VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1933
DFRDE BLAD PAG Q
Het concordaat van kracht
EEN NIEUWE EPOCHE IS
AANGEBROKEN
Een overeenkomst van historische
beteekenis
(Van onzen Duitschen correspondent)
Het 20 Juli 1933 onderteekende concordaat
tusschen den Heiligen Stoel en het Duitsche
Rijk is laatstleden Zondag geratificeerd en
hiermede van kracht geworden. Op het laat
ste nippertje liepen vanuit het buitenland
berichten binnen, welke vooral in katholieke
kringen ongerustheid teweegbrachten, maar
een officieuse verklaring van de rijksregee-
ring liet doorschemeren, dat men hier
slechts te doen had met beweringen van
minder vriendschappelijke zijde, dus met een
tendentieuse actie, welke het vertrouwen op
het tegenwoordige bewind wilde schokken.
Thans weten wij, dat 't geenszins in de be
doeling van het Vaticaan heeft gelegen, de
tweede onderteekening zoolang mogelijk te
verschuiven. Het is begrijpelijk, dat zulk
een veelomvattend werk vele mondelinge
besprekingen en schriftelijke aanvragen
noodig maakte. Aan het oorspronkelijk ont
werp waarhij von Papen als vice- kanse
lier een belangrijke rol speelde zelfs aan
de formuleering der verschillende overeen
komsten is niets gewijzigd.
Vragen van internen aard vertraagden
enkele weken de ratificatie, maar het feit
zelf noch het verloop dezer besprekingen
tusschen Rome en Berlijn hebben aan de
oorspronkelijke overeenkomst iets veranderd
Stellig zullen er allerlei vragen en moeilijk
heden zijn, welke pas na de definitieve on
derteekening in behandeling komen, maar
deze besprekingen berusten dan op de vaste
basis van een van kracht geworden concor-
In'een half ambtelijke verklaring wordt
onder meer herinnerd aan de moëilijkheden
welke tot dusver de katholieke organisaties
en speciaal ook de katholieke pers opleveren
Het einddoel dezer besprekingen kan slechts
vriendschappelijke en vrucht
dragende samenwerking
zdjn tusschen beide machten: kerk en staat.
Een nieuwe epoche in de verhouding tus
schen het Vaticaan en het Duitsche Rijk is
aangebroken. In den geest van saamhoorig-
heid en volksgemeenschap is een grootsch
werk tot stand gebracht. Daarom kan en zal
het er ook toe bijdragen, de confessioneelen
vrede en de vereffening der confessioneele
tegenstellingen te dienen. Door de ratificatie
van het concordaat is de verhouding tus
schen de Katholieke Kerk en den Staat voor
het gansche Duitsche Rijk op een voor beide
partijen bevredigende wijze geregeld.
Thans, nu na een duizendjarigen stnjd dit
historische vredesverdrag tusschen het
gansche Duitsche rijk en het Vaticaan van
kracht geworden is, loont het de moeite,
zijn practische uitwerking op het kerkelijk
leven na te gaan.
Van Duitsche zijde hebben met den vice-
kanselier von Papen aartsbisschop Gröber
uit Freiburg en de vroegere leider van het
katholieke centrum, Prelaat Kaas, die zich
reeds geruimen tijd geleden te Rome vestig
de, samengewerkt, om in opvallend korten
tijd het moeilijke verdragswerk tot stand te
brengen. Van Roomsche zijde moeten wij
den vroegeren Berlijnschen nuntius, kardi
naal-staatssecretaris Pacelli noemen, door
wien reeds eerder met Beieren en Pruisen
een concordaat werd gesloten. Deze vroegere
verdragen zijn thans mee opgenomen in het
gansch Duitschland omvattende concordaat,
zoodat ook hier het beginsel dier gelijkscha
keling is doorgezet.
Principieel garandeert artikel 1 van het
concordaat vrijheid van godsdienst en belij
denis, dus hiermede vrije uitoefening van de
katholieke religie. De regeling der interne
aangelegenh&den wordt geheel aan de ka
tholieke kerk overgelaten, hetgeen in over
eenstemming is met artikel 137 van de rijks
grondwet van Weimar.
De tegenwoordige kerkelijke organisatie
blijft voortbestaan en nieuwe organisaties
komen in overleg met ie regeering van rijk
of staat tot stand.
De kerkelijke posities wordfen zonder over
leg met de. regeering bekleed, maar bij de
benoeming van aartsbisschoppen, bisschop
pen en de beide hoogste geestelijken in een
bisdom heeft de rijksstadhouder het recht,
uit algemeen politieke overwegingen be
zwaren in te dienen, welke een bepaalde be
noeming kunnen vertragen of wijzigen. De
katholieke geestelijken moeten Duitsche
staatsburgers zijn en voordat zij hun ambt
aanvaarden, moeten zij in de hand.van den
rijksstadhouder een eed van trouw afleggen
aan de grondwettelijke regeering.
