdelijk. Als de
imlandsche arbeiders zijn opgeleid, vervalt
deze mogelijkheid. In Suriname bijv. is
thans reeds geen enkele uitgezondene meer
werkzaam bij het openbaar onderwijs. In
Indfië zal men over 50 jaar ook zoo ve»r zijn.
Dat is het resultaat van onze ethische poli
tiek. Wij hebben het zelf zoo gewild en moe
ten het nu aanvaarden. Het plaatst ons im-
tussohen voor Zber groote moeilijkheden.
Bij zijn terugkeer in Hollapnd is het 6pr.
opgevallen, hoe rijk Holland nog i6. Daar
moeten wij God voor danken. En wij weten,
dat ons heele leven in Zijn hand is. Als wij
maar in gehoorzaamheid onzen weg gaan,
i6 het voldoende. Bijzonder verheugde hel
spr daarom, hier zoo'n girooten kring van
leiders der Ohir. Soc. Beweging te treffen,
diie, na lederen dag met God begonnen te
zijn, de oplossing op de moeilijke vragen
van dezen tijd zoeken.
De heer Pmeenk dankte Dr Rutgers
zeer voor zijn woord.
Nog kon hij meededen, dat minister Slo-
temaker de Bruine telegrafisch berichtte,
plotseling verhinderd te zijn, zijn voornemen
om deze cursus te bezoeken, te volbrengen.
Bezoek uit Duitschland
Een klein gedeelte van de Donderdag-
evondziltting werd bijgewoond door een vier
tal vertegenwoordigers der Duitsohe Evan
gelische Arbeitervereine, die waren overge
komen voor een bestuursvergadering der
Prot. Chr. Anhendiersinternatiionalewaarbiij
genoemde vereenligungen tot dusver zijn
aangesloten.
De heer S m e e n k heeft deze afgevaa r
digden met een enkel woord begroet. Na
mens hen dankte Pf. K n p f e 1 daarvoor.
Hij zei daarbij enkele woorden over de ont
wikkeling van zaken in Duitschland.
Na afloop dezer zlttiuig zongen de cursis
ten spontaan op zeklzaam enthousiaste wij
ze: Een vaste burcht, Zij zullen het niet heb
ben, het Wilhelmus en Wij leven vrij. Ook
de Zwiitseirsche gasten, die heel deze cursus
meemaken namen met groote instemming
deeel aan dezen zang
De dag werd gesloten met een bidstond,
waarin voorging Ds P. Pr ine, Geref. pre
dikant te Deventer.
Deze opende ook den laatsten cursusdag
met een bidstond.
Dezen dag was de hoofdschotel het refe
raat van Dr de Vrij er over „Statische en
dynamische airmoedie".
Ondier stijgende arubroerinig hebben de
cursisten het aangrijpend, op practische er
varing steunend en van breede visie getui
gend referaat van Dr do Vrijer aangehoord.
Besloten werd, er niet over te discus
sieeren.
Slotwoord van den heer Smeenk
Slechts sprak de heer Smeenk, diep
der den indruk, woorden van dank tot Dr
de Vrijer, Hij bad hem Gods zegen toe
zijn prachtig werk voort te zetten.
In de mdddagzittimg sprak de heer
Smeenk een slotwoord, waarin hij er op
wees, dat in deze cursus treffend was
weest de spanning tusechen het indfivddueeJe
en he tcollectieve, die, in alle referaten en
ook in de bidstonden aan den dag bra<
De Christelijk-Sooiale beweging weet, dat
zij, in de lijn van haar beginsel, heeft te
streven zooals zij in het verleden r
deed naar de hairmoajie tusschen die
beide. Jezus Christus hecht groote waarde
aan den enkele, maar I-Iij zenidt ook Zijn
discipelen uit om het Evangelie van het
WAAROM MAGGI?
Omdat de producten der
Fabriek van Maggi's Voe
dingsmiddelen te Amster
dam zich tientallen jaren in
honderdduizenden gezinnen
als de beste op hun gebied
hebben doen kennen. Daarom
kan men gerust zeggen
DE NAAM
IS HET MERK VAN KWALITEIT
Kruis te prediken aan heel de wereld.
