nrmiSBBSm
Ui 111 DUITSCHLAND
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1933^
DERDE BLAD PAG. 9
LAND- EN TUINBOUW
CONTINGENTEERiNG
DE ENGELSCHE AARDAPPEL-
EEN GEVOELIGE SLAG VOOR
ONZE EXPORT
TOCH NOG BEVREDIGEND
Naar aanleiding van het bericht betref
fende de contingenteering van den invoer
van aardappelen in Engeland vernemen wij
van welingelichte zijde, dat de maatregelen
der Engelsche regeering, hoewel niet onver
wacht komende, toch onzen reeds zoo zwaar
'getroffen export, opnieu-v een gevoeligen
slag toebrengen. Nederland is steeds het
voornaamste exportland voor aardappelen
naar Engeland geweest. In de vier maanden
Sept. tot ai met Dec. 1930 exporteerde ons
land 21.000 ton aardappelen naar Engeland
In 1931 konden wij onzen export in die
maanden vermeerderen tot S0.000 ton.
Toen kwam het Engelsche invoerrecht op
aardappelen van 1 pond sterling per ton,
waardoor onze export over die maanden m
1932 slechts 12.000 ton bedroeg. Hoewel 1932
dus reeds een zeer slecht jaar voor onzen
export is geweest, worden wij thans gecon
tingenteerd op 60 van de geëxporteerde
hoeveelheid in dat ongunstige jaar. Zooals
reeds gemeld is, mogen wij thans slechts
8000 ton aardappelen uitvoeren. Toch n.o-
gen wij, aldus deelde men ons mede, bij alle
bezorgdheid voor de toekomst van onzen
export niet ontevreden zijn over het in de
huidige omstandigheden bereikte resultaat.
Aanvankelijk wenschte de Engelsche re
geering ons slechts een contingent van 4000
ton toe te staan.
Nadat onderhandelingen met de betrok
ken autoriteiten, waarbij de Nederlandsche
belangen door den landbouwconsulent te
Londen, Dr. Gerritsen, werden behartigd,
hadden plaats gehad, heeft men ons echter
het dubbele \an de ons toegedachte hoeveel
heid toegestaan.
Uitvoer-certificaten noodig.
De Minister van Economische Zaken heeft
bepaald, dat sedert 1 September 1.1. voor den
uitvoer van aardappelen naar Engeland certi
ficaten worden afgegeven. Hiermede is belast
de heer Mr. L. Niemöller, te Den Haag. Het
bedrag, ter bestrijding van de kostent, ver
bonden a?n het afgeven dier certificaten, is
vastgesteld op 5 cent per 100 kg.
PLUIMVEETEELT-CONGRES
TE ROME
ONZE REGEERINGSVERTEGEN-
WOORDIGERS
De Minister van economische zaken heeft,
mede namens den Minister van Koloniën,
buiten bezwaar van 's Rijks schatkist aan
gewezen als vertegenwoordigers van de Ne
derlandsche regeering en van Nederlandsch-
Ind'ië op het van 6 tot 15 September te Rome
te houden internationaal congres voor pluim
veeteelt:
ir. D. S. Huiziniga, inspecteur van het
landbouwonderwijs, tevens hoofd van den
binnenlandsehen landhouwvoorlichtings-
dienst te 's-Gravenhage, voorzitter van de
delegatie;
dr. J. J. L. van Rijn, lid van het perma
nente comité van het internationaal land
bouw-! nstituut te Rome, plaatsvervangend
voorzitter;
P. J. van Haaren, voorzitter van de Ne
derlandsche federatie van vereenigingen van
bedrijfspluimveehouders te Tilburg;
dr. B. J. C. te Hennepe, bacterioloog aan
de Rijksseruminrichting te Rotterdam;
J. Mantel te Huis ter Heide;
ir. J. G. Tukker, Rijkspluimveeteeltconsu-
lent en directeur van het Rijksinstituut
voor pluimveeteelt te Beekbergen, secretaris.
STEUN AAN DE MELKVEEHOUDERIJ
Vijf gulden per koe.