Op voorbeeldige wijze is in korten vorm
het vele samengevat, wat -an beide partijen
voor plicht wordt gehouden. De geestelijk
heid geniet de bescherming van den staat,
maar en dat is een der kernpunten van
het concordaat zij mag niet deelnemen
aan politieke partijen, waarbij natuurlijk
aan het vroegere centrum wordt gedacht en
aan de Beiersche Volkspartij. Deze concessie
zal Paus Pius XI niet al te moeilijk gevallen
zijn, want het is bekend, dat hij geen al te
groot vriend is van een politiseerende geeste
lijkheid en bovendien wordt in het verdrag
met de Evangelische Kerk precies hetzelfde
van de predikanten verlangd.
In aansluiting bij 146 van de rijksgrond
wet wordt voorts bepaald, dat het katholieke
godsdienstonderwij s
in alle scholen gehandhaafd wordt en in
verband hiermee mag eraan herinnerd wor
den, dat een jaar geleden de toenmalige rijks
kanselier von Papen dezen eisch voor de be-
roepsscholen stelde. In het godsdienstonder
wijs moet de liefde voor het vaderland, het
plichtsbesef van den lateren staatsburger
worden bevorderd. De invloed van de kerk
op de school wordt vastgelegd in drie bepa
lingen: de hoogste kerkelijke overheid moet
in overleg met het schoolbestuur de moge
lijkheid van controle bij het godsdienston
derwijs aan de regeering bieden, verder bij
de benoeming van godsdienstonderwijzers
een overeenkomst tusschen den bisschop en
de landsregecring mogelijk maken, terwijl
in de katholieke volksscholen slechts onder
wijzers worden toegelaten, die lid zijn van de
kerk en aan de e:schen der kerk voldoen.
Interessant is de bepaling, volgens welke
in Duitschland wonende katholieken eener
niet-Duitsehe volksche minderheid met de
zelfde voorrechten behandeld moeten worden
als hun Duitsche geloofsgennoten. Wie van
nabij de behandeling der Duitsche katholie
ken in Polen heeft kunnen volgen, die moet
erkennen, dat dan eigenlijk de katholieke Po
len in Duitschland heel anders behandeld
worden.
Het veel besproken
vereenigingsvraagstnk
wordt in het concordaat als volgt behandeld:
De katholieke organisaties en vereenigingen
welke uitsluitend een religieus, cultureel
charitatief doel beoogen, en als zoodanig
onder kerkelijk toezicht staan, worden in
hun werkzaamheid beschermd. Ook de orga
nisaties, welke het sociale leven en het be-
roejisvraagstuk behandelen, zullen be
schermd worden, voorzoo^er zij buiten het
politieke partijleven blijven.
Elk verdrag is min of meer een compromis
en derhalve heeft de kerk ook bij dit concor
daat allicht niet alles bereikt, wat zij oor
spronkelijk wenschte. Het uitgangspunt van
beide partijen luidde: geeft den staat, wat
hem toekomt en geeft aan de kerk, wat
haar recht is. Aan dezen eisch zijn beide
partijen naar haar beste kunnen zooveel en
zoover mogelijk tegemoetgekomen.
Naar aanleiding van het thans bereikte
resultaat wil de Katholieke Kerk in het
openbaar haar erkentelijkheid aan den Staat
te kennen geven: Zondag 17 September
wordt in de Hedwigs-Kathedraal een dank-
godsdienstoefening gehouden, waarbij de
pausolijke nuntius na afloop van de hoogmis
het Te Deum zal aanheffen. Op den Kaiser-
Franz-.Toseph-Platz wordt de predicatie door
middel van luidsprekers aan de luisterende
menigte doorgegeven en bovendien wordt de
mis met volksgezang gecelebreerd. De katho
lie-ke vereenigingen zullen met haar vaan
dels verschijnen en van den kansel wordt in
alle katholieke kerken over heel het Duit
sche rijk gewezen op de historische beteeke
nis van de overeenkomst tusschen het Vati
caan en de Rijksregeering.
BINNENLAND.
LAAT DE WEG VRIJ!
VERWEER TEGEN EEN VERGUNNINGS-
WET VOOR VRACHTAUTO'S.
Een zeer suggestieve brochure men
heeft zich hiervan op de advertentie-pagina
kunnen overtuigen is in het licht gege
ven door het Comité van Actie tot bestrij
ding van het wetsontwerp tot wijziging van
de wet op de Openbare Vervoermiddelen,
waarbij de volgende organisaties zijn aan
gesloten: Bond van Automobielhandelaren
en Garagehouders (B.O.V.A.G.); Bond van
Bedrijfsautohouders in Nederland (B.B.N.);
Bond van Expediteurs en Transport-Onder
nemers (B.E.T.O.)Bond van Ned. Expedi
teurs- en Transportondernemersvereenigin-
gen; Bond van Ned. Haringexporteurs; Kon.
Ned. Automobiel Club (K.N.A.C.); Kon. Ned.
Middenstandsbond; Nationale Bond van
Meubeltransportondememers; Ne<l Bak
steen-industrie; Ned. R.K. Bond van Trans
portondernemers en Expediteurs; Ned. R.K.