Wij weten, dat hier de gebrokenheid on
danks al ons werk zal blijven. Maar een
maal komt Jezu6 op de wolken, om de ge
brokenheid te herstellen.
Met samenzang van Gezang 504 (Amen,
Jezus Christus, Amen) en het „Onze Vader"
werd de cureus gesloten.
Wij vermeiden nog, dat de voorlaatste zit
ting de heer Jak. Has namens de Zwi/t-
eersohe gasten in het Hollandsoh heeft ge
dankt vQor de genoten gastvrijheid, waar
bij bij zijn groote instemming betuigde met
het op dien cursus verhandelde.
De heer Smrenk wees in zijn antwoord
op het verheugende van de vernieuwde ban
den tusschen Holland dat zooveel aan de
Zwitsersche reformatie heeft te danken
en Zwitserland, waar de resultaten dezeT
Reformatie verloren schenen te zijn, dodh
waar thans nieuwe opleving is.
Aan de middagmaaltijd heeft Dr 1
Unkamp met groote waardeering
sproken over zijn ervaringen in dlit eamen-
Uijn met „de bonzen" op de heL
De heer A m e 1 i n k kan meedee'len, dart
voor den Zendingsstudieraad een bedrag
van 112.71 was bijeengebracht.
De kampcommandant, de heer J. S. Rup'
pert Jr, heeft namens de cursisten aan
den heer S. P. C. van Eik (Amsterdam)
die nu voor de vijfde maal met groote toe
wijding voor „de post" gezoogd had, et
geschenken aangeboden.
Op zijn beurt werd den kampcommandant
bij monde van den heer W. J. Bossen
broek, dank gebracht voor zijn prettige
leiding; hem werd een boekgeschenk aan-
P. G. Kunst, van Dewentt
met een enkel woord den dank der gasten.
Tenslotte heeft de heer P. J. Nahuizen
namens de Commissie voor Samenwerking,
die den cursus belegde, den heer Smeenk
danik gebracht voor de hoogstaande leiding
van den cursus.
Kunst en Letteren-
CHR. LETTERKUNDIGE KRINGEN.
In de jeugdherberg „De Heidebloem" te
Soest hebben de Chr. Letterkundige kringen
Utrecht, Zeist en Amsterdam van 2325
September een weekeind gehouden, waaraan
ook door genoodigden uit andere kringen
werd deelgenomen.
Ruim vijftig belangstellenden waren aan
wezig. Na de opening door den heer P. Vink
uit Utrecht sprak Dr. van Ham uit Leiden
over: „Een en ander uit de geschiedenis van
„Ons Tijdschrift".
Op onderhoudende, soms luimige wijze wer
den de werkers van nu bekend gemaakt met
het werk van Bücbman, de Moor, Enka, Adel
Ankersmit (H. A. Mulder) en him stryd om
m eigen Chr. letterkunde.
Des Zondags werden de kerken in Soest
bezocht. Des middags hield de heer B. Vink
inleiding over de vraag: Kan een Chr.
dichter alleen Christelijke verzen schrijven
Hierop volgde een levendige bespreking,
's Avonds werd uit eigen werk gelezen.
Bert Bakker, Camp de Basschaerde en P.
Vink lazen eenige van hun gedichten; Jilles
Limburg eenige hoofdstukken uit een zijner
boeken en mej. Schouwenburg nog een hoofd
stuk uit „De Kluizenaar" van Ebba PaulL
Ook dit drukbezochte weekeind bewees weer
dat de belangstelling voor de Chr. Letter
kunde sterk groeiende is.
Op de tentoonstelling te Milaan
De Nederlandsche Kamer van Koophan
del in Italië deelt mede, dat de Nederland
sche af deeling der Vijfde Internationale
Kunsttentoonstelling Milaan 1933 met de
volgende prijzen bekroond is:
Grand Prix: Joep Nicolas, Roermond, voor
de uitvoering van gekleurde ruiten.