In de gisteren te Tilburg gehouden alge-
meene vergadering van den Nederlandschen
Christelijken Boerenbond deelde de heer
Bückman, regeeringscommissaris voor de hulp
verleening aan de melkveehouderij, namens
den Minister van Economische Zaken mede,
dat volgens de ingekomen gegevens van de
Rundvee Centrale besloten is. behoudens
de Koninklijke Goedkeuring dat voor iedere
melk- of kalfkce, die op heden is ingeschre
ven, hetzij nat of droog, een bedrag van f 5
zal worden uitgekeerd.
Met deze uitkeering, die een uitgave van
ongeveer acht millioen gulden zal vergen, zal
de kas waarover de Rundvee Centrale be
schikt, geheel zijn uitgeput.
DE BETEEKENIS VAN DE FRUIT-
MONOPOLISEERING
Een opbrengst van zes millioen gulden,
De beteekenis van de jl. Maandag in wer
king getreden fruitmonopoliseering wordt door
„de Tuinderij" tweeledig genoemd, nl. in de
eerste plaats het verzekeren van een behoor
lijken marktprijs voor de producten onzer fruit
telers, doch in de tweede plaats ook het ver
krijgen van „extra-geldmiddelen, welke be
schikbaar zouden kunnen worden gesteld voor
steunuitkeering aan den noodlijdenden tuin-
Dit wordt gegrond op de toezegging
den Minister in de Kamer, dat hij middelen
zou weten te vinden, om het voor den tuin
bouw beschikbare steunbedrag te verhoogen,
terwyl daaraan voorafging de weigering om
een hooger bedrag dan f 5.000.000 uit de
schatkist ter beschikking te stellen.
Waar dus de baten van het fruitmonopolie
kenly'k als steun voor den tuinbouw bestemd
zijn, heeft het blad eens berekend, hoeveel het
wel zou kunnen opbrengen.
Wanneer de invoeren gelijk blijven aan die
in 1932, dan zullen de sinaasappelen by
heffing van 2 cent per kg. opbrengen
1.7 millioen gulden, bananen bij 5 cent hef
fing, bijna 2 millioen, appelen en peren biji
één millioen, pruimen millioen, perziken,
druiven en abrikozen samen, 2 millioen; ge
droogde vruchten ruim millioen, en toebe
reide vruchten schat men 3 ton te zullen op
leveren.
Wanneer men deze bedragen samen telt,
komt men tot een bedrag van ruim 6 millioen
gulden. En mocht door deze heffing de invoer
terugloopen bij 1932 dan zal nog, als deze
eens 25% vermindert, wat wel het meeste zal
zijn, de opbrengst ruim 4 millioen bedragen.
Maar ook de invoer van groenten zoo versch
als ingemaakt, die thans nog geheel ongehin
derd geschiedt, kan nog een aardige cent op
brengen ten bate van onzen lijdenden tuin-
•DE LANDBOUW IS ER NIET ALLEEN
Ook andere bedrijven lijden
de Kringvergadering van district I van de
Gelderscli-Overiiss. Mij. voor Landb. zijn ver
schillende dingen gezegd, die wel het overwe-
•n waard zijn. vooral bij lien die het laten
landbouw een
ht heeft op
rdt wel een-
vergeten. di
dacht heeft te
beien toestand
king. De voor:
zei het zoo go<
den langen dui
- hil zéér noodlijdend is
reinopperd en geklaagd
vif^IsVn
n. die mien
i niet uitsluitend i
bouw mag denken, d
toch niet de eenige t
in een noodlijdenden
In hooge mate betreurde spr. het feit, dat er
in landbouwkririgen nog steeds geen grootere
samenwerking is Hieibü werd gewezen op de
onrechtvaardige ontevredenheid, aangewakkerd
door sommige belanghebbenden tegen het
werk der Varkenscentrale, het misbruiken van
merken en tal van voorbeelden zijn te noemen,
waar samenwerking ontbreekt. Een sterke M(J.
van Landbouw, een gezamenlük streven, samen
werking, dat is hetgeen we noodig hebben.