Middenstandsbond; Ned. Ver. „De Rijwiel
en Automobiel Industrie" (R.A.I.); Ned.
Ver. v- Aardewerkfabrikanten; Reedersver-
eeniging Scheveningen; Reedersvereeniging
Vlaardingen-Maassluis; Reedersvereeniging
voor de Ned. Haringvisscherij; Vereeniging
„Handelsbelang", Scheveningen; Vereeni
ging van Tabaksfabrikanten in Nederland.
Wat het Comité nastreeft, blijkt uit het
volgende:
Het kabinet-Ruys heeft, op de dag van
zijn ontslagaanvrage, een wetsontwerp tot
wijziging van de Wet op de Openbare Ver
voermiddelen ingediend, waarvan de bedoe
ling duidelijk wordt door dit citaat uit de
Memorie van Toelichting:
„Ook voor het goederenvervoer te beproe
ven een betere ordening in het leven te
„roepen, teneinde daardoor tc voorkomen,
„dat vergunde of daarmede gelijk fe stellen
„vervoersdiensten een te weinig gebreidelde
„concurrentie dnor „wilde" diensten kan
„worden aangedaan".
Dit beteekent, zoo betoogt het comité, een
gemonopoliseerd vergunningsrecht voor de
Ned. Spoor- en Tramwegen en het konjt
neer op een tarievendictatuur voor ons volk.
Vanzelfsprekend, zoo heet het, „werd de
bedrijfsauto, al naarmate zij zich in meer
volmaakten zin ontwikkelde, door de oudere
transportmiddelen als een bij den dag meer
te duchten concurrent beschouwd, wiens
groei door deze niet alleen met groote be
langstelling werd gevolgd, maar ook met
afgunst werd gadegeslagen."
Zoo ontstond een conflict tusschen Spoor
wegen en bedrijfsauto en het opmerkelijke
is wel, „dat de eerste vanzelfsprekend het
groote nut van de auto erkennen en dan
ook belangrijke autovervoersdiensten, zoo-
\vel voor het personen- als voor het goede
renvervoer. exploiteren. Zij wenschen ech
ter onder geen voorwaarde ook maar het
geringste van de vervoersgelegenheid, die
Nederland biedt en waarop zij aanspraak
meenen te mogen maken, af te staan."
Een zeer gering deel, want „zoowel voor
wat betreft het openbaar personen- als het
openbaar goederenvervoer, vormt het aan
deel van de bedrijfsauto zonder eenige twij
fel een zeer gering percentage."
En onjuist is daarom de stelling, „dat de
auto het transport afroomt en wel op een
wijze, welke de Spoorwegen slechts de dun
ne melk laat', exploitatietekorten waren er
vroeger zonder vrachtauto's ook.
De last op de vrachtauto's zal ondraaglijk
worden, omdat nuttige belasting verboden
wordt, behalve voor:
a. de motorrijtuigen, waarmede door ver
huring in hun geheel voor den geheelen af
'e leggen weg vervoer verricht wordt;
b. de motorrijtuigen voor het vervoer van
personen en goederen binnen een gemeente.
Met de eene hand beschermt de regeering
de Spoorwegen; met de andere ruïneert zij
de vrachtauto-ondernemers. Hun bestaan
hangt aan een zijden draad; ja, het staat
volgens het comité, onomstootelijk vast, dat
de vervoerders van levensmiddelen naar de
stad, van groenten, fruit, melk, visch, pluim
vee, tuinbouwproducten, levend vee, kunst
mest, graan, enz. niet aan den ondergang
van hun bedrijven zullen kunnen ontkomen.
Misstanden en misbruiken bij de auto
diensten moeten natuurlijk weggenomen
worden tyi daarvoor zijn middelen en we
gen te vinden; maar aldus besluit de
brochure „de Regeering late aan de zoo
zegenrijke groei van de auto zijn vrije loop,
zulks in het belang van de Nederlandsehe
welvaart, en hoede zich er voor de gezonde
concurrentie tusschen twee verkeersmidde
len te bemoeilijken.
Niet de bescherming van de Spoorwegen
moet het richtsnoer voor de wet zijn, maar
die van het openhaar verkeersbelang, dus
die van de consumenten."
DE SPOORWEGEN EN DE CRISIS
Opbrengst met 12V2 gedaald.
In „Spoor- en Tramwegen" lezen wij:
In vergelijking met 1932 bedroeg de ge
schatte opbrengst in 1933 in honderddui
zendtallen guldens:
Reizigers en bagage Totaal
1932 1933 verschil '32 '33 verschil
Jan./Mrt 163 138 25 329 287 42
Jan./April 216 189 27 444 385 59
Jan./Ju li 404 349 55 801 679 122
Hierbij moet in aanmerking worden ge
nomen, dat in 1933 de tarieven verlaagd
werden, en wel op 1 Jan. de alg. abonne
menten voor reizigers (deze opbrengst be
draagt 25 pet van de totale opbrengst van
het reizigersverkeer), op 1 April de andere
reizigerstarieven en op 1 Mei de goederen
tarieven. In de eerste drie maanden van
1933 daalde de opbrengst van reizigers circa
achthonderd duizend gulden per maand en
in de eerste zeven maanden eveneens. Eerst
genoemde daling is bijna uitsluitend het ge
volg van de crisis. Hieruit volgt, dat de
tariefsverlaging de opbrengst weinig of niet
heeft doen dalen.