Grand Prix: N. L. Hildegard Fischer te
Amsterdam, voor kant- en borduurwerk.
Eere-diploma: beeldhouwwerk in gres ge-
teekend door Hildo Krop en vervaardigd
door de Chamotte Unie van Geldermalsen.
Zilveren medaille: Kunstweefschool van
Den Haag voor twee gobelins.
Zilveren medaille: Chris Lanooy te Epe
voor ontwerp en uitvoering van vier vazen.
Zilveren medaille: Kitty v. d. MylBak
ker te Nunspeet, voor de teekening en uit
voering van vier behangstoffen en twee tee-
keningen.
Bronxen medaille: „Osselein" voor de te
kening van stoffen, vervaardigd door de
firma Het Paapje te Voorschoten.
Bronzen medaille: Polak, eveneens voor
de teekening van stoffen, vervaardigd door
de firma Het Paapje te Voorschoten.
De tentoonstelling blijft tot en n^et 31
October geopend.
De Italiaansche Spoorwegen geven hier
voor 70 pet. korting naar Milaan.
Land- en Tuinbouw.
VOEDSELVOORZIENING EN
MELKPRODUCTIE
In Augustus
Volg-ens mededeelingen van de Directie
den Landbouw ia in de maand Augustus
voedselvoorziening van het melkvee vrij .ongun
stig geweest in een deel van Gelderland en
Noord-Brabant, aismede in Zeeland en het Nar
den van Noord-Holland, maar betrekkelijk goed
In de overige deelen des lands.
De gemiddelde melkproductie werd in Fries
land normaal geacht en ia in Groningen. Drent<
en Oversijsel eenigsains toegenomen. In de an
dere provincies is die productie beneden nor
maal geweest.
Op een vergadering van het dag. bestuur
het Utrechtsoh Landbouwgenootschap kon i
ROFFELRIJMEN.
De taaie vraag
zon. Getuige de socialist
meer zijn, dan
noemt Bovendien
platteland vrü
Kan een Christen socialist zijn?
Hoeveel malen is die vraag
Al gesteld, eer ik hem knipte
Uit het dagblad van vandaag!
Voor den Christen, die die eernaam
Met een gróóte letter schrijft,
Was dat nimmer twijfelachtig
Maar de vraag, het twistpunt, blijft.
Als ik in het roode dagblad
Vraag en antivoord zóó ontmoet
Als hierboven, rijst de toom weer
Feller op in mijn gemoed:
Zulke grove volksmisleiding
Zulke veile leugentaal
Onderschrijven de genossen
Zonder blozen allemaal,
Want nog nooit of nimmer las ik
Eens een zweem van een protest;
Daarom acht ik deze lichtbaak
Even schuldig als de rest.
Stelt niet, in hetzelfde dagblad,
Juist een uitgewerkt verslag
Van een speech van doctor Banning
Klaar en helder in den dag
Dat de mensch „natuurproduct' is,
Dat zijn oorsprong en zijn eind
Zich „verliest in 't onbekende"
Hoogst beschaafd en zeer verfijnd
Maakt de zeergeleerde heer hier
Zijn partijgenooten wijs:
Schepper? Schepping? Hel en Hemel?
Geeft gerust die onzin prijs
„Wonderlijk tweeslachtig wezen
Is de mensch", zegt hij per slot;
Ja! dat is hij vast en zeker
Als hij losweekt van zijn God!
„Wonderlijk tweeslachtig wezen
Is de mensch, de socialist"f
Als hij zóó z?n stelling opbouwt
Wordt hij niet door mij betivist.
(Nadruk verboden.) LEO LENS.
LEVERINGSPLICHT AARDAPPELMEEL
Gereduceerd tot 65 percent
de Aarda]
aansluiting aa
en in verband P w
mige fabrieken de voorgeschreven vrijsteUani
SïdiTSssrte ntot h« toi-
1. De lever!ngs-plicht wordt ^gereduceerd
aarbij
of verklaringen
Radio Nieuws.