Spreker wees er op. dat op aanstichting der
-Mli. van Landbouw vereenigd in het K.N.L.C.
veertien steunmaatregelen voor den landbouw
zijn genomen, meegeteld de monopollseering der
grar.en en de aardappelsteunregeling. dat er
voorts onderzoekingen worden verricht om aard
De voorzitter wees er tenslotte op. dal
de plicht is van t-lken landbouwer, de w
en voorschriften zoo loyaal mogelijk uit te
ren en dat men goed moet bedenken, dat
door elke ontduiking zijn medelandbouwer
een lid critiek uitoefende op de
landbouworganisaties. die z.i. t«
op het algemeen belang. Volgens
irkomelüke bezwa-
Dlt denkbeeld werd krachtig doi
die met^meerde:
Boschloo bestredei
tochkzaimafs
De organiL
vee is. hierbij gelet op de exportmogelijkheden
en zij trachten het overtollige vee over de hoo
ge tariefmuren heen te werken. Het is verkeerd
om de boeren in de waan te brengen, dat in
krimping van den veestapel niet noodzakelijk la
CE NOOD OP HET PLATTELAND
Maatregelen tegen executie gevraagd
i de „andacht v.u:
Economische Zaken en Land
:nglijken nood ten plattelande
ninister wordt dringend verzocht om
jld maatregelen te nemen. waardoor
ten plattelande wegens rente- en huur
ten eencnmale onmogelijk wordt ge-
BLOEMBOLLENRECLAME IN RUSLAND
Ongeveer 300.000 bollen uitplanten
nieuw afzetgebied
jok al ln andere plaatsen is geschied,
ils te Partia. te Rome. enz. Men wil. Indien
jriteiten dit goedkeuren, hiervoor gebruiken
de bloembollen die voor vernietiging bestemd
:ijn. Aan de kweekers wordt gevraagd om een
ipgave van de hoeveelheid, die men bereid is
roorloopig te reserveeren uit de voor inleve-
•ing bestemde hoeveelheden.
Gemengd Nieuws.
DE ..ROOFOVERVAL" TE
AMSTERDAM
SENSATIONEELE WENDING:
ALLES IS GEFINGEERD.
De zaak van den kassier van den Woning-
dienst in de Simsonstraat te Amsterdam, heeft
plotseling een andere wending genomen. De
politieautoriteiten hadden den beroofden man
nog noodig voor het geven van inlichtingen
en nadere verklaringen. Hij was echter ner
gens te vinden en was ook niet in zijn be
trekking verschenen bij den Woningdienst.
Gisteravond heeft hy zich echter bij de poli
tie gemeld en toen verteld, dat de geheele zaak
een doorgestoken kaart is geweest. Beide per
sonen, de kassier en de beroofde hadden de
zaak samen o-p touw gezet om de drieduizend
gulden te kunnen deelen. De kassier, een
geman van 24 jaar, is thans ook opgesloten
en de zaak zal nu nog verder onderzocht wor
den.
NEDERLANDER AANGEHOUDEN
Te Geilenkirchen in Duitschland is een Ne
derlander gearresteerd, die er van beschuldigd
werd, het voornemen te hebben, ongeveer 1000
mark, verkregen op een reischeque, over de
Nederlandsche grens te smokkelen. De marken
zijn in beslag genomen.
BURENTWIST
DE REVOLVER KOMT ERBIJ TE PAS.
Op de hoek van de Prinsengracht en de
Rozengracht te Amsterdam kwam een ver
huiswagen voor, die de huisboedel van den
bewoner van de tweede verdieping naar el-
31'S zou brengen. Dit was niet naar den
n van den caféhouder, den onderbuurman
m den vertrekkenden bewoner.
Deze laatste moest geld van hem hebben
en zag in het vertrek van zijn buurman ook
het niet terugbetalen van het verschuldig
de bedrag. De buren spraken elkaar aan
uit dat gesprek ontstond weldra een
groote twist. De bewoner van de tweede
verdieping haalde plotseling een revolver
te voorschijn en loste een schot op den
kastelein. Het schot miste, waarna de man
onmiddellijk werd gegrepen en bverge-
bracht naar het bureau in de Mauritsstraat.
ZIEKTE VAN WEIL.
Bij twee scholieren uit de gemeente Lich
tenvoorde, die in een beek bij Varsseveld
waren wezen baden, is door de geneeshee-
ren de ziekte Van Wqil geconstateerd. De
eene knaap die naar Arnhem is vervoerd is
er zeer ernstig aan toe.
INBREKER BETRAPT.
Op aanwijzing van een bewoner van Am
sterdam, die drie personen met fietsen op
verdachte wijze zich zAg ophouden voor
een perceel op de Heerengracht aldaar,
heeft de politie den 33-jarigen K. gearres
teerd, een bekend inbreker. De anderen wis
ten op hun fietsen ie ontkomen. K. had
loopers en een beitel bij zich, doch de poli
tie zal hem wel op vrije voeten moeten stel
len, daar niets te bewijzen is.