De totale opbrengst daalde vóór 1 Mei
1933 ongeveer vijftienhonderdduizend gul
den per maand en in de eerste zeven maan
den 15 X 7 -F 17 122 X honderd duizend
gulden. De opbrengst van het goederenver
voer ging dus in Mei, Juni en Juli 1933 per
maand veel sterker achteruit dan in de eer
ste vier maanden van dit jaar.
In de vier maanden April t/m Juli daal
de de opbrengst van het reizigersverkeer
van 241 op 211 honderdduizend gulden of
12Yz pCt; bij een tariefverlaging van 20 pCt
is dus het verkeer 10 pCt gestegen. In een
tijd van voortwoekerende economische cri
sis en stijging van de concurrentie op den
openbaren weg is deze verkeersstijging op
merkelijk.
De helft der Nederlanders (voor zoover zij
niet te jong of te oud zijn) heeft een rij
wiel, en het aantal auto's en autobussen is
nog steeds stijgende. Dank zij de tariefver
lagingen stijgt echter het reizigersverkeer
per trein (in vergelijking met 1932) met
10 pCt zelfs voor korte afstanden.
Als voorbeeld diene de lijn Hilversum—
l'trccht. Het aantal treinen per werkdag
bedraagt 21 paar; de rijtijd van de bus is
tweemaal zoo groot als van den trein, maar
daartegenover heeft de bus het dubbele
voordeel van een halfuursdicnst (dus met
tweemaal zooveel ritten) en het veel beter
doordringen in de bebouwde kom. Volgens i
proeftellingen in Juni daalde het aantal 1
treinreizigers per dag in 1926 tot 3100, steeg
daarna in 1929 tot 3700, en daalde in 1932
tot 3000; in 1933 gaf de tarief verlaging een
stijging tot 3400.
Het buurtverkeer tusschen de twee eind
punten bedroeg in het 11e kwartaal 1932
22.000 plaatskaarten, en in 1933 27.200 plaats
kaarten (stijging 24 pet.). Daarentegen is
verkeer te Maartensdijk en te Groene
kan West onbeduidend.
In de eerste zeven maanden daalde de op
brengst van weekkaarten van 1.140.000 gul
den in 1932 op 930.000 gulden in 1933 (20
pel). Daar dit tarief niet is verlaagd, is de
daling uitsluitend een gevolg van de crisis
In Juli 19:53 is deze daling voorloopig tot
staan gekomen, en was de opbrengst niet
lacer dan in Juli 1932.
De opbrengst van de andere trajectkaar-
ten daalde van 2.290.000 gulden op 2.010.000
gulden (13 pet). Deze daling was geringd
dan van de weekkaarten, hoewel 't tariel
ingaande 1 April 1933 eenigszins is verlaagd
5 pet in de lilde 'klasse), en hoewel waar
schijnlijk eenige abonnés Ie en lie klasse
naar een algemeen abonnement zijn over
gegaan.
De opbrengst van algemeene abonnemen
ten daalde van 7.630.000 gulden op 7.140.000
gulden (6.5 pet), hij een tariefverlaging van
10 15 pet ingaande 1 Januari 1933.
De totale opbrengst der almnnementen
daalde in zeven maanden vaft 11 op 10
millioen gulden (9 pet).
VERBAND A.R.P.C.
HET JAARVERSLAG EN DE KOMENDE
VERGADERING.
In een uitvoerig verslag behandelt de
Verbandssecretaris wat er in het vorige
jaar is geheurd, daaraan allerlei beschou
wingen vastkn-iopend, welke voor de clubs
van belang zijn, alsmede ter voorbereiding
van de algemeene vergadering op 20 Sept.
a_s. te Utrecht, waar ieder lid van P.C of
K.V, welkojn is.
Het blijkt voorts, dat thans 142 actieve
clubs bij het Verband zijn aangesloten; n.l.
Groningen 7,-Friesland 6, Drente 5, Overijsel
11, Gelderland 18, Utrecht 6. Noord-Holland
28. Zuid-Holland 49, Zeeland 3, Noord-Bra
bant 9.
Ook zijn er 4 Kringverhanden gevormd:
Ede-Wageningen, Gouda, Rotterdam en
Leiden.
Gemengd Nieuws.
GASVERSTIKKING.
Donderdagmiddag ontdekten buren aan
de Lambertusstraat te Blerick (bij Venlo)
bij de woning van den 37-jarigen II. de Groot
een gaslucht. De marechaussee werd ge
waarschuwd en verschafte zich toegang tot
de woning. Men vond den heer De Groot
dood op zijn stoel. Het geheele vertrek was
vol gas, zoodat De G. gestikt moet zijn. De
zaak is in onderzoek.