ZONDAG 1 OCTOBER
v.). Parkkerl
Ds. J. J. Bu;
belijdenis; 5. Zin
3. Voi
it de Geref. Kerk <H.
terdam-W. Voorganger
Orgel: 2. Zingen Ps 63
ïm en zegen; 4. Geloofs-
Lied 41 vs. 2 en 3 (Gez.
Gebed: 7. Zingen Ps. 33
vs 5, 6 en 9; 8. Schriftlezing; 9. Lezen van
den tekst; 10. Prediking; 11. Amenapel; 12.
Dankgebed; 13. Zingen Ps. 73 vb 13; 14. Zegen
7.30 1
Orgelbespeling,
ry (1554.4 M.) 8.20 1
Korte dienat
(355.9 M.) 8.20 nm. Kerkdienst
g. (398.9 M.X 8.20 nm. Kerk-
2 OCTOBER
hr. lectuur 11.30 Gramofoo" Em's*1 Gra?
lofoon 12.30 Orgel 2.00 Voor de scho-
gel 6.00 Spr. Ds. G. Verrii. te Hardenberg
6 30 Vragenuurtje 7.15 Nc%f Chr. Persbur.
Mjtai' rtje 8.00_ Herdenking van
lil ver sum (296 M.) V-A.R.A. 8.01 Grarao-
foon 10.15 Voordracht 10.30 Orkest
11.00 Voordracht 11.15 Orkest 12.01 Or
kest 2.30 Orkest 3.30 Voordracht 4.00
Plano 4.30 Na schooltijd 5.00 Gramofoon
6.02 Orkest 7.10 Orkest 8.02 Vaz Diaz
8.15 Orkest 9.00 Voordracht 9.20 Orkest
10.05 Orkest 10.50 Orgel 11.15 Gramo-
1.20 Gramofoon 5.20 Orkest 6.50 Gramo
foon 8.20 Orkest 9.20 Orkest
(Fransch) (509.3 M.) 12.20 Gramofoon 12 40
Orkest 5.20 Orkest 6.35 Concert 8.20
irt 8.55 Gramofo<
10.25 Gramofoon
leutechlandsender (1634.9 M.) 8.20
12.20 Gramofoon 2.05 Concert
- 8.25 Ort
8 (1153.8 M.) 12.20 Concei
8.50 Concert 10.35 Gre
aanbrengen van een speciaal her
Eventueele
een fabriek haar contracthouders heeft
den om het overschot boven de 65 leverings
plicht ter beschikking van de fabriek te stel
len. moeten worden geannuleerd.
2. Van het vrije gedeelte wordt een maalloon
geheven van minstens 5 cent per 100 Kg. Geen
maalloon is verschuldigd voor vrije aardappelen
vóór 29° Septembet-V^9^3°k<>rnSteD zUn
3. Het koopen van aardappelen van aandeel
houders is verboden. Het koopen zal uitsluitend
geschieden door de betrokken fabrieken tegen
een lp cfverleg met den regeeningscomm liasaris
vpt te stellen prijs, wel-ke thans bepaald is op
70 cent per 100 Kg.
CICHOREITEELT
Slechte prijzen
Men schrijflt ons uit Ouddorp:
Voor de verbouwers van cichoreiwortelen
BLOEMBOLLEN NAAR FRANKRIJK
Contingent van 750 ton
Volgens mededeelingen ln het Fransohe Staats
blad is het invoercofitin-gent van bloembollen
voor het vierde kwartaal gesteld op 750.000 kilo*
Bloedende planten zijn niet geconitlngenteerd.
Zijn verhoogd
an Bloemenveilingen. welk«j
in het Westland. te Rot-
prijzen welke aan de veilingen zullen gelden,
als volgt bepaald; Rozen 5 cent per bos. Tulpen
per dozijn. Trosohrysamten 3 cent pen
lotbloemige Chrysanten 1 cent per stuk*
ende soort grooitbloemigen 3 cent per S
Dahlia's 30 cent per 100 stuks, Larthyrua
bos, groott
afwijkende
herkenbaar is uit andere
er niet erg rooskleurig uit, daar het prodi
goed als waardeloos is. De prijs is een mini
mum. nl. 3 (drie gulden) per 100 kilo gedroog
de wortelen. Aangezien de telers nu al twee
de cïchoreiiteelt hier en in de omge
ving aanzienlijk Ingekrompen zal worden of in
't geheel niet meer uitzaaien. Voor vele zand
boeren is het een schadelijk geval.