DRUIVEN ETEN
De erkende Westlandsche druivenrestaura-
ties hebben in de afgeloopen week 7075 bezoe
kers gehad, die 3439 kilo druiven kochten.
VERDRONKEN
Men meldt on6 uit Leerdam:
De arbeider de H., die by „De Berendrecht"
aan den arbeid was, ging tusschen schafttijd
in de Linge zwemmen. Hij bleek echter deze
kunst niet machtig te zyn en verdween in de
diepte. Na enkele uren dreggen werd hij door
de politie naar boven gebracht en werd het
lyk naar zyn woning te Schoonrewoerd ver
voerd. Hy laat een vrouw en één kind achter.
ONVERKOCHTE TUINBOUWPRODUCTEN.
Aan de groentenveiling te Naaldwyk zijn
in de maand Augustus 1039875 kg. tomaten
aangevoerd. Van deze hoeveelheid bleef 14.983
kg. geheel onverkocht. Voorts werd 67.717 kg.
boonen aangevoerd, waarvan 11.461 kg. onver
kocht bleef.
UIT DE CEL GEBROKEN
Te Schipluiden werd zekere B., uit Delft
gearresteerd, wegens diefstal van een rywiel.
De man werd in de cel aan den Hoorn inge
sloten. Na een poosje kwam men evenwel tot
de ontdekking, dat de man uit de cel
vlucht. De politie ging op zoek en trof den
man in den polder aan, en wist hem onder be
dreiging met de revolver opnieuw te arres
teeren.
Radio Nieuws.
i SEPTEMBER.
Ev. Luth. Pred. I
nm. Gewijde muzi
t: Richt. 16 vs. 23SO; 7.
Inleiding op de preek; 8. Gebed; 9. Zingen Fs
38 vs. 3, J2 en 21; 10. Ie ged. der preek: 11.
Zingoiv Ps. 79 vs 4 en 6; 12. 2e ged. der preek
13. Dankgebed; 14. Zingen: Ps. 68 vs. 17; 15*
Groetzegcn; 16. Orgel.
Daarna tot 7.46 Gewijde muziek.
laven try (1554.4 ML) 8.20 nm. Kerkdienst. i
en der .(1634.9 M.) 9.15 vM
MAANDAG 4 SEPTEMBER.
10.30 Moi
W. J. van Lokhorst te Hilversi
11.00 Lezen v Chr. lectuur 11.30 Gramof
12.15 Gramofoon 12.30 Orgel 2.00 i
dhr. S. Stemerding te Rotterdam 2.35 S
Ned. Chr. Persbur 7.3
8.00 Concert 9.00 Spr. dhr. J.] Belksma. te
Den Haag: 9.30 Concert 10.00 Vaz Dia«
lil ver sum (1875 M.) V.A.R.A. 8.01 Granio*
foon 10.16 Voordracht 10.30 Concert
11.45 Voordracht 12.01 Orkest 12.46 Zang
1.00 Orkest 1.45 Zang 2.00 Orgel 2.39
Voordracht 3.00 Gramofoon 4.00 Ork-sst
4.30 Na Schooltijd 5.00 Orkest 5.45 Voor
6.00 Orkest 7.00 Orkest -
- 8.02 V - - - -
3.50 Voordracht -
V.P.R.O. 10.00 Morgenwijding
Orkest 8.20 Orkest -
(Fransch) (609.3 M.) «.20 Concert 1.20
Gramofoon 5.20 Orkest 6.35 Gramofoon
7.50 Gramofoon 9.20 Concert
)av entry (1554.4 M.) 12.20 Orgel 1.0S
Orkest 2.05 Gramofoon 3.20 Orkest
5.05 Gramoloon 6.50 Concert 10.35 Orkest
X1634.9 M.y 6.40
Langenberg (472.4 M.y 6.20 Concert
7.20 Concert 10.50 Menach und Welt 12.29
Concert 1.20 Concert 5.20 Gramofoon
6.20 Concert 10.25 Concert
London Nat. (261.3 M.) 12.20 Orgel 1.08
Orkest 2.0C
5.35 Orkest
London Reg
•amofoon 2.20 Concert 4.06 Orkest —4
2.06 Gramofoon 3.20 Orkest
>6.0 M.) 12.20 Concert 1,20
1.20 Gramofoon 2.20 Orkest
'ar Jjs (Radio Paris) (1724 M.) 8.05 Gramo-
12.20 Gramofoon 7.30 Gramofoon
XXXII
Na groote moeilijkheden overeenstemming verkregen
(H.D.) Het ingrijpen van de Regeering door het benoemen
.Van Dr Jaeger tot staatscommissaris voor de evangelische
kerken in Pruisen, gevolgd door het bedanken van Von Bodel-
schwingh voor de Rijksbisschopsfunctie, deed de partijen al
feller tegenover elkaar staan. Superintendent Dibelius, één der
voornaamste kerkelijke leiders, die jarenlang een groote rol had
gespeeld, en onder andere ook de begrafenis had geleid van de
te Doorn overleden laatste Keizerin, verdween insgelijks van
zijn post.