INBRAAK.
Men meldt ons uit Hooge Zwaluwe:
In den afgeloopen nacht is getracht in te
breken bij den kantoorhouder der poste
rijen. Door middel van een ladder, die in
de aangrenzende woning was weggenomen,
heeft de dief een tuimelraam weten te be
reiken. De bewoners werden evenwel door
het lawaai gewekt, waarop de inbreker de
vlucht nam. Hij had geen gelegenheid iets
mee te nemen.
VRACHTAUTO TEGEN TREIN GEREDEN
Twee ernstig gewonden.
Op den Rijksweg onder de gemeente
Linne (L.) heeft een ernstig ongeluk plants
gehad. Een-uit de richting Sittard komende
vrachnuto bestuurd door den heer Heigors,
uit Maasniël, is tegen een trein gereden
welke geladen was iriet grind en uit de rich
ting Linne kwam. Naast de chauffeur zat
een zekere M. Rcynders uit Roermond. De
vrachtauto raakte tusschpn de wagens
den trein en werd enrstig beschadigd. Beide
inzittenden zijn met ernstige verwondingen
naar het ziekenhuis te Roermond vervoerd.
CATAPULTVLIEGTUIG GEDAALD.
Het catapultwatervliegtuig van de „Euro
pa" van de Hamburg— Amerika-lijn, op weg
met post naar Bremerhafen, is wegens de
invallende duisternis gisteravond in de
vlieghaven te Schellingwoude gedaald. Van
morgen om zes uur is het weer "ertrokken.
BRAND.
Te Am ei de verbrandde van den heer
C. v. Gent ongeveer 2000 hos teen. Daar deze
teen aan den Lekdijk stond, was de rivier
gedurende bijna twee uur tot op grooten af
stand verlicht Oorzaak onbekend. Verzeke
ring dekt de schade.
HET DRAMA TE MUIDEN
Naar aan de Tel. wordt bericht, heeft de
burgemeester van Muiden. de heer J. L. do
Raadt den wensch te kennen gegevpn. bij
zijn thuiskomst uit het ziekenhuis op geen
enkele wijze gehuldigd te worden. De bur
gemeester is zeer dankbaar voor de blijken
van medeleven, maar daar de dokters ge
waarschuwd hebben te.gen iedere emotie en
bovendien aller gedachten nog uitgaan
naar de andere slachtoffers en de weduwe
kinderen van één hunner, zou de burge
meester het betreuren, indien men hem in
het bijzonder zou huldigen. Hij verlangt
niets liever dan geheel met rust te worden
gelaten en langzamerhand weer zijn werk
zaaenheden te hervatten.
WAS DE PALING VERGIFTIGD?
HEEFT HET MUIDER DRAMA EEN
VERVOLG?
Het bloedige drama, dat zich verleden
.veek Dinsdag gedurende de Raadszitting'0
Muiden heeft afgespeeld, heeft, naar thans
van enkele kanten wordt vermoed, nog eoil
andere en indien de aanwijzingen en 't
onderzoek de vermoedens tot werkelijkheid
zouden maken niet minder tragischen
De fotograaf Ibelings was op den bewus
ten Dinsdag des middags naar Amsterdam
geweest en had, toen hij terugkwam, paling
zijn gezin meegebracht. Hij drong er
nog al op aan, dat er van gegeten werd,
doch door samenloop van omstandigheden
had nog niemand iets daarvan genuttigd
vóór de schietpartij plaats had. Later wilde
mevr. Ibelings er een stukje van eten. maur
de smaak was zoo eigenaardig, dat zij hPt
uitspuwde. De paling mevr. Ibelings
dacht, dat ze bedorven was werd aan den
hond gegeven (die 1" -ngezond was) en die
kort nadat hij gegeten had ziek werd en
stierf.
Een en ander was, gezien de omstandig
heden en in aanmerking genomen de gé-
beurtenissen, die zich binnen Muidens mu
ren hadden afgespeeld, aanleiding tot zeer
vèr strekkende vermoedens. Een deel der
bevolking schreef bij het bekend worden
van dit geval het vergiftigingsverschijnsel
toe aan den fotograaf, terwijl van den an
deren kant het praatje door de stad ging.
dat de paling niets met de zaak te maken
had en dat de hond uit wraakzucht door
den een of ander was vergiftigd.
Voor politie en justitie was het gebeurde
echter aanleiding om in te grijpen. Een
stuk paling, dat nog over was, werd op last
van de justitie aan Dr. A. van Raalte, di
recteur van den Keuringsdienst voor Wa
ren te Amsterdam, opgezonden om te wor
den onderzocht. Het lijk van den hond, dat
nog niet begraven was, werd, eveneens op
last van de justitie, opgpzonden naar h°t
laboratorium van de Veeartsenijkundige
Hoogeschool te Utrecht, waar de maagin
houd op eventueele vergiften zal worden
onderzocht.