XXXIV
Organisatie van den Arbeid
(H. D.) Hoe het nieuwe Duitschland de organisatie van den
arbeid wil voltrekken, is nog lang niet duidelijk-. Als groote
lijn kan men hier ook wel het streven onderkennen, het Duitsche
volk vast aan zijn bodem te verbinden en het gloeiend aanéén
te smeden met verwijdering van alles wat de natie zou kunnen
splitsen, doch van een vast program is nog geen sprake. Het
komt ons voor, dat in de jaren van voorbereiding wel een vrij
nauwkeurig schema is vervaardigd van den nationaal-socialisti-
schen staat, doch dat dit ten opzichte van de maat
schappij niet het geval geweest is.
Nu is dit laatste ook veel moeilijker. De staatkundige
bestuursvorm laat zich indenken volgens een bepaald
stelsel, hoeveel bezwaren ook zullen rijzen bij de invoering.
Vooral in een land als Duitschland, hetwelk geen in den loop
der jaren gegroeid parlementairisme kende als bijvoorbeeld ons
land. Doch het maatschappelijk proces is niet plot
seling te veranderen door een ander. Zijn vezels strekken zich
horizontaal en verticaal uit. Zij verbinden de naast en van
elkaar levende standen, maar vormen evenzeer de schakel tus
schen de heengegane geslachten en de thans levende. Een ruw
ingrijpen zou de levenskiemen doodelijk kunnen treffen. Te dezen
opzichte kwamen spoedig na de overwinning der nationaal-
socialisten leiders en volgelingen tegenover elkaar te staan.
Er waren er van deze eenvoudige volgelingen heel wat, die
zich voorgesteld hadden, dat het er straks in de bedrijfswereld
heel anders zou gaan uitzien, met andere woorden, dat wat tot
op lieden plaats moesrt nemen op de onderste sport van de
maatschappelijke ladder, kans had naar de bovenste sport te
verhuizen. Een zelfde gedachtengang, als in de revolutie van
191S speelde bij de arbeiders- en soldaten raden. Thans, in de
eerste weken na 31 Januari van dit jaar, stelde het personeel in
liecl wat bedrijven commissarissen aan. De directeuren lieten
zich dit welgevallen. Zij konden zich trouwens niet vernetten
tegen de eischen der bedrijfscellenorganisatie.
Maar niet dit binnendringen in het heiligdom der bedrijfs
leiding door de werknemers was het snel gedaan. Bij de eerste
revoluticgolf moesten de leiders wat door de vingers zien. Doch
het bleek al spoedig, dat er van een omzetten der maat
schappelijke verhoudingen geen sprake zou
zijn. Wél bedoelde de beweging het gcheele maatschappelijke
leven méér ten bate van het algemeen nut te doen strekken,
doch niet door het historisch gegroeide maatschappelijk proces
op zijn kop te zetten.
Op hoog bevel van den Leider werden de arbeiders-commis
sarissen teruggetrokken, die bij de joodsche warenhuizen het
laatst, en, wat alleen mogelijk is bij een sterk gedisciplineerde
partij als die der nationaial-socialisten, aan dit bevel werd zonder
meer voldaan.
Het kwam er immers op aan den strijd tegen de maatschap
pelijke ellende zoo spoedig mogelijk met alle kracht aan te
vatten. Het succes van Hitler was voor een belangrijk deel te
danken aan het toestroomen der radeloos geworden middenstan
ders, der verarmde boerenbevolking en der werklooze arbeiders.