Het mag aangenomen worden, dat de twee groepen in de
Kerk beide gedreven werden door groote liefde tot deze Kerk.
Maar ook anderen deden mee aan den strijd. Vrijzinnigen,
en ook ongeloovigen, die zich nooit met de Kerk hadden be
moeid, namen het nu voor haar vrijheid op. Joodsche journalis
ten buiten Duitschland in de emigrantenblaadjes en in de
Vrijzinnige couranten, verdedigden met vuur het recht der Kerk.
Dit was heel vreemd en opzichtig. Men was blijkbaar blij met
dit conflict, en het heette, dat hierdoor een eind was gemaakt
aan de onderhandelingen van Loccum, waar zoo volkomen
overeenstemming was bereikt. Deze belangstelling was heel
vreemd, wanneer men eraan denkt, dat uit de kringen der per
sonen, die het nu opnamen voor de Kerk, bijna geen klacht was
vernomen, toen het communisme in Rusland aan
de Kerk den doodstrijd had verklaard. In de
lectuur over Duitschland doet men thans verstandig de dingen
goed te onderscheiden.
Het bleef nu niet bij de benoeming van den rechter Dr Jaeger
'tot staatscommissaris in Pruisen; nevens hem werden bij de
andere landskerken vele commissarissen benoemd. Deze, de
regeering vertegenwoordigende voogden, gelijk men ze kan
noemen, zaten niet stil. Kerkelijke bestuurslichamen werden
ontbonden, meerdere hooge kerkelijke functionarissen afgezet en
er werden nieuwe kerkelijke verkiezingen uitgeschreven.
Dr Jaeger heeft in uiteenzettingen aan 't publiek meegedeeld,
wat het eigenlijke doel der regeering was met dit ingrijpen.
„De Staat kon de verscheurdheid des volks niet meer aanzien,
gelijk deze zich toonde in den onzaligen strijd in de rijksbis
schopskwestie. Het optreden van den Staat in de kerkkwestie
beteekent daarom niet een ingrijpen van den Staat' in het
religieuse leven. Aan de nationale beweging moet het onontbeer
lijke religieuse en kerkelijke fundament geleverd worden om
kerk en volk opnieuw tot elkaar t'e brengen.
De voltooiing van een dergelijke taak mag niet gesaboteerd
worden door krachten, die kerk zeggen en zichzelf bedoelen.
Alleen het bestaan van de natie maakt het
bestaan van een geordende en tot arbeiden in
slaat zijnde kerk mogelij k." De inmenging der com
missarissen zou alleen betrekking hebben op de kwesties van
aardsche, kerkelijke organisatie en de verhouding van de
Kerk tot de Staat. De kerkelijke autonomie zou niet aangeraakt
worden. De instelling van een zoogenaamde staatskerk wordt
absoluut niet bedoeld. Wanneer de vrede in de Kerk hersteld
zou zijn, zouden de commissarissen teruggeroepen worden.
Het spreekt vanzelf, dat de onrust in de Kerk, en het zich
bemoeien van de regeéring met de kerkelijke aangelegenheden
op de wijze als geschiedde, de gemoederen ongmeen verhitte.