De uitslag van het scheikundig onderzoek
van de paling is nog niet beëindigd.
Mevr. Ibelings had voorts nog tegenover
de politie verklaard, dat bij haar bezoek
aan het Huis van Bewaring haar het ge
drag van haar man was opgevallen. Hij
scheen te hebben verwacht, dat zij ziek zou
zijn. Nu is deze houding voor tweeërlei uit
legging vatbaar; hij kan ook hebben be
doeld, dat zijn daad haar dusdanig zou heb
ben aangegrepen, dat liij haar ernstig ziek
verwachtte. Wat de vergiftigingsverschijn
selen betreft, zij er nog op gewezen, dat een
fotograaf verschillende vergiften in voor
raad heeft.
Het behoeft echter geen betoog, dat er in
deze kwestie van vermoedens nog niets
vaststaat, doch dat het woord voorloopig
aan de politie, schei- en deskundigen is.
Radio Nieuws.
mufoon 8.00 Orkest 8.30 Vnz
8.35 Concert 9 00 Hoorspel 9.45
eert 3.46 Orkest 4.30 Orkest 5.30
Orkest - 6 20 Z.-ing 7 00 Gramofoon 7.45
Grumufoon 8.03 Vaz Dias 8-15 Concert
9.30 Orkest 10:00 Concert 10.15 Orkest
10 45 Concert 11.00 Orgel en orkest
(Frunsch) (509 3 M) 12.20 Oramofoon
1.20 Orkest 5.20 Orkest 6.35 Grnmofoon
8.20 Gramofoon
Hventr) 1554-4 M.) 12 20 Orkest - 135
Orkest 2.35 Grarrofoon 3 05 Orkest
- 5.40 Concert
lofoon 3.50 Com
7.20 Concert 10.50 Mensch und Welt
12.50 Concert 1.50 Concert 2.50 Grumo-
foon - 5.20 Piano 5.50 Orkest lu 50
.on a on Nat. (261.3 M.) 5.35 Concert
8.20 Orkèsl
g. (398.9 MJ
4.35 Orkest 7.05 Zang
•urns Cm - ..-i '1.24 M> 8".S Grnmo
foon 12.20 Gramofoon 7.30 Gramofoon
Varschuu (1411.8 Al.) 4.50 Giamotuon
5 36 Concert 6.55 Viool 8 20 Orkest
VREESELIJK AUTO-ONGELUK
TWEE DOODEN
Gisterenmiddag heeft op den weg tus
schen Giekerk en Zwartewegsend onder
Leeuwarden een ernstig auto-ongeval plaats
gehad. Vermoedelijk dooreen defect aan de
stuurinrichting botste een vrachtauto, belan
den met turf en bestuurd door We9sel lto-
zondaal, tegen een boom. In den wagen
waren tevens gezeten de oude vader en moe
der van den chauffeur, alsmede een zoontje
van R. en diens neefje. Door de botsing
vloog de auto in brand; in een oogwenk
stond de wagen in lichter laaie. Door den
schok was de oude vader Rozendaal uit den
wagen gevallen en had lichte verwondingen
opgeloopen. De jongen Rozendaal en diens
neefje waren bijtijds van den wagen ge
sprongen. De bestuurder :.elf en zijn moeder
waren er veel slechter aan toe Zij zaten
in de cabine bekneld en eerst na eenigen
tijd konden direct toegploopen landarbeiders
de oude vrouw en haar zoon bevrijden.
Vrouw Rozendaal was inmiddels door de
vlammen geheel verbrand, terwijl R. met
zeer zware brandwonden werd opgenomen
en naar het ziekenhuis te Leeuwarden over
gebracht, waar hij in den afgeloopen nacht
is overleden.
De familie Rozendaal was afkomstig uit
Oosternijkerk. De vrachtauto is geheel ver
nield.
ZAKKENROLLER.
Op de gister in het Koloniaal Museum te
Amsterdam geopende Dahlia-tentoonstelling
heeft een zakkenroller van een der bezoekers
een portefeuille met f 160 weten te rollen.
DE GEBROEDERS KNOOPENSCHAAR
Door G. TH. ROTMAN
47. „Eer hij aan den kant is, ben ik al
lang uit de buurt!" dacht de boer en hij ver
volgde zijn weg. Maar nauwelijks was hij
den weg naar Bollendorp ingeslagen, toon
daar juist Jodocus, die onderwijl uit het
water .gekropen was, druipnat aan kwam
strompelen. De boer, niet anders meenende,
of het was Pieter, en aan de bedreiging van
daarstraks denkend, sloeg doodsbleek van
schrik op de vlucht.
48. Pieter zelf was intusschen steeds ver
der afgedreven en van de sloot in een lireede
vaart terecht gekomen. Juist begon hij den
moed op te geven, toen er gelukkig!
een motorbootje naderde, dat den kant van
het dorp uitging. De bestuurder van het
bootje kreeg medelijden met onzen armen
Pieter. wierp hem een touw toe en nam hem
op sleeptouw.