Een omwenteling zonder meer geeft geen brood. Bij de Fransche
Revolutie van 1789 konden de sans-culottes in het soldatenpak
gestoken worden. Hier moest alles beproefd worden om deze
maatschappelijk diep getroffenen zonder verwijl uit de grootste
ellende te halen. Het gezond verstand heeft er de leiders toe
gebracht van alle economische experimenten af te zien.
Trouwens, de grootste tegenstanders van de nationaal-socialisten
moeten erkennen, dat knappe economische en organisatorische
koppen aan het hoofd der maatschappelijke beweging kwamen
te staan.
De wijze, waarop tegen de werkloosheid werd opgetreden,
waarover wij later nog wat te zeggen hebben, biedt ook wel
leerzaams voor andere landen en volken. Maar men gevoelde zoo,
dat deze strijd door gewaagde proeven op het gebied van het
bedrijfsleven slechts geschaad zou kunnen worden.
Is er dus in den onder- en den bovenbouw van het maatschap
pelijk stelsel niets veranderd, wél is beproefd den arbeid
in te schakelen in den nation aal-socialist i-
schen gedachtengang.
Hiermede bedoelde men dan den zoogenaamden liberaal-
individualistischen opzet van het bedrijfsleven te vernietigen.
Niet het persoonlijk voordeel moet de drijfveer zijn van den
arbeid, doch het algemeen belang, of beter nog het volksbelang,
het welzijn van het Duitsche volk en dus van den Duitschen
staat. Dus ook hier weer de zoogenaamde „völkische" gedachte,
welke wij reeds zoo vaak hebben ontmoet
Deze „völkische" gedachte plaatst eensdeels de burgers van
het land, dus ook alle werkers in een bedrijf als gelijken
naast elkaar, maar gaat daarnevens uit van de Führer-
gedachte. Wil dus, dat de voortreffelijk toegeruste persoon zal
komen op de plaats, welke hem met het oog op zijn kwaliteiten
toekomt. In het bedrijf moet dus evengoed als in den Staat
gezag zijn en is de discipline noodzakelijk voor het vlot
verloop der werkzaamheden. Doch niet de jacht naar hooge
dividenden moet de leiding voortstuwen, echter wel de zucht
om het volksbelang te dienen. Het is de Staat, welke de Maat
schappij gelegenheid biedt, zich te ontplooien. De Maatschappij
van haar kant dient nu op te gaan in de gedachte van den alles
overheerschenden Stiaat.
Men gevoelt, dat de klassenstrijd nu een onding is. Sterker,
dat deze vernietigd moet worden. Wij gelooven het niet mis te
hebben, wanneer wij zeggen, dat deze opdracht één der zwaarste
problemen was, waarvoor de nationaal-socialisten kwamen te
staan. De organisatie van de arbeidersbeweging, welke onder
leiding stond van de sociaal-democraten, dus de zoogenaamde
moderne vakorganisatie, is
in Duitschland altijd bijzonder sterk ge
weest. De Duitschers namen de sleutel
positie in in het Internationale Vakver
bond. De vakbewegingswetenschap was
in Duitschland het verst gevorderd. Van
een algemeene werkstaking om oorlog te
voorkomen of met het doel om een loon
strijd te winnen, kon alleen sprake zijn,
als Duitschland meedeed. Vlak vóór de
Hitler-overwimning vertelde mij een
Nederlandsch sociaal-democraat, dat het
op een conferentie te Berlijn gelukt was
de moderne havenarbeidersbonden van
alle zeevarende landen van West-Europa
te vereenigen tot één groot front. Hij
meende, dat het nu mogelijk zou zijn
voor zijn organisatie de arbeidsvoorwaar
den in alle West-Europeesche
havens te beheerschen.
De nationaal-socialisten nu beschik
ten in de kringen der zoogenaamde vak
arbeiders over veel minder invloed dain
bij middenstanders en boeren en ook
intellectueelen. Bij de verkiezingen voor
de zoogenaamde bedrijfsraden behaalden
zij een veel kleiner percentage dan de
klossenstrijders. Hun bedrijfscellenorga
nisatie ondermijnde in de bedrijven wel
de macht van de modernen, doch met dat al beschikte het)
moderne vakverbond nog over vier millioen achthonderduizend
leden. Het cijfer der christelijke organisaties ten getale van
zeshonderdduizend stak hierbij wel zeer ongunstig af.