Van weerszijden gingen de golven hoog en deed men elkaar de
heftigste verwijten. Bij het kerkvolk, waartoe nog groote getallen
behoorden, welke het oprecht meenden met de Kerk en haar
vrijheid, kwam de vrees op, dat de Staat thans be
proefde de Kerk voor alt ij d van haar invloed te
berooven. Van alle kanten richtte men zich tot den grijzen
Staatspresident Von Hindenburg, wiens liefde tot de Evangeli
sche Kerk bij het volk bekend was.
Ook Hitler was de onvrede natuurlijk bekend. Op 29 Juni had
er een onderhoud plaats tusschen deze beide mannen, de
huidige voornaamste leiders van het Duitsche volk. Blijkbaar
was men in deze bespreking tot volkomen overeenstemming
gekomen. Den volgenden dag zond Von Hindenburg een schrij
ven aan den Kanselier over het conflict in de Kerk, hetwelk
met een bepaalde bedoeling tegelijk publiek gemaakt werd.
Ook dit schrijven is waard hier opgenomen te worden. Het
teekent ten volle den ernst, waarmede de bejaarde President
het gewicht van zijn persoon en van zijn waardigheid meende
te mogen gebruiken tot oplossing van het conflict.
Het schrijven luidde:
Zeer geachte heer rijkskanselier.
Het conflict in de evangelische kerk en de tegenstellingen,
die tusschen de Pruisische staatsregeering en de leiding van de
Pruisische evangelische landskerk zijn ontstaan, vervullen mij,
als evangelisch christen, en als opperhoofd van het rijk, met
groote zorg.
Talrijke, aan mij gerichte telegrammen en brieven bevestigen
mij, dat de Duitsche evangelische christenen door dit conflict
en door de bezorgdheid omtrent de innerlijke vrijheid van do
kerk, ten diepste bewogen worden.
Uit een voortduren of een verscherping van dezen toestand
moet zeer ernstig nadeel voor volk en vaderland ontstaan en
de nationale eenheid moet daaronder lijden.
Voor God en mijn geweten gevoel ik mij daarom verplicht,
om alles te doen, ten einde een dergelijk nadeel af te wenden.
Uit de besprekingen, die ik gisteren met u over dit vraagstuk
had, weet ik, dat u, mijnheer de rijkskanselier, ten volle besef
voor deze bezorgdheid heeft en bereid zijt, ook uwerzijds mede
te helpen, om deze tegenstellingen te overbruggen.
Derhalve vertrouw ik, dat het aan uw staatsmansinzicht zal
gelukken, door onderhandelingen, zoowel met de vertegenwoor
digers van de beide richtingen in dezen strijd, als met de ver
tegenwoordigers van de Pruisische regeering, den vrede in de
evangelische kerk te herstellen en op dezen grondslag de na
gestreefde eenheid der verschillende landskerken tot stand te
brengen.
Direct na ontvangst van dit schrijven heeft Hitier aan
Dr Frick, den rijksminister van binnenlandsche zaken, opdracht
gegeven onderhandelingen te beginnen, gelijk Von Hindenburg
wenschte. Frick timmert niet aan den weg gelijk sommige
anderen der voormannen der nationaal-socialisten, maar hij is
toch wel één der allerbekwaamste. Precies in veertien dagen
hadden de onderhandelingen tot een goed eind geleid en was
men teruggekeerd tot het punt van Loccum.
Ach, wilde het met onderhandelen en met het stellen van daden,
afgezien van de waardeering ervan, in andere landen ook eens
zoo snel vlotten, als in het Duitschland van heden.
Diinsdag 11 Juli had de onderteekening plaats van de con
stitutie, waarbij de nieuwe organisatie der Rijkskerk een feit
werd. Aan deze nieuwe onderhandelingen had namens de
kerken weder een driemanschap deel genomen. Van de drie
Nieuwe kerk van merkwaardige bouw te Wilmesdorf Berlijn
vertegenwoordigers, die te Loccum voor de Kerk optraden,
waren twee opnieuw aangewezen: Dr Mahrairens voor de luther-
schen; Dr Hesse voor de gereformeerden, en in
plaats van I>r Kapler voor de geüniëerden Dr Seetzen. Voor den
rijkskanselier Dr Müller weer, en natuurlijk nevens eenige des
kundigen, de staatscommissaris Dr Jaeger. Volledige ver
zoening werd tot stand gebracht tussche'n de
groepen en de personen, zoodat de brief van
Von Hindenburg zegenrijke gevolgen mocht
teweegbrengen.