(W^rdl Maandag vervolgd-)
FEUILLETON
WAT EEN KIND VERMAG
Naar het Engelsch
van FLORENCE MONTGOMERY
Het bosch, dat hij zich op eer.gan afslaro
gedacht had, was vlak bij. Daar lag het
Afstand evenals hoogte was, dacht hij, iets
betrekkelijks en een kind is zoo dicht bij
den grond, dat alles hem anders toeschijnt.
Hoe het zij, hij was blij onder het koMe
geboomte te .komen, want het was zeer warm
en hij begon zeer vermoeid te worden.
Hij hoopte, dat hij een zitplaats zou vin
den. Zonder twijfel was het bosch koel en
aangenaam, maar dat was ook alles. Hij
vond er noch de verdwenen gevoelens, noch
de oude vreugde terug, die hij gehoopt had
er te ontdekken.
Maar eensklaps verlevendigde zich zijri
hoop. Een geluid, dat hij in jaren niet ge
hoord had, klonk hem in de ooren en bracht
hem tot het verleden terug. Het was de
lach van den specht Hoe duidelijk herin
hij zich dat geluid in datzelfde bosch!
Het kwam hem weer voor den geest hu
hij ook lachende, de spechten achterna zat!
Hoe zij als om beurten lachten en hoe ge
regeld hun lach zich hooren deed, als hij
iets tot hen zeide. Hij herinnerde zich.
dat hij dwaze raadseltjes en grappen m: i.».-
te om de vogels te doen lachen en hoe ee(
hrem altijd toejuchten.
Hier vond hij hoop en hij besloot geen
kans te laten voorbij gaan.
Daarom stond hij stil om te luisteren en
de specht lachte weer.
Maar nu vermaakte het hem in 't minst
niet.
Dat gevoelde hij terstond.
Het geleek eigenlijk zoo weinig op een
lach!
Het was als het lang duurde, zeker een
heel vervelend geluid. Hoe langer hij luis
terde, des te vervelender en eentoniger
kwam het geluid hem voor.
En met de overtuiging, dat het hem ver
veelde, voelde hij nieuwe smart.
Het was hopeloos!
Om kindervreugde te smaken, moet men
kind zijn!
Stijf, oud, afgeleefd, zonder verbeeldings
kracht, kon hij de ideale kinderwereld even
min binnentreden als zijn rheumatische
leden hem wet de veerkracht der jeugd den
vogel konden doen najagen, zooals vroeger.
liet was hopeloos, hopeloos! Te laat, te
laat!
Hij was vermoeid en verlangde een ril
plaats te vinden; zijn geest had nok al ge
noeg van het zomergedicht en de geluiden
rondom hem.
En met een gevoel van nog grootare
neerslachtigheid dan hij tot nu toe gehad
had, ging hij langzaam hetzelfde pad, waar
langs hij in het bosch gekomen wns, ter.ig,
to'dat hij bij den tronk van een ouden boom
kwam, waarvan op ruwe wijze een zitbank
gemaakt was. En toen hij er vermoeid op
neerzonk, klonk de lach van den spotlit
hem weer van uit de verte in het oor. Hij
lachte vroolijk, lachte nog eens en nog een3.
Het was wonderlijk, hoe die lach hem
ditmaal aandeed. Hij kromp inéén en
wenschte, dat hij buiten het bereik van drt
geluid was. Want het scheen hem toe, art
de specht hem uitlachte, en niet, zooals ti
vroeger dagen, met hem lachte; en we'k
een verschil is daar niet in!
Het was hem, alsof de vogel spottend
wieed lachte, alsof hij hem besjli mpte a
het mislukken van zijn pogen om de poëzie
zijner jeugd weer op te wekken en weer
te kunnen deelen in de vreugde van eer*
Juni-dag.
HOOFDSTUK V-
De feest van het verleden.
Hij bleef een'gen tijd onbeweeglijk zitten
met gesloten oogen, zijn han'en op zijn
stok saamgevouwen en zijn gelaat daarop
rustende, terwijl treurige gedachten hem
door het h ïofu gingen.
Alles was zeer stil om hem heen toen de
lucht eensklaps vervuld wer-J met een nieuw
geluid: een van de lie/hjkste van ai.e
geluiden een kinderlach!
Helder, coordringend, vroolijk.
John Ramsay schrikte op, vroeg zich af,
wat het zijn kon en toen de gedachte bij
hem klaard werd, wat het wezen moe/,
bleef hij stiller dan ooit zitten en wachtte,
om te zien wat volgen zou.
Hij behoefde niet lang te wac.iten.
Het geluid werd gevolgd door liclu?,
haastige voetstappen; de lage takken van'
een boom werden gescheiden; en laar stond
eensklaps in het zonlicht het vrolijkste eu
schoonste wezen, dat de Juni-dag tot nu toe
gezien had.