Dit groote getal modern georganiseerde arbeiders verklaart de
aarzeling der nationaal-socialisten in het stellen van een daad
tegenover deze beweging. Men dacht, dat de arbeiders nog met
vele banden verbonden waren aan hun moderne organisatie,
terwijl in werkelijkheid deze beweging reeds door en door voos
was, en zij niet meer in staat was haar leden het geloof aan
haar onmisbaarheid voortdurend bij te brengen. Zoo zakte op
2 Mei de leemen kolos in elkaar en had de klassenstrijdperiode
haar eind gevonden.
Het is bekend, hoe de christelijke organisatie, innerlijk ook
minder sterk dan wij in het buitenland wel wisten, ofschoon het
toch ook wel weer vermoed werd, dit lot na enkele weken moest
deelen.
De vraag komt nu op, of er niet hier en daar resten zijn te
bespeuren van dit eertijds zoo machtige lichaam, en of de
bedrijfswereld dit nog bemerkt in den vorm van strubbelingen.
Het merkwaardige is, dat niets van dien aard aan den dag
treedt. Er zullen nog wel velen "zijn, die met heimwee terug
denken aan de oude organisatie, maar het schijnt, dat dit getal
steeds kleiner wordt. De gelijkgeschakelde pers werkt dit
natuurlijk sterk in de hand. Maar overigens ontkomt ook de
arbeidersstand niet aan de nieuwe wereldbeschouwing. Vóór
eenige maanden stond de pers vol van berichten over zooge
naamde vijfmansschappen, welke dan in fabriek en werkplaats
De eerste openlijke proef der nationaal-socialisten om de arbeiders, ongeacht hun orga
nisatie-vorm, bij elkaar te krijgen, i Mei waren op het Tempelhoferveld te Berlijn /Vz
millioen menschen aanwezig om het „feest van den arbeid" te vieren. Den volgenden dag
werden de gebouwen der marxistische vakbeweging bezet. De grond was voldoende bereid.
de contra-revolutie heetten voor te bereiden. Een Engelsch
journalist had dit gerucht verspreid en gretig ging het over da
wereld. Nu hoort men er niet meer van.
Onze indruk is, dat de arbeidersstand in Duitschland zicH
steeds nauwer verbindt aan de nieuwe beweging. Voor hoe lang
weet niemand. Doch r.'ets wijst erop, dat dit van korten duur
zal zijn. Het geloof in een betere toekomst, als een gevolg der
eenheid, groeit nog steeds. De vijf jaren, welke Hitier gevraagd
heeft, geeft men hem gaarne. Zou dit er ook niet uit gelezen
kunnen worden, dat, hoe men ook staat tegenover het nationaal-
socialisme, om des beginsels wil afwijzend als wij, de k 1 a s-
senstrijd in zijn leer en in zijn practijk toch
ook nooit voortdurende bevrediging kan
schenken?
In de bedrijfswereld is het inmiddels rustig geworden. Stakin
gen en uitsluitingen zijn verboden. Aan loonen mag voorloopig
niet getornd worden, noch naar de ééne zijde, noch naar de
andere. Bij verordening van 4 Februari 1933 heeft de Rijkspresi
dent bepaald, dat periodieken kunnen worden verboden, indien
daarin wordt opgeroepen of aangezet tot algemeene werkstaking
of tot een staking in vitale bedrijven. Nadien zijn nog strenge
straffen uitgevaardigd van een maand tot drie jaar voor wie
dusdanige stakingen proclameeren of voorbereiden.
Op te merken valt, dat ook in andere landen, als Denemarken
en Oostenrijk, stakingsverboden voor korter of langer tijd zijn
uitgevaardigd. Leven wij niet in een tijd, welke talrijke nieuwe
dingen doet zien? Wie had dit yóór enkele jaren durven voor»
spellen?