Aan het karakter der Duitsche Kerk is niets veranderd. Wel
is de organisatie vereenvoudigd en zijn heel wat kerkelijke
vergaderingen en tusschenschakels opgeruimd, zoodat men
meent, dat in de toekomst het kerkelijk werk vlotter zal kunnen
yerloopen.
Den volgenden dag, 12 Juli, werd de door de regeering goed
gekeurde nieuwe kerkenorde reeds publiek gemaakt.
Het komt er voor ons vooral op aan het fundament der Kerk
te kennen. De inleidende verklaring zegt:
„Op het tijdstip, dat God ons Duitsche volk een groote omme
keer in de geschiedenis laat beleven, verbinden de evangelische
kerken zich tot een alomvattende Duitsche evangelische kerk,
die het resultaat is van het vereenigende werk, dat de Duitsche
evangelische kerkenbond is begonnen. Deze kerk vereenigt alle
belijdenissen, die uit de Hervorming zijn ontstaan en gelijk
gerechtigd naast elkaar bestaan, in een plechtigen bond; zij
erkent één doop, één God, die ons aller Vader is boven allen,
door allen en in allen"; en daarna:
„Het onaantastbare fundament van de Duitsche evangelische
kerk is het evangelie van Jezus Christus, zooals het ons in de
Heilige Schrift geopenbaard en in de belijdenissen van de Her
vorming opnieuw is belicht. Hierdoor worden de volmachten,
die de kerk voor haar zending noodig heeft, bepaald en
begrensd.
Er is dus gelukkig geen sprake van, dat de Kerk iets naar
links is afgezakt De positieve belijders hebben tijdens al de
onderhandelingen het roer in handen gehad en gehouden. Ook
ziet men, dat uitdrukkelijk gesproken wordt van de Heilige
Schrift. Van uitlichting van het Oude Testa
ment is geen sprake. Wij vestigen hier den nadruk op,
omdat telkens als het ware verhaald en geschreven wordt, dat
het Oude Testament afgedaan heeft bij velen in Duitschland
Inderdaad zijn er die dit betoogen, gelijk er in ons land niet
weinigen zijn, die genoeg hebben aan de Bergrede, en nog
meerderen, die van den ganschen Bijbel niets willen weten.
De officieele Kerk der Protestanten in
Duitschland heeft het Woord Gods, waarvan
Luther zei, dat men het zou laten staan, vol
komen gehandhaafd. Dit is een oorzaak van groote
vreugde voor elk Christen, die de Kerk verspreid weet over
het rond der aarde.
De organisatie der Duitsche Kerk behoeven wij thans niet
nauwkeurig uiteen te zetten. Er komt een nieuwe organisatie
met den Rijksbisschop aan het hoofd. Deze zal geen kerkelijke
wijkwast hebben, wordt uitdrukkelijk vermeld, om dus te voor
komen, dat van vereenzelviging met den roomschen eeredienst
gesproken zou kunnen worden. De landskerken blijven
zelfstandig in belijdenis en eeredienst. Er zal
een nationale synode minstens éénmaal 's jaars bijeenkomen.
Een geestelijk ministerie, waarin ook weer de gereformeerden
zullen vertegenwoordigd zijn, staat den Rijksbisschop ter zijde.
Direct daarop zijn den 14en Juli de volmachten van
alle commissarissen over de landskerken in
getrokken. Zóó staat nu de Duitsche Kerk voor een nieuwe
taak. Op 23 Juli hadden de verkiezingen reeds plaats voor de
leden der kerkelijke organen, welke de lidmaten der kerk
rechtstreeks hadden te kiezen. De uitslag kwam hierop neer,
dat de groepeering der „Duitsche Christenen" ongeveer 70
der stemmen uitbracht. Aan welke zijde men ook staat, deze
uitslag bevestigt toch volkomen, dat de eerste voorbereiding
der organisatie van het kerkelijk leven den schijn van onbil
lijkheid op zich geladen had, en, naar het ons voorkomt, was
er ook een stuk wezen bij.
Moge nu de Kerk in Duitschland getrouw bevonden worden,
en een nieuwe dag voor haar aanbreken. De moeilijkheden
zullen niet uitblijven, gelijk nergens in een wereld van men-
schen. De stroomingen zullen haar richting blijven vervolgen.