De vlugge, bevallige figuur van een jongpn
verscheen voor een oogenblik on bet pad
slechts voor een oogenblik en vloog toen
voorbij om in de schuilhoeken van het
bosch, waaruit ze scheen opgeroepen to
zijn, te verdwijnen-
Zijn vlugge voeten raakten den grond
nauwelijks aan in zijn haast en voortvarend
heid. Hij zat de specht achterna, wiens
lach, die schijnbaar den zijnen teruggaf, d; n
hier dan daar weerklonk, nu eens dicht b'j,
dan weder op een afstand, als om hem op
een dwaalspoor te brengen.
Terwijl het kind voortsnelde, keerde het
even zijn hoofd om en keek naar hoven of
het don specht ook zag en John Ramsay's
oude oogen sloegen een vluchtigen blik op
een gezicht, dat de vreugde van het zonlicht
had opgevangen en waarin de schoonheid
van den dag was belichaamd.
Het verblindde hem, maar vóór hij er znh
rekenschap van kon geven was het ver
dwenen, en het bosch scheen donker en leug
Met een vaag vermoeden, dat bij dichter
bij den geest was, dien hij zocht dan hij tot
nu toe geweest was, stond hij langzaam op
en trachtte het pad te vinden, waarlangs ie'
kind gekomen was. Het was geen gemakke
lijke taak.
Voor zulke schepseltjes zijn twijgen en
takken geen bele'sel, maar John Ramsnv's
stijve rug was niet bestand tegen ue inspan
ning van veel huigen en bukken.
Toch drong hij er doorheen zoo goed hij
kon en hij werd er voor beloond-
Want eensklaps én door middel van een
langeren weg dan het kind genomen ha l,
bevond hij zich voor een kleinen aanleg, die
aem deed verstommen.
Op den grond vóór hem lagen een stok ec
een gebroken wa'erkan, maar welk een
tooverachtig tooneel was er geschapen ge
worden met deze hoogst eenvoudige we-k-
tuigen, gesteund door een levendige Ver-
beelding!
Een tuintje, grasperkjes, kleine grintpaden
hekjes en haagjes! In een der miniatuur
paden vervulde een kleine pop van zes duim
hoog de rol van een deftige dame, aie plecht
statig heen en weer scheen te loopen.
- Dicht hierbij, op een perk, dat uit stukjes
mos bestond, die met zorg waren gelijk gr-
maakt en begoten, vormde een tentje, dat
blijkbaar uit een oude doos solriia-jes ge
nomen was, met een poppensofa on stoel een
aardig zitje.
Niet ver van hier was een platte tinnen
doos in den grond gezet en met water ge
vuld, en stelde aldus een meer voor, waarop
een klein bootje dobberde, dat ooor em
langen draad gekleurd sajet aan een tak
op den oever gemeerd lag.
Nog een ander gedeelte gelijk gemaakt
gras vormde het terrein voor lawn-tonn's;
het net, dat uit draadjes katoen was ver
vaardigd, was tusschen twee stosjes opgb
steld.
Blijkbaar was men in de kleine weiden
achter den toovertuin aan het hooipn, wan»
kleine hoopjes gesneden gas waren met
bestudeerde achteloosheid over het aai
grenzende land uitgespreid.
Nog meer belangwekkende zaken waren
kennelijk onder handen, toen de kleine
tuinier door den lr-h yan den specht werd
weggelokt, want er waren kenteekenen van
een plotseling gestaakten arbeid en van on
voltooide wonderen.
Langen tijd stond John Ramsay dédr, als
met droomerigen naijver, starend op den
rijkdom van verbeeldingskracht, die zich
voor zijn voeten uitspreidde- Zulk een ver
mogen zou waarlijk elk nietig stuKje gmnds
op aarde in een paradijs v eranderen. On Ier
zijn betoovering zou de woestijn liederen
doen weerklinken en zou de wildernis in
een rozengaard veranderen.
Een preek, die hij eens gehoord had naar
aanleiding van den tekst: „Vooiwaar, ik
maak alle dingen nieuw", kwam hem voor
den geest. Niet anders, aldus vei klaarde de
predikant, en daarom vreemd en onbekend,
maar nieuw door het herkrijgen van de
wonderlijke frisehheid der jeugd. Geen
nieuwe tooneelen in den zin van onbekende,
maar een nieuwe gave om ze te genieten;
geen nieuwe genietingen, maar nieuwe ge
schiktheid om ze te smaken. Een wereld en
een lovpn vernieuwd door het maagdelijke,
de veerkracht en de frisc! beid der jeugd;
belangen, die ons zouden Mijven boeien en
een frisehheid, die onvergankelijk- zou zi|n
En op 't zelfde oogenblik, zich aansluitend
aan die herinnering, vielen hem de woorden
van de huishoudster weer in: „Alles is hem
een genoegen en brengt hem in verrukking"
„Indien gij niet wordt gelijk de kii.der-
kens". stamelde hij. Ja, dal was het!
Maar, hoe was dat te bereikenJ
Hoe te herwinnen, wat voor altijd verlon-n
Hoe de frisehheid van zulk een ver verg
leden weer op te wekken?
(Wordt vervolgd)