Indien daarbij slechts onderlinge liefde voor harteloosheid
bewareZoo stellen de gereformeerde Duitsche kerkelijke
De Staat heeft dus toch ingegrepen! Zóó is het, en dit mocï
elk verdrieten, die de Kerk hier beneden zoo gaarne der vol*
maaktheid nabij zag. Maar de menschen hier beneden zijrt
onvolmaakt. Wanneer zij volmaakt waren, was er
geen Overheid noodig zelfs. Ook die is om der
zonden wille ingesteld!
Ook vergeet in ons land zoo menigeen, dat de Dordtsche
Synode van 1618/19 niet vrij stond van bemoeiingen der Over
heid of wil men, van den Staat. En ook hier greep de Staat in
om het landsbelang. Uitdrukkelijk sprak de Overheid uit, dat
de groote onrust in de Kerk moest leiden tot onder
gang van het land en dat dit uit zou loopen op voordeel
van den vijand, van Spanje dus, waarmede ons land in strijd
was. De Kerk vond het niet fraai, dat de Overheid zich met
haar zaken bemoeide, maar toen bleek, dat de Staten-Generaal
tegen de remonstranten wilden optreden, liet men de bezwa
ren varen. De Staten-Generaal hebben toen groeten invloed op
de Synode uitgeoefend. Hun gecommitteerden zagen nauwkeurig
toe, of voldoende gerekend werd met de belangen van den
Staat. Precies dus als thans in Duitschland is geschied. Daar
werd wel telkens tegen geprotesteerd, maar wanneer uit de
staatsbemoeiing voordeel ontstond, was dat protest er niet
De Bijbelvertaling herinnert in haar naam nog ten volle aan
deze staatsmedewerking. Wij willen er dit mede zeggen: vóór
wij felle, onmeedoogende critiek uiten op onze vrienden uit de
Duitsche Evangelische Kerk, doen wij goed het historieblad van
ons eigen volk op te slaan. Dit moet nopen tot groote beschei
denheid. Daarna kunnen wij in de goede stemming zijn, om
op te komen voor zoo groot mogelijke vrijheid van de Kerk,
hier en elders, onder voorwaarde dat de Kerk óók in staat is
de zaken in haar midden in goede orde te doen geschieden.
Over de positie der Kerk in het „nieuwe Duitschland" zullen
wij aan het slot dezer artikelen nog wat zeggen. Ook de Kerk
zal zich telkens verjongen moetep, wil zij haar taak vervullen.
Zoo is het immers ook met de natuur ook met de menschheid.
Alleen het Woord Gods blijft tot in alle eeuwigheid. Ook dat
heeft de Kerk te toonen.
Over eenige weken komen in deze reeks nog aan de
beurt beschouwingen over de zoogenaamde autarkie mèt
den stand van land- en tuinbouw in Duitschlanden
over het maatschappelijk organisme. Daarna willen wij
beproeven in enkele slotartikelen het geheel te overzien,
en vergelijkingen trekken.
Dr. Frick, rijksminister
van binnenlandsche za
ken, die de onderhan
delingen tusschen de
kerkelijke richtingen in
goede banen heeft geleid.
organen vast, dat 'de
gereformeerden volko
men zullen vasthouden
aan de 18 punten hunner
eigen overeenkomst,
en dus ook niet mee
doen aan de bisschops
keuze, en zich ook niet
onder den bisschop
plaatsen, in wien zij
alleen kunnen zien het
representatief hoofd van
van de Kerk. Volkomen
juist!
Inmiddels moeten wij, HH|
buitenlanders, willen
wij de Kerk in een an-
der land goed kunnen
waardeeren, en willen
wij niet vervallen in S.
eigengerechtigheid, ka
rakter en historie van die Kerk goed kunnen begrijpen. Natuur
lijk onze eigen Kerk zoo zuiver mogelijk houden, maar in
verband met de stellige wetenschap, dat de Kerk des Heeren
samengesteld wordt uit allerlei volken en naties, moeten wij het
hart zóó ruim openzetten, dat onze liefde en verwantschap uit
gaat tot over grens en volksonderscheid. Dóarom hebben wij
het tegenwoordige Duitsche kerkelijke vraagstuk in het kort
opgebouwd uit de historie.
